Larry Williams: Πώς επενδύω και γιατί

συνέντευξη στον Marko Graenitz

-Πώς τοποθετείται στις αγορές ένας από τους κορυφαίους επενδυτές παγκοσμίως και ποιος είναι ο τρόπος που επιλέγει τις περιοχές όπου δραστηριοποιείται. 

-Γιατί δεν επενδύει σε ελληνικές μετοχές και ποια είναι η κορυφαία στρατηγική!

Τι σημαίνει για εσάς ο όρος «επένδυση» και πώς αυτός ο όρος άλλαξε τι ζωή σας;
Williams: Οι επενδύσεις είναι κάτι σπουδαίο, κι όχι μόνο από
οικονομική άποψη.
Οι επενδύσεις είναι η ίδια μου η ζωή.
 Φυσικά, το να είσαι πετυχημένος ως επενδυτής και το να μην πρέπει να ανησυχείς για τα χρήματα βοηθάει πολύ.
Υπό αυτήν την έννοια, οι επενδύσεις δε διαφέρουν από άλλα επαγγέλματα.
Λέγοντας ότι «οι επενδύσεις είναι η ίδια μου η ζωή» σημαίνει επίσης ότι μπορώ πλέον να χρησιμοποιώ το διαδίκτυο για να ασχοληθώ περισσότερο με την εκπαίδευση άλλων νέων επενδυτών, χωρίς να χρειάζεται να ταξιδεύω όλη την ώρα.
 Ξέρετε, οι νέοι επενδυτές είναι συνήθως πολύ επιθετικοί και πιστεύουν σε όλα όσα ακούνε.
Αυτός είναι ο λόγος που η εκπαίδευση έχει μεγάλη σημασία, αν και οι περισσότεροι επενδυτές πρέπει εν μέρει να βιώνουν την αποτυχία από μόνοι τους.

Εσείς βιώσατε ανάλογες αποτυχίες στην αρχή της καριέρας σας ή υπήρξατε εξαρχής πετυχημένος;
Williams: Φυσικά, έχω κάνει πολλά λάθη και έχω επίσης χάσει πολλά χρήματα.
Και εκείνα ήταν πραγματικά μεγάλα λάθη. Από αυτήν την άποψη, δεν ήμουν διαφορετικός από τους περισσότερους αρχαρίους.
 Αλλά υπάρχει ένας θαυμάσιος τρόπος για να εκμεταλλευτείς αυτά τα λάθη.
Μπορείς να διδαχθείς από αυτά.
Και αυτό ακριβώς είναι το κλειδί – να μαθαίνεις και να βελτιώνεσαι διαρκώς.

Σε ποιες αγορές επενδύετε σήμερα;
Williams: Εξακολουθώ να επικεντρώνομαι στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ) επί εμπορευμάτων.
 Φυσικά, οι τεχνικές μου βρίσκουν εφαρμογή και σε άλλες αγορές. Επιπλέον, τώρα είμαι ενεργός και ως διαχειριστής κεφαλαίων σε επενδύσεις επί μετοχών. Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα απασχόληση, και υπάρχουν κάποιοι φίλοι που εργάζονται εδώ κοντά και διαχειρίζονται κεφάλαια δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Μετοχές εναντίον ομολόγων

Το άνω διάγραμμα παρουσιάζει τον S&P 500, ενώ το κάτω παρουσιάζει τα τριακονταετή κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ. 
Στο κάτω διάγραμμα διακρίνεται ευκρινώς η ισχυρή ανοδική τάση ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Ιούνιο του 2012. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η απόδοση του χρηματιστηρίου ήταν κακή. 
Όμως οι υψηλότερες τιμές των ομολόγων – και κοντά σε αυτές τα χαμηλότερα επιτόκια – αποδείχθηκαν σημαντική προϋπόθεση για τη μακροχρόνια ανοδική τάση των μετοχών από τον Ιούνιο έως τις αρχές Οκτωβρίου του 2012 (Α). 
Εν τω μεταξύ, οι τιμές των ομολόγων σταθεροποιήθηκαν και διαμόρφωσαν μια στήριξη γύρω στο 144, καθώς και μια πτωτική γραμμή τάσης από τον Δεκέμβριο του 2012. Αποτέλεσμα αυτών υπήρξε ο σχηματισμός ενός τριγώνου. Τον Ιανουάριο, οι τιμές των ομολόγων έδειχναν να ξεσπούν προς τα κάτω, γεγονός που θα ήταν αρνητικό για τις μελλοντικές τιμές των μετοχών.
 Ωστόσο, τα ομόλογα μπόρεσαν πρόσφατα να παρουσιάσουν κέρδη και, κατά συνέπεια, υπάρχει η δυνατότητα εκδήλωσης ενός ψευδούς καθοδικού ξεσπάσματος. Αυτό θα άφηνε τις μετοχές με περισσότερο χώρο προς τα πάνω.

Σχετικά με συναλλαγές επί συναλλάγματος;
Williams: Στις συναλλαγές επί συναλλάγματος (Forex), οι προμήθειες είναι πολύ υψηλές και θεωρώ ότι η αγορά είναι πάρα πολύ αδιαφανής.
Αυτό μπορεί να ηχεί περίεργο, αλλά πιστεύω ότι μπορώ να τα καταφέρω καλύτερα με τα ΣΜΕ όπου τα έξοδά μου για έναν ολοκληρωμένο κύκλο (αγοράς και πώλησης) είναι λιγότερα από 5 δολάρια. Αυτό είναι απλώς αξεπέραστο.
Στις συναλλαγές Forex πληρώνω τουλάχιστον ένα pip, ανάλογα με το συναλλαγματικό ζεύγος, άρα, τουλάχιστον δύο για έναν ολοκληρωμένο κύκλο.
Εκτός αυτού, υπάρχει το πρόβλημα ότι όλη η διαδικασία πραγματοποιείται κατ' εκτίμηση και κανένας δεν μπορεί να πει ποια ακριβώς είναι η τιμή.
Αυτό σημαίνει ότι δε θα εκτελεστούν εντολές και δε γνωρίζεις αν κάτι πηγαίνει στραβά. Εν πάση περιπτώσει, απλά αισθάνομαι άβολα με όλο αυτό.

Γιατί πολλοί επενδυτές εκτιμούν ότι ιδιαίτερα η αγορά Forex είναι κατάλληλη για εκτέλεση συναλλαγών;
Williams: Λοιπόν, στην αγορά Forex παρατηρούνται οι μεγαλύτερες δυνατές μοχλεύσεις, 1:100 και περισσότερο.
 Όπως είναι φυσικό, αυτό προσελκύει πολλούς ιδιώτες επενδυτές και μπορεί να αποτελέσει καλή ευκαιρία επένδυσης για κάποιον με μικρό αρχικό κεφάλαιο.
Βεβαίως, κάθε επενδυτής Forex πρέπει να γνωρίζει απόλυτα τους κινδύνους που συνδέονται με τη δυνατότητα μόχλευσης.
Το περιθώριο ασφαλείας είναι επικίνδυνο, ιδιαίτερα από τη στιγμή που αυτός ο τρόπος εκτέλεσης συναλλαγών είναι από τη φύση του επικίνδυνος.

Μπορείτε να μας πείτε για τη βασική σας φιλοσοφία εκτέλεσης συναλλαγών;
Williams: Δεν βλέπω τον εαυτό μου ως τεχνικό επενδυτή, αλλά ως επενδυτή υπό προϋποθέσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα στησίματά μου οργανώνονται γύρω από ορισμένες τέτοιες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, εάν η μακροοικονομική μου ανάλυση δείξει ότι η αγορά είναι πολύ πιθανό να αρχίσει άλλη μία ανοδική μετακίνηση, τότε θα επιλέξω το στήσιμό μου, τη διαχείριση της θέσης μου και τα τεχνικά κριτήρια αναλόγως και θα τα προσαρμόσω σε αυτό το σενάριο.
 Άρα ξεκινάω από τη συνολική εικόνα κι έπειτα κατευθύνω την ανάλυσή μου σε ένα μικρότερο χρονικό πλαίσιο, στο οποίο λαμβάνουν χώρα οι συναλλαγές μου. Κατ' αυτόν τον τρόπο, κατορθώνω να δουλεύω πάντα με λίγο έως πολύ παρόμοια εργαλεία, αλλά να προσαρμόζω τα δεδομένα σε αυτά σύμφωνα με τη φάση της αγοράς.
Μια πολύ συγκεκριμένη μέτρηση ενός δείκτη σε μια ανοδική αγορά μπορεί να έχει απολύτως διαφορετική σημασία από ό,τι σε μια καθοδική. Άρα, το πιο σημαντικό είναι πάντα το υφιστάμενο πλαίσιο μέσα στο οποίο οι επενδυτές αξιολογούν τους δείκτες.

Ποια αναλυτικά εργαλεία προτιμάτε να χρησιμοποιείτε;
Williams: Πρώτα απ' όλα, φυσικά, τα δεδομένα CoT (Commitment of Traders), όσον αφορά τις συναλλαγές επί ΣΜΕ εμπορευμάτων.
Τα δεδομένα CoT αποτελούν έναν από τους μακροοικονομικούς παράγοντές μου. Νομίζω ότι αυτό που πρέπει να κατανοήσετε πλήρως, πριν από οτιδήποτε άλλο, είναι η κρίσιμη ομάδα των εμπορικών (commercials)- αλλά ακριβώς αυτό είναι που δεν κάνει η πλειονότητα των επενδυτών.
Παρερμηνεύουν τα δεδομένα ή εξετάζουν πάρα πολύ τη συμπεριφορά των κερδοσκόπων. Πρέπει να καταλάβετε ότι οι εμπορικοί αποτελούν τη θεμελιώδη δύναμη και ότι ο απώτερος στόχος τους δεν είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους αλλά η προστασία της τιμής πώλησης υπό τη μορφή αντισταθμιστικών κινήσεων σχετικά με τους μελλοντικούς όγκους παραγωγής.
Θα μπορούσαμε να μιλάμε αρκετές ώρες για αυτό το θέμα, αλλά θα ήταν υπερβολή. Επιπλέον, τα δεδομένα CoT ουσιαστικά είναι μόνο ένας από τους παράγοντες της ανάλυσής μου.
Εξακολουθώ να εξετάζω τη σχέση μεταξύ των μετοχών και των ομολόγων, η οποία διαδραματίζει έναν θεμελιώδη ρόλο.
 Εκεί υπήρχε και θα υπάρχει πάντα αλληλεπίδραση.
Όποτε τα ομόλογα κάνουν μια ισχυρή κίνηση βραχυπρόθεσμα, αυτή ασκεί επίδραση στις μετοχές.
 Για παράδειγμα, κατά τη διαπραγμάτευση ομολόγων μπορείτε να δουλέψετε άνετα με επίπεδα στήριξης και αντίστασης και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσετε την ανάλυση για την εκτέλεση συγχρονισμένων συναλλαγών επί μετοχών ή το αντίστροφο.
Το διάγραμμα 1 παρουσιάζει ορισμένα σχετικά παραδείγματα.

Πού βάζετε τα λεφτά σας στην περίπτωση των πιο μακροπρόθεσμων θέσεων σε μετοχές;
Williams: Ψάχνω για ποιοτικές μετοχές, όχι όμως σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά μόνο στον Dow Jones.
Για τον σκοπό αυτόν, αναλύω διάφορα βασικά στοιχεία όπως είναι η αναλογία τιμής-πωλήσεων και άλλα, τα οποία συνδυάζονται στη συνέχεια σε μια συγκεκριμένη αξία με τη χρησιμοποίηση ενός τύπου στάθμισης. Αυτή είναι η μακροοικονομική ανάλυση. Έπειτα θα αγοράσω τις μετοχές μόλις μου δοθεί το τεχνικό πράσινο φως στην αγορά.

Άρα, επί του παρόντος, δεν ψάχνετε για πιο μακροπρόθεσμες θέσεις μετοχών εκτός των ΗΠΑ;
Williams: Όχι, δεν ψάχνω, εστιάζω εδώ, μόνο στις σημαντικότερες αμερικανικές μετοχές.
 Ο λόγος είναι ότι αγοράζω μόνο ό,τι ξέρω και κατανοώ. Και σε αυτά δεν περιλαμβάνονται θέσεις σε ελληνικές μετοχές, ούτε σε εκείνες που αυτήν την περίοδο αναφέρονται περισσότερο από όλες.

Θα συμφωνούσατε ότι η αναλογία ρίσκου-ανταμοιβής (RRR) είναι η σημαντικότερη έννοια για επιτυχείς συναλλαγές;
Williams: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η αναλογία RRR είναι πολύ σημαντική. Για να αποκομίσετε μεγάλα κέρδη πρέπει να αναλάβετε χαμηλά ρίσκα, προσπαθώντας συγχρόνως να πιάσετε τις μεγαλύτερες δυνατές μετακινήσεις. Ωστόσο, είναι δύσκολο να απομονώσει κανείς ένα και μόνο σημείο αναφοράς ως «το πιο σημαντικό από όλα». Βλέπω έναν αριθμό άλλων δεδομένων που δεν θα έπρεπε να παραμεληθούν: ο βαθμός του μεγέθους απωλειών, το ποσό των συναλλαγών με τις μέγιστες απώλειες και η αναλογία αποδοτικότητας. 
Για αυτόν τον λόγο υπάρχουν οι εκθέσεις που περιλαμβάνουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για τους επαγγελματικούς επαναϋπολογισμούς και τις αναλύσεις στρατηγικής. Εάν περιορίσετε τα πάντα σε ένα μόνο κριτήριο, είναι σίγουρο ότι κάτι θα παραμεληθεί.
Οι επενδυτές θα έπρεπε να προσέχουν ώστε να μην απλοποιούν τα πράγματα κατ' αυτόν τον τρόπο.

Χρησιμοποιείτε και trailing stop για την προστασία των κερδών;
Williams: Ναι, χρησιμοποιώ και trailing stop. Και πάλι το αποτέλεσμα είναι βεβαίως λίγο διαφορετικό για την προσομοίωση των στρατηγικών εκτέλεσης συναλλαγών, αλλά τα trailing stop βοηθούν στην προστασία των κερδών. Έχω αναπτύξει έναν δικό μου τύπο που είναι βασισμένος στη μετακίνηση των τιμών και μου υποδεικνύει το ιδανικό σημείο για το trailing stop. Επιπλέον, θέτω στόχους ως προς τα κέρδη. Και οι επενδύσεις είναι ένα επάγγελμα όπου κάποια στιγμή πρέπει να κατοχυρώνεις κέρδη αντί να ελπίζεις σε ακόμη μεγαλύτερα λογιστικά κέρδη. Όταν ενεργοποιείται ένα από τα δύο σήματα – trailing stop ή τιμή-στόχος -, πραγματοποιώ έξοδο από τη συναλλαγή - και αυτό το κάνω πάντα για το σύνολο της θέσης κι όχι εφαρμόζοντας μερικές εξόδους.

Έχετε εκτελέσει ποτέ συναλλαγές χωρίς να χρησιμοποιήσετε stop;
Williams: Φυσικά, αυτό ήταν ένα από τα κλασικά λάθη μου ως αρχάριου, στα οποία αναφέρθηκα ήδη. Θυμάμαι καθαρά μια συναλλαγή όπου δεν ήθελα με τίποτα να πραγματοποιήσω έξοδο επειδή ήμουν απόλυτα πεπεισμένος ότι είχα δίκιο. Έπειτα αγόρασα κι άλλες μετοχές, ακόμη κι ενώ έχανα. Μπορείτε να φανταστείτε πού κατέληξε αυτή η ιστορία. Μπορώ, ωστόσο, να σας πω πως μπορείτε να προσκολληθείτε στην τήρηση θεμελιωδών κανόνων της αγοράς πολύ περισσότερο αφότου τους έχετε οι ίδιοι παραβεί, έχοντας υποστεί βαριές απώλειες.

Άρα, έχετε την τάση να είστε σκεπτικός ως προς τις αυτοματοποιημένες στρατηγικές εκτέλεσης συναλλαγών;
Williams: Όχι απαραίτητα. Κι εγώ ο ίδιος χρησιμοποιώ μερικές μηχανικές στρατηγικές εκτέλεσης συναλλαγών που λειτουργούν αυτόματα. Αλλά εκτελώντας συναλλαγές, συνεχίζω να καταλαβαίνω ότι ο ίδιος ο επενδυτής είναι που κάνει τις συναλλαγές. Το βασικό είναι να διαπραγματεύεται κανείς μόνο αυτά που κατανοεί και όσα λειτουργούν γι' αυτόν προσωπικά. Έπειτα, οι επενδυτές πρέπει να ακολουθούν αυτές τις προσεγγίσεις με συνέπεια. Εξάλλου, δεν υπάρχει αυτό που θα λέγαμε η κορυφαία στρατηγική. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που οι αγορές είναι ουσιαστικά απρόβλεπτες, όπως είδαμε νωρίτερα. Τίποτα δεν είναι πιο σταθερό από την αλλαγή. Και αυτό είναι που, ακόμη και μετά από 50 έτη, κάνει τη συμμετοχή σε αυτήν τη διαδικασία να παραμένει τόσο συναρπαστική!

Τι θα συμβουλεύατε τους αρχάριους επενδυτές;
Williams: Λοιπόν, πολλοί πεπειραμένοι επενδυτές πιστεύουν ότι η επιλογή της εξόδου είναι ο σημαντικότερος παράγοντας για την εξασφάλιση της επιτυχίας.
 Η δική μου άποψη, ωστόσο, είναι ότι η είσοδος είναι ακόμη πιο σημαντική καθώς εκείνη είναι που καθορίζει εξαρχής το συνολικό ρίσκο.
Μετά την έναρξη μιας συναλλαγής, μερικές φορές είναι δύσκολο να βγεις – ιδιαίτερα εάν η θέση είναι πολύ μεγάλη και οι επενδυτές είναι συναισθηματικά δεμένοι με αυτή διατηρώντας την ήδη για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
 Γι' αυτόν τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν σαφή σενάρια εξόδου ακόμη και πριν από την είσοδο – ώστε να καλύπτεται το ενδεχόμενο μιας θετικής αλλά και μιας αρνητικής έκβασης.
Κατά κάποιον τρόπο, το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή.
Όποτε εισέρχεστε σε μια κατάσταση πρέπει να γνωρίζετε εκ των προτέρων – εφόσον είναι δυνατόν – πώς θα βγείτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ιδιαίτερα εάν οι εξελίξεις είναι αρνητικές.
Αυτό ισχύει, για παράδειγμα, όταν αγοράζετε ένα αυτοκίνητο ή όταν χτίζετε ένα σπίτι, ή ακόμη και στον γάμο. Πιστεύω ότι πολύ συχνά οι περισσότεροι άνθρωποι ελπίζουν στο καλύτερο και εισέρχονται σε καταστάσεις χωρίς να σκέφτονται τα σενάρια εξόδου. Κι όσον αφορά τις επενδύσεις, αυτή η χαλαρή λογική θα σταθεί εμπόδιο στην επιτυχία σας.

Πριν από μερικά χρόνια ιδρύσατε το πανεπιστήμιο Larry Williams. Τι σας οδήγησε σε αυτήν την κίνηση και πώς πάνε τα πράγματα εκεί;
Williams: Όπως σας είπα νωρίτερα, το διαδίκτυο προσφέρει φανταστικές ευκαιρίες μετάδοσης της γνώσης. Οφείλω να παραδεχτώ ότι αυτό το εγχείρημα ήταν ιδέα της συζύγου μου. Ήθελα να ταξιδεύω λιγότερο για τις ανάγκες των σεμιναρίων κτλ. Συνεπώς, μια ηλεκτρονική πλατφόρμα έμοιαζε καλή ιδέα. Μία φορά τον μήνα παραδίδω ένα σεμινάριο σε ζωντανή σύνδεση, μεταφέροντας τις γνώσεις μου. Επίσης, εξακολουθώ να παρευρίσκομαι σε κάποιες από τις σημαντικές επενδυτικές εκθέσεις, για παράδειγμα, σε αυτές που λαμβάνουν χώρα στη Νέα Υόρκη, στο Τόκιο και στη Σιγκαπούρη.

Ύστερα από 50 χρόνια όπου ασχολείστε με τις αγορές, μαθαίνετε ακόμη;
Williams: Ναι, σίγουρα. Είτε μαθαίνω κάτι νέο είτε εμπλουτίζω υφιστάμενες γνώσεις μου. Οι επενδύσεις είναι μια δυναμική διαδικασία. Το να πάψεις να μαθαίνεις ισοδυναμεί με στασιμότητα, η οποία ουσιαστικά σημαίνει οπισθοδρόμηση ή επιδείνωση.

Στη ζωή σας έχετε πετύχει πάρα πολλά, τα οποία άλλοι μπορούν μόνο να ονειρευτούν. Ποιο από αυτά είναι το σημαντικότερο για εσάς και υπάρχουν κάποιοι εναπομείναντες στόχοι;
Williams: Δέχομαι τα πάντα ακριβώς όπως είναι. Δεν πρέπει να κάνουμε τη ζωή μας περίπλοκη άνευ λόγου. Το σημαντικότερο για εμένα είναι οι θαυμάσιοι φίλοι που έχω γνωρίσει στη διάρκεια της ζωής μου και οι προσωπικές σχέσεις που προέκυψαν από αυτές τις γνωριμίες. Φυσικά, το να είσαι πετυχημένος στις επενδύσεις βοηθάει, ο ισχυρισμός του αντίθετου θα ήταν ψέμα. Ειλικρινά, όμως, δεν είναι το σημαντικότερο πράγμα, κι αυτό πρέπει να το γνωρίζουν οι επενδυτές.

*Ο Larry Williams, εκτός από επιτυχημένος επενδυτής, έχει κερδίσει το παγκόσμιο πρωτάθλημα εκτέλεσης συναλλαγών, έχει αναπτύξει γνωστούς δείκτες για trading και είναι συγγραφέας 11 βιβλίων. Εκτός όμως από επενδυτής, συμμετείχε ενεργά στην πολιτική και έχει ολοκληρώσει 76(!) μαραθώνιους στη ζωή του, αποδεικνύοντας τα εντυπωσιακά επίπεδα αντοχής του.

απο το euro2day.gr