Le Point : Ο Ερντογάν και οι 100 αποχρώσεις του γκρί

Hugo Decis:Αυτό που πρέπει να φοβόμαστε δεν είναι τόσο μια ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αλλά μάλλον την λογική ενός τετελεσμένου γεγονότος όπως αυτού που δημιούργησε η Ρωσία στην Κριμαία.

Αποκρυπτογράφηση από τον Hugo Decis, ερευνητή του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS) και ειδικού στις ναυτικές δυνάμεις.

Le Point: Ποια είναι η ισορροπία ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας;

Hugo Decis: Σε επίπεδο ναυτικών δυνάμεων η
Ελλάδα μειονεκτεί τώρα έναντι της Τουρκίας η οποία διαθέτει όλο και πιο πολυάριθμο και σύγχρονο εξοπλισμό. Αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα για την Αθήνα, η οποία δεν είναι σε θέση να κατασκευάζει φρεγάτες ή αντιτορπιλικά, ενώ η Άγκυρα έχει καταβάλει πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες για να αναπτύξει τη δική της βιομηχανική και τεχνολογική βάση άμυνας. Η Τουρκία είναι πλέον σε θέση να παράγει η ίδια μερικά από τα πολεμικά πλοία της. Οι Τούρκοι είναι επομένως ελαφρώς μπροστά και το χάσμα μάλλον θα διευρύνεται τα επόμενα χρόνια. Αυτό δεν προκαλεί και ιδιαίτερη έκπληξη αν λάβει κανείς υπόψιν του τα δημογραφικά στοιχεία και τους πόρους των δύο χωρών.

Ποιά ναυτική δύναμη θα “κέρδιζε” μια αντιπαράθεση ;

Είναι σχεδόν αδύνατο να απαντήσουμε, γιατί σε μια τέτοια σύγκρουση θα εμπλέκονταν και οι αεροπορικές δυνάμεις των δύο χωρών. Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ ικανή, ενώ η τουρκική φαίνεται ότι υπέφερει πολύ από τις εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν. Αυτό που πρέπει να φοβόμαστε δεν είναι τόσο μια ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αλλά μάλλον την λογική ενός τετελεσμένου γεγονότος όπως αυτού που δημιούργησε η Μόσχα στην Κριμαία ή το Πεκίνο στη Θάλασσα της Κίνας. Η ιδέα είναι να εγκατασταθείς με κάποιον τρόπο στην περιοχή του άλλου και να τον κάνεις να καταλάβει ότι δεν αξίζει τον κόπο να το παλέψει. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά ελληνικά νησιά κοντά στις τουρκικές ακτές, όπου η Ελλάδα δεν μπορεί να διατηρεί μόνιμα δυνάμεις. Μεταξύ ειρήνης και ανοιχτής σύγκρουσης υπάρχουν εκατό αποχρώσεις πιθανών συμβάντων και πιθανές γκρίζες περιοχές …

Τι μπορούν να κάνουν οι Έλληνες για να ανατρέψουν την κατάσταση;

Το ελληνικό ναυτικό δεν διαθέτει σύγχρονα πλοία εξοπλισμένα με τεχνολογία αιχμής. Αφού το σκέφτηκαν να αγοράσουν φρεγάτες FREMM (Naval Group), παραιτήθηκαν λόγω της τιμής και της μεγάλης οικονομικής κρίσης που πέρναγε η χώρα. Τώρα ενδιαφέρονται για μικρότερες και πιο προσιτές φρεγάτες, τις FDI (Naval Group), αλλά η υπογραφή της σύμβασης σκοντάφτε στο οικονομικό ζήτημα και οι παραδόσεις δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να πραγματοποιηθούν πριν από το 2023. Εντωμεταξύ, τα πολεμικά πλοία γερνούν και είναι επείγον να αντικατασταθούν. Όχι για να αντιστραφεί η ισορροπία ισχύος, αλλά για να διατηρηθεί το status quo στην περιοχή, διασφαλίζοντας την ικανότητα της Ελλάδας να αποτρέψει την Τουρκία από το να ενεργήσει εναντίον της.

Τι συμμαχίες συγκροτούνται αυτή την στιγμή ;

Η ελληνική διπλωματία λειτουργεί με ταχύτητα για να διατηρήσει τις συμμαχίες της. Θεωρητικά, σε περίπτωση που δεχτεί επίθεση, θα μπορεί να βασίζεται στους συμμάχους της του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Όμως η ίδια η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και η ΕΕ δεν έχει ακόμη αποδείξει την ικανότητά της να ενεργεί από κοινού στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Παρά τα αρκετά ισχυρά δελτία τύπου από τον Josep Borrell τις τελευταίες εβδομάδες, η Ευρώπη εξακολουθεί να δυσκολεύεται να υπάρξει σε αυτό το ζήτημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την Αίγυπτο και το Ισραήλ, που φαίνεται να βρίσκονται περισσότερο στην πλευρά της Ελλάδας, χωρίς να γνωρίζουμε αν θα έρθουν σε βοήθειά της. Τέλος, η Κύπρος, η οποία βρίσκεται επίσης στην πρώτη γραμμή της σύγκρουσης, έχει ένα πολύ περιορισμένο ναυτικό, με περιπολικά σκάφη αλλά χωρίς φρεγάτες ή αντιτορπιλικά.

Πώς τοποθετείται η Γαλλία;

Η Ελλάδα έχει την υποστήριξη της Γαλλίας, η οποία έστειλε μία φρεγάτα και μαχητικά αεροσκάφη, ενώ ενεργοποίησε τα διπλωματικά της δίκτυα. Αυτές οι εξελίξεις χρησιμεύουν κυρίως για να δώσουν μια συγκεκριμένη συνοχή στη θέση της Γαλλίας, αλλά δεν αποτελούν, μέχρι σήμερα, μια ιδιαίτερα σημαντική επίδειξη δύναμης : στοχεύουν μόνο στην ανάδειξη της θέσης της Γαλλίας σε αυτήν τη διαμάχη εξισορροπώντας την σχέση δυνάμεων μεταξύ της Αθήνας και της Λευκωσίας, αφενός, και της Άγκυρας, αφετέρου.

Οι Βρετανοί έχουν μια σημαντική στρατιωτική βάση στην Κύπρο. Θα μπορούσαν να παρέμβουν;

Μετά το Brexit, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον αναζητεί να συνάψει εμπορικές συμφωνίες με εξω-ευρωπαϊκές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο φροντίζει να διατηρήσει μια ορισμένη ισορροπία μεταξύ των εταίρων του στην περιοχή, χωρίς να εμπλακεί περισσότερο.

Θα μπορούσε το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ να είναι ο κριτής αυτής της σύγκρουσης;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το ισχυρότερο ναυτικό στον κόσμο και διαθέτουν και πολλά μέσα στην περιοχή. Όμως, μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, δεν ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι στη Μεσόγειο. Όταν ξέσπασε η κρίση πριν από λίγες εβδομάδες, το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ πραγματοποίησε ασκήσεις και με τους Έλληνες και τους Τούρκους, ως υποκίνηση για απο-κλιμάκωση. Σύμφωνα με τον ελληνικό τύπο, η Αθήνα αισθάνεται κάποια δυσαρέσκεια με την Ουάσινγκτον που δημιούργησε ένα κενό χωρίς να παίζει πλέον τον ρόλο της στην περιοχή. Οι Τούρκοι είναι πιο πιθανό να πάρουν πρωτοβουλίες, επειδή έχουν την αίσθηση ότι ο χωροφύλακας έχει γυρίσει το κεφάλι του σε άλλη κατεύθυνση ! Η αμερικανική θέση είναι αμφίσημη : αφενός, απέκλεισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών F-35 μετά την αγορά της ρωσικής άμυνας S-400 από την Άγκυρα και, αφετέρου, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει μια πολύ καλή σχέση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Οι Ρώσοι, πολύ παρόντες στη Συρία, διαδραματίζουν ρόλο σε αυτήν τη σύγκρουση;

Οι Ρώσοι δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για αυτήν την κρίση, αλλά μπορούν να βλέπουν με ικανοποίηση δύο συμμάχους του ΝΑΤΟ να βρίσκονται σε διαμάχη και την γαλλική με την γερμανική διπλωματία να δείχνουν τις διαφορές τους.

Τι παιχνίδι παίζει η Γερμανία;

Οι Γερμανοί είναι εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας και της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένης της προμήθειας στρατιωτικού εξοπλισμού, επομένως η θέση τους είναι δύσκολη. Η Γερμανία ευνοεί τα εργαλεία που χειρίζεται καλύτερα, πρώτα και κύρια την διπλωματία. Και, ακόμη και αν οι μέθοδοι διαφέρουν μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού, ο στόχος δεν είναι απαραίτητα διαφορετικός : να αποφευχθεί η κλιμάκωση στη Μεσόγειο.

Πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η κατάσταση;

Σήμερα, από τη μία πλευρά, υπάρχει η Ελλάδα, η οποία έχει υπογράψει και επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και η οποία υιοθετεί μια θέση σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο. Λέει ότι είναι έτοιμη για επίλυση της διαφοράς από τη διεθνή δικαιοσύνη. Και, από την άλλη πλευρά, η Τουρκία, η οποία δεν βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, και εκδηλώνει αναθεωρητική και επεκτατική θέση. Επομένως, δεν πάμε προς απο-κλιμάκωση. Η πολεμική αναμέτρηση δεν θα ξεσπάσει κατ’ ανάγκην ξαφνικά αλλά σε μία κατάσταση διαρκών υποδαυλίσεων και καλλιέργειας εθνικισμού από τα ΜΜΕ και την κρατική ηγεσία ιδίως από την τουρκική πλευρά, οτιδήποτε μπορεί να συμβεί με βάση ένα απλό συμβάν, δυνητικά θανατηφόρο, προκαλώντας μια θλιβερή κλιμάκωση.

Μεσοπρόθεσμα, δύο παράγοντες μπορούν να αλλάξουν την κατάσταση. Πρώτον, εάν ο Τζο Μπάιντεν γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ, θα μπορούσε να αλλάξει την αμερικανική στάση στην περιοχή και, ίσως, οι ΗΠΑ να εμφανιστούν ως νέος μεσολαβητής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Δεύτερον, οι γαλλικές, γερμανικές και ίσως οι ευρωπαϊκές θέσεις θα μπορούσαν να ισχυροποιηθούν κυρίως μέσα από την συνοχή τους.

Le Point  27/8/20

Μετάφραση

Babis Georges Petrakis

infognomonpolitics.gr