Τι κάνει ο όμιλος Wagner της Ρωσίας στην Αφρική;

Χώρες που δραστηριοποιείται ο Όμιλος Wagner (Αλγερία, Μπουρκίνα Φάσο, Καμερούν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ισημερινή Γουινέα, Ερυθραία, Λιβύη, Μάλι και Σουδάν)

Του William Rampe

Ο Όμιλος Wagner, μια ιδιωτική στρατιωτική δύναμη χιλιάδων ισχυρών, έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ένα από τα πιο σημαίνοντα εργαλεία εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας. Έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα πεδία μάχης της Συρίας και της Ουκρανίας και, πρόσφατα, προσπαθεί να επεκτείνει το αποτύπωμά της στην Αφρική. Η ομάδα δραστηριοποιείται σε

πολλές αφρικανικές χώρες από το 2017, παρέχοντας συχνά στους πελάτες της άμεση στρατιωτική υποστήριξη και σχετικές υπηρεσίες ασφαλείας παράλληλα με τις προσπάθειες προπαγάνδας. 

Τι είναι ο Όμιλος Wagner;

Έχοντας ιδρυθεί από τον Ρώσο επιχειρηματία Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο Όμιλος Wagner είναι μια εξέχουσα ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία (PMC) που συνδέεται με το Κρεμλίνο. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2014 κατά τη διάρκεια της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία και έκτοτε δραστηριοποιείται στη Συρία και σε τουλάχιστον μισή ντουζίνα αφρικανικές χώρες. Αντί για μια ενιαία οντότητα, η Wagner είναι ένα πολύπλοκο δίκτυο επιχειρήσεων και ομάδων μισθοφόρων των οποίων οι επιχειρήσεις έχουν συνδεθεί στενά με τον ρωσικό στρατό και την κοινότητα πληροφοριών· Υπολογίζεται ότι έχει περίπου πέντε χιλιάδες μέλη εγκατεστημένα σε ολόκληρη την Αφρική, ένας συνδυασμός πρώην Ρώσων στρατιωτών, καταδίκων και ξένων υπηκόων.

Αν και οι PMC είναι παράνομες σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία, το Κρεμλίνο χρησιμοποιεί τη Wagner για να προωθήσει τα συμφέροντα εξωτερικής πολιτικής του στην Αφρική. "Ο κύριος στόχος της Ρωσίας στην Αφρική σε αυτό το σημείο είναι πραγματικά να δημιουργήσει διπλωματική υποστήριξη που ελπίζει να χρησιμοποιήσει σε μέρη όπως τα Ηνωμένα Έθνη", λέει ο Thomas Graham του CFR. "Ο Όμιλος Wagner αναμείχθηκε στην Αφρική για τους δικούς του λόγους, [όπως] η αποκόμιση ιδίου κέρδους. Αλλά πιο πρόσφατα, το Κρεμλίνο το βρήκε αυτό ένα χρήσιμο συμπλήρωμα σε αυτό που προσπαθεί να κάνει διπλωματικά". Τον Ιανουάριο του 2023, η κυβέρνηση των ΗΠΑ χαρακτήρισε τη Wagner ως σημαντική διεθνή εγκληματική οργάνωση.

Πού δραστηριοποιείται στην Αφρική;

Ο Όμιλος Wagner έχει δραστηριοποιηθεί σε αρκετές αφρικανικές χώρες, όπου πολλές από τις δραστηριότητές του επικεντρώνονται σε θέματα ασφάλειας. Συχνά παρέχει υπηρεσίες ασφαλείας και παραστρατιωτική βοήθεια και έχει ξεκινήσει εκστρατείες παραπληροφόρησης για προβληματικά καθεστώτα με αντάλλαγμα παραχωρήσεις πόρων και διπλωματική υποστήριξη. Η Wagner είναι πιο δραστήρια στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (ΚΑΡ), τη Λιβύη, το Μάλι και το Σουδάν, τα οποία έχουν μια αδύναμη σχέση με τη Δύση λόγω της αποικιακής κληρονομιάς και των εγγενών πολιτικών διαφορών.

Τι κάνει;

Οι υπηρεσίες της Wagner ποικίλλουν ανάλογα με τις ανάγκες των πελατών της, οι οποίες περιλαμβάνουν ομάδες και καθεστώτα ανταρτών, και η χρηματοδότησή της κυμαίνεται από άμεσες πληρωμές ως παραχωρήσεις πόρων.

Πολεμικές επιχειρήσεις. Οι άντρες της Wagner έχουν υποστηρίξει τις αφρικανικές κυβερνήσεις σε επιχειρήσεις μάχης εναντίον ομάδων ανταρτών και αντίστροφα. Περίπου χίλιοι στρατιώτες της Wagner εισήλθαν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία το 2018 για να υπερασπιστούν την κυβέρνηση του προέδρου Faustin-Archange Touadéra από τις επιθέσεις των ανταρτών στην πρωτεύουσα, Bangui. Σε αντάλλαγμα, οι θυγατρικές της Wagner έλαβαν απεριόριστα δικαιώματα υλοτομίας και τον έλεγχο του επικερδούς χρυσωρυχείου Ndassima. Ομοίως, οι δυνάμεις του Ομίλου Wagner αναπτύχθηκαν στη Μοζαμβίκη το 2019 για να βοηθήσουν στην καταπολέμηση του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους στη βόρεια επαρχία Cabo Delgado. Ωστόσο, η ομάδα δεν κατάφερε να συγκρατήσει την εξέγερση και αποχώρησε από την περιοχή μετά από λίγους μήνες. 

Υποστήριξη ασφάλειας και εκπαίδευσης. Η Wagner λειτουργεί ως υπηρεσία ασφαλείας για ευάλωτα καθεστώτα. Η ομάδα χρησίμευσε ως μέρος μιας προσωπικής προστασίας για τον Touadéra και βοήθησε στην εκπαίδευση του στρατού της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας ώστε να προετοιμαστεί για πιθανές απόπειρες πραξικοπήματος. Η Wagner δρα στο Σουδάν από το 2017, εκπαιδεύοντας Σουδανούς στρατιώτες, φρουρώντας ορυκτές πηγές και καταστέλλοντας αντικυβερνητικούς διαφωνούντες ενάντια στον πρόεδρο Ομάρ αλ-Μπασίρ, όλα με αντάλλαγμα τις εξαγωγές χρυσού στη Ρωσία. Σε πολλές περιπτώσεις, η υποστήριξη της Wagner συμπληρώνεται από επίσημη ρωσική στρατιωτική βοήθεια, όπως στο Μάλι, όπου οι ένοπλες δυνάμεις έλαβαν αεροσκάφη μάχης και επιτήρησης από τη Μόσχα.

Εκστρατείες παραπληροφόρησης. Ο Πριγκόζιν κατέχει επίσης την Υπηρεσία Ερευνών Διαδικτύου (IRA), μια διαδικτυακή "φάρμα τρολ" και την Ένωση για την Ελεύθερη Έρευνα και τη Διεθνή Συνεργασία (AFRIC), και οι δύο υπόκεινται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ και έχουν εργαστεί μαζί με τη Wagner. Η IRA ανέθεσε προηγουμένως εργασίες σε άτομα στην Γκάνα και τη Νιγηρία που προσπάθησαν να πυροδοτήσουν πολιτικούς διχασμούς στις ΗΠΑ ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2016, ενώ η AFRIC έχει χρηματοδοτήσει την "ψευδή παρακολούθηση εκλογών" σε πολλά αφρικανικά έθνη, συμπεριλαμβανομένης της Μοζαμβίκης και της Ζιμπάμπουε. Ο Πριγκόζιν έχει επίσης κατηγορηθεί ότι συμμετείχε σε παναφρικανικά κινήματα για τη διάδοση αντιγαλλικών και αντιδυτικών μηνυμάτων.

Γιατί έχει σημασία;

Η ιδιότητα της Wagner ως PMC περιορίζει το οικονομικό κόστος της ρωσικής επέμβασης και δίνει στο Κρεμλίνο μια εύλογη άρνηση, επιτρέποντάς του να κρύβει απώλειες προσωπικού από το ρωσικό κοινό, ενώ χρησιμοποιεί ταυτόχρονα τη ρωσική στρατιωτική υποδομή. Σε αντάλλαγμα, ο Πριγκόζιν έχει αναδειχθεί σε εξέχουσα προσωπικότητα στον πόλεμο στην Ουκρανία και στο ρωσικό κοινό. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εμπλοκή της Wagner στην Αφρική είχε ως αποτέλεσμα εικαζόμενες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιδείνωσε την περιφερειακή ανασφάλεια. Στη Λιβύη, τα στρατεύματα της Wagner που πολέμησαν στο πλευρό του Λιβυκού Εθνικού Στρατού κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στην Τρίπολη το 2019 έχουν κατηγορηθεί ότι διέπραξαν φόνους πέραν των μαχών και τοποθέτησαν νάρκες σε περιοχές αμάχων. Πιο πρόσφατα, η ομάδα φέρεται να προμήθευε την πολιτοφυλακή των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης του Σουδάν με πυραύλους κατά τη διάρκεια του πολέμου κατά του σουδανικού στρατού. Τα στρατεύματα της Wagner επιχειρούν επίσης στις ίδιες περιοχές με την ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, απειλώντας την ικανότητα των Ηνωμένων Εθνών να προστατεύουν τους αμάχους. 

Εν τω μεταξύ, η ομάδα συνέχισε να επεκτείνει τη θέση της στο Σαχέλ. Πρόσφατα διαρροές από αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες αποκάλυψαν ότι η Wagner συνεργάζεται με τους αντάρτες του Τσαντ για να εκδιώξουν τον μεταβατικό πρόεδρο της χώρας και ορισμένοι αναλυτές προβλέπουν ότι η Μπουρκίνα Φάσο θα μπορούσε σύντομα να προσλάβει τη Wagner για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση μιας αυξανόμενης εξέγερσης τζιχαντιστών μετά την απόσυρση των στρατευμάτων της Γαλλίας από τη χώρα νωρίτερα φέτος.

Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ

capital.gr/cfr-org