Κόντογλου: Ένας λαός που έχει χάσει την παράδοσή του, είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χαμένο το μνημονικό του

Τα κείμενα του Κόντογλου – και όχι μόνο του Κόντογλου αλλά και ολόκληρης της «γενιάς του ‘30» – έχουν εξοβελιστεί από τα ελληνικά σχολικά βιβλία. Πιθανώς ως αναχρονιστικά και «κονισαλέα συναξάρια», όπως τα είχε χαρακτηρίσει κάποιος.

Το ωραίο είναι πως οι ίδιοι που τα πέταξαν έξω από τα βιβλία, όπου σταθούν κι όπου βρεθούν καίνε λιβάνια σ’ αυτή τη γενιά, που την χαρακτηρίζουν ως την πιο παραγωγική, σε πνευματικό και καλλιτεχνικό έργο, του 20ου αιώνα. Όπως έλεγε και ο άρχοντας Πατριαρχέας … «Ε ρε Μανωλιό. Αυτά βρε κακομοίρη είναι καλά να τα λες μόνο στα λόγια. Όχι και να τα κάνεις στην πράξη».

Σήμερα αναδημοσιεύουμε ένα μικρό κείμενο του Κόντογλου από ένα σχολικό βιβλίο του μακρινού 1979.

 

 

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ 1979

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΝΘΟΛΟΓΗΜΑ (σελ. 65)

 

 

ΠΑΛΙΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΚΙΣ Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ

 

Σήμερα ο άνθρωπος έχει την ιδέα πως λευτερώθηκε από πολλά πράγματα που τον μποδίζανε, τάχα, να είναι ελεύθερος. Πέταξε λοιπόν από πάνω του, μαζί με τ’ άλλα, και την παράδοση και βρέθηκε σ’ ένα χάος. Αυτό το χάος το λέγει ελευθερία. Οι παλιοί οι θαλασσινοί βλέπανε τ’ άστρο της τραμουντάνας (τον πολικόν Αστέρα) και βρίσκανε το δρόμο τους. Κι ο άνθρωπος μέσα στο ατελείωτο πέλαγος του καιρού, για να ξέρει που πηγαίνει, είχε την παράδοση που τον οδηγούσε. Σε καιρό που σκεπάζανε τον ουρανό σύννεφα, ο παλιός ναυτικός σαν έχανε το βορεινό αστέρι δεν ήξερε που να τραβήξει. Φαντάσου λοιπόν αυτός ο άνθρωπος να είχε την ιδέα πως με τη συννεφιά και δίχως το άστρο της τραμουντάνας ήτανε πιο ελεύθερος να πάει όπου ήθελε μέσα στο πέλαγος. Το ίδιο λέγει και ο σημερινός άνθρωπος που δεν θέλει την παράδοση.

Ένας λαός που έχει χάσει την παράδοσή του, είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χαμένο το μνημονικό του, που έχει πάθει αμνησία. Το σήμερα και το αύριο είναι δεμένα με τα περασμένα. Το σήμερα θρέφεται από τα περασμένα και τα μελλούμενα από το σήμερα.

Με την παράδοση ο άνθρωπος δυναμώνει τη συνείδησή του, νοιώθοντας κοντά του και μέσα του, τους προγόνους του, χαιρόμενος και λυπούμενος μαζί τους, βλέποντας σ’ αυτούς τα ίδια αισθήματα, τις ίδιες συνήθεις, τις ίδιες αδυναμίες τις ίδιες ανησυχίες, τους ίδιους στοχασμούς, που βρίσκει μέσα στον εαυτό του.

Η αιτία που κάνει τον άνθρωπο να ξεφύγει από την παράδοση, είναι η αδιαφορία ή η υπερηφάνεια. Ο περήφανος άνθρωπος θαρρεί πως με την παράδοση χάνεται η προσωπικότητά του, πως δίχως αυτή θα γίνει ελεύθερος και πρωτότυπος. Κι αυτό το παθαίνουνε όσοι είναι αδύνατοι, ενώ στους δυνατούς η παράδοση δυναμώνει το χαρακτήρα και τονώνει την προσωπικότητα.

 

Πηγή