Μάλιστα, οι τιμές πολλών προϊόντων και υπηρεσιών στην εγχώρια αγορά παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμη κι όταν η σύγκριση γίνεται με κράτη που δεν βρίσκονται υπό καθεστώς δημοσιονομικής προσαρμογής και λιτότητας.
Σύμφωνα με την Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), οι σταθερά υψηλές τιμές, σε συνδυασμό με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος, ανάγκασαν τους
καταναλωτές να μειώσουν τον αριθμό και την αξία των προϊόντων που αγοράζουν και να στραφούν είτε σε προϊόντα προσφοράς είτε σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας.
Αυτή η καταναλωτική συμπεριφορά οδήγησε, στη διάρκεια του 2012, σε πτώση των πωλήσεων στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ κατά 5%, συγκριτικά με το αντίστοιχο περσινό διάστημα, ενώ η αξία του μέσου καλαθιού υποχώρησε το 2012 στα 50 ευρώ, έναντι 65 ευρώ το 2010.
Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΕΕ,
οι 13 σημαντικότεροι λόγοι που οι τιμές στην ελληνική αγορά δεν
πέφτουν, παρά την κρίση, είναι οι εξής:
01. Οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ. Στην Ελλάδα οι συντελεστές ΦΠΑ αυξήθηκαν, διαμορφούμενοι στο 13% και 23% -αρκετά υψηλότερα από την Ισπανία (οι αντίστοιχοι είναι στο 8% και 18%) και τη Βρετανία (5% και 20%).
02. Ενδο-ομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών, οι οποίες φουσκώνουν τις τιμές, αλλά και το κόστος, προκειμένου να αποφεύγουν τη φορολογία στην Ελλάδα. Οι εν Ελλάδι θυγατρικές εισάγουν προϊόντα με τεχνητά υψηλό κόστος, το οποίο μετακυλίεται μέσω των υψηλών τιμών στους καταναλωτές.
03. Ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών (ο εξαναγκασμός, δηλαδή, των λιανεμπόρων να μην αγοράζουν από θυγατρικές των προμηθευτών τους σε άλλες χώρες, όπου ενδεχομένως πωλούν φθηνότερα σε σχέση με την ελληνική αγορά).
04. Στρεβλώσεις σε σχετικές με το εμπόριο αγορές (όπως σε μεταφορές, εφοδιαστική αλυσίδα κοκ.), οι οποίες, λόγω της ιδιομορφίας τους, εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και συμβάλλουν στη διόγκωση των τελικών τιμών.
05. Πολεοδομικοί περιορισμοί στις προδιαγραφές κτιρίων, που εμποδίζουν την πλήρη εκμετάλλευση των αποθηκευτικών χώρων.
06. Η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς χονδρικού εμπορίου, με το παράδειγμα του καρτέλ στην αγορά κοτόπουλου, που εντόπισε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, ή το καρτέλ στο χονδρεμπόριο των νωπών οπωροκηπευτικών, σύμφωνα με τη γενική γραμματεία Εμπορίου.
07. Διατήρηση υψηλών περιθωρίων κέρδους σε τμήμα της εγχώριας αγοράς, παρά την ύφεση, σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ).
08. Μεγάλη εξάρτηση των εγχώριων τιμών υπάρχει από τις αυξητικές διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου, αλλά και των τιμολογίων των ΔΕΚΟ. Οι 17(!) αυξήσεις των τιμολογίων της ΔΕΗ την τελευταία επταετία και, κυρίως, οι 12 αυξήσεις στα επαγγελματικά τιμολόγια από το 2009 μέχρι σήμερα δημιουργούν σοβαρές αυξητικές πιέσεις στις τελικές τιμές. Ωστόσο, μεγαλύτερη επιβάρυνση σε σειρά προϊόντων παρατηρείται εκεί όπου τα καύσιμα χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κατά μονάδα κόστος -και, φυσικά, το κόστος μεταφοράς.
09. Η... πεπατημένη (ότι, δηλαδή, οι βραχυπρόθεσμες εκπτώσεις και προσφορές λειτουργούν πιο ελκυστικά για τους καταναλωτές, παρά οι μόνιμα χαμηλές τιμές). Επίσης, η εσφαλμένη επιλογή των ταχέως και βραδέως κινούμενων εμπορευμάτων οδηγεί σε λάθος υπολογισμό αντικατάστασης (stock replacement) και σωστού ποσοστού κέρδους.
10. Η πτώση του μισθολογικού κόστους, αλλά και του κόστους μίσθωσης επαγγελματικής στέγης (ενοίκια) αντισταθμίστηκε πλήρως, αφενός από την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού των επιχειρήσεων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και αφετέρου λόγω της παύσης των πιστώσεων, που επιβλήθηκε στις ελληνικές εισαγωγικές επιχειρήσεις από τους προμηθευτές τους στο εξωτερικό.
11. Αδυναμία πλήρους αποτύπωσης της ελληνικής πραγματικότητας, αφού, σε αρκετές περιπτώσεις, άτυπες «εκπτώσεις» του υψηλού ΦΠΑ πραγματοποιούνται στο ταμείο, πριν από την έκδοση της απόδειξης.
12. Μονομερής προσήλωση των κρατικών φορέων στην άρση των εμποδίων εισόδου των επιχειρήσεων στην αγορά, όταν θα ήταν αποτελεσματικότερο να ενταθούν οι προσπάθειες στην κατεύθυνση της διερεύνησης των παραγόντων που διαμορφώνουν το κέρδος (π.χ., πώς καθορίζεται το ποσοστό κέρδους στα φάρμακα).
13. Η έλλειψη μελέτης «ελαστικότητας» από τα αρμόδια υπουργεία και η μη έγκαιρη αξιολόγηση της καταγραφής των επιπτώσεων από τους «σοφούς» τής τρόικας διαμόρφωσαν τις τιμές της αγοράς σε πολλούς κλάδους του εμπορίου χαμηλότερα από τις τιμές του τέλειου ανταγωνισμού, στα δε τρόφιμα, στα καύσιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης πιο κοντά στις τιμές μονοπωλίων.
01. Οι υψηλοί συντελεστές ΦΠΑ. Στην Ελλάδα οι συντελεστές ΦΠΑ αυξήθηκαν, διαμορφούμενοι στο 13% και 23% -αρκετά υψηλότερα από την Ισπανία (οι αντίστοιχοι είναι στο 8% και 18%) και τη Βρετανία (5% και 20%).
02. Ενδο-ομιλικές συναλλαγές πολυεθνικών, οι οποίες φουσκώνουν τις τιμές, αλλά και το κόστος, προκειμένου να αποφεύγουν τη φορολογία στην Ελλάδα. Οι εν Ελλάδι θυγατρικές εισάγουν προϊόντα με τεχνητά υψηλό κόστος, το οποίο μετακυλίεται μέσω των υψηλών τιμών στους καταναλωτές.
03. Ρήτρες απαγόρευσης παράλληλων εισαγωγών (ο εξαναγκασμός, δηλαδή, των λιανεμπόρων να μην αγοράζουν από θυγατρικές των προμηθευτών τους σε άλλες χώρες, όπου ενδεχομένως πωλούν φθηνότερα σε σχέση με την ελληνική αγορά).
04. Στρεβλώσεις σε σχετικές με το εμπόριο αγορές (όπως σε μεταφορές, εφοδιαστική αλυσίδα κοκ.), οι οποίες, λόγω της ιδιομορφίας τους, εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και συμβάλλουν στη διόγκωση των τελικών τιμών.
05. Πολεοδομικοί περιορισμοί στις προδιαγραφές κτιρίων, που εμποδίζουν την πλήρη εκμετάλλευση των αποθηκευτικών χώρων.
06. Η ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς χονδρικού εμπορίου, με το παράδειγμα του καρτέλ στην αγορά κοτόπουλου, που εντόπισε η Επιτροπή Ανταγωνισμού, ή το καρτέλ στο χονδρεμπόριο των νωπών οπωροκηπευτικών, σύμφωνα με τη γενική γραμματεία Εμπορίου.
07. Διατήρηση υψηλών περιθωρίων κέρδους σε τμήμα της εγχώριας αγοράς, παρά την ύφεση, σύμφωνα με την έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ).
08. Μεγάλη εξάρτηση των εγχώριων τιμών υπάρχει από τις αυξητικές διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου, αλλά και των τιμολογίων των ΔΕΚΟ. Οι 17(!) αυξήσεις των τιμολογίων της ΔΕΗ την τελευταία επταετία και, κυρίως, οι 12 αυξήσεις στα επαγγελματικά τιμολόγια από το 2009 μέχρι σήμερα δημιουργούν σοβαρές αυξητικές πιέσεις στις τελικές τιμές. Ωστόσο, μεγαλύτερη επιβάρυνση σε σειρά προϊόντων παρατηρείται εκεί όπου τα καύσιμα χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη, με αποτέλεσμα να αυξάνεται το κατά μονάδα κόστος -και, φυσικά, το κόστος μεταφοράς.
09. Η... πεπατημένη (ότι, δηλαδή, οι βραχυπρόθεσμες εκπτώσεις και προσφορές λειτουργούν πιο ελκυστικά για τους καταναλωτές, παρά οι μόνιμα χαμηλές τιμές). Επίσης, η εσφαλμένη επιλογή των ταχέως και βραδέως κινούμενων εμπορευμάτων οδηγεί σε λάθος υπολογισμό αντικατάστασης (stock replacement) και σωστού ποσοστού κέρδους.
10. Η πτώση του μισθολογικού κόστους, αλλά και του κόστους μίσθωσης επαγγελματικής στέγης (ενοίκια) αντισταθμίστηκε πλήρως, αφενός από την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού των επιχειρήσεων από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και αφετέρου λόγω της παύσης των πιστώσεων, που επιβλήθηκε στις ελληνικές εισαγωγικές επιχειρήσεις από τους προμηθευτές τους στο εξωτερικό.
11. Αδυναμία πλήρους αποτύπωσης της ελληνικής πραγματικότητας, αφού, σε αρκετές περιπτώσεις, άτυπες «εκπτώσεις» του υψηλού ΦΠΑ πραγματοποιούνται στο ταμείο, πριν από την έκδοση της απόδειξης.
12. Μονομερής προσήλωση των κρατικών φορέων στην άρση των εμποδίων εισόδου των επιχειρήσεων στην αγορά, όταν θα ήταν αποτελεσματικότερο να ενταθούν οι προσπάθειες στην κατεύθυνση της διερεύνησης των παραγόντων που διαμορφώνουν το κέρδος (π.χ., πώς καθορίζεται το ποσοστό κέρδους στα φάρμακα).
13. Η έλλειψη μελέτης «ελαστικότητας» από τα αρμόδια υπουργεία και η μη έγκαιρη αξιολόγηση της καταγραφής των επιπτώσεων από τους «σοφούς» τής τρόικας διαμόρφωσαν τις τιμές της αγοράς σε πολλούς κλάδους του εμπορίου χαμηλότερα από τις τιμές του τέλειου ανταγωνισμού, στα δε τρόφιμα, στα καύσιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης πιο κοντά στις τιμές μονοπωλίων.
Στο έλεος των κερδοσκόπων...
Στους προαναφερθέντες, 13 λόγους για την ακρίβειας στην ελληνική αγορά θα πρέπει να προστεθούν επιπλέον τρεις: πρώτον, το ανεπιτυχές «πείραμα» της εσωτερικής υποτίμησης, που έχει προκαλέσει ανισορροπία και αναντιστοιχία στο τρίπτυχο «εισόδημα, φόροι, τιμές». Δεύτερον, οι διαρκώς αυξανόμενες τάσεις των κερδοσκοπικών κεφαλαίων (hedge funds) να χειραγωγήσουν τις χρηματιστηριακές αγορές τροφίμων και ενέργειας απειλούν με νέες αυξήσεις τιμών διαφόρων αγροτικών προϊόντων (κυρίως σιτηρών και κρέατος) μέσα στο 2013. Τρίτον, σε περίπτωση λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων 52 Κυριακές τον χρόνο θα προκύψει μια αύξηση 12% μηνιαίως στα λειτουργικά έξοδα, με αντίστοιχη αύξηση τουλάχιστον 3% στις τιμές όλων των καταναλωτικών αγαθών.
Οικογενειακό καλάθι: Κάθε πέρσι και καλύτερα...
Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Καταναλωτή, το οικογενειακό καλάθι ενός μεσαίου ελληνικού νοικοκυριού «σκαρφάλωσε» στα 2.340,24 ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2011, όταν κόστιζε 2.321,57. Η αύξηση ανέρχεται στα 18,67 ευρώ (ποσοστό 1%). Σημειωτέον ότι οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις σημειώθηκαν στους κλάδους της στέγασης (11%) και της υπόδησης (5%).
Καταναλωτικές οργανώσεις: «Έτσι θα νικηθεί η ακρίβεια»
Με μελανά χρώματα περιγράφουν οι καταναλωτικές οργανώσεις την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, σε ό,τι αφορά τις υψηλές τιμές των προϊόντων διατροφής και υπηρεσιών.
«Η ακρίβεια ανθίσταται. Οι καταναλωτές έχουν περιορίσει τις ανάγκες τους στα απαραίτητα. Στο τραπέζι πρέπει να υπάρχουν μόνο τα αυτονόητα: ψωμί και τυρί! Ξαναγυρίσαμε στην εποχή των νεόπτωχων... Μια μερίδα της αστικής τάξης έκανε ‘ανώμαλη προσγείωση’» σημειώνει, μιλώντας στη «ΜτΚ», ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ Μακεδονίας, κ. Κωνσταντίνος Δρούτσας. «Είχαμε προβλέψει πριν από την κρίση ότι η συνεχής δανειοδότηση, η εκτίναξη των τιμών στα ύψη και η κατανάλωση αγαθών που δεν αντιστοιχούσαν στα εισοδήματα των καταναλωτών θα επέφεραν αυτή την κατάσταση. Σκεφτείτε ότι κάποτε έδιναν δάνεια ακόμη και σε εφήβους, για να επισκεφθούν το Παρίσι και να πάνε στη Ντίσνεϊλάντ...».
ΤΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ ΤΟ ΚΕΠΚΑ
Δύο άκρως χαρακτηριστικά παραδείγματα για τους λόγους που βασικά προϊόντα (αγροτικά και πρώτης ανάγκης) έχουν εξαιρετικά υψηλές τιμές δίνει, μιλώντας στη «ΜτΚ», η γενική γραμματέας του ΚΕΠΚΑ, κυρία Ευαγγελία Κεκελέκη: «Η τιμολόγηση στο χωράφι αποτελεί προϊόν συναλλαγής ανάμεσα στον έμπορο και στον αγρότη. Επειδή οι αγρότες παίρνουν επιστροφή ΦΠΑ, αντί να γράψουν την πραγματική τιμή του προϊόντος που πωλούν, βάζουν τριπλάσιες και τετραπλάσιες τιμές», υποστηρίζει. «Ο έμπορος ξεκινά από τιμή χονδρικής πολύ υψηλότερη. Και ο έμπορος ωφελείται, αφού φοροδιαφεύγει, και οι αγρότες ωφελούνται, αφού παίρνουν επιστροφή ΦΠΑ. Πρέπει να σταματήσει η επιστροφή ΦΠΑ με αυτόν τον τρόπο και οι αγρότες να φορολογούνται ανάλογα με τα τιμολόγια που εκδίδουν.
» Σε ό,τι αφορά τα προϊόντα σούπερ μάρκετ, ένα από τα μεγάλα προβλήματα είναι οι ενδο-ομιλικές συναλλαγές. Οι μεγάλες πολυεθνικές περνούν τα προϊόντα τους, λογιστικά, μέσα από χώρες όπου έχουν ποσοστό φορολόγησης 10% -όπως είναι η Κύπρος και η Βουλγαρία- και, όταν έρχεται το προϊόν, έχει ήδη πάρει το κέρδος του στις δύο προηγούμενες χώρες. Άρα, έρχεται υπερτιμολογημένο. Να μην αναφερθούμε και στις τακτικές των ελληνικών σούπερ μάρκετ, που θέλουν ‘ενοίκιο ραφιού’, το οποίο προστίθεται στο κόστος… Αυτό δεν επιτρέπει σε μικρές εταιρείες να μπουν σ’ αυτά και να ρίξουν τις τιμές. Έτσι, δημιουργούνται στρεβλώσεις στην αγορά και δεν επιτρέπουν να πέσουν οι τιμές, όπως θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει».
«ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΜΕΤΡΑ»
Με ποιον τρόπο, όμως, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια; Ο νομικός σύμβουλος της Ένωσης Καταναλωτών - Η Ποιότητα της Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ), κ. Βίκτωρας Τσιαφούτης, καταθέτει την άποψη της ένωσης: «Στις μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις εντάσσονται η λήψη θεσμικών και λειτουργικών μέτρων για την ενίσχυση των ρυθμιστικών και εποπτικών αρχών (Επιτροπή Ανταγωνισμού, ΕΦΕΤ κτλ.), η εξυγίανση της αγοράς για την εύρυθμη και σωστή λειτουργία του ανταγωνισμού, η αποτελεσματική-ορθολογική λειτουργία του κράτους, η επιβολή εφαρμογής της νομοθεσίας και, φυσικά, η εκπαίδευση του καταναλωτή.
»Από εκεί και πέρα, πρέπει να ληφθούν ειδικότερα μέτρα για την προστασία του εισοδήματος του καταναλωτή: τέτοια είναι η χαρτογράφηση της αγοράς, το πάγωμα των τιμών στα προϊόντα και τις υπηρεσίες των ΔΕΚΟ, η μείωση του ΦΠΑ σε βασικά προϊόντα διατροφής, τα κίνητρα για αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση του κόστους παραγωγής, η παραδειγματική τιμωρία όλων όσοι παρανομούν σε βάρος των καταναλωτών, η τήρηση ηλεκτρονικού μητρώου για τις επιχειρήσεις στις οποίες έχουν επιβληθεί πρόστιμα, η λειτουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών και του δημοπρατηρίου για τα αγροτικά προϊόντα και τη συστηματική ενημέρωση του καταναλωτή, η διαφάνεια και η εντιμότητα στην κοστολόγηση των προϊόντων και υπηρεσιών, η υποχρέωση των εταιρειών για ανάπτυξη εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά και η ενίσχυση των ενώσεων καταναλωτών, για την ανάπτυξη ισχυρού καταναλωτικού κινήματος στη χώρα».
Πηγή: Μακεδονία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου