Έκθεση ΑΔΙΠΠΔΕ: Τεράστια η ψαλίδα στους βαθμούς των μαθητών στη Γ' Γυμνασίου

Προκαλεί ένα πραγματικό σοκ η αποκάλυψη της έκθεσης, που ήλθε στη δημοσιότητα από την Α.ΔΙ.ΠΠ..Δ.Ε. (Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), σύμφωνα με την οποία ένα μεγάλο μέρος των μαθητών της Γ΄ τάξης Γυμνασίου και της Β΄ τάξης ΓΕ.Λ. και ΕΠΑ.Λ. ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι λειτουργικά αναλφάβητοι.

Κατά την UNESCO «Λειτουργικά αναλφάβητο είναι κάθε άτομο που είναι ανίκανο να
ασκήσει όλες τις δραστηριότητες για τις οποίες είναι απαραίτητος ο αλφαβητισμός, ώστε να λειτουργεί καλύτερα η ομάδα του και η κοινότητά του και να μπορεί επίσης, ο ίδιος, να διαβάζει, να γράφει και να μετράει, για την προσωπική του ανάπτυξη και για την ανάπτυξη της κοινότητάς του».

Από την Ε.Ε., όπως προσδιορίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,  λειτουργικός αναλφαβητισμός σημαίνει: «Λειτουργικά αναλφάβητο είναι το άτομο που δεν είναι σε θέση να γνωρίζει ικανοποιητικά ανάγνωση, γραφή και αριθμητική για να ενταχθεί ως άτομο στην κοινωνία, απολαμβάνοντας πλήρως τα δικαιώματά του».

Ο ΟΟΣΑ δίνει τους εξής σχετικούς ορισμούς:
Γραμματισμός (Αλφαβητισμός): Ως γραμματισμός ορίζεται η ικανότητα να καταλαβαίνει κανείς, να αξιολογεί, να χρησιμοποιεί και να ασχολείται με γραπτά κείμενα για να συμμετάσχει στην κοινωνία, να πετύχει τους στόχους του και να αναπτύξει τη γνώση και τις δυνατότητές του.
Αριθμητισμός: Αριθμητισμός καλείται η ικανότητα κατανόησης, χρήσης, ερμηνείας και επικοινωνίας μαθηματικών πληροφοριών και ιδεών προκειμένου να ασχοληθεί κανείς και να διεκπεραιώσει τις μαθηματικές απαιτήσεις ενός ευρέως φάσματος καταστάσεων της ενήλικης ζωής.
Επίλυση προβλημάτων σε περιβάλλοντα τεχνολογίας (πληροφορικός γραμματισμός):Επίλυση προβλημάτων σε περιβάλλοντα τεχνολογίας ορίζεται η ικανότητα χρήσης ψηφιακής τεχνολογίας, εργαλείων επικοινωνίας και των δικτύων για την απόκτηση και αξιολόγηση πληροφοριών, την επικοινωνία με άλλους και την διεκπεραίωση πρακτικών ασκήσεων.

Ο ΟΟΣΑ έχει σχεδιάσει και εφαρμόζει το ερευνητικό πρόγραμμα PIAAC το οποίο εξετάζει τις ικανότητες των ενηλίκων και είναι σχετικό με την έρευνα της Α.ΔΙ.ΠΠ..Δ.Ε.
Το πρόγραμμα PIAAC είναι διεθνές και συμπλήρωσε τον Α΄ κύκλο του το 2012, τα αποτελέσματά του οποίου ανακοινώθηκαν από τον ΟΟΣΑ το 2013.
Η Ελλάδα δεν συμμετείχε στον Α΄ κύκλο, αλλά συμμετείχε στον Β΄ κύκλο (2012-2016) και η έρευνα πραγματοποιήθηκε με την σύμπραξη της ΓΓΔΒΜ του υπουργείου παιδείας, του ΕΚΚΕ, της ΕΛΣΤΑΤ και του ΕΟΠΠΕΠ.

Τα αποτελέσματα δεν ανακοινώθηκαν στην Ελλάδα, άγνωστο για ποιο λόγο.
Στο Γ΄ κύκλο ο οποίος βρίσκεται σε εξέλιξη λαμβάνουν μέρος και οι εργοδότες αλλά η Ελλάδα  δεν συμμετέχει, επίσης άγνωστο για ποιο λόγο.

Παραθέτουμε στατιστικά στοιχεία από την έκθεση της Α.ΔΙ.ΠΠ..Δ.Ε. στην οποία φαίνονται οι επιδόσεις των μαθητών Γ΄ Γυμνασίου και Β΄ Λυκείου.

Τα συγκριτικά στοιχεία τα οποία προκαλούν εύλογα ερωτήματα είναι τα εξής:

1. Στη Γ΄ τάξη Γυμνασίου, υπάρχει τεράστιο άνοιγμα της ψαλίδας στα ποσοστά των βαθμών κάτω του 9 και κάτω του 10.
2. Τα μαθήματα με βαθμό κάτω του 9 στην Γ΄ Γυμνασίου σημειώνουν χαμηλά ποσοστά μέχρι και κάτω του 1% και στη Β΄ τάξη του ΓΕ.Λ. και του ΕΠΑ.Λ. εκτινάσσονται πάνω από 30%. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι στο Γυμνάσιο ο αριθμός μαθητών στα τμήματα είναι αισθητά μεγαλύτερος από τα τμήματα του Λυκείου, ότι υπάρχει η άποψη στους εκπαιδευτικούς αλλά και στους μαθητές  ότι στο γυμνάσιο είναι υποχρεωτική η εκπαίδευση και θα πρέπει κατά το δυνατόν να πάρουν όλοι απολυτήριο και ότι οι πανελλαδικές είναι μακριά ακόμη και δικαιολογείται κάποια χαλαρότητα.
3. Υπάρχει διαφορά στα ποσοστά βαθμολογίας κάτω του 9 μεταξύ Β΄ τάξης ΓΕ.Λ. και Β΄ τάξης ΕΠΑ.Λ. με μεγαλύτερο ποσοστό στα ΕΠΑ.Λ.

Η διαφορά αυτή είναι μεγάλη στη Νεοελληνική Γλώσσα και πιθανόν να οφείλεται σε μεγαλύτερα  μαθησιακά κενά από το Γυμνάσιο και ότι ο αριθμός των μαθητών του ΕΠΑ.Λ., οι οποίοι προέρχονται από διαφορετικό γλωσσικό περιβάλλον, είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο του ΓΕ.Λ.
Στα υπόλοιπα μαθήματα η διαφορά είναι μικρή.
Εντύπωση προκαλεί η περίπτωση της Φυσικής στην οποία οι μαθητές του ΕΠΑ.Λ. με βαθμό κάτω του 9 σημειώνουν ποσοστό 25,6% και στους μαθητές του ΓΕ.Λ. το ποσοστό αυξάνεται σε 39,2%.
Μία πιθανή εξήγηση είναι ότι η Φυσική είναι πιο «γνώριμη» στους μαθητές των ΕΠΑ.Λ. διότι πολλά τεχνολογικά μαθήματα στηρίζονται σε αρχές και γνώσεις της Φυσικής και ότι διδάσκεται με πιο απλοποιημένο τρόπο, χωρίς πολλές ασκήσεις με χρήση Μαθηματικών, ώστε να γίνεται περισσότερο κατανοητή στους μαθητές.
Πάντως, είναι γεγονός ότι οι μαθητές των ΓΕ.Λ. σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις στα γενικά μαθήματα διότι αφομοιώνουν πιο εύκολα τη θεωρητική γνώση από τους μαθητές των ΕΠΑ.Λ. οι οποίοι υπερτερούν στην αφομοίωση της εφαρμοσμένης γνώσης και των δεξιοτήτων.

4. Το εύλογο ερώτημα που προκαλεί σοκ είναι πως γίνεται οι μαθητές, των Γενικών Λυκείων κυρίως,  να δαπανούν πάρα πολλές ώρες σε σχολείο και φροντιστήριο με δυσβάστακτες δαπάνες γονέων και τα αποτελέσματα στα βασικά γενικά μαθήματα να είναι τόσο πενιχρά. Η πιθανότερη εξήγηση είναι, κατά τη γνώμη μας, ότι οι μαθητές των λυκείων δεν αφομοιώνουν τη γενική γνώση συνολικά αλλά μέρος της, αυτό το οποίο σχετίζεται με τις πανελλαδικές εξετάσεις και μάλιστα με έναν μηχανιστικό τρόπο.

Το σοβαρό πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού το οποίο ήλθε στην επιφάνεια με την πρόσφατη έκθεση της  Α.ΔΙ.ΠΠ..Δ.Ε., δεν θα πρέπει να αφήσει αδιάφορο κανένα και η εξαγγελία του υπουργείου παιδείας για προαγωγικές εξετάσεις εντός του Λυκείου μάλλον κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

 Κωνσταντίνος Αδριανουπολίτης, Εκπαιδευτικός – Ερευνητής, Αντιπρόεδρος Ε.Ε.Τ.Ε.Κ