Αλλαγή ή θάνατος!

Καθώς μπαίνουμε στο φθινόπωρο, τα μηνύματα της διεθνούς οικονομίας, κάθε άλλο παρά αισιόδοξα ή, έστω ευοίωνα, εμφανίζονται. Γκρίζα σύννεφα μαζεύονται απ' άκρη σ' άκρη στον (οικονομικό) ορίζοντα.

Από τη μία πλευρά η Ευρώπη, μετά από μία σχετικά μακρά περίοδο ευημερίας (ας είναι καλά ο Mario Draghi και το QE του), παρουσιάζει σαφέστατες ενδείξεις κόπωσης, ενώ οι
άλλες δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, ΗΠΑ και Κίνα, έχουν επιδοθεί σ’ έναν ανελέητο αγώνα για το ποια από τις δύο θα διαπράξει το... μεγαλύτερο λάθος οικονομικής πολιτικής...

Οπωσδήποτε δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα υπάρξει μια περίοδος διεθνούς ύφεσης για κάποιο χρονικό διάστημα, σαν μέρος των ευρύτερων οικονομικών κύκλων, ή εάν απλά πρόκειται για μία περίοδο αναταράξεων και αβεβαιότητας, όπου θα υπάρξουν προβλήματα, αλλά θα ξεπεραστούν με σχετική ευκολία. 

Θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να ξεκαθαρίσει η κατάσταση.

Σε κάθε περίπτωση όμως, το διεθνές μακροοικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται, δεν βοηθά την προσπάθεια μιας χώρας που μόλις τώρα εξέρχεται από μια πολύχρονη και πολυεπίπεδη κρίση και η οποία "ψάχνεται" για να δημιουργήσει προϋποθέσεις σοβαρής και σταθερής ανάκαμψης. 

Αυτή η πραγματικότητα, καθιστά το έργο της νέας κυβέρνησης δυσκολότερο, σε σημαντικό βαθμό. Το εμπόδιο όμως δεν είναι αξεπέραστο. 

Από τη μία μεριά η ανυποληψία και η αβεβαιότητα που περιβάλλει το ελληνικό brand τα τελευταία χρόνια και από την άλλη η (οφειλόμενη σε αιτίες πολύ πιο μακροχρόνιες από μία διακυβέρνηση) μη προσαρμογή της ελληνικής οικονομίας στα δεδομένα του 21ου αιώνα, αφήνουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης και άρα ανόδου και ανάπτυξης. Αρκεί ν’ ακολουθηθεί νέα στρατηγική, να σχεδιαστεί μια νέα διαδρομή με συγκεκριμένα σημεία πορείας, με αρχή, μέσον, ορόσημα και τελικό στόχο.

Με απλά λόγια, να υπάρξει ριζική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονταν και εφαρμόζονταν οι πολιτικές σε αυτήν τη χώρα, μέχρι και πρόσφατα. 

Διότι, καλή η οικοδομική δραστηριότητα, ακόμη καλύτερα τα μεγάλα projects Real Estate Development και super η μεταποίηση ή η αγροτική παραγωγή (μ’ επιδοτήσεις μέχρι... τ' αυτιά βεβαίως, βεβαίως), αλλά ανήκουν στον προηγούμενο αιώνα. 

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, κανείς δεν ισχυρίζεται ότι θα πρέπει να εγκαταλειφθούν ή να παραμεληθούν αυτού του τύπου οι δραστηριότητες. Απλά θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι πως αυτές θα έχουν δευτερεύοντα ρόλο και πολύ μικρότερη σημασία ή/και συμβολή, από εκείνη που είχαν μέχρι την προηγούμενη δεκαετία, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας.

Αυτό, πιθανότατα, δεν θ’ αρέσει σε πολλούς αλλά δυστυχώς ο χρόνος και οι αλλαγές που φέρνει ούτε περιμένουν, ούτε επιτρέπουν παραχωρήσεις. Στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία, τα κενά καλύπτονται με καταιγιστικές ταχύτητες και όποιος αδιαφορεί απέναντί τους, παραμερίζεται έως και αποπέμπεται. Ένα δείγμα του τι μπορεί να σημαίνει αυτό, πήραμε όλοι, τα τελευταία 10 χρόνια. Αν δεν πήραμε και το αντίστοιχο μάθημα, το τίμημα θα είναι βαρύτατο, πιστέψτε το!

Ακόμη και η εθνική βιομηχανία, ο τουρισμός, θα πρέπει να μάθει να εξελίσσεται, ν’ ακολουθεί, να εφαρμόζει αλλά και, γιατί όχι, να εφευρίσκει νέες μεθόδους. Διαφορετικά θα μεταβληθεί από ατμομηχανή της οικονομίας σε βαστάζο των ανταγωνιστών της χώρας. Όσοι διαφωνούν, ας αναλογιστούν πόσες και τι είδους αλλαγές επέφερε,  ποιες επιπτώσεις είχε και πόσο καλύτερα θα ήταν τα πράγματα για το ελληνικό τουριστικό προϊόν, αν είχε προβλεφθεί η ύπαρξη του Airbnb!

Το σχέδιο, η στρατηγική θα πρέπει να στοχεύουν προς νέους δρόμους, νέες ιδέες και νέες τεχνολογίες. Όχι μόνο στα πεδία της πληροφορικής ή των τηλεπικοινωνιών, όπως πολύ πιστεύουν, αλλά στα πάντα. Οι προϋποθέσεις, λίγο έως πολύ, υπάρχουν. Αυτό που λείπει είναι η διάθεση και η ουσιαστική δυνατότητα υλοποίησης, λόγω έλλειψης φιλικής στάσης του κράτους, απέναντι σε κάθε τι νέο και πρωτοπόρο.

Από την άλλη πλευρά, φιλική στάση στις νέες τεχνολογίες, δεν μπορεί και δεν πρέπει να σημαίνει "επιδοτούμενες start-up", σε καμία περίπτωση. Επιδοτούμενος καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει! Και όταν υπάρξει, καταλήγει στο... ΔΝΤ. 

Τα κίνητρα θα πρέπει να είναι η ευκολία ίδρυσης και λειτουργίας, παράλληλα με τη δυνατότητα χαμηλού κόστους επένδυσης και την αυξημένη αποδοτικότητα (λέγε με φοροαπαλλαγές σε "νεοφυείς επιχειρήσεις, μέχρι τη... Δευτέρα Παρουσία).

Ένα άλλο παράδειγμα εκσυγχρονισμού της οικονομίας, είναι η διευκόλυνση (πάντα χωρίς επιδοτήσεις αλλά με άλλες μορφές κινήτρων) στην ίδρυση και λειτουργία κέντρων Έρευνας & Ανάπτυξης (Research & Development Centers – R&Ds), μεγάλων ξένων εταιρειών στην Ελλάδα. Μία σχετική προσπάθεια είχε γίνει το 2014, αλλά οι ξένοι κολοσσοί (ΙΒΜ και MS, σύμφωνα με την πληροφόρηση της εποχής) που είχαν συμφωνήσει, μόλις κατάλαβαν τι πραγματικά συνέβαινε με την "ακσιοπρεπή διαπραγμάτευση", πήραν δρόμο κι... ακόμη τρέχουν!

Θα μπορούσε κανείς ν’ αναφέρει δεκάδες άλλα παραδείγματα νέων δραστηριοτήτων ή δραστηριοτήτων όπου χρειάζεται ριζική αλλαγή σκεπτικού και σχεδιασμού για ν’ ανακάμψει η χώρα, πραγματικά. 

Όμως το σημαντικό δεν είναι αυτό. 

Χρειάζεται, πριν απ’ όλα τα υπόλοιπα βήματα, να κατανοήσουμε βαθιά όλοι πως χρειάζονται αλλαγές στα πάντα. 

Και κυρίως από τους ίδιους μας  τους εαυτούς!

Εάν γίνει κατανοητό αυτό, όλα τα υπόλοιπα, θα είναι πιο εύκολα. 

Η ανάκαμψη θα έχει αρχίσει από εκείνη τη στιγμή. Εάν πάλι αρνηθούμε ν’ αντικρύσουμε την πραγματικότητα, η χώρα θα παραμείνει στον βάλτο, στο τέλμα, όπου βρίσκεται τα τελευταία 5 χρόνια. Το τέλμα αυτό όμως, όλοι γνωρίζουν που οδηγεί, όλοι ξέρουν ποιο θα είναι το τέλος τότε. 

Χρειάζεται να ξέρουμε κάτι περισσότερο, για ν’ αρχίσουμε ν’ αλλάζουμε από… χτες;

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr