Τα οικονομικά δεν είναι ούτε φυσική ούτε φιλολογία

Tο 1959 ο Βρετανός φυσικός Τσαρλς Πέρσι Σνόου έδωσε μία διάλεξη με τίτλο «Οι δύο πολιτισμοί», στην οποία εξέφραζε τη θλίψη του για το πολιτισμικό χάσμα μεταξύ των θετικών και των θεωρητικών επιστημόνων

Tο 1959 ο Βρετανός φυσικός Τσαρλς Πέρσι Σνόου έδωσε μία διάλεξη με τίτλο «Οι δύο πολιτισμοί», στην οποία εξέφραζε τη θλίψη του για το πολιτισμικό χάσμα μεταξύ των θετικών και των θεωρητικών επιστημόνων.
Οντας ο ίδιος βοηθός ερευνητή σε εργαστήριο Φυσικής και ταυτόχρονα μυθιστοριογράφος, γνώριζε ένα-δυο πράγματα για αμφοτέρους τους χώρους.
 To «διά ταύτα» του επιχειρήματός του ήταν ότι οι άνθρωποι της Φιλοσοφικής δεν γνωρίζουν τίποτε για τις θετικές επιστήμες ή την
τεχνολογία, ενώ και οι άνθρωποι του Μαθηματικού ή του Χημικού δεν γνωρίζουν τίποτε για την υψηλή λογοτεχνία και την ποίηση προς μεγάλη απογοήτευση μιας ολόκληρης χώρας (και του εκπαιδευτικού της συστήματος).

Από το 1959 και μέχρι σήμερα ο διχασμός του Σνόου θεωρείται πλέον κοινός τόπος:
στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ κάνουμε λόγο για «techies» (θετικούς επιστήμονες) και «fuzzies» (θεωρητικούς), σαν να επρόκειτο οι δύο ομάδες να μη συναντηθούν ποτέ.
 Ως πτυχιούχος Φυσικής που γράφει διηγήματα, γιατί του αρέσει, έμοιαζα λίγο με τον Σνόου.

Εντούτοις, από τότε που φοίτησα σε σχολή Οικονομικών Επιστημών, ανακάλυψα κάτι το οποίο ουδέποτε εντόπισε ο Σνόου, δηλαδή ένα τρίτο πολιτισμικό σύμπαν.

Οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν πολλά από τα εργαλεία των φυσικών και των μηχανικών, όπως η θεωρία του ελέγχου, η πολλαπλή παλινδρόμηση και οι αλγεβρικοί πίνακες. Ωστόσο δεν χρησιμοποιούν όλα τα παραπάνω με τον ίδιο τρόπο. Στην οικονομική επιστήμη και ειδικά τη μακροοικονομία ο στόχος είναι πολλές φορές να πείσεις τους άλλους για την άποψή σου.

Η Οικονομία έχει δεχθεί πλήθος επικρίσεων, γιατί βρίθει συμπερασμάτων, αξιωμάτων ή μη ρεαλιστικών υποθέσεων. Ενίοτε αυτές οι επικρίσεις διατυπώνονται από τους κορυφαίους της επιστήμης της ίδιας!
Ωστόσο η Οικονομία δεν είναι μόνο μια φθηνότερη και φτωχότερη έκφανση των θετικών επιστημών ή μια αυστηρότερη και εκνευριστικότερη εκδοχή της φιλολογίας. Υπάρχουν εμβαθύνσεις, τις οποίες δεν πρόκειται να τις κάνεις ούτε στο εργαστήριο Φυσικής ούτε στον Σαίξπηρ. Η σημαντικότερη εμβάθυνση κατ’ εμέ είναι ότι τα περισσότερα πράγματα στον κόσμο ενέχουν ένα στοιχείο τυχαιότητας.

 Η επιστήμη των Οικονομικών ασχολείται με αποκρουστικά, περίπλοκα συστήματα, όπου τα ελεγχόμενα πειράματα είναι συνήθως αδύνατα.
Εάν θελήσεις να απομονώσεις ένα φαινόμενο, θα πρέπει να αγνοήσεις πάμπολλα άλλα ενδιαφέρoντα στοιχεία. Εάν, όμως, το σκεφθείς καλύτερα, θα αντιληφθείς πως αυτή ακριβώς η περιγραφή ταιριάζει στις περισσότερες καταστάσεις που ζούμε στην καθημερινότητά μας. 

Πρέπει να λάβουμε αποφάσεις βασισμένες σε ελάχιστα πράγματα, τα οποία ελπίζουμε πως αντιλαμβανόμαστε, και να διαχειριστούμε όλα τα εναπομείναντα ως τυχαίο θόρυβο.
 Εχουμε πολύ έντονη την τάση να πιστεύουμε πως μπορούμε να εξηγήσουμε κάθε τι που βλέπουμε – ακόμα και το μικρότερο πράγμα.

Οι οικονομολόγοι –και μιλάμε για τους καλούς– συνειδητοποιούν πως αυτό είναι απλώς μία αυταπάτη. Η ενασχόληση με την τυχαιότητα έχει ενδυναμώσει την Οικονομία έναντι της παραδοσιακής επιστήμης: οι φυσικοί δεν πρέπει να είναι καλοί στη Στατιστική, ενώ οι οικονομολόγοι πρέπει να στύψουν όλα τα εμπειρικά δεδομένα για να απομυζήσουν ένα ψήγμα πληροφορίας.

Μία άλλη διαφορά με τις θετικές επιστήμες ή τις ανθρωπιστικές είναι ο σκοπός της Οικονομίας.
 Η λογοτεχνία περιγράφει την ανθρώπινη συμπεριφορά και οι φυσικές επιστήμες την αγνοούν, ενώ οι οικονομολόγοι θέλουν να την κατανοήσουν και να την ελέγξουν.
Οπερ σημαίνει πως το αντικείμενο της σπουδής τους είναι τόσο ευφυές και ελεύθερο όπως και οι ίδιοι.

NOAH SMITH / BLOOMBERG

απο τη kathimerini.gr