«Είμεθα τέντυ μπόης»: ο νόμος της διαπόμπευσης

Μπορεί το γιαούρτωμα σήμερα να μην τιμωρείται από την πολιτεία, αλλά πριν 55 χρόνια αυτοί που θα το έκαναν, θα τιμωρούνταν σύμφωνα με το νόμο 4000 «περί τεντιμποϊσμού», που ψηφίστηκε το 1958.

Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1958,  τίθεται σε ισχύ στην Ελλάδα, από την κυβέρνηση του 

Κωνσταντίνου Καραμανλή ο νόμος αυτός δια του οποίου επιβάλλεται το “εν χρω” κούρεμα (δηλαδή με την ψιλή) και η διαπόμπευση των παραβατών.

 Ήταν νόμος του υπουργού Δικαιοσύνης Κωνσταντίνου Καλλία και στόχο είχε την αντιμετώπιση των νεαρών ταραχοποιών, που ήταν γνωστοί ως «τεντιμπόηδες», οι οποίοι έριχναν γιαούρτια ή φρούτα σε περαστικούς και επιδίδονταν σε βανδαλισμούς.

Ο όρος «τεντιμπόης» (ή τεντυμπόης) προέρχεται από την αγγλική λέξη «teddy boy» που περιέγραφε μια συγκεκριμένη ομάδα νεαρών της δεκαετίας του ’50 στην Αγγλία, με ιδιαίτερη εμφάνιση, που ντυνόταν επιδεικτικά με ακριβά ρούχα. Καθώς μερικές από τις ομάδες αυτών των νεαρών, χωρισμένοι σε συμμορίες οδηγήθηκαν σε παραβατικές συμπεριφορές, ο όρος σύντομα απέκτησε την σημασία του μοσχαναθρεμμένου και εύπορου ταραξία και αλήτη.

Κούρεμα τεντιμπόηδων στην Αθήνα του 1958

Την ίδια εποχή, στην Ελλάδα ανθεί το γιαούρτωμα, το οποίο έχει κάνει και την εμφάνισή του στα σχολεία και γίνεται ο φόβος και ο τρόμος για τους καθηγητές. Για να αντιμετωπίσει αυτό το «φαινόμενο», το κράτος εισήγαγε τον νόμο 4000 «περί καταστολής αξιοποίνων τινών πράξεων» για να αναχαιτίσει την «ιδιάζουσα θρασύτητα και προκλητικότητα έναντι της κοινωνίας». Σκοπός αυτού του μέτρου ήταν η συμμόρφωση, η πειθαρχία και ο παραδειγματισμός των νέων ανθρώπων απέναντι σε μη πρέπουσες συμπεριφορές.

Με την εφαρμογή του νόμου, οι πρώτοι τέσσερις νεαροί οδηγήθηκαν στην Ασφάλεια για το παράπτωμα του γιαουρτώματος και της εξύβρισης κατά της Αρχής, όπου οι αστυνομικοί τους κούρεψαν με την ψιλή, τους έσκισαν τα ρεβέρ των παντελονιών τους και στη συνέχεια τους περιέφεραν μπροστά στους ξαφνιασμένους περαστικούς, με χειροπέδες και με κρεμασμένη στο λαιμό μια πινακίδα, που έγραφε «Είμαι τεντιμπόης και έριξα γιαούρτι σε γυναίκα». Αυτή ήταν η πρώτη εφαρμογή του προβλεπόμενου μέτρου, το οποίο προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις.

Το θέμα του τεντιμποϊσμού ήταν πολύ συχνό και στις ταινίες της εποχής.

 Στην ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη «Νόμος 4000» (1962), για παράδειγμα, παρουσιάζεται μια σκηνή κατά την οποία ένας νεαρός μαθητής γιαουρτώνει τον καθηγητή του στο δρόμο αλλά συλλαμβάνεται από την αστυνομία επ’ αυτοφώρω και κουρεύεται με την ψιλή. Στη συνέχεια, διαπομπεύεται στους δρόμους, με τον παραπάνω τρόπο.

Η διαδικασία που προέβλεπε ο νόμος ήταν αμφιλεγόμενη, καθώς προήγαγε τη διαπόμπευση. Βέβαια, αργότερα ο συγκεκριμένος νόμος άρχισε να εφαρμόζεται όχι μόνο για το γιαούρτωμα άλλα για κάθε περίπτωση εξύβρισης. 

Έτσι, ο Νόμος 4000 καταργήθηκε το 1983 από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς η εφαρμογή του σε όλους τις περιπτώσεις εξύβρισης είχε προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις, όχι μόνο από τους νομικούς κύκλους αλλά και από τους πολίτες. 

Σύμφωνα με τα αστυνομικά χρονικά, η τελευταία φορά που εφαρμόστηκε ήταν το 1981.

Μπορεί οι τεντιμπόηδες να φαίνονταν αλήτες, αλλά ποτέ δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει με βεβαιότητα τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γινόταν το γιαούρτωμα και τους λόγους που μπορεί να οδηγούσαν νεαρούς σε αυτή την πράξη.

 Μην ξεχνάμε επίσης τις συνθήκες που επικρατούσαν στη εξαθλιωμένη και συντηρητική μεταπολεμική και μετεμφυλιακή Ελλάδα. 

Από τη μία, η εξαθλίωση και η αγανάκτηση μπορεί να ερμηνεύσει, αλλά σε καμία περίπτωση να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη πράξη. Από την άλλη πλευρά, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκε από το κράτος μόνο υπερβολικός και μη παιδαγωγικός μπορεί να χαρακτηριστεί με τα σημερινά δεδομένα.

_____

  Μελίνα Βελιμέζη
  Πηγή: http://thefrog.gr/ , φωτογραφία wikipedia