Η αλήθεια για το Δ.Ν.Τ.

Τις τελευταίες ημέρες έχει αναπτυχθεί μια τεράστια φιλολογία σχετικά με το τι θα μπορούσε να συμβεί σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν εκπληρώσει μια υποχρέωσή της προς το Δ.Ν.Τ. 

Τι από όλα όσα λέγονται είναι σωστό και τι λάθος όμως; 

Τι θα μπορούσε πραγματικά να συμβεί;

Η σύντομη απάντηση είναι, πολλά. 

Που κυμαίνονται από πραγματική ανθρωπιστική κρίση (ναι, είναι το καλύτερο σενάριο σε περίπτωση αθέτησης υποχρέωσης προς το Δ.Ν.Τ.), μέχρι Grexit. 

 Αλλά ας τα δούμε αναλυτικά:

Καταρχήν το συνολικό ύψος των ελληνικών υποχρεώσεων προς το Ταμείο δεν είναι μόνο €1,6 δισ. Είναι λίγο περισσότερα από €2,3 δισ. Βλέπετε στις 12/5 χρησιμοποιήθηκε το μόνιμο αποθεματικό του Δ.Ν.Τ. στην Τ.τ.Ε. για την αποπληρωμή της τότε δόσης, ύψους  περίπου, €750 εκατ. Αυτά τα χρήματα πρέπει να επιστραφούν στον λογαριασμό αποθεματικού εντός 30 ημερών. Δηλαδή στις 12/6. 

Σε διαφορετική περίπτωση θα ενεργοποιηθεί η περίοδος για "παρατεταμένα εκπρόθεσμη οφειλή" (protracted arrears).

 Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Το Ταμείο δεν κηρύσσει ποτέ μια χώρα σε χρεοκοπία αλλά την κατατάσσει στην κατηγορία αυτών που έχουν "παρατεταμένα εκπρόθεσμες οφειλές". 

Και αυτό δεν το κάνει αμέσως. 

Δίνεται μια περίοδος τριάντα ημερολογιακών ημέρων όπου:

-    Στέλνονται επιστολές, γίνονται διαβήματα και γενικά ασκούνται πιέσεις να καλυφθεί η υποχρέωση.

-    Μόλις παρέλθουν οι 30 ημέρες συνεδριάζει και ενημερώνεται το Δ.Σ. και αποφασίζεται η «μεταφορά» της χώρας στην πιο πάνω κατηγορία.

-    Ακολουθούνται διάφορα «βήματα» και πιέσεις μέχρι την συμπλήρωση 24 μηνών σε κατάσταση καθυστέρησης. Μερικά από αυτά είναι η επίσημη ανακοίνωση μη συνεργασίας με το Ταμείο, η αναστολή του δικαιώματος ψήφου του μέλους κ.ά. 

Τελική κατάληξη η έναρξη εφαρμογής των νομικών συνεπειών που απορρέουν από την δανειακή σύμβαση, ανά περίπτωση (κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του μέλους στο εξωτερικό, υποχρεωτικές αναλήψεις κλπ.). 

Δεν είναι γνωστό τι ισχύει ακριβώς για την Ελλάδα. 

Οι δανειακές συμβάσεις του Ταμείου είναι απόρρητες.

-    Δεν δίνονται καθόλου χρήματα και το μέλος δεν έχει καμία πρόσβαση στις διάφορες διευκολύνσεις και δυνατότητες του Ταμείου, για όσο διάστημα δεν αποπληρώνεται η υποχρέωση. Εξετάζεται, σαν δυνατότητα και μόνον, η διακοπή του τρέχοντος προγράμματος και η αντικατάστασή του με νέο. Κατόπιν νέων διαπραγματεύσεων και νέας συμφωνίας.

Αυτή είναι η διαδικασία που ακολουθείται. 

Πάντα και απαρέγκλιτα. Με μοναδική εξαίρεση την Αργεντινή το 2002. Υπό πολύ ειδικές συνθήκες και για πολύ ειδικούς λόγους.

«Επομένως δεν είναι σοβαρό ζήτημα η όποια καθυστέρηση στις πληρωμές. Οι σοβαρές συνέπειες έρχονται μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα». 

Λάθος. 

Απόλυτα και κατηγορηματικά. 

Διότι:

Α. Το Δ.Ν.Τ. έχει, αναγνωρισμένο από όλους, καθεστώς «Υπερπιστωτή», (Super Senior Creditor). Δηλαδή οι απαιτήσεις του προηγούνται αυτών όλων των άλλων πιστωτών. Απολαμβάνει αυτό το ειδικό καθεστώς διότι η μεγάλη πλειοψηφία των μελών του είναι χώρες μικρές και φτωχές. Θεωρείται δε υποχρέωση του Ταμείου η υπεράσπιση, με κάθε τρόπο, των χρημάτων τους. Γι’ αυτό και είναι περιβόητο για την σκληρή αντιμετώπιση που επιφυλάσσει σε μη συνεπείς οφειλέτες. Με δεδομένο ότι υπάρχει έντονη δυσαρέσκεια για την συμπεριφορά της Ελλάδας και ότι τα περιθώρια αντίδρασης που έχει βάσει καταστατικού, είναι σημαντικά, δεν θεωρείται απίθανο να αντιδράσει πιο γρήγορα και πιο «βίαια» από ό,τι σε άλλες περιπτώσεις.

Β. Παρότι είναι σωστό πως η αθέτηση υποχρέωσης προς το Ταμείο δεν αποτελεί επίσημο πιστωτικό γεγονός, η εμπειρία δείχνει πως η συμπεριφορά της αγοράς απέναντι σε ασυνεπή δανειζόμενο είναι σαν αυτό να έχει καταγραφεί. Ίσως και πιο «επιθετική». Με λίγα λόγια, η φερεγγυότητα της χώρας εξαφανίζεται και αρχίζει ένας ανεπίσημος εμπορικός πόλεμος στις εισαγωγές που προσπαθεί να πραγματοποιήσει το ασυνεπές μέλος. 

Οι εισαγωγές γίνονται πολύ ακριβές και πάρα, πάρα πολύ δύσκολες. Διάφορα «γραφειοκρατικά» εμπόδια, που πριν δεν υπήρχαν, εμφανίζονται ως δια μαγείας και οι ζητούμενοι όροι είναι οι χειρότεροι δυνατοί. 

Οι μεταφορές κεφαλαίων δυσχεραίνουν υπερβολικά και, ανάλογα τις αντιδράσεις του Ταμείου και το χρονικό σημείο της κατάστασης, έχουν σημειωθεί ακόμη και δεσμεύσεις (όχι κατασχέσεις) περιουσιακών στοιχείων ιδιωτών-υπηκόων του προβληματικού μέλους. 

Γενικά η χώρα αυτή μεταβάλλεται σε παγκόσμιο παρία και είναι απλά ζήτημα χρόνου η εμφάνιση σοβαρότατων ελλείψεων σε βασικά είδη (τρόφιμα, πρώτες ύλες, καύσιμα). 

Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν πως αυτή η κατάσταση υπάρχει ήδη στην Ελλάδα. Δυστυχώς, πλανώνται οικτρή πλάνη. 

Η τωρινή κατάσταση είναι δύσκολη αλλά απέχει πολύ από αυτά που θα συμβούν εάν αθετηθεί υποχρέωση προς το Ταμείο. 

Μια αναζήτηση στο YouTube προσφέρει μια μικρή εντύπωση των λεηλασιών και ταραχών που γίνονται συχνά-πυκνά στην πολύπαθη Αργεντινή. Ακόμη και πρόσφατα.  

Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια μετά την πρώτη χρεοκοπία του 2001...

Γ. Η περίπτωση της Ελλάδας έχει μία ιδιαιτερότητα, ως προς την αθέτηση υποχρέωσης προς το Δ.Ν.Τ. Ενώ δεν ξέρουμε, λόγω απορρήτου, το περιεχόμενο της σύμβασης με το Ταμείο, υπάρχει η σύμβαση με τον E.F.S.F. Σε αυτήν έχει τεθεί όρος “cross default». Δηλαδή (απλοϊκά και πολύ περιληπτικά) υπάρχει αλληλεξάρτηση μεταξύ υποχρεώσεων της Ελλάδας προς το Ταμείο και των δανείων (€130 δισ.) που έχει λάβει η χώρα από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. 

Ο όρος αναφέρει πως, εφόσον δεν πληρωθεί δόση προς το Δ.Ν.Τ., το Δ.Σ του E.F.S.F. μπορεί, κατά την κρίση του, να κηρύξει την Ελλάδα σε χρεοκοπία και όλο το οφειλόμενο προς αυτόν ποσό, άμεσα απαιτητό. 

 Αν και θεωρείται απίθανο να παρθεί αυτή η απόφαση αμέσως, δύσκολα θα αποφευχθεί εάν συνεχιστεί, για παραπάνω από μερικές φορές, η αθέτηση υποχρεώσεων. Τότε θα υπάρχει κανονικό, επίσημο πιστωτικό γεγονός. Αυτό που οι περισσότεροι έχουν ακούσει σαν «άτακτη χρεοκοπία». Όσα συμβούν από εκεί και πέρα θα είναι ανεξέλεγκτα και θα ωχριούν μπροστά στους χειρότερους εφιάλτες του οποιουδήποτε. Ειλικρινά θεωρώ σωστό να μην υπεισέλθω σε λεπτομέρειες. 

Μια τέτοια απόφαση, εκτός όλων των άλλων συνεπειών, θα φέρει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την Ε.Κ.Τ.  Διότι από την στιγμή της απόφασης δεν έχει επιλογή. Θα πρέπει να σταματήσει την ίδια ώρα την χρηματοδότηση του τραπεζικού συστήματος. Αυτό σημαίνει πως οι τράπεζες θα πρέπει να κλείσουν. Προσέξτε, δεν μιλάμε για περιορισμούς διακίνησης κεφαλαίων ή οτιδήποτε σχετικό. Μιλάμε για «κατέβασμα ρολών», για να το πω όσο πιο απλά γίνεται.

Δ. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκτιμηθεί η στάση της Κεντρικής Τράπεζας σε περίπτωση μη πληρωμής δόσης στο Ταμείο, χωρίς να έχει υπάρξει η παραπάνω απόφαση. Τα ομόλογα που κατέχει υπάγονται αποκλειστικά στο Ελληνικό Δίκαιο και, ουσιαστικά, χρεοκοπία σε αυτά μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον δεν γίνει πληρωμή ενός από αυτά. Η πρώτη υποχρέωση λήγει στις 20/7 (περί τα €3,5 δισ.). Οπότε υπάρχει χρόνος. Τουλάχιστον για τα συγκεκριμένα. Είναι δυνατόν όμως να μην τηρηθεί υποχρέωση προς ξένο πιστωτή και να μην αντιδράσει το Governing Council; Προσωπικά το θεωρώ αδύνατον. Το φιλελληνικό «μπλοκ» ήδη έχει τεράστιες δυσκολίες να διατηρήσει την χρηματοδότηση προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Εάν συμβεί μία αθέτηση υποχρέωσης, θα βρεθεί χωρίς επιχειρήματα. Οπότε στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε ελαχιστοποίηση της ροής ρευστού. Και στην χειρότερη πλήρη διακοπή. Και ο Θεός να βάλει το χέρι του μετά.

Κλείνοντας, θα πρέπει να σημειωθεί πως θεωρώ τις φήμες για ύπαρξη των χρημάτων προς πληρωμή της δόσης στις 5 Ιουνίου, σωστές.

 Αυτή θα πληρωθεί, κατά 99,999%. 

Το πρόβλημα, θεωρώ, βρίσκεται στις 12 του μηνός. 

 Οπότε και, εκτός από τα οφειλόμενα από τον Μάιο, πρέπει να πληρωθούν άλλα €340 εκατομμύρια. Σύνολο για την 12η Ιουνίου, περί το €1,1  δισ. 

Αυτά τα χρήματα δεν υπάρχουν. Και είναι πολύ, πολύ, πολύ δύσκολο να βρεθούν. Ακόμη και αν επέλθει άμεσα συμφωνία, απαιτούνται τουλάχιστον είκοσι μέρες για την ολοκλήρωση των διαδικασιών.

 Είκοσι μέρες που δεν υπάρχουν. Άρα; Άρα μόνο αν η Ε.Κ.Τ. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνουν την ανάγκη φιλοτιμία, υπάρχει λύση (προσωρινή αύξηση ορίων έκδοσης και αγοράς Ε.Γ.Ε.Δ., με «τέντωμα» των κανόνων μέχρι ξεχειλώματος).

 Οπότε τα πράγματα γίνονται δραματικά μέχρι 12/06/2015.

Πέτρος Λάζος

petros.lazos@capital.gr 

Υ.Γ. Ζητώ συγνώμη για το μακροσκελέστατο και αρκούντως «τρομολάγνο» κείμενο. Οι πιθανές εξελίξεις είναι όμως ακριβώς όσες και όποιες περιγράφω. Η δε παραπληροφόρηση  για το ζήτημα, δίνει και παίρνει. Σε υπερθετικό βαθμό. Θεώρησα σωστό λοιπόν να ενημερώσω πλήρως και σφαιρικά. Τώρα όλοι (μπορούν να) γνωρίζουν.