 |
| Οι συναντήσεις του Joe Biden δείχνουν πως οι ΗΠΑ διεκδικούν και πάλι την ηγεσία της Δύσης, την ώρα που επιστρέφει η αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων. Ο ρωσικός μπελάς και η συστημική απειλή της Κίνας |
του Philip Stephens
Η εποχή του φιλελεύθερου διεθνισμού άνοιξε τον δρόμο για την επιστροφή της αντιπαλότητας των μεγάλων δυνάμεων.
Τα στοιχεία της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης είναι τα ίδια – παρατηρείστε την απαξίωση για τα κρατικά σύνορα που έδειξαν η Covid-19 και η κλιματική αλλαγή. Αλλά η αναδιανομή της παγκόσμιας δύναμης έχει αλλάξει το γεωπολιτικό κλίμα. Η εθνική ανικανότητα αποδεικνύεται πως δεν είναι καλό φρένο για τον
αυξανόμενο εθνικισμό.Για την ώρα, ο κόσμος κάθεται σε έναν παράξενο ερημότοπο –παραμένει προσκολλημένος σε γνώριμους πολυμερείς θεσμούς, αλλά με τις μεγάλες δυνάμεις να ετοιμάζονται για μάχη. Οι όχι και τόσο μεγάλες δυνάμεις θα αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις για να επιλέξουν πλευρά. Θα είναι με τις ΗΠΑ ή με την Κίνα; Οι ιστορικοί θα καταγράψουν παρεμπιπτόντως πως αυτή ήταν μια πραγματικά περίεργη στιγμή για μια μεσαία δύναμη όπως η Βρετανία να βάλει αυτογκόλ αποχωρώντας από την ΕΕ.
Ουσιαστικά, μια εμψυχωμένη, αναδυόμενη Κίνα και μια πικρόχολη Ρωσία που βρίσκεται σε πτώση, είναι απρόθυμες να συναινέσουν σε μια τάξη στην οποία χρεώνουν πως είναι υπολογισμένη έτσι ώστε να διαιωνίζει τη δυτική ηγεμονία. Ο Xi Jinping θέλει να επιστρέψει την Κίνα στο κέντρο της παγκόσμιας σκηνής. Η Ρωσία του Vladimir Putin θέλει να ανακτήσει μια σφαίρα επιρροής στον πρώην Σοβιετικό χώρο.
Το συνολικό αποτέλεσμα είναι να υποκαθίστανται με αντίπαλες συμμορίες πολυμερείς κανόνες. Κάποια κράτη θα αποφύγουν να πάρουν θέση· άλλα θα προσπαθήσουν να κρατήσουν μια προνομιούχο οικονομική σχέση με την Κίνα, ενώ ταυτόχρονα θα συνεχίσουν να κρύβονται πίσω από την ασπίδα ασφαλείας της Ουάσινγκτον. Πολλοί έχουν ήδη κάνει την επιλογή τους.
Αυτές τις μέρες είναι στη μόδα να λες πως οι αυταρχικοί ηγέτες έχουν το προβάδισμα. Και είναι αλήθεια πως η απουσία εγχώριας αντιπολίτευσης σημαίνει πως η Κίνα του Xi και η Ρωσία του Putin μπορούν να ενεργούν με σχετική ατιμωρησία. Σε ό,τι έχει να κάνει με τις συμμορίες, όμως, το πλεονέκτημα το έχει η Δύση.
Ο Joe Biden δεν είναι καινούριος. Εκτιμά την παλαιά τάξη. Και έχει καλό λόγο. Η περίοδος μεταξύ του 1945 και του 2000 είδε μια σχεδόν τέλεια ευθυγράμμιση μεταξύ των εγωιστικών εθνικών συμφερόντων της Αμερικής και της διεθνούς ηγεσίας της. Αυτό ήταν προτού η Κίνα ενταχθεί στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, οι ΗΠΑ πάνε σε πόλεμο στη Μέση Ανατολή και το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα καταρρεύσει πάνω στους δυτικούς αρχιτέκτονές του.
Οι εμφανίσεις του Biden κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας διεθνών συνόδων, περιλαμβανομένης της συνάντησης που είχε με τον Putin στη Γενεύη, είχαν έναν σκοπό: να μαζέψει την παλιά συμμορία για την επερχόμενη αντιπαράθεση με την Κίνα. Η Ρωσία είναι ένας σοβαρός μπελάς. Η Κίνα αποτελεί συστημική απειλή. Εδώ οι φίλοι της Αμερικής είναι το σημαντικότερο πλεονέκτημά της.
Οι πιέσεις και οι εντάσεις στη διατλαντική συμμαχία δεν θα φύγουν. Οι Γάλλοι πάντα θα είναι καχύποπτοι έναντι των αμερικανικών προθέσεων. Η Angela Merkel αρνείται να αφήσει τη δέσμευσή της προς τους φιλελεύθερους δημοκρατικούς κανόνες να μπει στη μέση των οικονομικών συμφερόντων της Γερμανίας. Και οι Ευρωπαίοι έχουν τις δικές τους συμμορίες. Η ΕΕ μπορεί να μην έχει γεωστρατηγική παρουσία, αλλά βρίσκεται στην ίδια θέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα σε ό,τι αφορά τον καθορισμό των παγκόσμιων οικονομικών κανόνων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιθετική επιδίωξη των κινεζικών συμφερόντων από τον Xi έχει κάνει το έργο του Biden ευκολότερο. Η σημασία της συμφωνίας για να μπει τέλος στη διαμάχη ΕΕ-ΗΠΑ για τις επιδοτήσεις των Boeing και Airbus έγκειται στο ότι αναγνωρίζει πως η πραγματική απειλή και για τις δυο εταιρείες θα έρθει σύντομα από την Κίνα.
Ο Emmanuel Macron είναι ντεγκωλιστής όσο οποιοσδήποτε Γάλλος πρόεδρος. Είναι επίσης όσο επιμελής είναι οποιοσδήποτε Ευρωπαίος ηγέτης στο να διασφαλίσει πως οι τηλεοπτικές κάμερες θα «πιάσουν» την οικειότητά του με το πρόεδρο των ΗΠΑ. Η Merkel κάνει τον τελευταίο γύρο της. Όταν ο πρόεδρος την υποδεχθεί στον Λευκό Οίκο τον επόμενο μήνα θα είναι με την ελπίδα πως ο διάδοχός της θα κάνει τη ρητορική του, πράξη.
Οι Ευρωπαίοι, εν ολίγοις, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν τις άβολες στρατηγικές πραγματικότητες. Δεν το κάνουν αρκετά γρήγορα για ορισμένους στην Ουάσινγκτον, αλλά επαρκώς ώστε ο Biden να ισχυριστεί πως ήταν μια εβδομάδα που άξιζε.
Η περίεργη χώρα είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Ως οικοδεσπότης της συνόδου των G7 στο Carbis Bay, ο Boris Johnson μπορεί να ήλπιζε πως θα βάλει την μετά-Brexit Βρετανία στο κέντρο των γεγονότων. Αντίθετα, η προσπάθειά του να αθετήσει την εμπορική συμφωνία με τη Βόρεια Ιρλανδία στην οποία συμφώνησε με την ΕΕ τον άφησε απομονωμένο.
Ο εκνευρισμός του Macron με την ύπουλη Αλβιόνα έγινε πρωτοσέλιδος, αλλά ο Biden δεν μάσησε τα λόγια του στις συζητήσεις του με τον Johnson. Ίσως σημείωσε πως δεν μπορείς να εμφανίζεσαι ως προασπιστής της τάξης που βασίζεται σε κανόνες όταν σκίζεις μια συμφωνία που μόλις υπέγραψες με τους συμμάχους σου. Ο Johnson, όπως θα σας έλεγαν ευρωπαίοι και αμερικάνοι διπλωμάτες, δεν είναι άνθρωπος εμπιστοσύνης. Αν δεν αλλάξει αυτό, τότε η πολυδιαφημιζόμενη «Παγκόσμια Βρετανία» του θα μοιάζει περισσότερο με μια Βρετανία μόνη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου