Πριν από 22 χρόνια, επίσης φθινόπωρο, ένα νέο βιβλίο με τον προκλητικό τίτλο "Dow 36.000" κυκλοφoρούσε κάνοντας μεγάλο πάταγο- αλλά και προκαλώντας χλευασμό. Οι αμερικανικές μετοχές είχαν πάρει "φωτιά".
Η έκρηξη της τεχνολογίας και του Διαδικτύου προκαλούσε κύμα οπορτουνιστών traders και επενδυτικής φρενίτιδας το οποίο σήμερα φαντάζει περίεργο.
Εκείνη την εποχή, ωστόσο, ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones κυμαινόταν γύρω στις
10.000 μονάδες. Ακόμη κι εκείνες τις "μεθυστικές" ημέρες, η πρόβλεψη σχεδόν τετραπλασιασμού του δείκτη φαινόταν στην καλύτερη περίπτωση αφελής και στη χειρότερη γελοία.Σήμερα, ο Dow βρίσκεται γύρω από το συγκεκριμένο όριο, ακόμη και με τα πρόσφατα σκαμπανεβάσματα που προκαλούνται από ένα κοκτέιλ ανησυχιών για την κινεζική αγορά ακινήτων, τον πληθωρισμό και το ανώτατο όριο χρέους των ΗΠΑ. Αυτό δεν καθιστά την προηγούμενη πρόβλεψη ιδιαίτερα πρωτότυπη ή εκπληκτική: εάν οι μετοχές κέρδιζαν απλώς κατά μέσο όρο 7% ετησίως- επίπεδο αναφοράς για τους επαγγελματίες επενδυτές- ο Dow θα έπρεπε να είχε φτάσει τις 36.000 μονάδες ήδη από το 2018. Αν και η τάση ήταν ανοδική, οι τελευταίες δύο δεκαετίες κάθε άλλο παρά ομαλές ήταν για τις μετοχές. Μέσα από τη χρηματοοικονομική κρίση και τις υφέσεις των τελευταίων 20 ετών, μαζί με τις περιόδους πωλήσεων, οι τιμές έχουν παρουσιάσει "άγρια" μεταβλητότητα.
Ακόμη κι έτσι, οι μετοχές έχουν σημειώσει τεράστια κέρδη σε σχέση με τους μισθούς.
Τι κάνουμε λοιπόν με την εκτίναξη του Dow;
Τα υπερπενταπλάσια κέρδη για τον τεχνολογικό Nasdaq; Είναι σημάδι ενός οικονομικού συστήματος που κλίνει σκανδαλωδώς υπέρ των πλουσίων; Ή απόδειξη ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές υπάρχουν σε ένα εναλλακτικό καπιταλιστικό σύμπαν, που διαρκώς διευρύνεται, την ώρα που οι προοπτικές για τόσο πολλά εκατομμύρια ανθρώπων εξακολουθούν να συρρικνώνονται;
Σήμερα, η πολιτική λύση της "μόδας" είναι να αυξηθεί ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής από το τρέχον 21% σε έως και 28%, ο συντελεστής μακροπρόθεσμων κεφαλαιακών κερδών από 20% σε έως 39,6%, ενδεχομένως και να φορολογηθούν προκαταβολικά κέρδη που τελικώς δεν θα πραγματοποιηθούν.
Όμως, ενώ η παρόρμηση να "τιμωρηθούν" οι ακμάζουσες εταιρείες και οι επενδύσεις μπορεί να είναι μια δικαιολογημένη αντίδραση στη διαταραχή της ισορροπίας μισθών και μετοχών, οι φόροι δεν θα πετύχουν πολλά στην αντιμετώπιση συστημικών προβλημάτων που διαχωρίζουν τους έχοντες από τους μη έχοντες.
Αν και περισσότερα από τα μισά αμερικανικά νοικοκυριά κατέχουν μετοχές, τα κέρδη στις χρηματοπιστωτικές αγορές αντιμετωπίζονται συχνά ως χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο όσοι έχουν χρήματα -το κεφάλαιο γενικά- έχουν αποκομίσει άδικα οφέλη. Η τρέχουσα αμφισβήτηση στο Κογκρέσο σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησης ενός σχεδίου δαπανών πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων έχει στραφεί στη φορολόγηση των κερδών του χρηματιστηρίου με υψηλότερο συντελεστή, εν μέρει λόγω της πεποίθησης ότι οι εταιρείες και οι πολύ πλούσιοι απολαμβάνουν προνομιακή φορολογική μεταχείριση σε αυτά τα κέρδη σε σχέση με τους μισθωτούς.
Χωρίς αμφιβολία, οι περασμένες δεκαετίες ήταν μια χρυσή εποχή για το κεφάλαιο. Όποιος είχε χρήματα στις χρηματοπιστωτικές αγορές -και, ναι, οι πλούσιοι έχουν αναλογικά περισσότερες επενδύσεις- έχει δει κέρδη που είναι πιθανότατα αδιανόητα για έναν μισθωτό που δεν έχει μερίδιο στις αγορές.
Μία από τις ειρωνείες της πανδημίας είναι ότι αποδείχθηκε σχετικά καλή για τα οικονομικά των περισσότερων Αμερικανών.
Σύμφωνα με την ομοσπονδιακή κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, το χαμηλότερο μισό των αμερικανικών νοικοκυριών είδε την καθαρή του περιουσία να αυξάνεται κατά 36% το πρώτο έτος της πανδημίας, αν και το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του εθνικού πλούτου εξακολουθεί να κατέχεται από το υψηλότερο 50%.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ξόδεψε τρισεκατομμύρια και εταιρείες όπως οι Amazon και Walmart, που είχαν ανάγκη από εργαζόμενους, αύξησαν τις αμοιβές.
Σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, από την εποχή του "Dow 36.000", ενώ οι μετοχές στις ΗΠΑ συνολικά έχουν εκτοξευθεί, με ορισμένους σημαντικούς δείκτες να έχουν σημειώσει άλμα 400% από το 1999, ο πλούτος των νοικοκυριών για ολόκληρα τμήματα της κοινωνίας έχει μεταβληθεί ελάχιστα. Άλλες μελέτες δίνουν καλύτερη εικόνα για το εισόδημα του μέσου νοικοκυριού, ωστόσο σε κάθε περίπτωση δεν πλησιάζουν ούτε κατά διάνοια τα κέρδη των μετοχών.
Μπορεί να είναι αλήθεια ότι το κεφάλαιο έχει απολαύσει μια αξιοζήλευτη θέση και ταυτόχρονα να ισχύει ότι η άνοδος των αγορών δεν είναι σημάδι ενός "στημένου" συστήματος. Υπάρχουν σήμερα περίπου 4.000 εισηγμένες εταιρείες στα μεγάλα χρηματιστήρια των ΗΠΑ- πριν από 20 χρόνια, υπήρχαν περίπου 7.000. Οι κεφαλαιαγορές ανταμείβουν εκείνους που διαπρέπουν στην επίτευξη διψήφιου ποσοστού ανάπτυξης σε έναν "μονοψήφιο" κόσμο. Μόνον οι ισχυρότερες εταιρείες επιβιώνουν.
Αυτές οι εταιρείες δρέπουν τους καρπούς του καπιταλισμού. Η Apple, για παράδειγμα, έχει παρουσιάσει εκπληκτική ανάπτυξη. Πουλάει ωστόσο ακριβά τηλέφωνα σε εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους που μπορούν να τα "σηκώσουν" οικονομικά, ενώ πολλοί άλλοι δεν μπορούν. Το ίδιο ισχύει για τις περισσότερες εισηγμένες εταιρείες: πωλούν σε εκείνους που μπορούν να αγοράσουν και αγνοούν εκείνους που αδυνατούν.
Οι επιτυχημένες εταιρείες επιτυγχάνουν χάρη σε μια παγκόσμια μεσαία τάξη που συνεχίζει να επεκτείνεται, αν και πλήττεται από την πανδημία. Οι εταιρείες που τους εξυπηρετούν μπορούν να προσλάβουν τους καλύτερους και ευφυέστερους και να αναπτύξουν τεχνολογία για να εξοικονομούν κόστος εργασίας. Είναι κόμβοι καινοτομίας και δημιουργικότητας.
Την ίδια ώρα, κυβερνήσεις και πολίτες επιβαρύνονται με το κόστος της πραγματικής ζωής. Οι εταιρείες δεν χρειάζεται να ασχολούνται με τις δημόσιες υποδομές, την άμυνα, τη φροντίδα των ηλικιωμένων, την εκπαίδευση και τη φροντίδα των παιδιών.
Εν ολίγοις, οι εισηγμένες εταιρείες είναι η αφρόκρεμα του παγκόσμιου καπιταλισμού- είτε πρόκειται για θρίαμβο του συστήματος είτε για βδελυρή πραγματικότητα, το τίμημα κατοχής μέρους αυτού του συστήματος (με τη μορφή κατοχής μετοχών) θα πρέπει να υπερβαίνει σημαντικά όλα τα άλλα. Αυτό το τίμημα είναι λογικό να αυξάνεται.
Η πρόκληση, λοιπόν, είναι να διευρύνουμε τα θετικά του καπιταλισμού- όχι να τoυ βάλουμε τρικλοποδιά.
Το Κογκρέσο θα μπορούσε να συντάξει καινοτόμους νόμους και λεπτούς κανόνες για την καλύτερη κατανομή των κερδών του καπιταλισμού. Αντί να αυξάνετε τους φόρους, γιατί να μην χρησιμοποιείτε τη φορολογική νομοθεσία προκειμένου να ωθήσετε τις εταιρείες να χορηγούν σε όλους τους εργαζομένους μετοχές, ώστε η εργασία να απολαμβάνει μερικά από τα οφέλη του κεφαλαίου; Ή γιατί να μην συνδέσετε τις αυξήσεις των μισθών με την κερδοφορία της εταιρείας αντί να τις αναπροσαρμόζετε με βάση τον πληθωρισμό;
Δεδομένου του δυναμισμού των εισηγμένων εταιρειών και ενός κόσμου γεμάτου κεφαλαία, είναι λογικό στοίχημα ότι μια μέρα θα δούμε τον Dow στις 72.000 ή 144.000 μονάδες. Αντί να προσπαθείτε να επιβραδύνετε αυτή τη δυναμική, γιατί να μην διανείμετε τις ανταμοιβές στους μισθωτούς, κάνοντάς τους συμμετόχους σε αυτές; Μπορεί να ακούγεται σαν ουτοπία, αλλά αυτό συμβαίνει μόνον επειδή έχουμε ξεχάσει να αγωνιζόμαστε για να γίνει πράξη.
* Ο Zachary Karabell είναι ο ιδρυτής του κινήματος "The Progress Network" και συγγραφέας του βιβλίου "Inside Money: Brown Brothers Harriman and the American Way of Power.”
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου