Οι μονομερείς ενέργειες της Λιβύης – Η προσπάθεια της ελληνικής πλευράς για οριοθέτηση μετά το 2004 – Η παρέμβαση του Κάρολου Παπούλια στον Καντάφι – Ένα βήμα πριν τη συμφωνία που δεν υπογράφηκε ποτέ – Τι γράφει ο τότε αρμόδιος Υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Βαληνάκης
Στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα με τις γειτονικές χώρες προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια και νέα, μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι στη Λιβύη, μια χώρα που βρίσκεται εδώ και χρόνια σε εμφύλιο πόλεμο.
Το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο αρχικά και η ανακοίνωση από το Υπουργείο Εξωτερικών της προσωρινής κυβέρνησης της χώρας, την Πέμπτη 19/06/2025, με την οποία η Λιβύη καταγγέλλει την Ελλάδα ότι με τον καθορισμό των δύο θαλάσσιων οικοπέδων νότια της Κρήτης παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα της αφρικανικής χώρας προκαλούν νέους πονοκεφάλους στην Αθήνα...
Αλλά και ο, θεωρούμενος, φιλέλληνας, Στρατάρχης Χαφτάρ πήρε χθες ξεκάθαρα θέση παρόμοια με αυτή των αντιπάλων του…
Και μάλιστα, λίγες μέρες πριν επισκεφθεί Τρίπολη και Βεγγάζη ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης. Η εμπλοκή της Τουρκίας και σε αυτά τα θέματα είναι πασιφανής.
Προσπαθεί με κάθε τρόπο, ακόμα και… δι’ αντιπροσώπων να δημιουργήσει προβλήματα στην Ελλάδα και να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Όμως ευθύνη έχει και η χώρα μας, η οποία δεν φρόντισε τόσα χρόνια να οριοθετήσει την ΑΟΖ με τη Λιβύη δίνοντας τη δυνατότητα στην Τουρκία να αναλάβει δράση.
Πολύ κοντά σε μια συμφωνία οριοθέτησης έφτασαν η χώρα μας με τη Λιβύη τη δεκαετία του 2000. Ο Γιάννης Βαληνάκης, ο Υφυπουργός Εξωτερικών των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή (2004-2009), που ήταν αρμόδιος για το θέμα αυτό, στο βιβλίο του «Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ» περιγράφει πώς φτάσαμε πολύ κοντά στην οριοθέτηση της ΑΟΖ και των θαλασσίων ζωνών με τη Λιβύη και γιατί αυτό δεν έγινε ποτέ πράξη.
Το «κλείσιμο» του Κόλπου της Σύρτης
Οι ενδείξεις για ύπαρξη υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Λιβύης είναι ισχυρές. Όπως γράφει ο Γιάννης Βαληνάκης, οι απόψεις της αφρικανικής χώρας για το Δίκαιο της Θάλασσας ταυτίζονται ανέκαθεν με αυτές της Τουρκίας, η οποία θα έκανε το παν για να αποτρέψει μια ελληνολιβυκή συμφωνία.
Η Λιβύη επιθυμεί δηλαδή να οριοθετηθεί η ΑΟΖ με την Ελλάδα με την αρχή της ευθυδικίας, ενώ η Ελλάδα προκρίνει την αρχή της μέσης γραμμής. Προβάλλει μάλιστα η Λιβύη, ακόμα και γεωφυσικούς παράγοντες για να στηρίξει τις απόψεις της, μόνο που τέτοιοι παράγοντες δεν υπάρχουν σε κανένα σημείο της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας(1982).
Η Λιβύη, επικαλούμενη δήθεν ιστορικούς τίτλους, είχε ήδη κλείσει από το 1973 για «λόγους ασφαλείας» τον Κόλπο της Σύρτης με ευθεία γραμμή βάσης μήκους 306 ναυτικών μιλίων.
Η γραμμή κλεισίματος έγινε στον γεωγραφικό παράλληλο 32ο 30’ 00’’ Β. Η Λιβύη χαρακτήρισε τον θαλάσσιο χώρο του Κόλπου «εσωτερικά ύδατα» που τελούσαν υπό την πλήρη κυριαρχία της.
Το αιτιολογικό που προβλήθηκε από τη Λιβύη ήταν ότι διαμέσου της ιστορίας και χωρίς καμία αμφισβήτηση άσκησε παραδοσιακά την κυριαρχία της στον Κόλπο αυτό.
Ελλάδα-Λιβύη Αν αυτό ληφθεί υπόψη στην οριοθέτηση με τη χώρα μας επηρεάζει τα δυτικότερα σημεία(περίπου 69 ν.μ.) της μέσης γραμμής μεταξύ των δύο χωρών, μετατοπίζοντας και τη θέση του τριεθνούς Ελλάδα – Ιταλία – Λιβύη κατά 21 ν.μ. περίπου βορειότερα, σε βάρος της Ελλάδας μειώνοντας την έκταση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας κατά 2.375 τετραγωνικά χιλιόμετρα περίπου.
Για το κλείσιμο του Κόλπου της Σύρτης εκτός από την Ελλάδα (ρηματική διακοίνωση της 22/2/74) είχαν διαμαρτυρηθεί και άλλες χώρες, αλλά και η ΕΕ για όλα τα κράτη μέλη της. Η ΕΕ τόνιζε ότι δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις του Διεθνούς Δικαίου (δηλαδή η μακροχρόνια άσκηση συνεχούς και πλήρους κυριαρχίας με την ανοχή της διεθνούς κοινότητας).
Τα γεωγραφικά δεδομένα
Όπως γράφει ο Γιάννης Βαληνάκης, ως προς τα γεωγραφικά δεδομένα, η σχετική θέση των ακτών των δύο χωρών είναι έναντι/αντικριστές και απέχουν μεταξύ τους όπως παρακάτω: στην ανατολική πλευρά, ελληνικό νησί Κουφονήσι (σημ: πρόκειται για νησί του νομού Λασιθίου, στο Λιβυκό Πέλαγος, 3,5 ν.μ. νότια της Κρήτης), περίπου 186 ν.μ. από τις ακτές της Λιβύης.
Στη δυτική πλευρά, οι Στροφάδες (σημ: πρόκειται για ζεύγος νησίδων νότια της Ζακύνθου), περίπου 282 ν.μ. από τις λιβυκές ακτές.
Στροφάδες Η μικρότερη μεταξύ των ελληνολιβυκών απόσταση απόσταση παρατηρείται στην περιοχή της Γαύδου και είναι περίπου 140 ν.μ. Οι ακτές της Λιβύης απέναντι από τις ελληνικές είναι ηπειρωτικές, εκτός από τρεις νησίδες μεταξύ Ντέρνας και Τομπρούκ, που βρίσκονται σε εσοχές των ακτών και κάποιους διάσπαρτους βράχους, πολύ κοντά στις λιβυκές ακτές, που δεν επηρεάζουν τον καθορισμό της μέσης γραμμής μεταξύ Ελλάδος – Λιβύης.
Οι λιβυκές ακτές έχουν μήκος περίπου 270 ν.μ., ενώ οι ελληνικές, από το Κουφονήσι (ΝΑ της Κρήτης), μέχρι τις Στροφάδες, που βρίσκονται περίπου σε νοητή ευθεία με την Κυπαρισσία είναι μεικτές, δηλαδή ηπειρωτικές (Νότια και Νοτιοδυτική Πελοπόννησος) και νησιωτικές (Στροφάδες, οι Οινούσσες Μεσσηνίας, δηλαδή Πρώτη, Σαπιέντζα, Σχίζα, Βενέτικο, βράχος Καράβι, Κύθηρα, Αντικύθηρα, Κρήτη, Γαυδοπούλα, Γαύδος, Παξιμάδια, Χρυσή, Κουφονήσι) και έχουν μήκος 275 ν.μ.
Κουφονήσι Λασιθίου
Οι οριοθετήσεις της Λιβύης με Μάλτα και Τυνησία και η θέση της απέναντι στη Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας
Η Λιβύη ήταν συμβαλλόμενο μέρος στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΣΔΘ), την είχε υπογράψει από το 1984, την κύρωσε πολύ αργότερα, αλλά ως το 2004 δεν την είχε καταθέσει στον Ο.Η.Ε.
Επίσης είχε θεσπίσει με νόμο, από το 1959 εύρος χωρικών υδάτων τα 12 ν.μ. Τον Νοέμβριο του 1986 η Λιβύη υπέγραψε με τη Μάλτα (νησιωτικό κράτος), την οριοθέτηση της μεταξύ τους υφαλοκρηπίδας (επικάλυψη θαλασσίων ζωνών λόγω αντικριστών ακτών), σε εφαρμογή απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (Ιούνιος 1985) στο οποίο είχαν προσφύγει οι δύο χώρες.
Η απόφαση ήταν ευνοϊκή για τη Λιβύη καθώς μετατόπισε την οριοθετική γραμμή κατά 18 ν.μ. από τη θέση στην οποία προσδιορίζεται με την αρχή της μέσης γραμμής και σε βάρος της Μάλτας.
Και άλλη απόφαση όμως του ΔΔΧ (τον Φεβρουάριο του 1982), στο οποίο είχαν προσφύγει η Λιβύη και η Τυνησία για την οριοθέτηση της μεταξύ τους υφαλοκρηπίδας (επικάλυψη θαλασσίων ζωνών λόγω παρακείμενων ηπειρωτικών ακτών, με παρουσία νησίδων στην πλευρά της Τυνησίας), ήταν ευνοϊκή για τη Λιβύη. Οι δύο χώρες υπέγραψαν τη σχετική συμφωνία, τον Αύγουστο του 1988.
Σχετικά με την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με την Ελλάδα, η Λιβύη απέρριπτε την αρχή της μέσης απόστασης ως μέθοδο οριοθέτησης υποστηρίζοντας ότι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών μεταξύ μας έπρεπε να γίνει με βάση τις αρχές της ευθυδικίας και να λαμβάνει υπόψη σχετικές περιστάσεις «με στόχο την επίτευξη δίκαιου αποτελέσματος».
Παράλληλα, η Λιβύη είχε την άκρως προκλητική θέση ότι σε ενδεχόμενη οριοθέτηση θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη μόνο οι ηπειρωτικοί όγκοι Ελλάδας και Λιβύης και τα νησιά μόνο για τα χωρικά τους ύδατα, λόγω της μικρής έκτασής τους, ουσιαστικά δηλαδή θεωρεί ότι τα νησιά δεν έχουν τη δική τους ΑΟΖ! Πρόκειται για απόλυτη εναρμόνιση με τις τουρκικές θέσεις.
Η Τουρκία, το 2004, το έτος το οποίο αναφέρεται ο Γ. Βαληνάκης είχε καταφέρει να κάνει υποχείριό της και τον, πανίσχυρο τότε, Μουαμάρ Καντάφι.
Άλλωστε, να μην ξεχνάμε ότι και το 1974, κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ο Καντάφι είχε «ανοίξει» τις αποθήκες οπλισμού της χώρας του για τους Τούρκους, προκειμένου να προμηθευτούν ανταλλακτικά, ενώ προθυμοποιήθηκε να αγοράσει η Λιβύη ανταλλακτικά από τις διεθνείς αγορές και να τα παραχωρήσει στην Τουρκία.
Φυσικά, το Πακιστάν σε δεκάδες χιλιάδες υπηκόους του οποίου η Ελλάδα δίνει εργασία, τροφή και στέγη, ήταν έτοιμο να στείλει και στρατό (!) στην Κύπρο για να πολεμήσει μαζί τους Τούρκους.
Η τρίτη χώρα που υποστήριξε ανοιχτά την Τουρκία στην εισβολή της στην Κύπρο το 1974 ήταν το Ιράν, το οποίο τότε κυβερνούσε ο σάχης.
Αρχικά έστειλε στην Τουρκία φαρμακευτικό υλικό, ενώ στη συνέχεια, με εντολή του σάχη, στάλθηκαν στην Τουρκία βαγόνια με διάφορα υλικά. 51 χρόνια αργότερα, το Ιράν των μουλάδων βρίσκεται σε δεινή θέση, λόγω της εμπλοκής του σε σύγκρουση με το Ισραήλ.
Αυτά, για να μαθαίνουν κάποιοι την αξία της Ιστορίας και τον βρόμικο ρόλο που έπαιξαν κάποιες χώρες το 1974 σε βάρος Ελλάδας και Κύπρου. Δεν πρόκειται για θεωρίες, αλλά για αποκαλύψεις του πάντοτε έγκυρου Τούρκου δημοσιογράφου και πολιτικού σχολιαστή Μεχμέτ Αλί Μπιράντ (1941-2013) στο βιβλίο του «Απόφαση-Απόφαση».
Περισσότερα στοιχεία, στο σχετικό άρθρο μας «Ιούλιος 1974: «Επιχείρηση Νίκη»: Η αποστολή αυτοκτονίας των Noratlas στην Κύπρο», (28/07/2019).
Οι άδειες ερευνών σε περιοχές της ελληνικής ΑΟΖ που έδωσε ο Καντάφι το 2004!
Το 2004, ο πανίσχυρος τότε Καντάφι, ενθαρρυμένος και από την ανυπαρξία αντιδράσεων από την ελληνική πλευρά προχώρησε μέσω της κρατικής National Oil Corporation σε μια σειρά παραχωρήσεων για χερσαία και θαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων σε περιοχές, οι οποίες με βάση συγκεκριμένο χάρτη που δημοσιεύθηκε στη σχετική ιστοσελίδα βρίσκονταν υπό τη δικαιοδοσία της (First Bid Round, Exploration and Production Sharing Agreements).
Ο χάρτης αυτός ήταν ευθεία πρόκληση κατά της Ελλάδας, γιατί περιελάμβανε τεμάχια/οικόπεδα (blocks 18,35,52,53,54), σε περιοχές της ελληνικής ΑΟΖ, που έφταναν όχι μόνο στο έδαφος της Γαύδου, αλλά και αυτό της Κρήτης. Φυσικά επρόκειτο για κατάφωρη παραβίαση του ΣΔΘ.
Σύμφωνα με τον Γιάννη Βαληνάκη, με εντολή του πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή και του αείμνηστου Πέτρου Μολυβιάτη, ο ίδιος προχώρησε σε διαβήματα διαμαρτυρίας και ρηματικές διακοινώσεις προς τη λιβυκή πλευρά (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 2004) για απάλειψη όλων των blocks που βρίσκονταν βόρεια της μέσης γραμμής Ελλάδας Λιβύης.
Ο Καντάφι, οι διεθνείς κυρώσεις σε βάρος του οποίου είχαν αρθεί δεχόταν σωρηδόν αιτήματα για εκ νέου εγκατάσταση πετρελαϊκών εταιρειών στη Λιβύη.
Αντί να διευθετήσει το θέμα με τα «παράνομα οικόπεδα» προχώρησε σε μία ακόμα προκλητική ενέργεια. Θέσπισε επιπλέον μονομερώς «ζώνη προστασίας της αλιείας» εύρους 62 ν.μ. από το εξωτερικό όριο των χωρικών υδάτων της Λιβύης, συνολικά δηλαδή ζώνη 74 ν.μ.! Η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε εκ νέου και μέσω της Ε.Ε. (καθώς η αλιεία είναι αρμοδιότητα της Ένωσης), τον Σεπτέμβριο του 2004, αλλά ο Καντάφι όχι μόνο δεν έδωσε καμία απάντηση, αλλά επιπλέον προχώρησε σε αναδημοσίευση του χάρτη των διεκδικήσεων της Λιβύης τον Μάιο του 2005 (Second Bid Round) προκαλώντας νέα και συνεχή διαβήματα της ελληνικής πλευράς.
Οι συναντήσεις Βαληνάκη με τους Λίβυους – Η παρέμβαση Παπούλια στον Καντάφι και η άρση του αδιεξόδου
Ο Γιάννης Βαληνάκης συναντήθηκε με τον Λίβυο ομόλογό του M. Siala στις 30 Μαΐου 2005 στο Λουξεμβούργο, στο περιθώριο της Υπουργικής Συνόδου ΕΕ – Μεσογείου και του έθεσε το θέμα των προκλητικών λιβυκών χαρτών.
Ο Siala υποστήριξε ότι επρόκειτο για «παρεξήγηση» και ότι το θέμα θα λυνόταν από τον ίδιο. Όμως, η λιβυκή πλευρά συνέχισε την προκλητική ρητορική και τις απειλές για όσους εισέρχονταν στη «ζώνη αλιείας» που η ίδια είχε ανακηρύξει.
Τον Ιούλιο του 2005 ο Βαληνάκης πήγε στο Λιβύη, όπου πέτυχε ειδικό καθεστώς για τους Έλληνες στη «ζώνη αλιείας» της Λιβύης, μετά από συζητήσεις με τον ΥΠΕΞ της χώρας Χαφιάνα.
Στο θέμα των θαλασσίων ζωνών όμως, οι Λίβυοι αν και έδειχναν πιο διαλλακτικοί κωλυσιεργούσαν, πιθανότατα με υποδείξεις της Τουρκίας.
Άλλωστε, ο ομόλογος του Γ. Βαληνάκη Siala ήταν τουρκικής καταγωγής! Έτσι ο Βαληνάκης απευθύνθηκε στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, παλιό γνώριμο του Καντάφι από τη δεκαετία του 1980.
M. SialaΑπό τη συνάντηση Παπούλια-Καντάφι Ο Παπούλιας αντιλήφθηκε αμέσως πόσο σημαντική ήταν μια άμεση επαφή του με τον Καντάφι, για να ξεμπλοκάρουν οι διαπραγματεύσεις.
Έτσι, στις 13-14 Μαρτίου 2006 πολυμελής ελληνική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον Κάρολο Παπούλια επισκέφθηκε τη Λιβύη.
Από τη συζήτηση Παπούλια – Καντάφι στη σκηνή του, τότε, Λίβυου ηγέτη, με την παρουσία του Γιάννη Βαληνάκη προέκυψε η εντολή του Καντάφι για έναρξη τεχνικών διαπραγματεύσεων.
Παράλληλα, ο Βαληνάκης πρότεινε τη σύνδεση της χώρας μας με την Κυρηναϊκή μέσω τερματικών υγροποιημένου αερίου LNG.
Παρά τα θετικά αποτελέσματα της συνάντησης αυτής, οι Λίβυοι συνέχισαν να κωλυσιεργούν. Τελικά, στις 28-29 Νοεμβρίου 2006 ξεκίνησαν τεχνικές συζητήσεις εμπειρογνωμόνων των δύο πλευρών.
Οι Λίβυοι άρχισαν να δείχνουν κάποια στοιχεία υποχωρητικότητας και ζήτησαν να τους δοθούν ναυτικοί χάρτες, ελληνικοί ή άλλης προέλευσης, για να μελετήσουν το όλο θέμα. Στις 7 Αυγούστου 2009, Λίβυοι εμπειρογνώμονες έφτασαν στην Αθήνα.
Παπούλιας-Καντάφι Το κλίμα είχε αλλάξει, μετά την υπογραφή τον Απρίλιο του 2009 της ελληνοαλβανικής συμφωνίας για την ΑΟΖ, η οποία βέβαια λόγω του ανθέλληνα Έντι Ράμα ακόμα εκκρεμεί, αλλά και την κήρυξη ΑΟΖ από τη Λιβύη, τον Μάιο του 2009, που συνοδεύτηκε από δήλωσή της ότι ενεργεί με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και ότι όπου είναι απαραίτητο, το εξωτερικό όριο της ΑΟΖ θα καθορίζεται από κοινού με τα γειτονικά κράτη.
Εκείνη την εποχή είχε εκδοθεί και η απόφαση για τη «Νήσο των Όφεων» στη Μαύρη Θάλασσα και η Λιβύη ήθελε να τη μελετήσει.
Η χώρα μας υποστήριξε ότι πρέπει να εφαρμοστεί η αρχή της μέσης γραμμής με πλήρη επήρεια των ηπειρωτικών, αλλά και των νησιωτικών περιοχών.
Η «μέση γραμμή» είναι η μέθοδος που θεωρεί η Ελλάδα ότι πρέπει να εφαρμοστεί για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ μεταξύ της χώρας μας με τη Λιβύη.
Αν και υπήρχαν κάποιες εκκρεμότητες η υπογραφή μιας συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών φαινόταν εφικτή.
Γιατί δεν υπογράφηκε τελικά η συμφωνία;
Όπως είναι γνωστό, τον Οκτώβριο του 2009 έγιναν εκλογές στις οποίες η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή ηττήθηκε. Νέος πρωθυπουργός ήταν πλέον ο Γ. Α. Παπανδρέου.
Όμως οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας – Λιβύης, όπως δέχεται και ο Γ. Βαληνάκης δεν σταμάτησαν. Στις 31/8/2010 νέες συναντήσεις εμπειρογνωμόνων έγιναν στην Αθήνα.
Οι Λίβυοι φάνηκε ότι συμφωνούσαν πλέον με την ελληνική πρόταση, εκτός από τρία σημεία: στο δυτικό και το ανατολικό άκρο, καθώς θεωρούσαν ότι τα «μικρά νησιά» που βρίσκονταν εκεί δεν είχαν δική τους ΑΟΖ.
Διαφωνούσαν επίσης με κάποια σημεία, περίπου στο κέντρο της προτεινόμενης από την Ελλάδα ΑΟΖ. Ωστόσο, φαίνονταν διατεθειμένοι, αν γίνονταν κάποιες διορθώσεις προς την «κατεύθυνση» της ευθυδικίας στα σημεία αυτά, να προχωρήσουν.
Όμως, οι ταραχές στη Λιβύη που ξέσπασαν τον Φεβρουάριο του 2011, η ανατροπή του Καντάφι και ο θάνατός του (η δολοφονία του ορθότερα) στις 20 Οκτωβρίου 2011 έθεσαν τέρμα στις διαπραγματεύσεις. Η κωλυσιεργία των Λίβυων τα προηγούμενα χρόνια αποδείχτηκε καταστροφική…
Επίλογος
Φτάσαμε έτσι στο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, που ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί και στις πρόσφατες εξελίξεις με τη Λιβύη.
Ο Γ. Βαληνάκης υπερτονίζει τη δική του συμμετοχή και συνεισφορά στη βελτίωση του κλίματος μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης.
Θεωρούμε καθοριστική την παρέμβαση Παπούλια, καθώς χάρη σε αυτή άνοιξε ο δρόμος των ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.
Και απ’ όσα αναφέραμε είναι σαφές ότι ακόμα και νησιά που το 99% Έλληνων και Ελληνίδων αγνοεί την ύπαρξή τους παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην οριοθέτηση της ΑΟΖ μιας χώρας, όπως επίσης και ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική χωλαίνει.
Γιάννης Βαληνάκης Έλλειψη συνέχειας στο ΥΠΕΞ, απουσία σχεδιασμού και ανύπαρκτη προνοητικότητα μας καθιστά μονίμως ουραγούς των εξελίξεων.
Τα «βλέποντας και κάνοντας» ή «άφησε το για τους επόμενους», δεν συνάδουν με την εξωτερική πολιτική μιας σοβαρής χώρας. Με τιτάνιες προσπάθειες καταφέρνουμε συνήθως να σβήνουμε τις φωτιές που ανάβουν γύρω μας. Ως πότε όμως και για πόσο;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου