Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ξεκίνησε και τερμάτισε την θητεία του ως πρωθυπουργός εν μέσω της γιουγκοσλαβικής κρίσης και δεν δίστασε να εμπλακεί ενεργά στις προσπάθειες για τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου στην Βοσνία, με κορυφαία την πρωτοβουλία του να φέρει στην Αθήνα τους ηγέτες των τριών εμπόλεμων πλευρών, Σερβων, Βόσνιων Μουσουλμάνων και Κροατών.
Εκεί, τους μάντρωσε στον Αστερα της Βουλιαγμένης και με το «μαχαίρι στο λαιμό», τους έβαλε να
υπογράψουν ειρηνευτική συμφωνία.
Τη δουλειά χάλασε όμως λίγες ώρες μετά στο Πάλε της Βοσνία ο στρατηγός Μλαντιτς, σε μια θυελλώδη συνεδρίαση, όπου οι δυο άντρες λίγο έλειψε να έρθουν στα χέρια.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μου αφηγήθηκε, για λογαριασμό του βιβλίου μου
“Η καταρρευση της Γιουγκολαβίας και η οι ελληνικές φαντασιώσεις”, παρασκήνια από τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο, τις σχέσεις του με τον Μιλόσεβιτς, τον οποίο δεν δίσταζε όταν όλη η Δύση τον καταριόταν να αποκαλεί φίλο του και “ικανό πολιτικό ηγέτη”, τις παρασκηνιακές ενέργειές του για να βοηθήσει ώστε να βρεθεί μια λύση, ακόμα και την σύλληψη του Έλληνα κατασκόπου Στήβεν Λάλας που συνέπεσε(;) με την πρωτοβουλία του για την συνάντηση της Βουλιαγμένης.
Στις 3 Μαΐου του 1993,τα βλέμματα της ανθρωπότητας ήταν στραμμένα στον Αστέρα της Βουλιαγμένης, όπου οι τρεις εμπόλεμοι στην Βοσνία, είχαν κληθεί, από τον Μητσοτάκη, να υπογράψουν το ειρηνευτικό σχέδιο Βανς Όουεν που θα τερμάτιζε το λουτρό αίματος.
Το είχαν αποδεχθεί όλοι πλην των Σέρβων της Βοσνίας και όλο το βάρος είχε πέσει στον ηγέτη τους Ραντοβαν Καρατζιτς, ο οποίος υπό την αφόρητη πίεση του Μητσοτάκη και του Μιλόσεβιτς, έβαλε τελικά την υπογραφή του, με την προϋπόθεση ότι το σχέδιο θα εγκρινόταν και από το κοινοβούλιο των Σερβοβοσνιων.
Ο Κάρατζιτς υπέγραψε με το στυλό του Μητσοτάκη, ανοίχτηκαν σαμπάνιες, έγιναν δηλώσεις, αλλά τρεις μέρες μετά τα χαμόγελα θα παγώσουν.
«Πήρα την πρωτοβουλία χωρίς καμιά συνεννόηση με κανέναν πλην των διαπραγματευτών Βανς και Όουεν. Οι Αμερικανοί ήξεραν βεβαίως, αλλά δεν πίστευαν ότι θα πετύχω. Ήρθαν τότε όλοι οι εμπόλεμοι στην Βουλιαγμένη.
Για την εποχή εκείνη η Ελλάς είχε άριστες σχέσεις και με τους Σέρβους και με τους Κροάτες και με του Βόσνιους μουσουλμάνους.
Έγινε μια δραματική συζήτηση με όλους παρόντες.
Ο Μιλοσεβιτς ήταν εντάξει, ο Κάρατζιτς ήθελε, αλλά δίσταζε να υπογράψει την συμφωνία. Μάλιστα εγώ έβγαλα τον στυλογράφο μου ένα «Μον Μπλαν» που είχα στη τσέπη μου, του τον έδωσα να υπογράψει και του τον χάρισα. Υπέγραψε όμως ad referdum δηλαδή με την επιφύλαξη ότι θα το εγκρίνει το κοινοβούλιο.
Μου λέει ο Μιλοσεβιτς: «Κώστα θα πάω στο Πάλε, θέλω να έρθεις μαζί μου για να βοηθήσεις…» Και ενώ στους διαδρόμους και τις σουίτες του Αστέρα οργίαζε το παρασκήνιο, σκάει η υπόθεση της σύλληψης του ελληνοαμερικανού Στήβεν Λαλας, υπαλλήλου της πρεσβείας των ΗΠΑ, για κατασκοπία.
«Ήρθε κάποια στιγμή στον Αστέρα ο επιτετραμμένος των ΗΠΑ Ουϊλιαμς, γιατί ο πρέσβης Σωτήρχος απουσίαζε, και ζήτησε να με δει επειγόντως. Απάντησα πως δεν μπορώ, αλλά εκείνος επέμενε ότι είναι απόλυτη ανάγκη να με δει. Τον είδα και μου είπε για τον Λάλας. Του απάντησα πως εγώ δεν ξέρω τίποτα από αυτά που λες αλλά θα τα ερευνήσω και θα σου πω». «Άλλωστε», του τόνισα, «σύμμαχοι είμαστε και δεν καταλαβαίνω το νόημα όλων αυτών. Εξάλλου και εσείς ουκ ολίγα πράγματα παρακολουθείτε στην Ελλάδα», του είπα». -Ήταν σημαντικός πράκτορας για την Ελλάδα ο Λάλας;», τον ρώτησα.
«Ο Λάλας ήταν μεγάλη υπόθεση, προσέφερε τρομακτική βοήθεια στην Ελλάδα. Ο Λάλας μας έστελνε όλα τα μυστικά έγγραφα της αμερικανικής πρεσβείας. Ξέραμε τι συζητούσε η πρεσβεία με την Ουάσιγκτον. Ο,τι καλύτερο μπορούσε να γίνει. Τα μαθαίναμε όλα».
Να υποθέσω ότι φοβήθηκαν οι Αμερικανοί πως έφταναν απόρρητα έγγραφα στον Μιλόσεβιτς μέσω Λάλας, συνέχισα;
«Σε όλα, σε όλα τα πράγματα. Ο καημένος ο Λάλας πήγε τσάμπα και ήταν πατριώτης. Πήγε από δικό μας λάθος…».
Δυο μέρες μετά τον Αστέρα, ο Μητσοτακης πήρε το αεροπλάνο και πήγε στο Βελιγράδι. Από εκεί στο ίδιο αυτοκίνητο με τον Μιλόσεβιτς, έφτασαν στο Πάλε, όπου είχε αρχίσει η κρίσιμη συνεδρίαση του σερβοβοσνιακού κοινοβουλίου για να εγκρίνει ή να απορρίψει την συμφωνία της Βουλιαγμένης.
Στην πρώτη σειρά των καθισμάτων στην αίθουσα ο Μιλόσεβιτς και ο Μητσοτάκης. Βαριά οπλισμένοι στρατιωτικοί μέσα και έξω από την αίθουσα δεν άφηναν πολλά περιθώρια στους βουλευτές ακόμα και να ήθελαν να υπερψηφίσουν την συμφωνία.
Κάποια στιγμή περνάει μπροστά από τον Μιλόσεβιτς η αντιπρόεδρος των Σέρβων Μπιλιανα Πλαβσιτς, φανατική εθνικίστρια καταδικασθείσα στη συνέχεια από το Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου.
Ο Σέρβος ηγέτης της δίνει το χέρι αλλά εκείνη αρνείται την χειραψία. «Πάρτε την από εδώ, είναι τρελή, είναι στ αλήθεια για δέσιμο…», ουρλιάζει ο Μιλόσεβιτς.
«Επικρατούσε κατάσταση παραφροσύνης. Συνεδρίαζαν εκείνη την ώρα άνθρωποι που σκοτωνόντουσαν, ο ένας είχε χάσει την γυναίκα του, ο άλλος τον αδερφό του, υπήρχε μια άσχημη ψυχολογία. Οι στρατιωτικοί ήταν παντού με πολυβόλα στα χέρια και αντίθετοι στην συμφωνία. Παρά ταύτα δώσαμε τη μάχη. Έβγαλα τρεις λόγους εγώ και δυο ο Μιλόσεβιτς. Οι βουλευτές ταλαντεύτηκαν αλλά την δουλειά την χάλασαν οι στρατιωτικοί, ο στρατηγός Μλαντιτς. Θυμάμαι ότι είχα ανέβει στον πάνω όροφο , μας έφεραν οι καημένοι να φάμε κατ ι πρόχειρο γιατί ήμασταν εκεί όλη τη νύχτα, άυπνοι, δίναμε τη μάχη.
Εκεί συνάντησα έναν έξαλλο Μλάντιτς. «Εγώ θα βομβαρδίσω και την Βιέννη», μου είπε. «Μαζέψου», του απάντησα. «Δεν με ξέρεις, εγώ είμαι παρτιζάνος», συνέχισε.
Μου ανέβηκε το αίμα στην κεφαλή.
«Και εγώ τι νομίζεις ότι είμαι, οι Γερμανοί με καταδίκασαν δυο φορές σε θάνατο, μην μου παριστάνεις λοιπόν τον έξυπνα», ανταπάντησα σε σκληρό ύφος. Το κοινοβούλιο υπό την πίεση των στρατιωτικών απέρριψε την συμφωνία και αυτό είχε σημασία. Ο Μιλόσεβιτς ήταν έξαλλος, το είχε πάρει σαν προσωπική προσβολή».
Η ειρήνη στην Βοσνία, θα έρθει το 1995 με την συνθήκη του Ντέητον, με τους Σέρβους, όμως, να χάνουν πολλά περισσότερα απ όσα τους έδινε η συμφωνία της Βουλιαγμένης κια πολλά ποταμια αίματος να έχουν χυθεί ακόμα..
Ο Μητσοτάκης θα συνεχίσει να έχει επαφές με το Μιλόσεβις και θα κάνει μια ύστατη προσπάθεια να βοηθήσει τον φίλο του, το 1999, στον πόλεμο του Κοσσόβου.
Στις αρχές Ιουνίου και ενώ οι βόμβες του ΝΑΤΟ είχαν διαλύσει την Σερβία, ο Μιλόσεβιτς αρνείτο να συνθηκολογήσει παρά τις μεσολαβητικές προσπάθειες των απεσταλμένων, του ΓΓ του ΟΗΕ Μάρτον Αχτισαρι και του Μπορις Γελτσιν, Βικτορ Τσερνομίρντιν.
Έσπευσε, τότε, ο ίδιος κρυφά στο Βελιγράδι σε μια προσπάθεια να περισωθεί ο,τι είχε απομείνει από τους μέχρι τότε βομβαρδισμούς.
«Είναι μια άγνωστη σελίδα ότι στο τέλος του πολέμου ανακατεύτηκα και εγώ. Εγώ έπεισα τον Μιλόσεβιτς να δεχθεί του όρους. Όταν είδα ότι συνεχίζονταν οι βομβαρδισμοί και δεν πάει παραπέρα αποφάσισα να πάω στο Βελιγράδι και να μιλήσω στον Μιλόσεβιτς. Μάλιστα δεν ήμουν και καλά για είχα ένα πρόβλημα με το μάτι μου εκείνη την εποχή. Ειδοποίησα και την ελληνική κυβέρνηση, εκείνη την περίοδο ήταν ΥΠΕΞ ο Γιώργος Παπανδρέου και στις ΗΠΑ η Ολμπραϊτ.
Ο Παπανδρέου ήταν τις μέρες εκείνες στην Αμερική, πήρα τον Μιλόσεβιτς και συνεννοήθηκα.
Πήγα αεροπορικώς στη Σόφια, είχα μαζί μου την Ντόρα και έναν διπλωμάτη, και από εκεί με αυτοκίνητο που είχε στείλει ο Μιλόσεβιτς φύγαμε για το Βελιγράδι.
Συναντηθήκαμε σ ένα μεγάλο ξενοδοχείο και εκεί του είπα: «δεν γίνεται τίποτα, πρέπει να δεχθείς του όρους. Περάσαμε μια δύσκολη νύχτα, έπεφταν βόμβες.
Ο Μιλόσεβιτς δέχτηκε τελικά.
Πήρα τότε στο κινητό τηλέφωνο τον Παπανδρέου και του είπα να πει στην Ολμπραϊτ ότι αύριο το πρωί ο Μιλόσεβιτς θα δεχθεί τους όρους τους. Και τους δέχθηκε. Ήταν η τελευταία δική μου παρέμβαση στον Μιλόσεβιτς.
Και οι μεν Σέρβοι δέχτηκαν τους όρους, οι δε σύμμαχοι υπήρξαν άτιμοι, διότι άφησαν τους Αλβανούς, ίσως δεν μπορούσαν κιόλας, και πέρασαν στη μαχαίρα τους Σέρβους.»
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δεν θα ξαναδεί έκτοτε τον Μιλόσεβιτς. Ήταν πρόθυμος, όπως μου είπε, να πάει μάρτυρας υπεράσπισής του στη Χάγη, αλλά δεν του ζητήθηκε.
«Ο Μιλόσεβιτς ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλες ικανότητες. Σίγουρα ήταν ένας Σέρβος εθνικιστής, ο κομμουνισμός δεν τον ένοιαζε καθόλου, η γυναίκα του ήταν κομουνίστρια.
Ήταν ισχυρός πολιτικός ηγέτης.
Στο θέμα της Βοσνίας ήταν 100% σύμμαχος της Δύσης. Ο Μιλόσεβιτς έκανε το δραματικό πολιτικό λάθος να σπρώξει τα πράγματα εκεί που δεν άντεχε άλλο. Εγώ του έλεγα πρόσεχε το Κόσοβο, δώσε δικαιώματα στους Αλβανούς. Ναι, ναι, μου έλεγε, θα το κάνω και δεν το ‘κανε. Είχε βαθιά στην ψυχή του το Κόσοβο και δεν με άκουσε».
-Σας συμβουλευόταν; τον ρώτησα επ αυτού. «Τακτικά. Δεν με συμβουλευόταν μόνο ο Μιλόσεβιτς, με συμβουλευόταν πολλοί ηγέτες της βαλκανικής την εποχή εκείνη”.
*Ο Σταύρος Τζίμας είναι δημοσιογράφος
ΠΗΓΗ:ΑΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου