Αγαπώ τον έλεγχο. Και μ’ αρέσει να επισκέπτομαι χώρες που έχουν καλά οργανωμένη ζωή και όπου η υψηλή ποιότητα θεωρείται δεδομένη. Γι’ αυτό οι προτιμώμενοι μου προορισμοί είναι η Ιαπωνία και η Γερμανία. Στην κουλτούρα των δύο αυτών χωρών, ο έλεγχος τείνει να θεωρείται αρετή και όχι πρόβλημα. Επισκέφθηκα πολλές φορές στην Ιαπωνία στη δεκαετία του 1990, ως επικεφαλής του τμήματος αγορών μετοχών Άπω Ανατολής της ING. Κατόπιν ως επικεφαλής του τμήματος αγορών μετοχών της Ευρώπης επισκέφθηκα πολλές φορές τη Γερμανία. Οι ομοιότητες ανάμεσα στις δύο αυτές χώρες δεν έπαψαν να με εκπλήσσουν. Διάβασα πρόσφατα τις εκθέσεις δύο brokers εκ των οποίων η μία προειδοποιούσε για μια εν δυνάμει εξέλιξη ιαπωνικού τύπου για την οικονομία της Ευρωζώνης. Η άλλη, αντιθέτως, υποστήριζε ότι μια τέτοια έκβαση είναι πολύ απίθανη. Και οι δύο εκθέσεις περιελάμβαναν σοβαρές παρατηρήσεις και βασίζονταν σε σωστές οικονομικές υποθέσεις. Αν κάτι τους έλειπε, ήταν ότι δεν είχαν λάβει υπόψη τους τις πολιτισμικές ομοιότητες ανάμεσα στις δύο χώρες.
Η Γερμανία είναι η πιο σημαντική οικονομία της Ευρωζώνης και τα καταναλωτικά πρότυπα των Γερμανών συγκροτούν μια εμπειρία αρκετά οικεία στους παγκόσμιους επενδυτές. Σε τελική ανάλυση, η πραγματική ανάπτυξη της κατανάλωσης υπήρξε μηδενική στη Γερμανία για 10 ολόκληρα χρόνια (αν και πρόσφατα εμφάνισε μια βελτίωση), σε μια τάση που αντανακλά εμφανώς και την ιαπωνική εμπειρία. Επιπλέον οι Γερμανοί μοιράζονται αρκετά κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφορών με τους Γιαπωνέζους. Και οι δύο λαοί επιδιώκουν να ελέγχουν τη ζωή τους – περισσότερο από τον μέσον όρο. Και οι δύο λαοί διακρίνονται από πειθαρχία και καλή οργάνωση και παράγουν προϊόντα υψηλής ποιότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κορυφαίες μάρκες αυτοκινήτων προέρχονται από τις δύο αυτές χώρες.
Η ροπή προς τον ‘έλεγχο’ ορίζει επίσης τον βαθμό στον οποίο ο κόσμος νιώθει την ανάγκη να σχεδιάσει και το οικονομικό μέλλον του. Οι Γερμανοί τείνουν ως επί το πλείστον να σχεδιάζουν το μέλλον τους, όπως κάνουν και οι Ιάπωνες.
Πριν 20 χρόνια οι Ιάπωνες καταναλωτές επλήγησαν από ένα χρηματοπιστωτικό σοκ: την κατάρρευση της αγοράς μετοχών και της αγοράς ακινήτων. Το σοκ αυτό ήχησε στα αυτιά τους σαν ένα προειδοποιητικό καμπανάκι, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να προετοιμαστούν καλά για το μέλλον. Το βραχυπρόθεσμο αυτό σοκ ακολούθησε στη συνέχεια ένα δεύτερο σοκ με μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά, που είχε να κάνει με τις επιπτώσεις της γήρανσης του ιαπωνικού πληθυσμού. Μια γηράσκουσα κοινωνία χρειάζεται όλο και λιγότερες νέες κατοικίες και νέα αυτοκίνητα, καθώς και όλο και λιγότερα προϊόντα που βασίζονται στην ένταση εργασίας (τα οποία τείνουν να αποτελούν μοχλό ενίσχυσης του πληθωρισμού). Αντιστρόφως, μια κοινωνία που γερνά χρειάζεται να διαθέτει πολύ υψηλές επενδύσεις χαμηλού κινδύνου για να διασφαλίσει ένα σταθερό μέλλον για όλους τους συνταξιούχους της. Έτσι οι Ιάπωνες αγοράζουν με μεγάλη ικανοποίηση τα ιαπωνικά κρατικά ομόλογα που έχουν αποδόσεις κοντά στο 1%.
Μπορούμε να διακρίνουμε τις ομοιότητες της ιαπωνικής εμπειρίας του 1990 με αυτό που συμβαίνει τώρα στη Γερμανία – και στις περισσότερες άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν μόλις υποστεί ένα μεγάλο χρηματοπιστωτικό σοκ και οι δημογραφικές τους τάσεις αρχίζουν να αντανακλούν τις ιαπωνικές τάσεις των αρχών της δεκαετίας του 1990. Αυτό σημαίνει πως υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι Γερμανοί καταναλωτές να αντιδράσουν με τον ίδιο τρόπο που έκαναν οι Ιάπωνες τότε, δηλαδή με περιορισμό ή αναβολή της κατανάλωσης και αύξηση της αποταμίευσης. Όχι πως υπάρχει κάτι το εγγενώς λανθασμένο στη δημοσιονομική σωφροσύνη. Αλλά στην Ιαπωνία οι εν λόγω τάσεις αποδείχτηκαν συνταγή για τη μείωση του πληθωρισμού και σταδιακά για πραγματικό αποπληθωρισμό.
Πολλοί είναι οι οικονομολόγοι που πιστεύουν ότι δεν συντρέχουν λόγοι ώστε η Γερμανία να ακολουθήσει τον ιαπωνικό δρόμο. Για παράδειγμα η χώρα δεν αντιμετωπίζει καμιά φούσκα αξιών. Οι τιμές των ακινήτων στη Γερμανία είναι ακόμη σε επίπεδα που άνετα αντέχει ο κόσμος.
Αλλά οι Γερμανοί θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις από το σκάσιμο της φούσκας του χρηματοπιστωτικού τομέα, συν ότι νιώθουν επιβαρημένοι με το βάρος της οικονομικής συνδρομής που προσφέρουν στα κράτη του Νότου της Ευρωζώνης. Επομένως έχουν και αυτοί το βραχυπρόθεσμο σοκ τους. Και πρόσφατες συζητήσεις για την αναμενόμενη διάβρωση των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων υπογραμμίζει τα μακροπρόθεσμα προβλήματα που συνδέονται με τη γήρανση της κοινωνίας.
Επιπλέον, πρέπει να θεωρείται απίθανη κάθε ενίσχυση της ζήτησης από πλευράς των Γερμανών καταναλωτών, είτε εξαιτίας της κυβέρνησής τους που παραμένει προσηλωμένη στη δημοσιονομική πειθαρχία, είτε εξαιτίας της πολιτικής της ΕΚΤ, που πρέπει πάντα να προσέχει το τραύμα του γερμανικού πληθωρισμού της δεκαετίας του 1920, πράγμα το οποίο της αφήνει ελάχιστα περιθώρια για μη συμβατικές πολιτικές.
Φέτος είδαμε ότι οι αποδόσεις των 10ετών γερμανικών ομολόγων έπεσαν στο 2%. Αυτές οι χαμηλές αποδόσεις δεν πρέπει να θεωρούνται μόνο ενδεικτικές του καθεστώτος ‘ασφαλούς λιμένα’ της χώρας. Η ιαπωνική εμπειρία έχει δείξει ότι οι επενδυτές που υπέστησαν τις επιπτώσεις ενός σοκ κι έμαθαν εξ αυτού να αποφεύγουν τον κίνδυνο και που συνάμα συνειδητοποιούν την ανάγκη τροφοδότησης των συντάξεών τους, είναι πρόθυμοι να δεχτούν πολύ χαμηλές αποδόσεις εφόσον είναι απαλλαγμένες κινδύνου.
Προφανώς βέβαια και υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στην Ιαπωνία του 1990 και τη Γερμανία του 2010. Ωστόσο οι δημογραφικές αναλογίες και οι ομοιότητες των συμπεριφορών μετρούν περισσότερο και το πιθανότερο είναι πως ο πληθωρισμός και τα επιτόκια στη Γερμανία και τους γείτονές της θα παραμείνουν χαμηλά για πολύ - πολύ καιρό.
ΠΗΓΗ:sofokleous10.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου