Μέχρι προ ολίγων μηνών, η φράση "ρήτρα αναπροσαρμογής" ήταν άγνωστη στους περισσότερους από εμάς.
Κι όμως, οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας, όπως για παράδειγμα η ΔΕΗ από τον περασμένο Αύγουστο για τα Γ1 οικιακά τιμολόγια, είχαν ήδη αποφασίσει την ενεργοποίηση της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς.
Το αποτέλεσμα; Τους τελευταίους τέσσερις μήνες ολοένα και περισσότερα νοικοκυριά και επιχειρήσεις αντιλήφθηκαν την αποτύπωσή της στη ραγδαία αύξηση του ηλεκτρικού ρεύματος σε
λογαριασμούς, που πολλές φορές υπερβαίνουν σε ποσά το βασικό μισθό.Τι εννοούμε με τον όρο ρήτρα αναπροσαρμογής, ο οποίος αναγράφεται στα συμβόλαιά;
Ουσιαστικά πρόκειται για την χρέωση ανά κιλοβατώρα ανάλογα με την τιμή χονδρικής της αγοράς ρεύματος, που διαμορφώνεται καθημερινά στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, από τους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος που τους επιτρέπει, σε αντίθεση με τα συμβόλαια σταθερής τιμολόγησης, να αναπροσαρμόζουν τις χρεώσεις στους λογαριασμούς είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω.
Ωστόσο, οι διεθνείς ανατιμήσεις των καυσίμων και η ενεργειακή κρίση, που κορυφώθηκε, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, έχουν εκτοξεύσει ακόμα περισσότερο την χονδρική τιμή ρεύματος.
Αυτό οδήγησε το 1\3 συνολικά των καταναλωτών, όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, να βρίσκεται αντιμέτωπο με τις πρόσθετες αυξήσεις στους λογαριασμούς του, με τη ρήτρα αναπροσαρμογής να ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος των επιβαρύνσεων.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο ζήτημα αναφέρθηκε πρόσφατα και ο Συνήγορος του Πολίτη, στον οποίο έχει κατατεθεί μεγάλος αριθμός καταγγελιών που αφορά σε προβλήματα των καταναλωτών με τις ρήτρες, οποίοι ζήτησαν από την ανεξάρτητη αρχή να μεσολαβήσει κατά των υπερβολικών χρεώσεων της ΔΕΗ και άλλων παρόχων.
Οι καταναλωτικές οργανώσεις ΙΝΚΑ και ΕΚΠΟΙΖΩ από πλευράς τους έχουν προς το παρόν καταφύγει σε συλλογικές αγωγές ενάντια στους παρόχους ηλεκτρικού ρεύματος.
Και οι δυο έχουν καταθέσει συλλογικές αγωγές κατά της ΔΕΗ, με τη δικάσιμη να έχει οριστεί την 1η Ιουνίου, ενώ έχουν προαναγγείλει ανάλογες αγωγές και κατά άλλων προμηθευτών ρεύματος.
Στόχος των καταναλωτικών οργανώσεων είναι σε πρώτη φάση να αναδειχτεί η καταχρηστική φύση της ρήτρας αναπροσαρμογής και να μπει ένα όριο στις αλόγιστες αυξήσεις που επιφέρει.
Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες υπερασπίζονται τη θέση τους και αντικρούουν τα περί καταχρηστικότητας της ρήτρας.
Αντιτείνουν, επίσης, πως για να υποστηρίξουν τους καταναλωτές στις αυξήσεις αυτές έχουν ήδη προσφέρει μεγάλες εκπτώσεις, με τη ΔΕΗ συγκεκριμένα να δηλώνει πως έχει διαθέσει 800 εκ ευρώ σε εκπτώσεις των λογαριασμών ρεύματος.
Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση, πέρα από τις ήδη χορηγούμενες από το φθινόπωρο μηνιαίες επιδοτήσεις στα νοικοκυριά, προχώρησε (στις 7 Μαΐου) στην ανακοίνωση μέτρων στήριξης για το ρεύμα, στα οποία, μεταξύ άλλων, έκανε λόγο και για ουσιαστική αναστολή της ρήτρας αναπροσαρμογής από την 1η Ιουλίου Έχει, λοιπόν, ενδιαφέρον να αποτυπωθεί η θέση κάθε πλευράς λίγες μέρες μόνο πριν τη πρώτη δίκη για τη ρήτρα.
Για ποιο λόγο επελέγη η λύση της συλλογικής αγωγής έναντι των ατομικών δικαστικών προσφυγών;
Σύμφωνα με το δικηγόρο του ΙΝΚΑ, Γιώργο Καλτσά, οι συλλογικές αγωγές έχουν πλεονεκτήματα, τόσο από πλευράς της νομικής τους σημασίας όσο και από πλευράς ταχύτητας, καθώς δίνεται η δυνατότητα πιο γρήγορης εκδίκασής τους.
Προσθέτει, επίσης, πως "έπειτα από την αμετάκλητη περάτωση της δίκης, δίνεται η δυνατότητα στο κράτος να νομοθετήσει και αυτό είναι κάτι που προάγει η συλλογική εκδίκαση". Πέρα από αυτό, οι καταναλωτικές ενώσεις τονίζουν πως επέλεξαν αυτή την οδό, λόγω της μη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση του φαινομένου από τα αρμόδια υπουργεία και τις εποπτικές αρχές.
"Ο συμβατικός όρος που αφορά στη ρήτρα αναπροσαρμογής είναι αδιαφανής, παράνομος και καταχρηστικός και συνεπώς άκυρος", αναφέρει η πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ, Παναγιώτα Καλαποθαράκου.
"Με τη ρήτρα αναπροσαρμογής η χρέωση προμήθειας υπολογίζεται με βάση μία πολύπλοκη και δυσνόητη μεθοδολογία, που απαιτεί την εκτέλεση συνεχόμενων μαθηματικών πράξεων και την εξοικειωμένη γνώση δεδομένων και όρων της ενεργειακής αγοράς.
Περιέχει δε διάφορους δυσνόητους για τον καταναλωτή συντελεστές και μεγέθη, που προσδιορίζονται χωρίς διαφάνεια και καθορίζονται με τρόπο που ουσιαστικά απαγορεύει τη μείωση της χρέωσης, καταδικάζοντας τους καταναλωτές σε συνεχείς και υπέρογκες αυξήσεις.
Επίσης, η σύνδεση του τιμήματος με έναν δείκτη που υπόκειται στους κινδύνους και τα παιχνίδια της χρηματιστηριακής αγοράς είναι αδιαφανής και καθιστά την αναπροσαρμογή μη εύλογη και άδικη", συνεχίζει, εξηγώντας τη θέση της ΕΚΠΟΙΖΩ για την καταχρηστική και μη νόμιμη φύση της ρήτρας.
Η ρήτρα αναπροσαρμογής προβλέφθηκε, αρχικά, με τον κώδικα ηλεκτρικής ενέργειας το 2013. Το 2018 θεσπίστηκε το Χρηματιστήριο Ηλεκτρικής Ενέργειας, όπου εισήχθη πρώτη φορά το δικαίωμα αναπροσαρμογής της τιμής χονδρικής της ρήτρας και το 2021 οι πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας εισήγαγαν τον όρο στα συμβόλαια, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, εξηγεί ο κ. Καλτσάς.
Ενώ η αρμόδια Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) επέστησε ανώτατα και κατώτατα όρια για την τιμή της χονδρικής, οι πάροχοι ενεργοποιούν συνήθως μόνο τα ανώτατα όρια, με αποτελέσματα που συνιστούν υπερκέρδη των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας, λένε οι εκπρόσωποι των καταναλωτικών ενώσεων.
Φυσικά, αμφότερες οι καταναλωτικές οργανώσεις είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους και σε επόμενες συλλογικές αγωγές που αναμένεται να κατατεθούν και ενάντια των άλλων παρόχων εκτός της ΔΕΗ, ενώ, όπως αναφέρει και η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, έχουν ήδη σταλεί επιστολές στα συναρμόδια Υπουργεία, στη ΡΑΕ και στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, ώστε να προβούν στις απαραίτητες διορθωτικές ενέργειες, να υπάρξει εποπτεία και περιορισμός της αισχροκέρδειας και να επιταχυνθεί η μετάβαση στις ΑΠΕ.
Τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης, αν και οι εκπρόσωποι των καταναλωτικών ενώσεων αναγνωρίζουν τον θετικό χαρακτήρα τους, καθώς, όπως είπε και ο Γιώργος Καλτσάς "οτιδήποτε εξοικονομεί έστω και 1 ευρώ από τον καταναλωτή είναι καλό", δεν επαρκούν.
"Χρειάζονται μέτρα διαρθρωτικά μόνιμου και όχι προσωρινού χαρακτήρα. Δεν βλέπουμε μια προσπάθεια εξυγίανσης της αγοράς ενέργειας, ώστε να εναρμονιστεί με την ενωσιακή νομοθεσία η οποία προβλέπει ρητά ότι οι τιμές της ενέργειας πρέπει να είναι προσιτές στους καταναλωτές.
Χρειάζεται αλλαγή του μοντέλου διαμόρφωσης των τιμών, το οποίο είναι εξαιρετικά προβληματικό (οι τιμές καθορίζονται από το χρηματιστήριο της ενέργειας 100%, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν διμερείς συμβάσεις)" σχολιάζει η πρόεδρος της ΕΚΠΟΙΖΩ.
Ενδεικτικά της ανάγκης για μέτρα στήριξης είναι τα παραδείγματα υψηλών χρεώσεων σε λογαριασμούς ρεύματος.
Σύμφωνα με την ΕΚΠΟΙΖΩ, χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ενός εκκαθαριστικού λογαριασμού για την περίοδο 22/11/21 – 17/03/22 με κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος 672,55 ευρώ, στον οποίο η Αναπροσαρμογής έφτασε τα 1.137,00 ευρώ.
Ακόμη το παράδειγμα ενός έναντι λογαριασμού από 2/10-27-10-2021, για 26 μέρες, με κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος 43,45 ευρώ, με τη ρήτρα αναπροσαρμογής να ανέρχεται στα 84,30 ευρώ.
Φυσικά, υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος, η πλευρά των ίδιων των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο κ. Μίλτος Ασλάνογλου, γενικός διευθυντής της ΕΣΠΕΝ (Ελληνικός Σύνδεσμος Προμηθευτών Ενέργειας) , στον αντίποδα των ισχυρισμών των καταναλωτικών ενώσεων αναφέρει πως οι καταναλωτές θα μπορούσαν να φύγουν από τον εκάστοτε πάροχο, σε περίπτωση που έβλεπαν παράλογες αυξήσεις στους λογαριασμούς ή δεν είχαν ενημερωθεί επαρκώς.
"Η ρήτρα απλώς αντανακλά το αυξημένο κόστος που οι πάροχοι είναι αναγκασμένοι να πουλήσουν στους καταναλωτές την κιλοβατώρα. Αν αυτό δεν άλλαζε, δεδομένου πως μέχρι τώρα πολλοί προσέφεραν σταθερά τιμολόγια, μπορεί οι εταιρείες προμήθειας ρεύματος να αναγκαζόντουσαν ακόμη και να κλείσουν".
Οι αυξήσεις στο κόστος παραγωγής ρεύματος, σύμφωνα με τις ίδιες τις εταιρείες ηλεκτρικού ρεύματος, είναι μεγάλες και πρέπει κάπως να αποτυπωθούν και στους λογαριασμούς, ενώ ταυτόχρονα, όπως προαναφέρθηκε, η ΔΕΗ έχει ήδη προσφέρει ελαφρύνσεις 800 εκατ. ευρώ στους καταναλωτές.
Για τον κ. Ασλάνογλου, αυτά που θα πρέπει να εξεταστούν στο δικαστήριο είναι, πρώτα από όλα, αν κάποιος είχε σταθερό τιμολόγιο και αυτό άλλαξε μονομερώς και δεύτερο, αν η ενημέρωσή του σχετικά με αυτή την αλλαγή ήταν έγκαιρη και επαρκής.
Αν και θεωρεί πως, δεδομένου της ευρέως διαδεδομένης αύξησης στην τιμή της χονδρεμπορικής, δεν απαιτείται απαραίτητα η ατομική ενημέρωση του καταναλωτή. Να σημειωθεί σε αυτό το σημείο πως δεν θα υπάρξει παρέμβαση της ΕΣΠΕΝ σε καμία από τις δίκες των παρόχων, οπότε η κάθε εταιρεία θα το χειριστεί με το δικό της τρόπο.
Το ποια πλευρά θα βρει το δίκιο της θα κριθεί, φυσικά, στο δικαστήριο, με τη δικάσιμη ημερομηνία για τη ΔΕΗ να έχει οριστεί την πρώτη Ιουνίου. Ωστόσο οι καταναλωτές είναι αυτοί που βρίσκονται στη μέση των εξελίξεων.
Για αυτούς το πιο ουσιαστικό κομμάτι της δικαστικής απόφασης είναι ότι θα αποτελέσει το έναυσμα για την λήψη ή μη περαιτέρω και αποτελεσματικότερων πολιτικών αποφάσεων για την κατάργηση ή μη της ρήτρας αναπροσαρμογής ή για τη νομοθετική αλλαγή του τρόπου τιμολόγησης του ρεύματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου