Το να είναι κάποιος προσεκτικός απέναντι στην ιστορία σημαίνει να βρίσκεται σε επαγρύπνηση ώστε να συλλαμβάνει εκείνα τα κρίσιμα σημεία καμπής που αλλάζουν τον ρου της.
Η δεκαετία του 1990 αποτέλεσε μια τέτοια κρίσιμη στιγμή για τη γεωπολιτική που αφορά την Αφρική.
Μόλις μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Δύση έστρεψε την προσοχή της μακριά από τη μαύρη ήπειρο, χαρακτηρίζοντάς την, ως επί το πλείστον, από τα προβλήματά της, όπως τα
ανθρωπιστικά ζητήματα, τα οποία κρίνονται ως χαμηλής προτεραιότητας για την εξωτερική πολιτική. Η Δυτική Ευρώπη, που είχε αποικίσει την Αφρική δεκαετίες νωρίτερα, προσανατολιζόταν τώρα στην Αν. Ευρώπη, βλέποντας εκεί μεγάλες, πεινασμένες για κεφάλαια αγορές με καλά εκπαιδευμένο, φθηνό δυναμικό.
Οι ΗΠΑ, έχοντας στο επίκεντρο πάντα τα θέματα ασφάλειας, επένδυσαν την ενέργεια και τα χρήματά τους σε μια σειρά από παρεμβάσεις στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, που οδήγησαν σε δαπανηρούς και ατελέσφορους πολέμους.
Τη δεκαετία του 1990, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις της Κίνας μόλις είχαν αρχίσει να παίρνουν μπροστά και η Λαϊκή Δημοκρατία ήταν έτοιμη να εξερευνήσει τον κόσμο με τη φρέσκια ματιά που έχει κάποιος ύστερα από μια μακρά περίοδο σχετικής απομόνωσης. Η ηγεσία καταλάβαινε ότι η καλή πορεία που απολάμβανε η χώρα από το άνοιγμα της οικονομίας της σε ξένες επενδύσεις στη δεκαετία του 1980 δεν μπορούσε να έχει συνέχεια και ότι, για τη διατήρηση της ανάπτυξης, η Κίνα έπρεπε να εδραιώσει την παρουσία της στην παγκόσμια οικονομία με την εξεύρεση νέων διεθνών αγορών.
Το 1996 οι Κινέζοι ξεκίνησαν μια πολιτική γνωστή απλά ως «Φεύγοντας Έξω» κι επέλεξαν την Αφρική ως ζώνη προτεραιότητας για την επέκτασή τους. Έκτοτε, πολλοί άνθρωποι που έχουν επικεντρωθεί στους ολοένα στενότερους δεσμούς της Κίνας με την Αφρική έχουν κάνει το εύκολο λάθος να νομίζουν ότι η στρατηγική της χώρας είναι κυρίως ένα παιχνίδι φυσικών πόρων. Έχουν χάσει την ουσία του, διότι η Αφρική έχει γίνει τόσο σημαντική για την Κίνα και διότι αυτό είναι τόσο σημαντικό για τις ΗΠΑ και άλλες μεγάλες διεθνοποιημένες οικονομίες, που πρέπει τώρα να τρέξουν για να μπουν στο παιχνίδι της Αφρικής.
Το «μέλι»
Ο φυσικός πλούτος της Αφρικής είναι σίγουρα πολύ ουσιώδης για την Κίνα, μια υπερδύναμη παραγωγής. Σε αντίθεση με τις δυτικές δυνάμεις, όμως, η Κίνα θεωρεί τις πρώτες ύλες ως μόνο έναν από τους 3 πυλώνες της στρατηγικής της για την περιοχή.
Ο δεύτερος πυλώνας περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση της Αφρικής ως εφαλτηρίου που θα βοηθήσει τις κινεζικές επιχειρήσεις να αναδειχθούν σε παγκόσμιους παίκτες. Την τελευταία δεκαετία, κινεζικές εταιρείες έχουν συσσωρεύσει τόμους παραγγελιών ενός τεράστιου πελατολογίου στην Αφρική, μπήγοντας τα δόντια τους σε ένα μέρος του κόσμου όπου οι δυτικοί ανταγωνιστές τους δεν έχουν ιδιαίτερα δυνατή παρουσία. Οι Κινέζοι υπολογίζουν έξυπνα ότι ο πλούτος που συσσωρεύεται στην Αφρική και τα μαθήματα που παίρνουν εκεί θα τους βοηθήσουν να προωθηθούν σε μεγαλύτερες, πλουσιότερες και πιο σκληρές αγορές.
Παραδείγματα αυτής της στρατηγικής υπάρχουν άφθονα στις τηλεπικοινωνίες, όπου εταιρείες όπως η Tecno (κινητά) και η ZTE (υποδομές) έχουν βασιστεί στην Αφρική για να ξεκινήσουν να αναπτύσσονται παγκόσμια. Διαθέτοντας ήδη δεκάδες ώριμες πολυεθνικές, οι δυτικές χώρες δεν θα ήταν λάθος να πιστεύουν ότι είχαν σχετικά λίγα να μάθουν από αυτή την πτυχή της επέκτασης της Κίνας στην Αφρική.
Ο τρίτος πυλώνας της στρατηγικής του Πεκίνου, όμως, θα μπορούσε κάλλιστα να αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού. Κατανοώντας ότι για το υπόλοιπο του αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού θα λάβει χώρα στην Αφρική, η Κίνα έχει βάλει ένα μακροχρόνιο στοίχημα για την εμφάνιση μιας ζωηρής, έντονα καταναλωτικής μεσαίας τάξης εκεί και κάθε χρόνο το στοίχημα μοιάζει όλο και πιο έξυπνο.
Αν και, με μια ματιά, η Αφρική εξακολουθεί να φαίνεται εξαιρετικά φτωχή, πρόσφατα αναδείχθηκε ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου, ενώ το μερίδιό της στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε στο 4,1%, από 3,4% το 2000 - μια τάση που επιταχύνει.
Η Αφρική διαθέτει ήδη μια μεσαία τάξη μεγαλύτερη από της Ινδίας. Και, καθώς η οικονομική ανάδυση συνεχίζεται, στην εξέλιξή της θα βοηθήσουν οι νέες τεχνολογίες, που θα της επιτρέψουν να ξε-περάσει τα προβλήματα επικοινωνίας και υποδομών.
Το μεγαλύτερο ατού
Ίσως το πιο σημαντικό προσόν είναι το λεγόμενο δημογραφικό μέρισμα της Αφρικής, το οποίο, κατά τις επόμενες δεκαετίες, θα φέρει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού στην πιο παραγωγική, νεανική και, σε μεγάλο βαθμό, καταναλωτική φάση της ζωής του. Οι νέοι στην Αφρική μοιάζουν όλο και λιγότερο στα πλήθη των αγροτών του παρελθόντος.
Αντιθέτως, είναι άνθρωποι αστικοποιημένοι και άκρως παγκοσμιοποιημένοι, όσον αφορά την κουλτούρα. Οι αφρικανικές επενδύσεις στην εκπαίδευση, μεταξύ των υψηλότερων στον κόσμο από την άποψη του ποσοστού του ΑΕΠ, δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τη μεγάλη ζήτηση για μάθηση.
Τη δίψα για γνώση μπορεί να δει κανείς στα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, που δείχνουν ότι οι εγγραφές στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκαν 48% στην υποσαχάρια Αφρική μεταξύ 2000-2008. Τα ποσοστά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αυξήθηκαν κατά 80%.
* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 9ης Αυγούστου
capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου