Η κακη διοικηση στην Ελλαδα δεν ειναι προνομιο του δημοσιου τομεα. Απο σειρα μελετων προκυπτει οτι οι ελληνικες επιχειρησεις γενικα δεν εχουν καλη και αποτελεσματικη οργανωση και διοικηση. Εχουμε ενα γενικο ελληνικο ελαττωμα ή φταιει κατι στο ελληνικο θεσμικο πλαισιο? Συχνα ακους απο υπαλληλους στην Ελλαδα οτι δουλευουν πολυ σκληρα αλλα οι κοποι τους βγαινουν ακαρποι εξαιτιας της ανικανοτητας της διοικησης των οργανισμων στους οποιους δουλευουν. Σε ενα εξαιρετικο πεηπερ, “Why Do Management Practices Differ across Firms and Countries?” (πδφ) στο Journal of Economic Perspectives, οι Μπλουμ και Βαν Ρηνεν συνοψιζουν την ερευνα στο θεμα των πρακτικων διοικησης και ποσο επηρεαζουν την παραγωγικοτητα των επιχειρησεων.
Το πρωτο αποτελεσμα ειναι συντριπτικο: η διοικηση του ελληνικου επιχειρειν εχει την χειροτερη αξιολογηση αναμεσα σε ενα ευρυ δειγμα χωρών, κατω απο την Ινδια ακομα και απο χωρες που πριν λιγα χρονια δεν ειχαν ιδιωτικες επιχειρησεις, οπως η Πολωνια και η Κινα.
Οι συγγραφεις εχουν παρει συνεντευξεις απο εκατονταδες τυχαια επιλεγμενες επιχειρησεις της μεταποιησης σε καθε μια απο 17 χωρες. Με βαση τις συνεντευξεις, κρινουν την διοικηση σε 4 κριτηρια. Στο κριτηριο της κινητροδοτησης των εργαζομενων η Ελλαδα πιανει την χαμηλοτερη βαθμολογια απο ολες τις χωρες του δειγματος!
Ποιος φταιει ομως που οι ελληνικες επιχειρησεις δεν δινουν καταλληλα κινητρα στους εργαζομενους? Οι συγγραφεις μελετανε ενα συνολο παραγοντων, οπως την ρυθμιση της αγορας εργασιας.
Προκυπτει οτι οσο πιο ασφυκτικα ειναι ρυθμισμενη η αγορα εργασιας, τοσο πιο πιθανο ειναι οι εργαζομενοι να μην εχουν τα καταλληλα κινητρα απο τις επιχειρησεις τους. Με λιγα λογια, η δηθεν “προστασια” των εργαζομενων απο το κρατος, οι στενοι περιορισμοι στους μισθους και τις συνθηκες εργασιας, η υπερβολικη φορολογια στα επιδοματα και μπονους, εμποδιζουν τους εργοδοτες να ανταμοιβουν εκεινους που εργαζονται καλα και αξιζουν ανταμοιβης. Απο την αλλη, δεν τιμωρουνται οσοι δεν προσφερουν στην επιχειρηση. Εχουμε λοιπον το ιδανικο περιβαλλον για δωρεανισμο, καποιοι εργαζομενοι να ζουν στην πλατη καποιων αλλων.
Ειναι ομως ολες οι επιχειρησεις στην Ελλαδα ιδιες, επειδη απλα λειτουργουν στο ιδιο περιβαλλον? Δεν ευθυνεται και η διοικηση για την χαμηλη αποδοση καποιων απο αυτων, περα απο το κακο γενικο θεσμικο πλαισιο?
Κοιτωντας τις ελληνικες επιχειρησεις απο πιο κοντα, βρισκει κανεις οτι υπαρχουν καποιες που χρησιμοποιουν προχωρημενες πρακτικες διοικησης, κοντα στα αμερικανικα προτυπα. Υπαρχει ομως και μια μεγαλη μαζα επιχειρησεων, με πολυ κακες πρακτικες.
Πως γινεται και επιβιωνουν τοσες κακες επιχειρησεις στην Ελλαδα? Οι συγγραφεις βρισκουν οτι σημαντικο ρολο παιζει η ανταγωνιστικοτητα της αγορας. Σε μια οικονομια που οι αγορες δεν ειναι ανταγωνιστικες και η κυβερνηση δεν αφηνει επιχειρησεις να αποτυχουν και να κλεισουν, λογικο επακολουθο ειναι να επιβιωνουν επιχειρησεις με κακες πρακτικες διοικησης.
Η επιβιωση κακων επιχειρησεων συνδεεται και με το ζητημα της ιδιοκτησιας. Οταν ιδιοκτητης ειναι το κρατος, βρισκουν οι συγγραφεις, οι πρακτικες διοικησης ειναι πολυ χειροτερες. Αλλα ακριβως αυτες τις αρρωστες κακοδιοικουμενες επιχειρησεις τεινει να στηριζει το κρατος αντι να τις αφηνει να κλεισουν.
Επισης κακες πρακτικες διοικησης βρισκει κανεις σε εταιρειες που ιδιοκτητης ειναι ο ιδρυτης. Οταν η εταιρεια ειναι οικογενειακη, σημαντικο ρολο παιζει ποιος ασκει την διοικηση. Οταν ειναι μελος της οικογενειας -οπως σε παμπολλες μικρομεσαιες επιχειρησες- αντι για καποιον εξωτερικο CEO, οι πρακτικες διοικησης ειναι πολυ χαμηλοτερες.
Οι συγγραφεις μελετουν και την διαφορα ξενων πολυεθνικων και ντοπιων επιχειρησεων.
Βρισκουν οτι οι ξενες πολυεθνικες εχουν καλυτερη διοικηση απο τις ντοπιες επιχειρησεις σε ολες τις χωρες του δειγματος, ακομα και στις ΗΠΑ. Αυτο εξηγειται σχετικα ευκολα ως selection bias, μια εταιρεια δεν θα επενδυσει σε μια ξενη χωρα αν δεν εχει καποια εγγενη πλεονοκτηματα και δεν εχει σκοπο να εργαστει καλα. Αν δεν το κανει, τοτε απλα δεν θα επιβιωσει εναντι των εγχωριων εταιρειων που ειναι παλιοτερες και με καλυτερη γνωση της αγορας.
Αυτο που δεν εξηγειται ομως ειναι η πολυ μεγαλη διαφορα μεταξυ πολυεθνικων και εγχωριων εταιρειων στην Ελλαδα, σχεδον διπλασια απο χωρες οπως η Πολωνια. Το γεγονος αυτο πρεπει να προβληματισει ιδιαιτερα τους ιθυνοντες σχετικα με το περιβαλλον προσελκυσης πολυεθνικων στην Ελλαδα. Η προφατη αποχωρηση Fnac και Aldi σιγουρα δεν ειναι καλος οιωνος.
Επισης πρεπει να αναρωτηθουμε γιατι δεν διαχεονται οι καλες πρακτικες διοικησης ταχυτερα στην χωρα. Το κακο θεσμικο πλαισιο, τα ιδιοκτησιακα προβληματα και ο χαμηλος ανταγωνισμος που αναφερθηκαν ειναι μερος της απαντησης. Παρ’ολα αυτα το γεγονος οτι οι πολυεθνικες στην Ελλαδα καταφερνουν και εφαρμοζουν πρακτικες εφαμιλλες των καλυτερων διεθνως προτυπων (την ιδια ωρα που, διολου τυχαια, πληρωνουν τους καλυτερους μισθους) σημαινει οτι πιθανως εχουμε προβληματα διαχυσης της πληροφοριας.
Με λιγα λογια οι βελτιστες πρακτικες διοικησης διαχεονται αργα. Για να τις εφαρμοσει κανεις πρεπει να τις εχει βιωσει αλλου στην πραξη. Ο λογος που τοσες εταιρεις δεν εφαρμοζουν τις διεθνως βελτιστες πρακτικες δεν ειναι οτι δεν θα ηταν οφελιμες για την επιχειρηση τους, αλλα οπως συμβαινει με την καινοτομια γενικα, απλα δεν γνωριζουν την υπαρξη τους και ακομα και αν τους εδινες τα αδρα στοιχεια της καινοτομου ιδεας δεν θα ηξεραν πως να την εφαρμοσουν. Απτη εξωτερικευση του προβληματος σε σουρεαλιστικη μορφη συναντα κανεις ακομα και σημερα, οταν ο πλημελως επιμορφωμενος υπαλληλος παραμεριζει το πληκτρολογιο του ολοκαινουριου ΗΥ για να σημειωσει κατι σε ενα κιτρινισμενο τεφτερι.
Η χαμηλη διαχυση της καινοτομιας στην διοικηση υποδηλωνει δυο ελλειψεις. Απο την μια εχουμε ελλιπη εξωστρεφεια, με την εννοια οτι διοικητες και ολοκληρες επιχειρησεις δεν προσλαμβανουν (δεν βρισκουν?) ευκολα εργαζομενους απο πιο ανεπτυγμενες αγορες, δεν αναζητουν λυσεις σε αυτες. Απο την αλλη εχουμε σαφως ελλιπη εκπαιδευση στελεχων μεσα στην Ελλαδα. Τα δημοσια ΑΕΙ πασχουν γενικα στην καινοτομια και ειδικα στο να ικανοποιουν αναγκες της αγορας. Ακομα και τα, παραδοσιακα δυναμικοτερα, ιδιωτικα κολλεγια ειναι ακομα σε πολυ πρωϊμο σταδιο και δεν μπορουν να συγκριθουν τοσο σε μαζα οσο σε ποιοτητα με τις κορυφαιες Σχολες Διοικησης που εχουν ακομα και μεσογειακες χωρες οπως η Ισπανια (3 στα κορυφαια 20 παγκοσμιως).
Κατακλειδα
Οι πρακτικες διοικησης στην Ελλαδα ειναι σε πολυ χαμηλο επιπεδο, ακομα και σε συγκριση με πολυ λιγοτερο ανεπτυγμενες οικονομικα χωρες. Για αυτο φαινεται να φταινε οι τυπικες πληγες της ελληνικης οικονομιας: ο οικογενειακος ελεγχος των επιχειρησεων ή ακομα χειροτερα ο ελεγχος απο το κρατος, η ασφυκτικη κρατικη ρυθμιση, το χαμηλο επιπεδο ανταγωνισμου στις αγορες, η γενικη εσωστρεφεια και η κακη Ανωτατη Εκπαιδευση.
Αν ενδιαφερομαστε για ενα δυνατοτερο και υγιεστερο ελληνικο επιχειρειν που θα αξιοποιει αντι να σπαταλά τον κοπο των εργαζομενων πρεπει να αφησουμε το ακριτο σφυροκοπημα των δηθεν φαυλων επιχειρηματιων και κακοβουλων πολυεθνικων και να επικεντρωθουμε σε μετρα που θα κανουν ευκολοτερη την εισοδο νεων επιχειρησεων, ελληνικων και ξενων, στην αγορα. Επισης θα πρεπει να συνειδητοποιησουμε οτι οι ασθενεις και κακοδιαχειριζομενες επιχειρησεις πρεπει να αφηνονται να αποτυχουν για να αφηνουν χωρο στις υγιεστερες. Το κρατος πρεπει να περιορισει την παρουσια του στις αγορες και να απαλειψει τα κινητρα που εχουν τοσες επιχειρησεις σημερα να μενουν σε οικογενειακα χερια. Τελος, και γνωριζω οτι αυτο ακουγεται απιθανη ευχη, θα πρεπει ως λαος να αρχισουμε να εχουμε μεγαλυτερη εξωστρεφεια και πιο φιλικη σχεση με την καινοτομια.
ΠΗΓΗ:anamorfosis.net/blog
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου