Το όλο πρόβλημα επιτείνει ο ραδιενεργά μολυσμένος σίδηρoς,
που υποστηρίζεται ότι εισάγεται από πρόσφατα μολυσμένες περιοχές και
χρησιμοποιείται σε
σύγχρονες οικοδομικές κατασκευές.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις (αλλά και συγκεκριμένες μεtρήοεις) ένας μεγάλος αριθμός κατοικιών στην Ελλάδα λειτουργούν ως «πυρηνικές βόμβες», με αριθμό θυμάτων που παραμένει ανεξέλεγκτος.
Αιτία, το ραδιενεργό αέριο ραδόνιο, το οποίο εμφανίζει επικίνδυνα μεγάλες συγκεντρώσεις σε σπίτια πολλών περιοχών της χώρας και ευθύνεται για σοβαρότατα προβλήματα υγείας.
Το μεγάλο αυτό πρόβλημα λαμβάνει επιπλέον ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς πληροφορίες αναφέρουν ότι, κατά την οικοδόμηση -ανεξακρίβωτου αριθμού- συγχρόνων κατοικιών, χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες πάμφθηνου αλλά ραδιενεργά μολυσμένου σιδήρου, ο οποίος εισάγεται από πρώην σοσιαλιστικές χώρες, την Ασία και τα Βαλκάνια.
Οι σχετικές μετρήσεις δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι σοβαρότερο στη βόρειο Ελλάδα, αφού η ποσότητα ραδονίου εκεί υπερβαίνει παντού τα επιτρεπτά όρια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αγγίζει την τριπλάσια τιμή από την επιτρεπόμενη!
Αυτό που απομένει είναι μία έρευνα, για να διαπιστωθεί αν έχει ήδη εκδηλωθεί έξαρση σε κάποιες ασθένειες και να εξεταστεί αν αυτή θα μπορούσε να συνδέεται με τα αυξημένα όρια ραδιενέργειας σε συγκεκριμένες κατοικίες.
Επιπλέον, οι πολίτες θα πρέπει να φροντίσουν, όπου είναι δυνατόν, να ενημερώνονται για την προέλευση του σιδήρου που χρησιμοποιήθηκε στην οικία που κατοικούν ή πρόκειται να αποκτήσουν, ειδικά αν αυτή είναι σχετικά πρόσφατης κατασκευής ή βρίσκεται στη διαδικασία οικοδόμησης.
Τέλος, να ακολουθήσουν τις σχετικές οδηγίες προφύλαξης που μπορούν να λάβουν από υπεύθυνους επιστήμονες (ορισμένα μέτρα προτείνονται και στο παρόν άρθρο)...
Ένας αόρατος εχθρός
Αν και το ραδόνιο είναι ένα ραδιενεργό στοιχείο που αναδυόταν ανέκαθεν από το έδαφος ως προϊόν διασπάσεων άλλων ραδιενεργών υλικών, μόλις τελευταία άρχισε να αξιολογείται ο μεγάλος κίνδυνος για την υγεία που προκαλεί, όταν συσσωρεύεται στο κλειστό περιβάλλον των σύγχρονων κατοικιών και χώρων εργασίας.
Το ραδιενεργό ραδόνιο 222 ανήκει στην κατηγορία των ευγενών αερίων, είναι άοσμο, αθέατο και χωρίς γεύση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανιχνευθεί από τις ανθρώπινες αισθήσεις.
Αναφορικά με τη δυσμενή επίδρασή του στον ανθρώπινο οργανισμό, οι σχετικές αναφορές στα ΜΜΕ ολοένα και πληθαίνουν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 50.000 άτομα, περίπου, πεθαίνουν κάθε χρόνο στον πλανήτη από καρκίνο, εξαιτίας του ραδονίου! Το πρόβλημα είναι γνωστό στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Σουηδία και οι ΗΠΑ, όπου ήδη έχουν ληφθεί σημαντικές αποφάσεις και έχουν γίνει κάποιες ουσιαστικές ενέργειες ως προς την αντιμετώπισή του.
Στην Ελλάδα, το θέμα του ραδονίου άρχισε να απασχολεί εντονότερα τους ειδικούς μόλις το τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, 12 περιοχές της ελληνικής επικράτειας ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια ασφαλείας, ενώ άλλες 25 ξεπερνούν τα όρια κινδύνου!
Επικίνδυνη ακτινοβολία
Στην καθημερινή τους ζωή, όλοι οι άνθρωποι εκτίθενται στην περιβαλλοντική ακτινοβολία - τη δόση της ακτινοβολίας που ο καθένας λαμβάνει σε συνθήκες καθημερινότητας. Οι πηγές της φυσικής ακτινοβολίας περιλαμβάνουν χερσαίους παράγοντες (ακτινοβολία που προέρχεται από τη διάσπαση φυσικών υπαρχόντων ραδιοϊσοτόπων στα πετρώματα και στο έδαφος), την κοσμική ακτινοβολία, ιατρικές πηγές (ακτίνες X), προϊόντα πυρηνικών δοκιμών ή ατυχημάτων σε σταθμούς παραγωγής ατομικής ενέργειας και άλλες ατμοσφαιρικές πηγές. Η αντιπροσωπευτική μέση ετήσια δόση περιβαλλοντικής ακτινοβολίας που λαμβάνει κάθε άτομο κατ' έτος είναι 106 mrem (χωρίς να προσμετράται σε αυτή η ακτινοβολία από το ραδόνιο).
Σήμερα, είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι η έκθεση του ανθρώπου σε υψηλά επίπεδα περιβαλλοντικής ακτινοβολίας έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του.
Συγκεκριμένα, τώρα, για το ραδόνιο, υπολογίζεται ότι ακόμη και η μέση συγκέντρωσή του στο εσωτερικό μιας κατοικίας -ίση με 55 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο (όσο δηλαδή έχει μετρηθεί κατά μέσο όρο σε κατοικίες)- μας επιβαρύνει σημαντικά, με πιθανότητα πρώιμου θανάτου που φτάνει το 0.7% - αρκετή για να προκαλέσει περίπου 700 νέες περιπτώσεις καρκίνου των πνευμόνων ετησίως, σε έναν πληθυσμό όπως ο ελληνικός! Η πιθανότητα προσβολής από καρκίνο των πνευμόνων είναι μεγαλύτερη από την πιθανότητα καρκινογένεσης από όλες τις υπόλοιπες πηγές φυσικής ακτινοβολίας ή από την έκθεση σε ακτινοβολία για ιατρικούς λόγους.
Επιπλέον, η έκθεση στα προϊόντα διάσπασης του ραδονίου υπερβαίνει κατά 10 έως 100 φορές την έκθεση που οφείλεται στην πυρηνική ενέργεια ή τις δοκιμές πυρηνικών όπλων! Με άλλα λόγια, είναι λιγότερο επικίνδυνο ένα πυρηνικό ατύχημα ή η συμμετοχή σε μία ομάδα έρευνας της πυρηνικής ενέργειας, από τη διαρκή έκθεση σε ραδόνιο. Στην περιβαλλοντική ακτινοβολία, πρέπει να συμπεριλαμβάνεται, επομένως -ως εξαιρετικά σοβαρός παράγοντας-, και εκείνη του στοιχείου ραδονίου.
Οι βλάβες στον οργανισμό
Το ραδόνιο 222 διασπάται ταχύτατα (χρόνος ημιζωής 3,8 ημέρες) σε άλλα ραδιενεργά στοιχεία -μεταξύ των οποίων σε πολώνιο. 218 και πολώνιο 214- εκπέμποντας σωματίδια Άλφα, τα οποία λειτουργούν εξαιρετικά βλαπτικά στους ιστούς των πνευμόνων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η έκθεση σε ραδόνιο είναι η δεύτερη σημαντικότερη αιτία πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα Ακόμα, τα ραδιενεργά ισότοπα που παράγονται κατά τη διάσπαση του ραδονίου προσκολλώνται σε σωματίδια σκόνης και, εισπνεόμενα, επικάθονται στις πνευμονικές κυψελίδες, όπου παραμένουν και ακτινοβολούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Παρόλο που οι τρόποι με τους οποίους η ακτινοβολία βλάπτει τα κύτταρα δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί, έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί από αυτούς προκαλουν χημικές μεταβολές στο DNA των κυττάρων. Τέτοιου είδους μεταβολές καταλήγουν σε βλάβες που εκδηλώνονται είτε με θάνατο του κυττάρου, είτε με γενετικές αλλαγές (μεταλλάξεις), είτε με την ανάπτυξη καρκίνου.
Παράλληλα η λαίλαπα των δερματικών παθήσεων και αλλεργιών της σημερινής εποχής, πάντα κατά την ΕΡΑ (Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ), πιθανόν να οφείλεται στο ραδόνιο. Τέλος, η ελλιπής συντήρηση και καθαρισμός των κλιματιστικών που υπάρχουν οτα σπίτια και τα γραφεία έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση μικροσωματιδίων που περιέχουν ραδόνιο. Πονοκέφαλοι, ημικρανίες ακόμα και φαινόμενα εργασιακής κατάθλιψης έχουν ως αίτιο το ραδόνιο. Αυτό που παλαιοτέρα ήταν γνωστό ως «νόσος των λεγεωνάριων» δεν είναι τίποτα άλλο από πολύ σημαντική μόλυνση του ανθρωπίνου οργανισμού από κακώς συντηρημένα κλιματιστικά.
Απαραίτητα μέτρα προστασίας
Στον εξωτερικό αέρα, όπου αραιώνεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις, το ραδόνιο αποτελεί σημαντικά μικρότερο κίνδυνο απ' ό,τι στον εσωτερικό αέρα. Στο περιβάλλον των εσωτερικών χώρων, το ραδόνιο συσσωρεύεται σε σημαντικά επίπεδα. Το μέγεθος της συγκέντρωσής του σε αυτούς τους χώρους εξαρτάται από την κατασκευή των κτισμάτων και από την ποσότητα του ραδονίου στο υποκείμενο έδαφος.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το ραδόνιο παράγεται φυσικά στο έδαφος από άλλα ραδιενεργά υλικά. Ως εδαφικό αέριο, το ραδόνιο διαχέεται διαμέσου ρωγμών και ανοιγμάτων στα διαπερατά εδάφη. Μόλις αυτό εισέλθει στην ατμόσφαιρα, αραιώνεται και διασκορπίζεται. Για τον λόγο αυτόν, η συγκέντρωσή του στον ατμοσφαιρικό αέρα είναι αρκετά χαμηλή.
Συμπερασματικά, η σύνθεση του εδάφους κάτω και γύρω από ένα σπίτι επηρεάζει τα επίπεδα του ραδονίου και την ευκολία με την οποία «μεταναστεύει» προς το εσωτερικό του σπιτιού.
Συγκεκριμένα, η είσοδος του ραδονίου μέσα στο σπίτι από το έδαφος μπορεί να γίνει μέσω ρωγμών στα δάπεδα και στα στοιχεία από σκυρόδεμα (λόγω της διαφοράς της ατμοσφαιρικής πίεσης), μέσω των σωλήνων αποχέτευσης των δαπέδων, των αντλιών φρεατίων αποστράγγισης, των κατασκευαστικών αρμών και των μικροσκοπικών ρωγμών ή πόρων στους τοίχους. Τα επίπεδα του ραδονίου είναι γενικά υψηλότερα στις βάσεις των σπιτιών και στα δωμάτια των ισογείων, τα οποία είναι σε επαφή με το έδαφος.
Επειδή το ραδόνιο είναι πολύ βαρύ (είναι το πυκνότερο γνωστό αέριο), τείνει να συγκεντρώνεται στις βάσεις των κτιρίων. Από τη στιγμή της εισόδου του στο κτίριο, διασπάται ραδιενεργώς. Μερικά από τα θυγατρικά του προϊόντα είναι επίσης ραδιενεργά και εκλύουν ακτινοβολία καθώς διασπώνται. Ορισμένα από αυτά προσκολλώνται επίσης σε σωματίδια σκόνης, ευνοώντας και τη συγκέντρωση στα χαμηλότερα επίπεδα των κτιρίων.
Το πραγματικό πρόβλημα δημιουργείται κατά την εισπνοή του μολυσμένου αέρα με ραδόνιο ή όταν κάποιο από τα θυγατρικά του προϊόντα ειοπνέεται. Η ραδιενεργός διάσπαση του ραδονίου εκλύει Άλφα σωματίδια, τα οποία είναι ιδιαιτέρως επιβλαβή για τους βιολογικούς ιστούς.
Παράγοντες όπως ο σχεδιασμός, η κατασκευή και ο εξαερισμός του σπιτιού επηρεάζουν τις διόδους και τις πηγές, οι οποίες μπορούν να «έλξουν» το ραδόνιο στο εσωτερικό των σπιτιών.
Προκειμένου να ελαχιοτοποιηθεί η ουγκέντρωοη του ραδονίου, είναι απαραίτητο:
• Αν είναι δυνατόν, να εντοπιστούν και να ελαχιστοποιηθούν οι ρωγμές στο δάπεδο του σπιτιού. Ειδικά τα μαρμάρινα δάπεδα θεωρούνται άριστο μονωτικό κατά του ραδονίου.
• Ο συχνός και πλήρης εξαερισμός του σπιτιού είναι ο σημαντικότερος παράγων για χαμηλά επίπεδα ραδονίου.
Πριν, όμως, προχωρήσει κανείς στα παραπάνω, απαιτείται:
• Τεχνικός έλεγχος του σπιτιού και για ρωγμές και για τα επίπεδα ακτινοβολίας. Αυτό είναι εύκολο και αρκετά φτηνό.
• Επισκευή του σπιτιού, εάν το επίπεδο ραδονίου σε αυτό είναι πάνω από 4 picocuries ανά λίτρο (> 4pCi/L).
• Μείωση των επιπέδων ραδονίου που είναι μικρότερα των 4pCi/L, αφού και αυτά εμπεριέχουν κάποιον κίνδυνο.
Καθώς το ραδόνιο θεωρείται υπεύθυνο για χιλιάδες θανάτους από καρκίνο στις ΗΠΑ κάθε χρόνο, η ΕΡΑ συμβουλεύει να ελεγχθούν όλα τα σπίτια για την ύπαρξη ραδονίου, από τον τρίτο όροφο και κάτω.
Και ραδιενεργός σίδηρος;
Όλα τα σύγχρονα κτίρια και κατασκευές μπετόν αρμέ περιέχουν πολύ μεγάλες ποσότητες σιδήρου στον σκελετό του κτιρίου. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο σίδηρος αυτός είναι μολυσμένος με ραδιενέργεια; Τότε, ο σίδηρος εκπέμπει μια σειρά από ραδιενεργά στοιχεία, μεταξύ των οποίων και επιπλέον ραδόνιο, με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα ενός σύγχρονου κτιρίου να επιβαρύνεται καταλυτικά, σαν να περιέχει μια μίνι «πυρηνική βόμβα».
Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι καταγγελίες ειδικών -που, για ευνόητους λόγους, επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι-, σύμφωνα με τις οποίες ορισμένες ελληνικές εταιρίες παρασκευής χάλυβα και σιδήρου για κατασκευαστική και βιομηχανική χρήση βρέθηκαν αντιμέτωπες με άλλες ανταγωνιστικές εταιρίες, που πραγματοποιούσαν ήδη εισαγωγή πάμφθηνου ραδιενεργά μολυσμένου σιδήρου, από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και των Βαλκανίων. Ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού, περιορίστηκε σημαντικά η εγχώρια παρασκευή χάλυβα και σιδήρου από ελληνικές πρώτες ύλες και υπήρξε μία στροφή προς τις εισαγωγές πρώτων υλών από μολυσμένες περιοχές του εξωτερικού!
Έτσι, μολυσμένα βλήματα, σιδηροδοκοί και χαλύβδινα μέρη, λιώνουν σε παράνομες(;) εγκαταστάσεις της αλλοδαπής, ανασυντίθενται και καταλήγουν ως μπετόβεργες ή σιδηροδοκοί στο... διαμέρισμά μας, με τραγικές συνέπειες για την υγεία μας.
Στην περίπτωση εντοπισμού αυξημένων ποσοστών ραδιενέργειας στο σπίτι σας, ο πρώτος και πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης παραμένει -όπως και στην περίπτωση του ραδονίου- ο συχνός και πλήρης εξαερισμός του. ΗΝ
Αεριζόμενη θεμελίωση
Η αεριζόμενη θεμελίωση αποτελεί έναν τρόπο αποφυγής τnς εισροής ραδονίου στον χώρο της κατασκευής. Αυτή συνίσταται στη δημιουργία, ουσιαστικά, ενός δεύτερου δαπέδου πάνω από το δάπεδο του υπογείου (με ενδιάμεσο κενό) ή στην τοποθέτηση ειδικών πλαστικών τεμαχίων, τύπου igloo, που βοηθούν στη συγκέντρωση των ρύπων και τη μεταφορά τους εκτός οικοδομής (αεριζόμενα δάπεδα).Επιπλέον, οικονομική λύση αποτελεί και η δημιουργία ενός δικτύου φρεατίων που συνδέονται μεταξύ τους με πλαστικούς σωλήνες και οδηγούν, επίσης με σωλήνα, το ραδόνιο εκτός οικοδομής.
Τα φρεάτια αυτά τοποθετούνται μετά το μπάλωμα των πεδίλων, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιείται τοποθέτηση δομικού πλέγματος και σκυροδέτηση του δαπέδου. Με λίγα λόγια, τα φρεάτια αυτά αλλά και οι αγωγοί θάβονται στο δάπεδο, από το οποίο εξέχει μόνο ο αγωγός που οδηγεί το ραδόνιο εκτός κτιρίου.
Φθηνή λύση αποτελεί και η τοποθέτηση έτοιμων φρεατίων δαπέδων από πολλές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Πηγές:
• Κ. Σ. Τσιπήρα, Το Οικολογικό Σπίτι, Εκδόσεις Λιβάνη - Νέα Σύνορα · National Radiological Protection Board (http://www.hpa.org.uk/ radiation) · http://omega.physics.uoi.gr/radon/Greek/radon.pdf· http:// www.epa.gov/iaq/radon/ · http://www.nsc.org/
Ραδιενεργή βόμβα στα σπίτια μας
Περιοχές με τη μεγαλύτερη συσσώρευση ραδονίου στην Ελλάδα
Χωριό - Περιοχή,Noμός,Συσσώρευση ραδονίου
Νεράιδα Θεσπρωτίας 511 bq/m3
Μελιβοία Ξάνθης 460 bq/m3
Κέντρο Καβάλας Καβάλας 350 bq/m3
Σέλερο Ξάνθης 320 bq/m3
Πρασινάδα Δράμας 280 bq/m3
Μύκονος Κυκλάδων 280 bq/m3
Δεσκάτη Γρεβενών 279 bq/m3
Πεντάλοφο Κοζάνη 258 bq/m3
Νικίσιανη Καβάλας 237 bq/m3
Κέντρο Θεσ/νίκης Θεσσαλονίκης 220 bq/m3
Δοξάτο Δράμας 211 bq/m3
Γενισέα Ξάνθης 200 bq/m3
Τα στοιχεία κάνουν αμέσως φανερό ότι το βόρειο τμήμα της χώρας είναι εκείνο που αντιμετωπίζει και το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Σημειωτέον: Η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ) έχει ορίσει ως ανώτερο επιτρεπτό όριο ραδονίου στο εσωτερικό των κατοικιών, των σχολείων και των χώρων εργασίας τα 150 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο (ποσότητα η οποία υπερβαίνεται κατά πολύ —στoυς νομούς Θεσπρωτίας, Ξάνθης και Καβάλας επί 3 (φορές— στις περιοχές της Ελλάδας με το μεγαλύτερο πρόβλημα ραδονίου)...
[Πηγή: www.buildings.gr/greek/eksoplismos/oikologika_ili ka/radonio.html]
του Χρήστου Κασταμονίτη
Από το περιοδικό HELLENIC NEXUS
σύγχρονες οικοδομικές κατασκευές.
Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις (αλλά και συγκεκριμένες μεtρήοεις) ένας μεγάλος αριθμός κατοικιών στην Ελλάδα λειτουργούν ως «πυρηνικές βόμβες», με αριθμό θυμάτων που παραμένει ανεξέλεγκτος.
Αιτία, το ραδιενεργό αέριο ραδόνιο, το οποίο εμφανίζει επικίνδυνα μεγάλες συγκεντρώσεις σε σπίτια πολλών περιοχών της χώρας και ευθύνεται για σοβαρότατα προβλήματα υγείας.
Το μεγάλο αυτό πρόβλημα λαμβάνει επιπλέον ανησυχητικές διαστάσεις, καθώς πληροφορίες αναφέρουν ότι, κατά την οικοδόμηση -ανεξακρίβωτου αριθμού- συγχρόνων κατοικιών, χρησιμοποιούνται μεγάλες ποσότητες πάμφθηνου αλλά ραδιενεργά μολυσμένου σιδήρου, ο οποίος εισάγεται από πρώην σοσιαλιστικές χώρες, την Ασία και τα Βαλκάνια.
Οι σχετικές μετρήσεις δείχνουν ότι το πρόβλημα είναι σοβαρότερο στη βόρειο Ελλάδα, αφού η ποσότητα ραδονίου εκεί υπερβαίνει παντού τα επιτρεπτά όρια και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αγγίζει την τριπλάσια τιμή από την επιτρεπόμενη!
Αυτό που απομένει είναι μία έρευνα, για να διαπιστωθεί αν έχει ήδη εκδηλωθεί έξαρση σε κάποιες ασθένειες και να εξεταστεί αν αυτή θα μπορούσε να συνδέεται με τα αυξημένα όρια ραδιενέργειας σε συγκεκριμένες κατοικίες.
Επιπλέον, οι πολίτες θα πρέπει να φροντίσουν, όπου είναι δυνατόν, να ενημερώνονται για την προέλευση του σιδήρου που χρησιμοποιήθηκε στην οικία που κατοικούν ή πρόκειται να αποκτήσουν, ειδικά αν αυτή είναι σχετικά πρόσφατης κατασκευής ή βρίσκεται στη διαδικασία οικοδόμησης.
Τέλος, να ακολουθήσουν τις σχετικές οδηγίες προφύλαξης που μπορούν να λάβουν από υπεύθυνους επιστήμονες (ορισμένα μέτρα προτείνονται και στο παρόν άρθρο)...
Ένας αόρατος εχθρός
Αν και το ραδόνιο είναι ένα ραδιενεργό στοιχείο που αναδυόταν ανέκαθεν από το έδαφος ως προϊόν διασπάσεων άλλων ραδιενεργών υλικών, μόλις τελευταία άρχισε να αξιολογείται ο μεγάλος κίνδυνος για την υγεία που προκαλεί, όταν συσσωρεύεται στο κλειστό περιβάλλον των σύγχρονων κατοικιών και χώρων εργασίας.
Το ραδιενεργό ραδόνιο 222 ανήκει στην κατηγορία των ευγενών αερίων, είναι άοσμο, αθέατο και χωρίς γεύση, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ανιχνευθεί από τις ανθρώπινες αισθήσεις.
Αναφορικά με τη δυσμενή επίδρασή του στον ανθρώπινο οργανισμό, οι σχετικές αναφορές στα ΜΜΕ ολοένα και πληθαίνουν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 50.000 άτομα, περίπου, πεθαίνουν κάθε χρόνο στον πλανήτη από καρκίνο, εξαιτίας του ραδονίου! Το πρόβλημα είναι γνωστό στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Σουηδία και οι ΗΠΑ, όπου ήδη έχουν ληφθεί σημαντικές αποφάσεις και έχουν γίνει κάποιες ουσιαστικές ενέργειες ως προς την αντιμετώπισή του.
Στην Ελλάδα, το θέμα του ραδονίου άρχισε να απασχολεί εντονότερα τους ειδικούς μόλις το τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, 12 περιοχές της ελληνικής επικράτειας ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια ασφαλείας, ενώ άλλες 25 ξεπερνούν τα όρια κινδύνου!
Επικίνδυνη ακτινοβολία
Στην καθημερινή τους ζωή, όλοι οι άνθρωποι εκτίθενται στην περιβαλλοντική ακτινοβολία - τη δόση της ακτινοβολίας που ο καθένας λαμβάνει σε συνθήκες καθημερινότητας. Οι πηγές της φυσικής ακτινοβολίας περιλαμβάνουν χερσαίους παράγοντες (ακτινοβολία που προέρχεται από τη διάσπαση φυσικών υπαρχόντων ραδιοϊσοτόπων στα πετρώματα και στο έδαφος), την κοσμική ακτινοβολία, ιατρικές πηγές (ακτίνες X), προϊόντα πυρηνικών δοκιμών ή ατυχημάτων σε σταθμούς παραγωγής ατομικής ενέργειας και άλλες ατμοσφαιρικές πηγές. Η αντιπροσωπευτική μέση ετήσια δόση περιβαλλοντικής ακτινοβολίας που λαμβάνει κάθε άτομο κατ' έτος είναι 106 mrem (χωρίς να προσμετράται σε αυτή η ακτινοβολία από το ραδόνιο).
Σήμερα, είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι η έκθεση του ανθρώπου σε υψηλά επίπεδα περιβαλλοντικής ακτινοβολίας έχει αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του.
Συγκεκριμένα, τώρα, για το ραδόνιο, υπολογίζεται ότι ακόμη και η μέση συγκέντρωσή του στο εσωτερικό μιας κατοικίας -ίση με 55 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο (όσο δηλαδή έχει μετρηθεί κατά μέσο όρο σε κατοικίες)- μας επιβαρύνει σημαντικά, με πιθανότητα πρώιμου θανάτου που φτάνει το 0.7% - αρκετή για να προκαλέσει περίπου 700 νέες περιπτώσεις καρκίνου των πνευμόνων ετησίως, σε έναν πληθυσμό όπως ο ελληνικός! Η πιθανότητα προσβολής από καρκίνο των πνευμόνων είναι μεγαλύτερη από την πιθανότητα καρκινογένεσης από όλες τις υπόλοιπες πηγές φυσικής ακτινοβολίας ή από την έκθεση σε ακτινοβολία για ιατρικούς λόγους.
Επιπλέον, η έκθεση στα προϊόντα διάσπασης του ραδονίου υπερβαίνει κατά 10 έως 100 φορές την έκθεση που οφείλεται στην πυρηνική ενέργεια ή τις δοκιμές πυρηνικών όπλων! Με άλλα λόγια, είναι λιγότερο επικίνδυνο ένα πυρηνικό ατύχημα ή η συμμετοχή σε μία ομάδα έρευνας της πυρηνικής ενέργειας, από τη διαρκή έκθεση σε ραδόνιο. Στην περιβαλλοντική ακτινοβολία, πρέπει να συμπεριλαμβάνεται, επομένως -ως εξαιρετικά σοβαρός παράγοντας-, και εκείνη του στοιχείου ραδονίου.
Οι βλάβες στον οργανισμό
Το ραδόνιο 222 διασπάται ταχύτατα (χρόνος ημιζωής 3,8 ημέρες) σε άλλα ραδιενεργά στοιχεία -μεταξύ των οποίων σε πολώνιο. 218 και πολώνιο 214- εκπέμποντας σωματίδια Άλφα, τα οποία λειτουργούν εξαιρετικά βλαπτικά στους ιστούς των πνευμόνων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η έκθεση σε ραδόνιο είναι η δεύτερη σημαντικότερη αιτία πρόκλησης καρκίνου του πνεύμονα Ακόμα, τα ραδιενεργά ισότοπα που παράγονται κατά τη διάσπαση του ραδονίου προσκολλώνται σε σωματίδια σκόνης και, εισπνεόμενα, επικάθονται στις πνευμονικές κυψελίδες, όπου παραμένουν και ακτινοβολούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Παρόλο που οι τρόποι με τους οποίους η ακτινοβολία βλάπτει τα κύτταρα δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί, έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί από αυτούς προκαλουν χημικές μεταβολές στο DNA των κυττάρων. Τέτοιου είδους μεταβολές καταλήγουν σε βλάβες που εκδηλώνονται είτε με θάνατο του κυττάρου, είτε με γενετικές αλλαγές (μεταλλάξεις), είτε με την ανάπτυξη καρκίνου.
Παράλληλα η λαίλαπα των δερματικών παθήσεων και αλλεργιών της σημερινής εποχής, πάντα κατά την ΕΡΑ (Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ), πιθανόν να οφείλεται στο ραδόνιο. Τέλος, η ελλιπής συντήρηση και καθαρισμός των κλιματιστικών που υπάρχουν οτα σπίτια και τα γραφεία έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση μικροσωματιδίων που περιέχουν ραδόνιο. Πονοκέφαλοι, ημικρανίες ακόμα και φαινόμενα εργασιακής κατάθλιψης έχουν ως αίτιο το ραδόνιο. Αυτό που παλαιοτέρα ήταν γνωστό ως «νόσος των λεγεωνάριων» δεν είναι τίποτα άλλο από πολύ σημαντική μόλυνση του ανθρωπίνου οργανισμού από κακώς συντηρημένα κλιματιστικά.
Απαραίτητα μέτρα προστασίας
Στον εξωτερικό αέρα, όπου αραιώνεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις, το ραδόνιο αποτελεί σημαντικά μικρότερο κίνδυνο απ' ό,τι στον εσωτερικό αέρα. Στο περιβάλλον των εσωτερικών χώρων, το ραδόνιο συσσωρεύεται σε σημαντικά επίπεδα. Το μέγεθος της συγκέντρωσής του σε αυτούς τους χώρους εξαρτάται από την κατασκευή των κτισμάτων και από την ποσότητα του ραδονίου στο υποκείμενο έδαφος.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, το ραδόνιο παράγεται φυσικά στο έδαφος από άλλα ραδιενεργά υλικά. Ως εδαφικό αέριο, το ραδόνιο διαχέεται διαμέσου ρωγμών και ανοιγμάτων στα διαπερατά εδάφη. Μόλις αυτό εισέλθει στην ατμόσφαιρα, αραιώνεται και διασκορπίζεται. Για τον λόγο αυτόν, η συγκέντρωσή του στον ατμοσφαιρικό αέρα είναι αρκετά χαμηλή.
Συμπερασματικά, η σύνθεση του εδάφους κάτω και γύρω από ένα σπίτι επηρεάζει τα επίπεδα του ραδονίου και την ευκολία με την οποία «μεταναστεύει» προς το εσωτερικό του σπιτιού.
Συγκεκριμένα, η είσοδος του ραδονίου μέσα στο σπίτι από το έδαφος μπορεί να γίνει μέσω ρωγμών στα δάπεδα και στα στοιχεία από σκυρόδεμα (λόγω της διαφοράς της ατμοσφαιρικής πίεσης), μέσω των σωλήνων αποχέτευσης των δαπέδων, των αντλιών φρεατίων αποστράγγισης, των κατασκευαστικών αρμών και των μικροσκοπικών ρωγμών ή πόρων στους τοίχους. Τα επίπεδα του ραδονίου είναι γενικά υψηλότερα στις βάσεις των σπιτιών και στα δωμάτια των ισογείων, τα οποία είναι σε επαφή με το έδαφος.
Επειδή το ραδόνιο είναι πολύ βαρύ (είναι το πυκνότερο γνωστό αέριο), τείνει να συγκεντρώνεται στις βάσεις των κτιρίων. Από τη στιγμή της εισόδου του στο κτίριο, διασπάται ραδιενεργώς. Μερικά από τα θυγατρικά του προϊόντα είναι επίσης ραδιενεργά και εκλύουν ακτινοβολία καθώς διασπώνται. Ορισμένα από αυτά προσκολλώνται επίσης σε σωματίδια σκόνης, ευνοώντας και τη συγκέντρωση στα χαμηλότερα επίπεδα των κτιρίων.
Το πραγματικό πρόβλημα δημιουργείται κατά την εισπνοή του μολυσμένου αέρα με ραδόνιο ή όταν κάποιο από τα θυγατρικά του προϊόντα ειοπνέεται. Η ραδιενεργός διάσπαση του ραδονίου εκλύει Άλφα σωματίδια, τα οποία είναι ιδιαιτέρως επιβλαβή για τους βιολογικούς ιστούς.
Παράγοντες όπως ο σχεδιασμός, η κατασκευή και ο εξαερισμός του σπιτιού επηρεάζουν τις διόδους και τις πηγές, οι οποίες μπορούν να «έλξουν» το ραδόνιο στο εσωτερικό των σπιτιών.
Προκειμένου να ελαχιοτοποιηθεί η ουγκέντρωοη του ραδονίου, είναι απαραίτητο:
• Αν είναι δυνατόν, να εντοπιστούν και να ελαχιστοποιηθούν οι ρωγμές στο δάπεδο του σπιτιού. Ειδικά τα μαρμάρινα δάπεδα θεωρούνται άριστο μονωτικό κατά του ραδονίου.
• Ο συχνός και πλήρης εξαερισμός του σπιτιού είναι ο σημαντικότερος παράγων για χαμηλά επίπεδα ραδονίου.
Πριν, όμως, προχωρήσει κανείς στα παραπάνω, απαιτείται:
• Τεχνικός έλεγχος του σπιτιού και για ρωγμές και για τα επίπεδα ακτινοβολίας. Αυτό είναι εύκολο και αρκετά φτηνό.
• Επισκευή του σπιτιού, εάν το επίπεδο ραδονίου σε αυτό είναι πάνω από 4 picocuries ανά λίτρο (> 4pCi/L).
• Μείωση των επιπέδων ραδονίου που είναι μικρότερα των 4pCi/L, αφού και αυτά εμπεριέχουν κάποιον κίνδυνο.
Καθώς το ραδόνιο θεωρείται υπεύθυνο για χιλιάδες θανάτους από καρκίνο στις ΗΠΑ κάθε χρόνο, η ΕΡΑ συμβουλεύει να ελεγχθούν όλα τα σπίτια για την ύπαρξη ραδονίου, από τον τρίτο όροφο και κάτω.
Και ραδιενεργός σίδηρος;
Όλα τα σύγχρονα κτίρια και κατασκευές μπετόν αρμέ περιέχουν πολύ μεγάλες ποσότητες σιδήρου στον σκελετό του κτιρίου. Τι γίνεται όμως στην περίπτωση που ο σίδηρος αυτός είναι μολυσμένος με ραδιενέργεια; Τότε, ο σίδηρος εκπέμπει μια σειρά από ραδιενεργά στοιχεία, μεταξύ των οποίων και επιπλέον ραδόνιο, με αποτέλεσμα η ατμόσφαιρα ενός σύγχρονου κτιρίου να επιβαρύνεται καταλυτικά, σαν να περιέχει μια μίνι «πυρηνική βόμβα».
Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι καταγγελίες ειδικών -που, για ευνόητους λόγους, επιθυμούν να παραμείνουν ανώνυμοι-, σύμφωνα με τις οποίες ορισμένες ελληνικές εταιρίες παρασκευής χάλυβα και σιδήρου για κατασκευαστική και βιομηχανική χρήση βρέθηκαν αντιμέτωπες με άλλες ανταγωνιστικές εταιρίες, που πραγματοποιούσαν ήδη εισαγωγή πάμφθηνου ραδιενεργά μολυσμένου σιδήρου, από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και των Βαλκανίων. Ως αποτέλεσμα του ανταγωνισμού, περιορίστηκε σημαντικά η εγχώρια παρασκευή χάλυβα και σιδήρου από ελληνικές πρώτες ύλες και υπήρξε μία στροφή προς τις εισαγωγές πρώτων υλών από μολυσμένες περιοχές του εξωτερικού!
Έτσι, μολυσμένα βλήματα, σιδηροδοκοί και χαλύβδινα μέρη, λιώνουν σε παράνομες(;) εγκαταστάσεις της αλλοδαπής, ανασυντίθενται και καταλήγουν ως μπετόβεργες ή σιδηροδοκοί στο... διαμέρισμά μας, με τραγικές συνέπειες για την υγεία μας.
Στην περίπτωση εντοπισμού αυξημένων ποσοστών ραδιενέργειας στο σπίτι σας, ο πρώτος και πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης παραμένει -όπως και στην περίπτωση του ραδονίου- ο συχνός και πλήρης εξαερισμός του. ΗΝ
Αεριζόμενη θεμελίωση
Η αεριζόμενη θεμελίωση αποτελεί έναν τρόπο αποφυγής τnς εισροής ραδονίου στον χώρο της κατασκευής. Αυτή συνίσταται στη δημιουργία, ουσιαστικά, ενός δεύτερου δαπέδου πάνω από το δάπεδο του υπογείου (με ενδιάμεσο κενό) ή στην τοποθέτηση ειδικών πλαστικών τεμαχίων, τύπου igloo, που βοηθούν στη συγκέντρωση των ρύπων και τη μεταφορά τους εκτός οικοδομής (αεριζόμενα δάπεδα).Επιπλέον, οικονομική λύση αποτελεί και η δημιουργία ενός δικτύου φρεατίων που συνδέονται μεταξύ τους με πλαστικούς σωλήνες και οδηγούν, επίσης με σωλήνα, το ραδόνιο εκτός οικοδομής.
Τα φρεάτια αυτά τοποθετούνται μετά το μπάλωμα των πεδίλων, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιείται τοποθέτηση δομικού πλέγματος και σκυροδέτηση του δαπέδου. Με λίγα λόγια, τα φρεάτια αυτά αλλά και οι αγωγοί θάβονται στο δάπεδο, από το οποίο εξέχει μόνο ο αγωγός που οδηγεί το ραδόνιο εκτός κτιρίου.
Φθηνή λύση αποτελεί και η τοποθέτηση έτοιμων φρεατίων δαπέδων από πολλές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.
Πηγές:
• Κ. Σ. Τσιπήρα, Το Οικολογικό Σπίτι, Εκδόσεις Λιβάνη - Νέα Σύνορα · National Radiological Protection Board (http://www.hpa.org.uk/ radiation) · http://omega.physics.uoi.gr/radon/Greek/radon.pdf· http:// www.epa.gov/iaq/radon/ · http://www.nsc.org/
Ραδιενεργή βόμβα στα σπίτια μας
Περιοχές με τη μεγαλύτερη συσσώρευση ραδονίου στην Ελλάδα
Χωριό - Περιοχή,Noμός,Συσσώρευση ραδονίου
Νεράιδα Θεσπρωτίας 511 bq/m3
Μελιβοία Ξάνθης 460 bq/m3
Κέντρο Καβάλας Καβάλας 350 bq/m3
Σέλερο Ξάνθης 320 bq/m3
Πρασινάδα Δράμας 280 bq/m3
Μύκονος Κυκλάδων 280 bq/m3
Δεσκάτη Γρεβενών 279 bq/m3
Πεντάλοφο Κοζάνη 258 bq/m3
Νικίσιανη Καβάλας 237 bq/m3
Κέντρο Θεσ/νίκης Θεσσαλονίκης 220 bq/m3
Δοξάτο Δράμας 211 bq/m3
Γενισέα Ξάνθης 200 bq/m3
Τα στοιχεία κάνουν αμέσως φανερό ότι το βόρειο τμήμα της χώρας είναι εκείνο που αντιμετωπίζει και το μεγαλύτερο πρόβλημα.
Σημειωτέον: Η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (ΕΡΑ) έχει ορίσει ως ανώτερο επιτρεπτό όριο ραδονίου στο εσωτερικό των κατοικιών, των σχολείων και των χώρων εργασίας τα 150 μπεκερέλ ανά κυβικό μέτρο (ποσότητα η οποία υπερβαίνεται κατά πολύ —στoυς νομούς Θεσπρωτίας, Ξάνθης και Καβάλας επί 3 (φορές— στις περιοχές της Ελλάδας με το μεγαλύτερο πρόβλημα ραδονίου)...
[Πηγή: www.buildings.gr/greek/eksoplismos/oikologika_ili ka/radonio.html]
του Χρήστου Κασταμονίτη
Από το περιοδικό HELLENIC NEXUS
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου