Δευτέρα 16 Ιουλίου 2018

Μια διδακτική ιστορία από το παρελθόν: Η άνοδος και η πτώση του Στρατή Ανδρεάδη

Ο Στρατής Ανδρεάδης με τον Πρόδρομο Μποδοσάκη.

Ο Στρατής Ανδρεάδης αποτελεί από μόνος του μια σελίδα στην ιστορία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

Ο Στρατής Ανδρεάδης βγαίνει μέσα από την καρδιά του ελληνικού εφοπλισμού. Γεννημένος το 1905 στο Βροντάδο της Χίου ήταν το τρίτο παιδί του εφοπλιστή Γεωργίου Ανδρεάδη και της Πολυτίμης Κάκκαρη.
Σπούδασε νομικά και για πολλά χρόνια διατέλεσε καθηγητής Διοικητικού Δικαίου στην ΑΣΟΕΕ. Παντρεύτηκε την κόρη του Αλέξανδρου Κορύζη, που διατέλεσε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και
πρωθυπουργός μετά τον θάνατο του Μεταξά.

 Παρότι το τελευταίο ατμόπλοιο του πατέρα του βυθίζεται τον Ιούλιο του 1940 από γερμανικό υποβρύχιο, ο Ανδρεάδης ανασυγκροτεί την οικογενειακή ναυτιλιακή δραστηριότητα μετά τον πόλεμο και το 1946 παραλαμβάνει το πρώτο από τα πλοία τύπου Liberty, κατασκευασμένα στη διάρκεια του πολέμου, που είχε αποφασίσει να πουλήσει η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
 Στη συνέχεια επεκτείνει τον στόλο του.

Το 1945 αναλαμβάνει τη διεύθυνση των Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων Αθηνών Πειραιώς. Δραστηριοποιείται ενεργά στην Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών και πρωταγωνιστεί στην ανασυγκρότησή της μετά το 1950.

Το 1952 ήταν μια κρίσιμη χρονιά για την Εμπορική Τράπεζα.
Ένα χρόνο πριν είχε πεθάνει ο ιδρυτής της Γρηγόριος Εμπεδοκλής, που το 1892 ίδρυσε την Τράπεζα Εμπεδοκλέους και από αυτήν το 1907 προήλθε η Εμπορική Τράπεζα.
 Η μεταπολεμική περίοδος ήταν περίοδος δυσκολιών για την Εμπορική που καλούνταν να χαράξει στρατηγική στη νέα εποχή.

Τα προσκείμενα στην οικογένεια Εμπεδοκλέους στελέχη της τράπεζας προσεγγίζουν τον Στρατή Ανδρεάδη που αγοράζει το πακέτο μετοχών που είχαν οι αδελφοί Σικιαρίδη, ενώ εξασφαλίζει τη στήριξη της βρετανικής τράπεζας Hambro και της οικογένειας Εμπεδοκλέους.
Αποκτώντας και ένα επιπλέον πακέτο από τους κληρονόμους Εμπειρίκου, αποκτά τελικά τον έλεγχο της τράπεζας.

Ενώ μέχρι τότε η Εμπορική Τράπεζα ήταν μια συντηρητική τράπεζα, υπό τη διοίκηση του Ανδρεάδη αρχίζει να κινείται δυναμικά.
Ο Ανδρεάδης βλέπει χώρο για έναν μεγάλο ιδιωτικό τραπεζικό όμιλο. Το 1957 αποκτά την Ιονική και Λαϊκή Τράπεζα από τον Sir Charles Hambro έναντι 630.000 αγγλικών λιρών.
Το 1962 αγόρασε την Τράπεζα Πειραιώς και το 1964 την Τράπεζα Αττικής.
Το 1958 εντάχθηκε στον όμιλο η ασφαλιστική εταιρεία Ιονική και το 1962 η «Γενικαί Ασφάλειαι της Ελλάδος», ενώ από το 1942 η Εμπορική είχε την πλειοψηφία των μετοχών της εταιρείας «Φοίνιξ».

Το 1963 ιδρύεται η Τράπεζα Επενδύσεων με τη συμμετοχή πέραν της Εμπορικής και της Ιονικής και Λαϊκής, μερικών από τις πιο μεγάλες ξένες τράπεζες, με στόχο τη χρηματοδότηση επενδύσεων και την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και ξένης τεχνολογίας.

Το 1960 αναλαμβάνει την ανέγερση του ξενοδοχείου Athens Hilton. Η Ιονική και Λαϊκή αγοράζει τις μετοχές της ΑΕ «Ξενοδοχειακές επιχειρήσεις» που μετονομάζεται σε ΑΕ «Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις Ιονική».
Το 1961 η Εμπορική μαζί με την Ιονική και Λαϊκή παίρνουν τον διαγωνισμό για την ίδρυση εργοστασίου παραγωγής φωσφορικών λιπασμάτων στην Καβάλα.
 Το 1962 ιδρύεται από την Εμπορική και Λαϊκή η «Ελληνική Βιομηχανία Χυμών και Κονσερβών» με το πρώτο εργοστάσιο να λειτουργεί στο Βέλο Κορινθίας.
Το 1962 ιδρύονται τα «Ναυπηγεία Ελευσίνας».
Το 1965 οι ασφαλιστικές εταιρείες του ομίλου συνέστησαν την «Ελληνική Βιομηχανία Σάκκων και Ειδών Πλαστικής Ύλης».
Η ανάπτυξη του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας συνέπεσε με την προδικτατορική οκταετία Καραμανλή. Άλλωστε, αρκετά από τα επενδυτικά σχέδια απαιτούσαν κυβερνητική έγκριση.

 Οι σχέσεις Καραμανλή και Ανδρεάδη ήταν μάλλον φιλικές, εάν κρίνουμε από το γεγονός  ότι κατά καιρούς  ο Καραμανλής χρησιμοποιούσε ένα διαμέρισμα της οδού Καρνεάδου, ιδιοκτησίας Ανδρεάδη.

Όμως, στην περίοδο της χούντας ο Ανδρεάδης προσεγγίζει και την πλευρά Παπαδόπουλου. Κουτσομπολιά της εποχής αναφέρουν ότι η σύντροφός του Ντορέτ Καραϊωσηφόγλου είχε αναλάβει να φροντίσει για την είσοδο της Δέσποινας Παπαδοπούλου στην καλή κοινωνία των Αθηνών. Η χούντα προσφέρει  στον Ανδρεάδη μια από τις μεγαλύτερες επενδυτικές ευκαιρίες. Μια άδεια για διυλιστήριο στην περιοχή της Πάχης Μεγάρων.
Ιδρύει την εταιρεία «Ελληνική Διυλιστήρια ΣΤΡΑΝ ΑΕ». Εγγυήσεις για την κατασκευή του έργου δίνει η Εμπορική Τράπεζα. Δηλαδή ο Ανδρεάδης εγγυάται για τον εαυτό του μέσω της τράπεζας που του ανήκει. Δικαστική προσφυγή εναντίον των όρων με τους οποίους δόθηκαν οι εγγυήσεις δικαιώνει τον προσφεύγοντα (κατά πληροφορίες υποκινημένο από τον Αριστοτέλη Ωνάση).
Την ίδια στιγμή οι κάτοικοι των Μεγάρων ξεσηκώνονται εναντίον της επένδυσης.  Αυτός είναι ο λόγος που καταφθάνουν διαμαρτυρόμενοι Μεγαρίτες στην Αθήνα τις ημέρες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Ο Παπαδόπουλος πέφτει και η κυβέρνηση Ανδρουτσοπούλου (δηλ. η χούντα του «αόρατου δικτάτορα» Ιωαννίδη) δεν δέχεται τις εγγυήσεις και απαιτεί εγγυήσεις από άλλες τράπεζες.
 Η επένδυση δεν προχωράει.
 Όμως, στο μεταξύ ο Ανδρεάδης έχει πάρει ένα ακόμη δάνειο 45 εκατομμυρίων δολαρίων από μια μικρή γαλλική τράπεζα, πάλι με εγγύηση της Εμπορικής Τράπεζας.

Η Εμπορική Τράπεζα περνά στο δημόσιο
Στη Μεταπολίτευση οι επιχειρήσεις του Ανδρεάδη μπαίνουν στο στόχαστρο. Ήδη από το καλοκαίρι του 1974 υπήρχε έκθεση του υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος που μιλούσε για παρανομίες του Ανδρεάδη. Στις 5 Δεκεμβρίου 1975 οι ελεγκτές της Τράπεζας της Ελλάδος παραδίδουν στον Παναγή Παπαληγούρα το πόρισμα των ελέγχων καταγγέλλοντας παράνομο δανεισμό της τράπεζας προς επιχειρήσεις του ομίλου της, κυρίως σε σχέση με την επένδυση της ΣΤΡΑΝ ΑΕ.

Ο Καραμανλής προχωρά στην έκδοση προεδρικού διατάγματος νομοθετικού περιεχομένου με άμεση ισχύ, με επίκληση του άρθρου 44 , παρ. 1 του Συντάγματος περί «συντρεχούσης εκτάκτου περιπτώσεως εξαιρετικώς επειγούσης και απροβλέπτου ανάγκης», που δημοσιεύεται αμέσως (861/5-12-1975), το οποίο όριζε τη διαδικασία των διορισμού επιτρόπων.
Την επόμενη μέρα, στις 6 Δεκεμβρίου συνεδριάζει η Νομισματική Επιτροπή υπό την προεδρία του Παπαληγούρα ως υπουργού Συντονισμού και αποφασίζει τον διορισμό επιτρόπου στην Εμπορική Τράπεζα.
 Στη συνέχεια ο επίτροπος προχώρησε στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας, με τις νέες μετοχές να περνούν στα χέρια οργανισμών του δημοσίου.
Έτσι το δημόσιο καταφέρνει να αποκτήσει τον έλεγχο των επιχειρήσεων του ομίλου.
Ο Ανδρεάδης απέδωσε την εξέλιξη σε εκδικητικότητα του Καραμανλή και του Παπαληγούρα. Όμως οι αποφάσεις ήταν βαθιά πολιτικές.
Σε μια περίοδο μεταβατική και εν μέσω μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, με τις ελληνικές επιχειρήσεις να έχουν σωρευμένα προβλήματα και την κοινωνία να ριζοσπαστικοποιείται, ο Καραμανλής αντιλαμβανόταν ότι ήταν αναγκαίος ο αυξημένος ρόλος του κράτους στην οικονομία και επομένως ο δημόσιος έλεγχος ενός τέτοιου μεγάλου ομίλου.

Και το έκανε με την αναγκαία πολιτική πυγμή.
Το 1977 λύεται οριστικά η σύμβαση ανάμεσα στη ΣΤΡΑΝ και το ελληνικό δημόσιο.
Ο Ανδρεάδης προσφεύγει νομικά.
Το Διαιτητικό Δικαστήριο τον δικαιώνει και το 1984 καταλογίζει αποζημίωση.
Ο ίδιος πεθαίνει το 1989 αλλά οι κληρονόμοι κερδίζουν και απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τελικά το δημόσιο αναγκάζεται να καταβάλει το ποσό της διαιτητικής απόφασης.
 Οι κληρονόμοι μάλιστα δοκίμασαν να συνεχίσουν τη διεκδίκηση σε σχέση και με τους τόκους των δανείων που είχε λάβει ο Ανδρεάδης, όμως αποδείχτηκε ότι ο ίδιος το είχε αποπληρώσει και η Alpha Τράπεζα Πίστεως διαβεβαίωσε ότι η Commercial Bank of Near East που είχε αναλάβει το δάνειο και είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία της δεν είχε καμιά απαίτηση.

Ο ίδιος ο Ανδρεάδης υποστήριζε μέχρι τέλους ότι μπορούσε να πάρει οποιαδήποτε τράπεζα και να την κάνει Εμπορική.
 Σε μεταγενέστερα κείμενα στον τύπο ή στο διαδίκτυο, ακόμη και στις επίσημες ιστορίες της Εμπορικής διακρίνει κανείς μια νοσταλγία για την εποχή Ανδρεάδη.
Μπορούμε όμως να συμφωνήσουμε ότι μάλλον δεν χρειαζόμαστε τολμηρούς οραματιστές έτοιμους να πραγματώσουν το όνειρό τους με το να… δανείζουν παράτυπα τον εαυτό τους.

report.com.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου