Κατάρα ή ευλογία η παραοικονομία στην Ελλάδα;

Μια διαφορετική ματιά στο θέμα της παραοικονομίας καταθέτει ο Friedrich Schneider μέσω του Economist. Υποστηρίζει ότι σημαντικό μέρος της (περίπου το μισό) λειτουργεί ως ένα άτυπο «δίχτυ ασφαλείας» για ομάδες που πληθυσμού που καλύπτουν με αυτό τον τρόπο ελλείψεις στο σύστημα κοινωνικής προστασίας. Από αυτό το κομμάτι της παραοικονομίας (σ.σ. το οποίο προφανώς δεν σχετίζεται με την φοροδιαφυγή των εχόντων) ο τζίρος που πραγματοποιείται περνά άμεσα στην πραγματική οικονομία, υποστηρίζει ο Αυστριακός καθηγητής, που παρακολουθεί χρόνια το θέμα της παραοικονομίας. Ο ίδιος προσθέτει ότι θα πρέπει να καταπολεμηθεί η διαφθορά, ενώ καταθέτει προτάσεις για την μείωση της «σκιώδους» οικονομίας.

Το άρθρο του Economist αναφέρει τα εξής:


Οι ταξιτζίδες στο Βερολίνο τείνουν να λένε ότι αν όλοι οι Έλληνες πλήρωναν τους φόρους τους, τότε η ευρωζώνη δεν θα είχε τόσο μεγάλο πρόβλημα. Όμως, αυτή η γραμμή σκέψης μπορεί να είναι λανθασμένη. Η παραοικονομία της Ελλάδας –οι δραστηριότητες εκείνων που δεν πληρώνουν ούτε φόρους, ούτε κοινωνικές εισφορές- φαίνεται πως αποτελεί κάποιο «δίκτυ ασφαλείας» που αποτρέπει την πλήρη κατάρρευση της χώρας.

Ο Friedrich Schneider, καθηγητής του Πανεπιστημίου Johannes Kepler της Αυστρίας παρακολουθεί χρόνια το θέμα των παραοικονομιών. Εκτιμά πως μεγάλο μέρος της παραοικονομίας της Ελλάδας, ίσως ακόμα και το ήμισυ, στην πραγματικότητα συμπληρώνει τις δραστηριότητες της επίσημης οικονομίας, προσθέτοντας στην κοινωνική πρόνοια και το συνολικό ΑΕΠ. Η πλήρης εξάλειψή της, ενδέχεται να κάνει μεγαλύτερη ζημιά, απ’ ότι καλό.

Οι καθαρίστριες, οι ευκαιριακοί εργάτες, οι όχι κατά κύριο επάγγελμα υδραυλικοί και οι υπαίθριοι πωλητές, μπορεί να μην πληρώνουν φόρους ή κοινωνικές εισφορές από τα χρήματα που παίρνουν. Όμως, μεγάλο μέρος από αυτό το ρευστό καταλήγει να δαπανάται στα σουπερ μάρκετ, στα βενζινάδικα, στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας και στους λογαριασμούς κινητής τηλεφωνίας, στα οποία επιβάλλονται ΦΠΑ και άλλοι φόροι.

Η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με την εξής πρόκληση: πρέπει να αποφασίσει αν η παραοικονομία είναι τελικά ευλογία ή κατάρα. Και, σύμφωνα με μελέτη του κ. Schneider, μπορεί να μην ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να την περιορίσει, για τους εξής λόγους:

-Τα έσοδα που προκύπτουν από την παραοικονομία αυξάνουν το βιοτικό επίπεδο του ενός τρίτου του απασχολούμενου πληθυσμού.

-Το 40%-50% αυτών των δραστηριοτήτων έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, που σημαίνει επιπλέον προστιθέμενη αξία και αύξηση της συνολικής παραγωγής.

-Οι διαφυγόντες φόροι μπορεί να είναι μέτριοι αφού τουλάχιστον τα δυο τρίτα των εσόδων από την παραοικονομία δαπανώνται αμέσως στην επίσημη οικονομία

-Αυτοί που εργάζονται στην παραοικονομία έχουν λιγότερο χρόνο για άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα να πηγαίνουν σε διαδηλώσεις.

Ο κ. Schneider ερευνά τέτοιες ιδέες σε συνεργασία με τον Αριστείδη Μπιτζένη, βοηθό καθηγητή του Πανεπιστημίου της Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη. «Πιστεύουμε ότι η μεταφορά μέρους της παραοικονομίας στην πραγματική οικονομία είναι ένας τρόπος ώστε να ξεπεραστεί το αποπληθωριστικό σπιράλ», σύμφωνα με τον κ. Μπιτζένη. Πως όμως μπορεί να γίνει αυτό, με δίκαιο τρόπο και χωρίς να «βγουν στα κάγκελα» οι «συνήθεις» φορολογούμενοι, όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι;

Ο κ. Schneider έχει ορισμένες προτάσεις. Το κράτος θα πρέπει να δημιουργήσει γέφυρες μεταξύ της παραοικονομίας και της επίσημης οικονομίας. Ένα μοντέλο, είναι ένα σύστημα voucher, παρόμοιο με αυτό που ισχύει στο Βέλγιο για τις οικιακές βοηθούς, που αποτελεί μια διακριτική κρατική βοήθεια ώστε οι εργαζόμενοι στην παραοικονομία να ενταχθούν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Άλλη πρόταση είναι ο συμψηφισμός της καταβολής ΦΠΑ στις αποδείξεις των σούπερ μάρκετ με την υποχρέωση του φορολογούμενου σε φόρο εισοδήματος.

Η διαφθορά πρέπει να εξαλειφθεί

Η διαφθορά, που προσδιορίζεται ως η κατάχρηση της δημόσιας εξουσίας για ίδιο όφελος, αποτελεί μια διαφορετική πτυχή της παραοικονομίας, η οποία αναμφίβολα αξίζει να εξαλειφθεί.

Ο κ. Schneider χρησιμοποιεί την κατάταξη του Transparency International για να υπολογίσει την «ζημιά» που κάνει η διαφθορά στο ΑΕΠ μιας χώρας. Αν και η κατάταξη της Ελλάδας σε ότι αφορά τη διαφθορά βελτιώνεται τα τελευταία χρόνια, ωστόσο η συνολική ζημιά αυξάνεται από 19,7 δισ. ευρώ ετησίως το 2008, στα 27,3 δισ. ευρώ το 2011, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του. Συγκριτικά, η ζημιά από τη διαφθορά στην γερμανική οικονομία –μια οικονομία 12 φορές μεγαλύτερη από την ελληνική- ανέρχονταν σε 150 δισ. ευρώ το 2011.

Σίγουρα θα χρειαστεί πολύ καιρός για να διαχωριστεί η ήρα της παραοικονομίας από το στάρι. Χωρίς την βαλβίδα ασφαλείας της ανεπίσημης απασχόλησης, όμως, οι διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας πιθανότατα θα ήταν ακόμα χειρότερες.

Πηγή: Euro2day