Σαν κεραυνός εν αιθρία έπεσε η κατάρρευση της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, σηματοδοτώντας το «κραχ του 21ου αιώνα» και τις απαρχές της μεγαλύτερης από την εποχή του '30 οικονομικής κρίσης. Δύο χρόνια μετά, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση έχει προσθέσει 30.000.000 ανέργους στον πλανήτη, από τους οποίους 22,5 εκατ. αφορούν τον αναπτυγμένο κόσμο. Και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πού το κακό τελειώνει, με δεδομένες τις εκτιμήσεις για περιορισμό της παγκόσμιας ανάκαμψης το 2011 και επιστροφή πιθανότατα στην ύφεση.
Κάνουμε ταξικό πόλεμο και τον κερδίζουμε
Τα περίπου 14 τρισ. δολάρια, περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου ΑΕΠ, που χορηγήθηκαν σε πακέτα στήριξης των τραπεζών σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο δεν έχουν προσθέσει ανάπτυξη και απασχόληση, αλλά ουσιαστικά τίποτα δεν έχει αλλάξει όσον αφορά την «απερίσκεπτη συμπεριφορά» των golden boys.
Οι «άρχοντες του Σύμπαντος» εξακολουθούν να προκαλούν με τη συμπεριφορά τους. Ο Lloyd Blankfein, διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, δήλωνε πέρυσι ότι «έκανε τη δουλειά του Θεού»(!). Και παλαιότερη δήλωση του πασίγνωστου Αμερικανού πολυεκατομμυριούχου Γουόρεν Μπάφετ, που δήλωνε το 2006 «ναι, υπάρχει ταξικός πόλεμος, αλλά είναι η δική μου τάξη που τον κερδίζει»(!), αναπαραγόταν από μέσα ενημέρωσης που ήθελαν να υποδηλώσουν, την εποχή της κρίσης, την αποστροφή τους για τις διασημότητες του χρήματος και για την ταξική τους αλαζονεία.
Οι άμεσες αιτίες για την κατάρρευση της Lehman Brothers και την οικονομική κρίση που ακολούθησε ήταν:
Η κρίση των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ ήταν η θρυαλλίδα που προκάλεσε τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Στη φωτογραφία, ζευγάρι Καλιφορνέζων συζητά με ειδικούς συμβούλους σε θέματα κατάσχεσης σπιτιών Η κρίση των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ ήταν η θρυαλλίδα που προκάλεσε τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση. Στη φωτογραφία, ζευγάρι Καλιφορνέζων συζητά με ειδικούς συμβούλους σε θέματα κατάσχεσης σπιτιών * Το σπάσιμο της φούσκας των αγορών ακινήτων στις ΗΠΑ. Τα χαμηλά επιτόκια τα οποία μειώθηκαν μεταξύ 2000 και 2003 από το 6,5% στο 1% πριμοδότησαν την κερδοσκοπία στα ακίνητα. Μεταξύ 1997 και 2006 η τιμή του μέσου αμερικανικού σπιτιού είχε αυξηθεί κατά 124%, όταν τις δύο προηγούμενες δεκαετίες μέχρι το 2001 η μέση αύξηση ήταν μεταξύ 2,9 και 3,1 φορές. Τον Σεπτέμβριο του 2008 η μέση τιμή στην αμερικανική αγορά ακινήτων είχε υποχωρήσει περισσότερο από 20% σε σχέση με τα μέσα του 2006. Ανάλογα φαινόμενα στην αγορά ακινήτων είχαμε στην Ιρλανδία και την Ισπανία.
* Τα στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου (subprime). Μία νέα κατηγορία στεγαστικών δανείων που πριμοδοτήθηκαν από την κυβέρνηση Κλίντον το 1999, στο πλαίσιο της «κοινωνικής πολιτικής» να αποκτήσουν ένα κομμάτι από την πίτα του αμερικανικού ονείρου οι απόκληροι της αφροαμερικανικής και ισπανόφωνης κοινότητας. Τα εν λόγω δάνεια γίνονταν τίτλοι, μία νέα κατηγορία προϊόντων, τα credit default obligations (CDO), χρηματιστηριακά παράγωγα που στηρίζονταν στις αξιολογήσεις των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων και τα οποία κατέκλυσαν την παγκόσμια αγορά, που έτρεξε σαν τρελή να επωφεληθεί από την αμερικανική φούσκα στα ακίνητα. Τίτλους subprime έφτασε να κατέχει ακόμη και μία μικρή νορβηγική κοινότητα στον αρκτικό Βορρά.
Οι οίκοι αξιολογούσαν εσκεμμένα με ΑΑΑ
Τους τίτλους αυτούς, μάλιστα, οι γνωστοί οίκοι αξιολόγησης Moody's, Standard & Poor's και Fitch τούς αξιολογούσαν εσκεμμένα με την υψηλή αξιολόγηση «ΑΑΑ», ξεσηκώνοντας από τότε σάλο εναντίον τους, χωρίς όμως τίποτα να έχει μέχρι σήμερα αλλάξει.
* Στο ξέσπασμα της κρίσης έπαιξε ρόλο και η κατάργηση το 1999 του περιβόητου νόμου Glass-Steegal από την εποχή του «νιου ντιλ», ο οποίος διαχώριζε τις επενδυτικές και εμπορικές δραστηριότητες των τραπεζών. Η κατάργηση του νόμου άνοιξε τον δρόμο σε εμπορικές τράπεζες όπως η Citigroup να μπουν στο επικίνδυνο παιχνίδι των subprime, γλιτώνοντας την κατάρρευση μόνο χάρη στα λεφτά των Αμερικανών φορολογουμένων.
Οι βαθύτερες αιτίες της κρίσης δεν είναι παρά το ίδιο «το DNA του καπιταλισμού», όπως δηλώνει ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του, ο Νουριέλ Ρουμπινί, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, που έγινε γνωστός με το παρατσούκλι «δόκτωρ καταστροφή» επειδή είχε προβλέψει την τρέχουσα οικονομική κρίση.
Ή, όπως δήλωνε το 2009 ο γνωστός μεγαλοκερδοσκόπος και άρχοντας των hedge funds, Τζορτζ Σόρος, «η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει τις ρίζες της στη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση της δεκαετίας του '80», δηλαδή στον νεοφιλελευθερισμό. *
* DICK FULD
Ο Paulson ευνόησε τη χρεοκοπία της Lehman για χάρη της Goldman
Από αστέρι της Wall Street, έγινε ένας από τους πιο μισητούς ανθρώπους στον κόσμο, σύμβολο της απληστίας των «χρυσών αγοριών».
Ντικ Φουλντ Ντικ Φουλντ Ο λόγος για τον Dick Fuld, τον τελευταίο διευθύνοντα σύμβουλο της Lehman Brothers, που σήκωσε όλες τις αμαρτίες του κατεστημένου της Wall Street.
Ο 69χρονος σήμερα Νεοϋορκέζος, που ήθελε κάποτε να γίνει πιλότος, ξεκίνησε την καριέρα του ως trader στη Lehman Brothers το 1969. Το 1994, όταν η τράπεζα αποσχίστηκε από την American Express, έγινε διευθύνων σύμβουλος, θέση στην οποία έμεινε μέχρι τέλους... Ο Fuld εξακολουθεί μέχρι σήμερα να αποποιείται μέρος των ευθυνών του. Στις αρχές Σεπτεμβρίου, μιλώντας στη Γερουσία, στην επιτροπή έρευνας για την κρίση, υποστήριξε ότι «η Lehman ήταν η μόνη εταιρεία η οποία υποχρεώθηκε από τις κυβερνητικές αρχές να χρεοκοπήσει».
«Η κυβέρνηση αναγκάστηκε τότε να παρέμβει και να προστατέψει αυτές τις άλλες εταιρείες και ολόκληρο το χρηματοοικονομικό σύστημα... Η Lehman οδηγήθηκε σε χρεοκοπία όχι γιατί δεν έδρασε υπεύθυνα ή δεν αναζήτησε λύσεις για την κρίση, αλλά εξαιτίας μιας απόφασης βασισμένης σε λανθασμένες πληροφορίες, για τη μη χορήγηση στην ίδια τής στήριξης που δόθηκε σε κάθε έναν από τους ανταγωνιστές της και σε άλλες μη χρηματοοικονομικές εταιρείες, στις επόμενες ημέρες... Οι αρχές απέρριψαν τις αιτήσεις και μετά βοήθησαν άλλες εταιρείες με ποσά αντίστοιχα με αυτά που είχε ζητήσει η Lehman», τόνιζε ο Fuld.
Αφηνε με άλλα λόγια να νοηθεί ότι ο τότε υπουργός Οικονομικών, Hank Paulson, αρνήθηκε επίτηδες να βοηθήσει τη Lehman, ώστε τελικά να χρεοκοπήσει και να γίνει πιο δυνατή η Goldman Sachs. Αλλωστε ο Paulson, πριν γίνει υπουργός, ήταν επικεφαλής της Goldman και η αντιπαλότητά του με τον Fuld ήταν γνωστή στη Wall Street.
Παρά το «στραπάτσο» με τη Lehman, ο Fuld δεν έμεινε χωρίς δουλειά. Τον Μάρτιο του 2009 προσλήφθηκε στο hedge fund Matrix Advisors, που εδρεύει στη Νέα Υόρκη, ενώ από τον Μάιο του 2010 φέρεται να εργάζεται για μία άλλη νεοϋορκέζικη εταιρεία επενδυτικών συμβούλων, τη Legend Securities.
Το 2006 ο Fuld χαρακτηριζόταν από το περιοδικό «Institutional Investor» («Θεσμικός Επενδυτής») ο νούμερο ένα διευθύνων σύμβουλος στην κατηγορία των διαχειριστών κεφαλαίων και χρηματιστών, ενώ υπηρέτησε κάποια στιγμή στο διοικητικό συμβούλιο της Federal Reserve Bank of New York, θέση από την οποία παραιτήθηκε λίγο πριν από τη χρεοκοπία της Lehman Brothers.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2008, οι «Financial Times» τον αποκαλούσαν «κλέφτη» της χρονιάς, επειδή πήρε 34 εκατ. δολάρια το 2007 και 40,5 εκατ. δολάρια το 2006. Το κανάλι CNBC τον χαρακτήρισε επίσης «χειρότερο Αμερικανό διευθύνοντα σύμβουλο όλων των εποχών» και το CNN, έναν από τους «δέκα μεγαλύτερους καταζητούμενους, υπεύθυνους για την κατάρρευση».
Μ. ΛΙΤΣΗΣ
Είπαν για την κρίση
* Μπαράκ Ομπάμα, πρόεδρος των ΗΠΑ
**Δεν θα επιστρέψουμε στην απερίσκεπτη συμπεριφορά και την ανεξέλεγκτη υπερβολή που υπήρξαν η καρδιά της κρίσης. Η ιστορία δεν μπορεί να επαναληφθεί. Με τη θέσπιση υγιών κανόνων θα αυξήσουμε το είδος του ανταγωνισμού που θα δίνει, στην πράξη, στον κόσμο καλύτερες και μεγαλύτερες επιλογές.
Από ομιλία του σε εκπροσώπους της Γουόλ Στριτ, στις 14/09/2009, με αφορμή τον ένα χρόνο από την επέτειο της κατάρρευσης της Lehman Brothers.
* Γκόρντον Μπράουν, πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας
**Πάντοτε υποστήριζα ότι αν είχαμε εντοπίσει τη χρηματοπιστωτική κρίση νωρίτερα, θα υπήρχε διαφορά. Πιστεύω ότι αντιμετωπίσαμε την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και κατ' επέκταση την οικονομική όσο καλύτερα μπορούσαμε, αλλά βλέπουμε παντού στον κόσμο τις κυβερνήσεις να υποφέρουν γιατί υπάρχει τεράστια ανεργία, υπάρχουν τεράστιες αλλαγές, ελλείμματα και όλα τα σχετικά, και πιστεύω ότι η μεγαλύτερη αποτυχία είναι το ότι δεν έχουμε προχωρήσει από εκεί που βρισκόμασταν τον Απρίλιο του 2009.
Από απόσπασμα συνέντευξης στο BBC, στις 24/07/2010.
* Τζορτζ Σόρος, πολυδισεκατομμυριούχος επενδυτής
**Η τρέχουσα οικονομική κρίση έχει τις ρίζες της στη χρηματοπιστωτική απορρύθμιση της δεκαετίας του '80 και σηματοδοτεί το τέλος του μοντέλου της ελεύθερης αγοράς που κυριάρχησε από τότε στις καπιταλιστικές χώρες.
Βρισκόμαστε σε κρίση, εκτιμώ, η οποία είναι πολύ χειρότερη από αυτήν του '30 και εντελώς διαφορετική από τις άλλες κρίσεις που ζήσαμε μέχρι τώρα. Η οικονομία βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση και συνεχίζει να πέφτει και δεν γνωρίζω πού θα είναι ο πάτος.
Από ομιλία του σε δείπνο που παρείχε σε οικονομολόγους και τραπεζίτες το Πανεπιστήμιο Κολούμπια στις 20/02/2009.
* Τζόζεφ Στίγκλιτς, Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος
**Οι οικονομολόγοι θα πρέπει να προστεθούν στον κατάλογο αυτών που «ευθύνονται» για την κρίση. Υπάρχει μία μεγάλη ευκαιρία να δημιουργηθούν νέες θεωρίες που θα στηρίζονται σε πιο αληθοφανή δεδομένα όσον αφορά την ατομική και επιχειρηματική συμπεριφορά. Η παγκοσμιοποίηση έχει δημιουργήσει μια ανοιχτή αγορά για τρελούς.
Απόσπασμα δηλώσεων στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ στις 02/01/2010.
* Νουριέλ Ρουμπινί, καθηγητής Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης
**Οι κρίσεις είναι μέρος του DNA του καπιταλισμού. Δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Πολλά στοιχεία είναι ζωτικής σημασίας για τον καπιταλισμό, όπως η καινοτομία και η ανάληψη ρίσκου, που συχνά προκαλούν κατάρρευση. Και όσα μόλις περάσαμε μπορεί να γίνουν πολύ χειρότερα στο μέλλον. Πιθανότατα θα έχουμε ακόμη περισσότερες κρίσεις στο μέλλον.
Από συνέντευξή του στο περιοδικό «Σπίγκελ» στις 10/05/2010.
* Νικολά Σαρκοζί, Γάλλος πρόεδρος
**Μου λένε «Δεν γνωρίζουμε ποιος ευθύνεται». Αλήθεια; Θα τους πω τότε ότι, όταν τα πράγματα πήγαιναν καλά, ξέραμε ποιοι παίρνουν τα μπόνους(...). Ας οικοδομήσουμε μαζί έναν ρυθμιζόμενο καπιταλισμό στον οποίο δεν θα αφήνονται ολόκληρες ζώνες στη μοναδική κρίση των αγορών, στον οποίο οι τράπεζες θα κάνουν τη δουλειά τους, η οποία είναι να χρηματοδοτούν την οικονομική ανάπτυξη και όχι την κερδοσκοπία.
Από ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2008.
ΠΗΓΗ:enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου