Υπόθεση Οτσαλάν: 21 χρόνια μετά την αρπαγή από τους Τούρκους

Στις 16 Φεβρουαρίου 2020 συμπληρώθηκαν 21 χρόνια από εκείνο το απόγευμα κατά το οποίο ο Κούρδος ηγέτης του PKK ήταν πρωταγωνιστής στην προσωπική περιπέτειά του. Η περιπλάνησή του και η ελληνική εμπλοκή

Το απόγευμα της 16ης Φεβρουαρίου 1999 γράφτηκε από τουρκικά χέρια με μια σύλληψη στο
Ναϊρόμπι το τέλος ενός πολιτικοκατασκοπευτικού θρίλερ που άρχισε στην Ελλάδα και τελείωσε στην Κένυα.

 Εκείνο το απόγευμα, ακριβώς πριν από 21 χρόνια, η εμφάνιση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν μαζί με τους συντρόφους του από το PKK, τον Έλληνα πρεσβευτή Γιώργο Κωστούλα και τον ταγματάρχη της ΕΥΠ Σάββα Καλεντερίδη ανέβασε την ήδη τεταμένη ένταση.

Ο ηγέτης των Κούρδων -γνωστός και ως «Άπο»- είχε εντοπιστεί και δεν μπορούσε άλλο να μείνει στην Κένυα. Μόλις μπαίνει στο αυτοκίνητό του, τόσο ο Σάββας Καλεντερίδης όσο και ο Γιώργος Κωστούλας, ζητούν να τον ακολουθήσουν. Όμως, οι Κενυάτες είναι ανένδοτοι και δεν θέλουν κανείς να τον συνοδεύσει. Έτσι, ο Άπο μπαίνει μόνος του στο αμάξι.

Η πομπή για το αεροδρόμιο Γιόμο Κενυάτα ξεκινά. Όμως, έπειτα από μια σύντομη πορεία, το αυτοκίνητο με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν αλλάζει πορεία και απομακρύνεται. Όταν ο Καλεντερίδης και ο Κωστούλας φτάνουν, μαζί με τους συντρόφους του Κούρδου, ο Οτσαλάν δεν βρίσκεται πουθενά. Μέσα σε πολύ λίγη ώρα, βλέπουν ένα lear jet στον αέρα. Τότε ο Καλεντερίδης λέει στους άλλους: «Σε αυτό το αεροπλάνο είναι ο Άπο. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα προσγειωθεί στην Τουρκία». Ταυτόχρονα, όμως, μέσα στο αεροπλάνο πράκτορες της ΜΙΤ (Τουρκική Υπηρεσία Πληροφοριών), πανηγυρίζουν και φωτογραφίζουν τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν με δεμένα χέρια και ένα τελείως απλανές βλέμμα.

Έψαχνε μια πατρίδα

Η αναζήτηση πατρίδας για τον Κούρδο ηγέτη άρχισε ουσιαστικά το πρωί της 19ης Οκτωβρίου 1998. Τότε, ο άνδρας που παρέδωσε το διαβατήριό του για να το ελέγξουν στο γκισέ του αεροδρομίου της Δαμασκού, χαμογελούσε. Ο αστυνομικός που πήρε για έλεγχο το διαβατήριο με το όνομα Αμπντουλάχ Σαρικούρτ, στάθηκε μπροστά στον Άπο, κοίταξε τη φωτογραφία στο ταξιδιωτικό έγγραφο και τη σύγκρινε με τον άνθρωπο που είχε απέναντί του. Τον άφησε να περάσει αφού έβαλε τη σφραγίδα του. Έτσι, ο ηγέτης των Κούρδων απομακρύνθηκε για την αίθουσα αναχωρήσεων και την πύλη από όπου θα έφευγε η πτήση Δαμασκός – Στοκχόλμη, με ενδιάμεση στάση την Αθήνα.

Ο Κούρδος ηγέτης προσγειώνεται με πλαστό διαβατήριο στην Αθήνα μαζί με άλλα τρία άτομα. Ο Οτσαλάν ήταν τότε κυνηγημένος που… προσγειώθηκε στα χέρια της ΕΥΠ. Ο τότε αρχηγός της, μάλιστα, Χαράλαμπος Σταυρακάκης, ενημέρωσε τον αποσπασμένο στην Υπηρεσία ταγματάρχη Σάββα Καλεντερίδη πως ο ηγέτης των Κούρδων φθάνει στην Αθήνα. Αμέσως, οι δύο άνδρες πήγαν στο αεροδρόμιο και ο Καλεντερίδης – που γνώριζε προσωπικά τον Οτσαλάν- τον αναγνώρισε στην αίθουσα αφίξεων του αεροδρομίου. Στη συνέχεια, συνομίλησε για λίγα λεπτά μαζί του και ενημέρωσε τους ανωτέρους του. Κάπως έτσι, ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν και η συνοδεία του πήγαν σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο που παρακολουθεί η ΕΥΠ. Εκεί άρχισε και το παζάρι ανάμεσα στον Άπο και τον Σταυρακάκη.
Ο πρώτος υποστηρίζει ότι έχει φτάσει στην Αθήνα με την έγκριση της ελληνικής κυβέρνησης (αυτό δεν ήταν αλήθεια) ενώ ο αρχηγός της ΕΥΠ κάνει σαφές ότι η παρουσία του Οτσαλάν δημιουργεί τεράστιο θέμα για τη χώρα μας. Έπειτα από ώρες άφθονων συζητήσεων, οι Κούρδοι συνοδοί του Αμπντουλάχ Οτσαλάν έψαχναν εναλλακτικούς τρόπους ώστε ο Άπο να φθάσει στη Ρωσία χάρη σε μια πρόσκληση που του είχε γίνει. Ο Σάββας Καλεντερίδης τον συνοδεύει σε αυτό του το ταξίδι, έπειτα από επιθυμία του Κούρδου ηγέτη.
Ο Άπο μένει για λίγο στη Ρωσία και μετά μεταβαίνει στην Ιταλία, με τους Τούρκους να πιέζουν στενά την τότε κυβέρνηση Νταλέμα να τον διώξει. Ο υπουργός Προεδρίας της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη μέσω του καθηγητή της Παντείου Χριστόφορου Γιαλουρίδη του στέλνει ένα πολύ συγκεκριμένο μήνυμα: Ότι ο Άπο δεν έπρεπε να φύγει από την Ιταλία γιατί, σύμφωνα πάντα με εκείνον, όποιο αεροπλάνο σηκωνόταν από τη Ρώμη θα κατέληγε στην Άγκυρα. Κάπως έτσι, ο Οτσαλάν έμεινε σχεδόν έναν μήνα στη Μόσχα και περίπου δύο μήνες στην Ιταλία, ώσπου ξαναπροσπαθεί να φτάσει στη Μόσχα, από εκεί στην Αγία Πετρούπολη, μέχρι που οι Ρώσοι δεν θέλουν την παραμονή του εκεί. Γι’ αυτό και ο Οτσαλάν έρχεται ξανά στην Ελλάδα.

Στο Ναϊρόμπι περιστοιχισμένος από πράκτορες

Στις 29 Ιανουαρίου 1999, ο Οτσαλάν μαζί με τη συνοδεία του φθάνει από την Αγία Πετρούπολη στο ανατολικό αεροδρόμιο. Μετά την προσωρινή εγκατάσταση στο σπίτι του Αντώνη Ναξάκη, αρχίζει ξανά ο Σταυρακάκης να φύγει ο Οτσαλάν από τη χώρα μας. Ταυτόχρονα, φθάνουν στη MIT πληροφορίες ότι ο Κούρδος ηγέτης βρίσκεται στην Ελλάδα.
Ο Σταυρακάκης τότε προτείνει στον Οτσαλάν να πετάξει για την Κένυα. Ο Κούρδος ηγέτης αρχικά φθάνει ξανά στη Ρωσία, που δεν τον δέχεται στη χώρα.
 Επιστρέφει μαζί με τον Σάββα Καλεντερίδη και τους δικούς του ανθρώπους στην Αθήνα τα ξημερώματα της 1ης Φεβρουαρίου 1999.
Δεν περνούν δύο ώρες μέχρι την επόμενη αναχώρησή του με εντολή του αρχηγού της ΕΥΠ. Έτσι, το αεροπλάνο που μεταφέρει αυτόν και τον Σάββα Καλεντερίδη φθάνει στην Κέρκυρα.
 Μαζί πηγαίνουν στον σταθμό της ΕΥΠ στο νησί, ωστόσο το νέο έχει ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί στον Τύπο.

Παρά τις πιέσεις που ασκούνται να μεταβεί ο Κούρδος ηγέτης στην Κένυα, εκείνος το σκέφτεται καθώς στη συγκεκριμένη χώρα υπήρχαν αρκετοί πράκτορες της CIA και του FBI λόγω τρομοκρατικών ενεργειών κατά της Αμερικής. Έτσι, ο Σταυρακάκης μιλά στον Καλεντερίδη, τονίζοντάς του ότι πρέπει να πείσει τον Οτσαλάν να ταξιδέψει στην Κένυα. Ο Οτσαλάν απαντά θετικά. Στις 2 Φεβρουαρίου το αεροπλάνο προσγειώνεται στο αεροδρόμιο Γιόμο Κενυάτα του Ναϊρόμπι.

Δραματικές εξελίξεις

Ο Γιώργος Κωστούλας -τότε πρέσβης της Ελλάδας στην Κένυα- περιμένει – πάντα σύμφωνα με όσα του έχει πει γραμματέας της πρεσβείας- έναν υψηλόβαθμο Σέρβο αξιωματούχο, τον οποίο πρέπει να φιλοξενήσει για λίγο. Αντί για τον Σέρβο αξιωματούχο, βλέπει τον Έλληνα πράκτορα Σάββα Καλεντερίδη. Στη συνέχεια ο Έλληνας ταγματάρχης του Ελληνικού Στρατούμενος που έχει αποσπαστεί στην ΕΥΠ, του συστήνει τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Οι δύο πρώτες ημέρες κυλούν ήρεμα.
Οι Κενυάτες, όμως, ζητούν από τον Κωστούλα να δει τον γραμματέα του υπουργείου Εξωτερικών ενώ ο γραμματέας της αμερικανικής πρεσβείας επικοινωνεί τηλεφωνικά με τον γραμματέα της πρεσβείας, ζητώντας του να συναντηθούν.
 Ο Καλεντερίδης πηγαίνει στο αεροδρόμιο για να ταξιδέψει στη Νότια Αφρική, αλλά τον παρεμποδίζουν με συνεχείς ελέγχους για να μην προλάβει την πτήση.
 Η πίεση γίνεται πιο έντονη όταν ο στενός συνεργάτης του Θεόδωρου Πάγκαλου, Παπαϊωάννου, ζητεί από τον Καλεντερίδη να μεταφέρει στον Οτσαλάν ότι πρέπει να φύγει από την πρεσβευτική κατοικία χωρίς καμία εγγύηση για τη ζωή του και να πάει όπου θέλει.

Ο Κούρδος ηγέτης τότε ζητεί επίσημα πολιτικό άσυλο. Η ένταση κορυφώνεται στις 13 Φεβρουαρίου. Ο Σταυρακάκης σε επικοινωνία που φαίνεται να είχε με τον Καλεντερίδη του ζητά να πετάξει έξω τον Οτσαλάν και τη συνοδεία του. Εκείνος επικαλείται αδυναμία εκτέλεσης της εντολής του, με τον Σταυρακάκη να του ανταπαντά ότι δεν εκτελεί τις εντολές που του δίνονται.
Η ΕΥΠ στέλνει τέσσερις άνδρες για να προχωρήσουν στην εκδίωξη του Οτσαλάν από την ελληνική πρεσβεία, με επικεφαλής τον αστυνόμο Μπόμπο. Εκείνος, με την άφιξή του, αντιλαμβάνεται ότι μια τέτοια επιχείρηση θα έχει ολέθρια αποτελέσματα. Έτσι, ενημερώνει τον πρέσβη για την κατάσταση. Τελικά, μετά τη συνομιλία του με τον Σταυρακάκη φεύγει με τους άνδρες από το ξενοδοχείο του, συλλαμβάνεται από τις αρχές ασφαλείας της Κένυας. Περνά μαζί με τους υπόλοιπους κάποιες μέρες στη φυλακή.
Ταυτόχρονα, οι Κενυάτες λένε ότι θέλουν να βοηθήσουν στο να φύγει ο Οτσαλάν από τη χώρα σε συνεργασία με την Ελλάδα. Γι’ αυτό και δίνουν τελεσίγραφο μέχρι το απόγευμα. Μάλιστα, κάνουν σαφές ότι αν δεν γίνει αυτό, την ευθύνη για όσα θα ακολουθήσουν θα έχει τόσο η χώρα μας όσο και ο Κούρδος ηγέτης.
Έτσι, τα αυτοκίνητα ετοιμάζονται. Ωστόσο, οι Κενυάτες δεν επιτρέπουν στους Καλεντερίδη και Κωστούλα να επιβιβαστούν στο αυτοκίνητο που μπαίνει ο Οτσαλάν.
Μπαίνουν σε άλλο και η διαδρομή για το αεροδρόμιο ξεκινά.
Σε ένα φανάρι, όμως, το αυτοκίνητο που βρίσκεται ο Οτσαλάν εξαφανίζεται. Ακολουθούν δραματικές στιγμές για τον Κούρδο ηγέτη.
 Οι Τούρκοι πράκτορες της MIT τον βιντεοσκοπούν δεμένο με το βλέμμα του τελείως απλανές.
Από τότε ο ίδιος βρίσκεται κρατούμενος σε ένα μικρό κελί στο νησί Ιμραλί, με έναν στρατό Τούρκων να τον φυλά.
Από τότε μέχρι σήμερα μένει ανοικτή η συζήτηση για τις ευθύνες της τότε ελληνικής κυβέρνησης και τους χειρισμούς της στην υπόθεση, με τις απόψεις να διίστανται. Όσο υπάρχουν πολλοί οι οποίοι θεωρούν ότι, στην ουσία, «η Ελλάδα έδωσε στο πιάτο τον Κούρδο ηγέτη», πάντα θα υπάρχουν άλλοι τόσοι οι οποίοι θα θεωρούν πως «σωστά δεν ενεπλάκη περισσότερο η χώρα μας, αφού υπήρχε κίνδυνος να ξεκινήσει θερμότατο επεισόδιο με την Τούρκία». Το μόνο βέβαιο είναι πως η συγκεκριμένη ιστορία, από όποια πλευρά κι αν προσεγγίζεται, δεν πρόκειται να ξεχαστεί ποτέ...

ethnos.gr