Κυριακή 29 Ιουνίου 2025

Ηλίας Καλλιώρας : Ιερά Μονή Σινά: Τι συμβαίνει ιστορικά

Η Ιερά Μονή του Όρους Σινά θεωρείται η παλαιότερη Χριστιανική μονή στον κόσμο. Tο όρος Σινά θεωρείται ως θεοβάδιστο καθώς εκεί ο Μωυσής (1593 – 1473 π.Χ.) παρέλαβε τις Δέκα Εντολές και το Νόμο σύμφωνα με την Αγία Γραφή (Παλαιά Διαθήκη: Έξοδος 19). 
Το Όρος Σινά αποτελεί ένα παγκοσμίως γνωστό Ελληνορθόδοξο Μοναστικό κέντρο με αδιάκοπη πνευματική ζωή 18 αιώνων.

Η Ιερά Μονή Σινά, περισσότερο γνωστή και ως Μονή της Αγίας Αικατερίνης, κτίστηκε στους πρόποδες του όρους Χωρήβ. Η μονή είναι χτισμένη στο σημείο όπου κατά την ιερά παράδοση βρισκόταν η «φλεγόμενη βάτος» και υπήρχε έτι και το πηγάδι του Μωυσή. Από την εποχή του Ιουστινιανού (6ος αιώνας) που οικοδομείται η Ιερά Μονή Σινά, ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή καθίσταται έκτοτε το σημείο αναφοράς του Σιναϊτικού και παγκόσμιου Μοναχισμού.

Η Αρχιεπισκοπή Σινά απέκτησε κανονική αυτονομία το 1575 και βρίσκεται μέσα στη σφαίρα εκκλησιαστικής επιρροής των Πατριαρχείων Αλεξανδρείας και Ιεροσολύμων. Ο εκάστοτε ηγούμενος της μονής είναι επίσης ο Αρχιεπίσκοπος Σινά, Φαράν και Ραϊθώ. Εκλέγεται από τους μοναχούς της Σιναϊτικής Αδελφότητας και χειροτονείται από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων. Από το 1973, ηγούμενος είναι ο 90χρονος Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1935. Η Μονή αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από το 2002.

Η Μονή Σινά αναφέρεται σε πρώιμες πηγές της Ρωμανίας-Βυζαντίου ως η Ιερά Μονή «του βάτου». Αργότερα ονομαζόταν «Μονή της Παναγίας» και ήταν οχυρωμένη από την εποχή του Αγίου Ιουστινιανού Α’ του Μέγα (482-565). Η αλλαγή του ονόματος από «Μονή της Παναγίας» σε «Μονή της Αγίας Αικατερίνης» εντοπίζεται χρονολογικά στη Λατινική Δύση κατά τον 14ο αιώνα. Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται σε μέσο υψόμετρο 1.585 μέτρων και υπάγεται διοικητικά στο Κυβερνείο Νοτίου Σινά.

Η συλλογή εικόνων της Μονής Σινά περιλαμβάνει σπάνια αριστουργήματα του 6ου και 7ου αιώνα και τα σπάνια χειρόγραφα και τα βιβλία της μονής είναι συγκρίσιμα μόνο με αυτά της Βιβλιοθήκης του Βατικανού. Η βιβλιοθήκη της μονής διατηρεί περισσότερα από επτά χιλιάδες χειρόγραφα και κώδικες. Μεταξύ των ελληνικών χειρογράφων διακρίνεται και ο περίφημος «Σιναϊτικός Κώδικας» του 4ου αιώνα και τα εκατό περίπου χειρόγραφα γραμμένα στην μεγαλογράμματη γραφή (7ο-11ο αιώνα).

Το Όρος Σινά είναι ο κατεξοχήν ιερός τόπος της Παλαιάς Διαθήκης. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο πνευματικό σημείο αναφοράς που συνδέει την Παλαιά με την Καινή Διαθήκη. Η ύπαρξη πολλών μοναστικών κοινοτήτων, στις οποίες ενετάχθησαν οι οσιομάρτυρες Γαλακτίων και Επιστήμη από τα μέσα του 3ου αιώνα, αναδεικνύει και αποδεικνύει το θεοβάδιστο Όρος ως τον αρχαιότερο τόπο οργανωμένου Μοναχισμού της χριστιανοσύνης.

Η πρώτη καταγεγραμμένη επίσκεψη χριστιανού προσκυνητή στη Μονή Σινά είναι το 363. Περίπου κατά αυτή τη χρονική περίοδο, ο προσκυνητής-μοναχός όσιος Ιουλιανός από τη Μεσοποταμία ανεγείρει ιερό ναό στην Αγία Κορυφή. Μέχρι το 530, ολόκληρο το νότιο τμήμα της χερσονήσου του Σινά είχε μετατραπεί σε μοναστικό κέντρο όπου ζούσαν πάνω από επτακόσιοι ασκητές και ερημίτες.

Ακολούθησε η Πρώιμη ισλαμική περίοδος (640–968), όπου η μονή έλαβε από τον Μωάμεθ «ιδιόγραφη υποχρέωση» ή γραπτή Διαθήκη (Αχτναμέ), η οποία περιγράφει τα δικαιώματα των χριστιανών της περιοχής Σινά που ζουν μαζί με τους Μωαμεθανούς και είναι επικυρωμένη με το αποτύπωμα της ίδιας της παλάμης του. Η γραπτή Διαθήκη φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη της Μονής.

Ὁ ιδρυτής του Ισλάμ Μωάμεθ, οι Άραβες χαλίφες, οι Τούρκοι σουλτάνοι και μεγάλοι Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως είναι λόγου χάρη ο Γάλλος Ναπολέων Βοναπάρτης, έθεσαν κατά καιρούς την Μονή Σινά υπό την προστασία τους, διαφυλάσσοντάς την αλώβητη και ακέραια από τυχόν καταστροφές και λεηλασίες σε όλη την μακρόχρονη ιστορία της.

Μετά την Οθωμανική εποχή (1517–1906), ακολούθησε η Ισραηλινή διοίκηση (1967–1982) όπου, μετά τον Πόλεμο των 6 ημερών, το Ισραήλ κατέλαβε ολόκληρη τη Χερσόνησο Σινά. Το 1982, η Αίγυπτος ανέκτησε την κατοχή του Νότιου Σινά μέχρι σήμερα. Στις 18 Απριλίου 2017, ένοπλοι άνοιξαν πυρ μπροστά στο μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, σκοτώνοντας έναν αστυνομικό και τραυματίζοντας τρεις άλλους. Οι τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση.

Και έτσι σε γενικές ιστορικές γραμμές φτάνουμε και στις 29 Μαΐου 2025 όπου, κατά την ίδια την αποφράδα ημέρα της Άλωσης της Βασιλεύουσας Πόλης, «σκάει» μια γιγάντια βόμβα ιεροσυλίας από δευτεροβάθμιο δικαστήριο της Αιγύπτου, που με πολύ ύποπτη απόφασή του αναφέρει ότι η Αίγυπτος: Κλείνει τη Μονή Σινά, δημεύει την περιουσία της, κάνει έξωση στους μοναχούς και χάνει η εκεί Ορθόδοξη αδελφότητα κάθε δικαίωμα στο μοναστήρι των 15 αιώνων.

Τεράστια εθνική τροπή, απόφαση ιστορικό ανάθεμα, οφθαλμοφανής καταπάτηση και βέβηλο αίσχος στην αδελφή χώρα Αίγυπτο! Όπου, μετά από 15 αιώνες, το παγκοσμίως γνωστό μοναστήρι του Σινά οδεύει προς την μετατροπή του σε ένα πανθρησκειακό μουσείο και σε ένα πολυτελές θέρετρο για λουόμενους παραθεριστές με ή χωρίς το μαγιό. Κρίμα μέγα σε εσένα φίλη μας χώρα Αίγυπτος, ντυμένο με ένα αντιορθόδοξο μένος και με μια πρωτόφαντη ντροπή και για μια αρχαία και υπερήφανη χώρα όπως είσαι εσύ.

Και αυτό, παρά το γεγονός ότι στις κοινές δηλώσεις του Κ. Μητσοτάκη και του προέδρου της Αιγύπτου αλ Σίσι έκαναν ρητή αναφορά στην ανάγκη της διατήρησης του χαρακτήρα της Μονής Σινά, στην Αθήνα, στις αρχές Μαΐου 2025. Δεν συμπληρώθηκε έκτοτε ούτε καν ένας μήνας και η Αίγυπτος αιφνιδίως δημεύει δικαστικά την περιουσία της Μονής, προχωρά στην έξωση των μοναχών και τα καταπατημένα κτίρια και τα ακίνητα του μοναστηριού θα μετατραπούν σε τουριστικό αξιοθέατο, σύμφωνα με επιχειρηματικό σχέδιο «Great Transfiguration» ή «Μεγάλη Μεταμόρφωση».

Η εθνική ντροπή της χώρας της Αιγύπτου γίνεται ακόμη πιο τεράστιων διεθνικών διαστάσεων, εάν σκεφτούμε επίσης ότι κατά την επίσημη επίσκεψη του Αιγύπτιου Προέδρου Σίσι το θέμα της Αγίας Αικατερίνης Σινά απασχόλησε τις δύο αντιπροσωπείες, οι οποίες κατέληξαν σε συμφωνία παύσης των άδικων δικαστικών επιθέσεων στη Μονή, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει το Μοναστήρι την ανενόχλητη την πορεία του μέσα στο χρόνο.

Δυστυχώς για τη χώρα μας, η προσπάθεια «έξωσης» της Μονής Σινά έχει ιστορία τουλάχιστον 25 ετών, καθώς αποτέλεσε στόχο τόσο των Αδελφών Μουσουλμάνων, όσο επίσης και των Αιγυπτίων εθνικιστών. Το 2015 υπήρξε η πρώτη γραπτή αμφισβήτηση των ιδιοκτησιών της Μονής από τον τότε κυβερνήτη του Νοτίου Σινά, ο οποίος κινήθηκε δικαστικά κατά του ηγουμένου της Μονής Αρχιεπισκόπου Δαμιανού, καθώς η Μονή Σινά δεν είχε αναγνωριστεί νομικά ως νομικό πρόσωπο.

Δικαστικά, η υπόθεση του 2015 αφορούσε 31 κτίσματα και 40 αγροτικές ιδιοκτησίες του μοναστηριού. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν και οι εγκαταστάσεις της Μονής, οι κήποι, οι ξενώνες και η διάσημη βιβλιοθήκη της. Ήδη από τα τέλη του 2024, μετά από πολιτική συνεννόηση με το Κάιρο, υπήρξε ελληνική αποστολή στην Αίγυπτο και εγκρίθηκε τότε ο διακανονισμός στον οποίο κατέληξαν ο αρχιεπίσκοπος Δαμιανός και το αιγυπτιακό κράτος.

Σύμφωνα με αυτό τον διακανονισμό, θα γινόταν διακοπή των προσφυγών και θα αναγνωρίζονταν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας της Μονής, με την υποχρέωση συνεργασίας με την Αρχαιολογική Υπηρεσία της Αιγύπτου για την προστασία των μνημείων. Ήταν αυτός ακριβώς ο διακανονισμός τον οποίο χαιρέτισαν από την Αθήνα οι Κ. Μητσοτάκης και αλ Σίσι, με την ελληνική πλευρά απλώς να αναμένει την ολοκλήρωση της διαδικασίας, η οποία θα κατέληγε στην τελική και την οριστική υπογραφή του διακανονισμού από το υπουργείο Δικαιοσύνης της Αιγύπτου.

Αντί της υπογραφής του εν λόγω σχετικού διακανονισμού, ξαφνικά εκδόθηκε η απόφαση του Αιγυπτιακού δικαστηρίου, την οποία απόφαση το Κάιρο δεν μπήκε καν στον κόπο να την διαβιβάσει επισήμως και να ενημερώσει έτι την Αθήνα. Η ιστορικά διαβλητή, η άκρως ανίερη και η μεροληπτική δικαστική απόφαση που ελήφθη από το αιγυπτιακό δικαστήριο, θέτει στο νέο επίκεντρο με τον χειρότερο δυνατό τρόπο την πολυετή και πολυεπίπεδη νομική επίθεση που δέχονται οι μοναχοί της Μονής από το αιγυπτιακό κράτος.

Μέσω δικαστικών πιέσεων και άλλων επιθέσεων, η Αίγυπτος επιχειρεί να κλείσει το αρχαιότερο μοναστήρι του κόσμου, ενώ από πάνω γίνονται ψευδείς και κατευναστικές δηλώσεις από Αιγύπτιους αξιωματούχους, με αποτέλεσμα στη Μονή Σινά είναι λογικό επόμενο να υπάρχει τεράστια αβεβαιότητα και πνευματικός τρόμος για τα επόμενα βήματα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο εκπρόσωπος της Μονής Σινά στη χώρα μας, αρχιμ. Πορφύριος Φραγκάκης, κάνει λόγο για ξεκάθαρη δικαστική δήμευση.

Η απόφαση του αιγυπτιακού δικαστηρίου διαμορφώνει εξ ορισμού νέα δεδομένα. Η συμφωνία την οποία είχαν επεξεργαστεί και υπό κανονικές συνθήκες αυτή θα είχε υπογραφεί από τον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό της Μονής και τον κυβερνήτη Νοτίου Σινά, είχε σαν στόχο την ανακοπή της δικαστικής διαδικασίας πριν εκδοθεί η σε δεύτερο βαθμό δικαστική απόφαση. Από τη στιγμή που η εξέλιξη αυτή δεν απετράπη, η εκδοθείσα δικαστική απόφαση υπερτερεί πλέον εκείνης της συμφωνίας. Και είναι εδώ ακριβώς όπου ξεκινάει η νέα δικαστική αιχμαλωσία.

Διότι, επί της ουσίας, αυτή η νέα δικαστική εξέλιξη συνεπάγεται ότι για να διευθετηθούν πια τα εκκρεμή περιουσιακά και ιδιοκτησιακά ζητήματα που σχετίζονται με τη Μονή, θα πρέπει πλέον να βρεθεί μια άλλη και διαφορετική φόρμουλα. Όπως είναι, λόγου χάρη, ένα Προεδρικό Διάταγμα ή ένα νομοθέτημα από την πλευρά της Αιγύπτου ή μια διακρατική συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει πλέον να υπάρξει ένας αναβαθμισμένος χειρισμός και μια άλλης μορφής ίσως οριστική διευθέτηση και λύση.

Αλλά τα διεθνικά πράγματα αναφορικά με την Μονή Σινά δεν φαίνεται να είναι καθόλου καλά από την πρώτη στιγμή που «έσκασε» η δικαστική απόφαση της Αιγύπτου. Διότι, εάν είχαν την παραμικρή έστω βάση αλήθειας οι καθησυχαστικές δηλώσεις των αιγυπτίων αξιωματούχων, τότε: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και ο Αρχιεπίσκοπος Ελλάδος δεν θα δημοσίευαν τόσο δριμείες ανακοινώσεις μέσα στο πρώτο 24ωρο από την δικαστική απόφαση, ούτε και θα ταξίδευε ο υπουργός Γεραπετρίτης στο Κάιρο άρον-άρον στις 4 Ιουνίου.

Οι προεκτάσεις που πήρε το θέμα της δικαστικής καταπάτησης της Μονής Σινά βγήκαν και εκτός της Ελλάδας. Για παράδειγμα, η Ιταλική εφημερίδα Corriere della sera έκανε λόγο για γεωπολιτικά παιχνίδια που παίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο, ότι ο Κ. Μητσοτάκης έδωσε ως «αντάλλαγμα» τη Μονή για την ηλεκτρική διασύνδεση με Αίγυπτο, ότι υπάρχει σιωπηρή ελληνική συναίνεση για χάρη της ενεργειακής διασύνδεσης Ελλάδας-Αιγύπτου και ότι η Μονή μπορεί να θυσιάζεται στον βωμό των αγαστών σχέσεων με την Αίγυπτο.

Και, δυστυχώς, δυστυχέστατα. Το ταξίδι αστραπή του Έλληνα υπ. Εξωτερικών στο Κάιρο στις 4 Ιουνίου έβγαλε «μαύρο καπνό», ο οποίος καπνός ήταν πολύ έξυπνα περιτυλιγμένος διπλωματικά μέσα σε ένα άλλο «άσπρο καπνό» εθνικής υποταγής.

Ο Γ. Γεραπετρίτης, μετά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο ομόλογο του Badr Abdelatty στο Κάιρο και μέσα σε ένα πάρα μα πάρα πολύ «θετικό» κλίμα, δήλωσε: «Συμφωνήσαμε να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων της Μονής Σινά». Αυτό μεταφρασμένο στα Ελληνικά σημαίνει «έπεα πτερόεντα» ή ότι απλά είμαστε και πάλι και ξανά στην ίδια αφετηρία!

Οι σχετικές ειδήσεις για τη Μονή Σινά έτρεχαν στις 4 Ιουνίου: Ο Γ. Γεραπετρίτης και ο Μπ. Αμπντελάτι δεν κατέληξαν σε καμία απόφαση για το ιδιοκτησιακό έπειτα από 4 ώρες διαπραγμάτευσης. Γ. Γεραπετρίτης: «Η πρόθεση της Αιγύπτου και της Ελλάδας είναι να προχωρήσουμε με βάση τη μακραίωνη παράδοση και το ήδη διαμορφωμένο καθεστώς μίας εμβληματικής Μονής για τον ελληνορθόδοξο λατρευτικό χαρακτήρα της». Θα, θα, θα, γενικώς και ούτε μια έστω θετική πρόταση ή έστω και μια ισχυρή διπλωματική δήλωση.

Η Ελλάδα πήγε στο Κάιρο για να «παρακαλέσει» τους Αιγυπτίους για τη Μονή Σινά και το μόνο που κατάφερε εκείνη την ημέρα ήταν να εισπράξει ένα ηχηρό διπλωματικό ράπισμα. Μίλησε, εξήγησε, παρακάλεσε, ικέτευσε, αλλά το ιδιοκτησιακό της Μονής δεν λύθηκε ούτε και φαίνεται και να μπήκε σε μια νέα ουσιώδη τροχιά επίλυσής του. Το διπλωματικό ισοζύγιο του Καϊρου ήταν: Ένα ταξίδι-φιάσκο, μια ακόμη ταπείνωση για την χώρα μας, με τζάμπα υποκλίσεις, με δωρεάν και χωρίς δεμένο διπλωματικό μέλλον τα παρακάλια

Το μέλλον της Μονής Σινά φαίνεται πολύ δύσκολο σε ότι αφορά το ιδιοκτησιακό της καθεστώς. Οι πιέσεις είναι πολλές. Από την μια πλευρά υπάρχουν οι «αδελφοί μουσουλμάνοι» με τον γνωστό ακράτητο θεοκρατικό επεκτατισμό τους.
 Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι σκοτεινές δυνάμεις της Νέας εωσφορικής Εποχής που θέλουν να συντρίψουν ότι έχει σχέση με τον Ιησού Χριστό και με την Αγία Ορθοδοξία, μαζί με όλους τους ιερούς ναούς της και τα άγια προσκυνήματά της. Στη μέση υπάρχουν και πολεμούνται λυσσαλέα και με σχέδιο όλα όσα είναι Ορθόδοξα, Άγια και Χριστοκεντρικά.

Τα πράγματα για την Ιερά Μονή Σινά φαίνεται ότι θα πάρουν άλλη και καλύτερη ίσως γεωπολιτική τροπή για τη διάσωσή της, μετά τα ισχυρά τεκμήρια για το ιδιοκτησιακό της καθεστώς που αποδεικνύουν ότι το Κράτος της Αιγύπτου έχει αναγνωρίσει τα περιουσιακά της δικαιώματα («Εστία»). Αναφέρομαι στο Προεδρικό Διάταγμα, υπ’ αριθμόν 263, της 26ης Νοεμβρίου 1979, το οποίο είχε υπογράψει ο αείμνηστος Πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ και το οποίο σχετικά πρόσφατα ανακάλυψαν στα αρχεία της Αιγύπτου Έλληνες ερευνητές.

https://www.facebook.com/profile.php?id=100000270536476



ΗΛΙΑΣ Δ. ΚΑΛΛΙΩΡΑΣ, PhD
Διεθνολόγος Καθηγητής, Συγγραφέας
Πρώην Βουλευτής Φθιώτιδας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου