ELAτε να πούμε αλήθειες - Πώς κατέρρευσε η κυπριακή Οικονομία

15/05/2013-Η τελευταία πράξη του “δράματος” της Λαϊκής Τράπεζας στην Κύπρο

 της Ειρήνης Χαραλαμπίδου

Ο τ. διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου Αθανάσιος Ορφανίδης κατέθεσε χθες στην Επιτροπή Θεσμών της Κυπριακής Βουλής, στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης εξέτασης για τη λειτουργία των θεσμών του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Οι τοποθετήσεις των βουλευτών του ΑΚΕΛ και του Αθανάσιου Ορφανίδη ανάλωσαν τον
περισσότερο χρόνο της συνεδρίασης, με τις δύο πλευρές να καταθέτουν θέσεις οι οποίες σε γενικές γραμμές έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν.
Σε επίπεδο εντυπώσεων, οι βουλευτές του ΑΚΕΛ «κέρδισαν» με τις αιχμηρές αναφορές τους στον σκληρό δίσκο που πήρε από το γραφείο του ο κ. Ορφανίδης.

Ο τέως διοικητής απάντησε με τον παραλληλισμό της οικονομικής πολιτικής του ΑΚΕΛ με την τραγωδία στο Μαρί.(Ο απολογισμός της τραγωδίας από την έκρηξη της 11ης Ιουλίου 2011, στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» σε ότι αφορά ανθρώπινες απώλειες είναι 13 νεκροί και 62 τραυματίες.)

Ο Ορφανίδης σφυροκοπήθηκε επί σχεδόν μία ώρα από τους βουλευτές του ΑΚΕΛ για τον τρόπο που άσκησε τα εποπτικά του καθήκοντα και συγκεκριμένα για την υπόθεση της Uniastrum, τη μετατροπή της Marfin Egnatia από θυγατρική σε υποκατάστημα και την παροχή έκτακτης ρευστότητας.
Σε ό,τι αφορά το τελευταίο, η άποψη του ΑΚΕΛ είναι ότι ο κ. Ορφανίδης είχε γνώση των προβλημάτων φερεγγυότητας της Λαϊκής. Του καταλογίστηκε, μάλιστα, ότι παραπλανούσε και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την κατάσταση της Λαϊκής.
Ο τ. διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας από την πλευρά του στόχευσε στο θυμικό και στην κακή αίσθηση που έχει μέσος Κύπριος για τα πεπραγμένα της διακυβέρνησης Χριστόφια, καθώς παραλλήλισε τους χειρισμούς της τότε κυβέρνησης με την τραγωδία στο Μαρί.

Η άποψή του είναι ότι η πολιτική Χριστόφια οδήγησε στην επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών, συναίνεσε σε αποφάσεις που έπληξαν τις κυπριακές τράπεζες (κούρεμα των ελληνικών ομολόγων), αλλά όταν αντιλήφθηκε, τον Ιούνιο του 2012, ότι με τους χειρισμούς της η προσφυγή στο μνημόνιο κατέστη μονόδρομος, τότε έγινε προσπάθεια να φορτωθεί η ευθύνη στον τραπεζικό τομέα μέσω της διόγκωσης των κεφαλαιακών του αναγκών, έργο που, κατά τον Ορφανίδη, εκτέλεσε η PIMCO.

Η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου με άρθρο της υπό τον τίτλο «ELAτε να πούμε αλήθειες» καταρρίπτει τα επιχειρήματα Ορφανίδη και του πιστώνει με στοιχεία, σημαντική ευθύνη για την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας και κατ’ επέκταση της κυπριακής Οικονομίας.

Διαβάστε το άρθρο με όλα τα στοιχεία όπως τα καταγράφει η Ειρήνη Χαραλαμπίδου

ELAτε να εξετάσουμε τις ευθύνες. Ο διατραπεζικός δανεισμός της Μαρφίν Λαϊκής ήταν €10.5 δισεκατομμύρια από το 2009.
Εδώ και περίπου έξι μήνες γίνεται μια οργανωμένη προσπάθεια να αποδειχτεί ότι την ευθύνη για το ότι έχει χορηγηθεί ELA*(μηχανισμό παροχής ρευστότητας τον ELA (Emergency Liquidity Assistance) στη Μαρφίν Λαϊκή πέραν των €9 δις, την έχει ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, με αποτέλεσμα τις συνεχείς αναφορές περί παραπομπής του Διοικητή στο Ανώτατο Δικαστήριο για τερματισμό των υπηρεσιών του.
Υπάρχει επίσης ο ισχυρισμός ότι ο Διοικητής
 α) έδινε ELA στη Μαρφίν Λαϊκή, όταν ήταν αφερέγγυα και
 β) χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Έχω την εντύπωση ότι η όλη προσπάθεια δεν στηρίζεται σε μια εκτεταμένη ανάλυση των ιστορικών οικονομικών στοιχείων της Μαρφίν Λαϊκής.
 Μια ανάλυση που κατά την ταπεινή μου άποψη αποδεικνύει ότι η σπορά της θύελλας και της καταστροφής της Λαϊκής και του τόπου μας έγιναν πολύ νωρίτερα, στα έτη 2008-2011 όταν ο διατραπεζικός δανεισμός, περιλαμβανομένου και δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ανήλθε από τότε στα €10.5 δισεκατομμύρια, για να στηρίξει την υπέρμετρη επέκταση της Λαϊκής Τράπεζας στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια και όταν η Λαϊκή Τράπεζα απορροφούσε τη Μαρφίν Εγνατία Τράπεζα ΑΕ, μεταφέροντας όλο το βάρος και τη νομική ευθύνη για τέτοιο διατραπεζικό δανεισμό στην Κύπρο.
 Με αποτέλεσμα, όταν οι οικονομικές συνθήκες και η κακοδιαχείριση της Τράπεζας κυρίως στην Ελλάδα οδήγησαν σε σοβαρές οικονομικές ζημίες από τα ελληνικά ομόλογα και το δανειακό χαρτοφυλάκιο της Τράπεζας στην Ελλάδα, να υπάρξει σοβαρή απώλεια σε καταθέσεις, πρώτα στην Ελλάδα και μετά στην Κύπρο, με μόνη επιλογή το ELA.

2008 – 2011: Εκτεταμένη πιστωτική επέκταση που υπερκάλυπτε τις καταθέσεις στην Ελλάδα και άλλες χώρες.

Μεταξύ 2007 και 2011 το χαρτοφυλάκιο χορηγήσεων της Μαρφίν Λαϊκής αυξήθηκε κατά €9.1 δις (δηλαδή κατά περίπου 50%), φτάνοντας τα €27.4 δις. Το αξιοσημείωτο όμως είναι ότι στην περίπτωση της Ελλάδας:
-Το χαρτοφυλάκιο δανείων περιλάμβανε όλα τα MIGοδάνεια και το υπόλοιπο προβληματικό χαρτοφυλάκιο που οδήγησαν σε τεράστιες προβλέψεις στην Τράπεζα χωρίς πηγές αποπληρωμής.
-Τα δάνεια, από το 2009 υπερέβαιναν το ποσό των καταθέσεων, φτάνοντας μάλιστα το 2011 – λόγω και της αβεβαιότητας που υπήρχε στην Ελλάδα και τη σοβαρή απώλεια καταθέσεων στην Ελλάδα - να αντιπροσωπεύουν (εξαιρουμένων των άλλων χωρών) στο τέλος του 2011 το 172% των καταθέσεων. Σημειώνεται η σοβαρή μείωση καταθέσεων στην Ελλάδα κατά το 2011, κατά περίπου €4 δισεκατομμύρια.
Με αυτά τα δεδομένα, καθώς και λόγω της αγοράς ελληνικών ομολόγων για να καλυφθούν πρόσκαιρα οι χαμηλότερες οικονομικές αποδόσεις, που γενικά κατέγραφε η Τράπεζα, η Μαρφίν Λαϊκή Τράπεζα και κυρίως η Μαρφίν Εγνατία ΑΕ, δεν είχαν άλλες επιλογές παρά να αυξάνουν συνεχώς την εξάρτησή τους από διατραπεζικό δανεισμό, κυρίως από εργαλεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπως καλυμμένα ομόλογα, τιτλοποίηση απαιτήσεων κλπ.
2008 – 2010: Εκτεταμένη επέκταση του Ισολογισμού της Μαρφίν Λαϊκής και χρήση διατραπεζικού δανεισμού, κυρίως από Κεντρικές Τράπεζες. Το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων της Μαρφίν Λαϊκής σημείωσε στην περίοδο 2008 -2010, μια τεράστια αύξηση, στηριζόμενο σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό από Κεντρικές Τράπεζες, ως ακολούθως:

Σημειώνω τα εξής:
1. Μέχρι και τον Σεπτέμβριο 2012, όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, ο συνολικός διατραπεζικός δανεισμός, περιλαμβανομένου και του ELA – ανέρχεται στα περίπου ίδια επίπεδα όπως με το 2009. Αυτό που αλλάζει, είναι η μορφή χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού η ΕΚΤ περιόρισε την αξία εξασφαλίσεων σε υφιστάμενα χρηματοδοτικά προγράμματα (όπως προγράμματα χρηματοδότησης καλυμμένων ομολογιών), αναγκάζοντας έτσι την Τράπεζα να ζητήσει ELA για να καλύψει τη διαφορετική προσέγγιση της ΕΚΤ σε τέτοια χρηματοδοτικά προγράμματα καθώς και την αυξανόμενη απώλεια καταθέσεων.
2. Η ραγδαία επέκταση του Ισολογισμού της Μαρφίν Λαϊκής οφείλεται κυρίως στη σημαντική αύξηση του χαρτοφυλακίου δανείων, όπως παρουσιάζεται πιο πάνω, καθώς και σε αγορές χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, κυρίως ελληνικών ομολόγων, με σκοπό, και αγνοώντας την υπέρμετρη συσσώρευση κινδύνου σε μια μόνο τάξη επένδυσης, την πρόσκαιρη εγγραφή κερδών για αναστροφή της συνεχούς πτωτικής, από το 2007, πορείας των οικονομικών αποτελεσμάτων της Μαρφίν Λαϊκής.

ELAτε να δούμε την αλήθεια.

1. Γιατί, κ Ορφανίδη ενέκρινες τη διασυνοριακή συγχώνευση;
Η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου και ο κ. Ορφανίδης γνώριζαν από το 2009 την προβληματική κατάσταση της Μαρφίν Εγνατία ΑΕ και ιδιαίτερα το προβληματικό της χαρτοφυλάκιο. Αγνόησαν ουσιαστικά τις Εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίες κατέγραφαν αναλυτικά την κατάσταση και τις τραπεζικές πρακτικές και τους κινδύνους από αυτές για τη Μαρφίν.

Παρόλα αυτά, επέλεξε να εγκρίνει τη διασυνοριακή συγχώνευση μέσω απορρόφησης της Μαρφίν Εγνατία Τράπεζα ΑΕ, φορτώνοντας τεράστια βάρη στην Κύπρο, περιλαμβανομένων της ευθύνης προστασίας των καταθετών Ελλάδας αλλά εξίσου - και πολύ σημαντικά - την ευθύνη παροχής ρευστότητας για την προβληματική κατάσταση της Μαρφίν Εγνατία στην Ελλάδα. Εκεί δηλαδή, που η Μαρφίν Εγνατία ΑΕ θα είχε το δικό της ΕLΑ, αυτό το μετέφερε στους ώμους της Κύπρου.
Μέσω της έγκρισης της διασυνοριακής συγχώνευσης, για την οποία επιμένω είχε πλήρη ευθύνη η τότε Διοίκηση της Κεντρικής Τράπεζας, ως και η σχετική επιστολή μου ημερομηνίας 7 Σεπτεμβρίου 2013, στην οποία καταγράφω τις σχετικές νομοθεσίες, που αφορούν στην εγκατάσταση και τερματισμό εργασιών υποκαταστημάτων, στην ιδιοκτησία και διαχείριση τραπεζών – συγχώνευση.

Ο κ. Ορφανίδης αγνόησε την φθίνουσα πορεία της Μαρφίν Εγνατία Τράπεζας στην Ελλάδα, και μετέφερε στην Κύπρο την ευθύνη παροχής ρευστότητας (και προστασίας των Ελλαδιτών καταθετών), για μια Τράπεζα, όπου ο Δείκτης Δάνεια προς Καταθέσεις (στην Ελλάδα) ήταν στο τέλος του 2010 στο 120% και το 2011 ανήλθε στο 172%.

- Ο κ Ορφανίδης μετέφερε τη νομική ευθύνη για τη ρευστότητα, που παρείχε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην Μαρφίν Εγνατία Τράπεζα από την Ελλάδα στην Κύπρο. Στη Σημείωση 31 των Οικονομικών Καταστάσεων της Μαρφίν Λαϊκής για το έτος 2011 αναφέρεται το εξής :
«Μετά τη διασυνοριακή συγχώνευση, οι καλυμμένες ομολογίες της Μαρφίν Εγνατία Τράπεζας ΑΕ θεωρούνται ότι έχουν εκδοθεί από τη Λαϊκή στην Κύπρο».
Πρακτικά, αυτό σήμαινε ότι από το Μάρτιο του 2011, το νομικό βάρος έναντι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας σε σχέση με τη ρευστότητα που παρείχε μέχρι τότε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Μαρφίν Εγνατία ΑΕ μέσω προγραμμάτων για καλυμμένες ομολογίες και τιτλοποιήσεις απαιτήσεων, μεταφέρθηκε σε μια νύκτα στην Κύπρο, όπως φαίνεται και στον πιο κάτω Πίνακα, όπου το 2011 μειώθηκε ο διατραπεζικός δανεισμός στην Ελλάδα κατά €3.7 δισεκατομμύρια και αυξήθηκε στην Κύπρο σχεδόν ισόποσα (και που πλέον στο τέλος του 2011 είχε διαμορφωθεί σε ELA λόγω και απώλειας καταθέσεων).

2. Πότε κατέστη η Μαρφίν Λαϊκή αφερέγγυα;
3. Στις 29 Φεβρουαρίου 2012 η Μαρφίν Λαϊκή ανακοίνωσε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα 2011, με ζημιές €3.6 δισεκατομμυρίων και Ίδια Κεφάλαια μόλις €600 εκατομμύρια.
- χωρίς να είναι σε θέση να ανακοινώσει τον Δείκτη Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων, λέγοντας μόνο ότι προβαίνει σε ενέργειες για να πετύχει το Δείκτη Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων που θέτει η Κεντρική Τράπεζα,
- χωρίς να έχει συμφωνήσει με το Κυπριακό Κράτος την οποιαδήποτε συγκεκριμένη οικονομική στήριξη, τουναντίον οι μόνες αναφορές ήταν «περί ενδιαφέροντος από αξιόπιστους στρατηγικούς επενδυτές», δήλωση η οποία όλοι πλέον γνωρίζουμε, ότι δεν είχε οποιαδήποτε αξιοπιστία και η οποία δεν στήριζε με συγκεκριμένο τρόπο την φερεγγυότητα της Τράπεζας,
- χωρίς, κατά παράβαση του Άρθρου 169 του περί Εταιρειών Νόμου, να προβαίνει σε σύγκληση Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης για συνέχιση των εργασιών της αφού είχε απολέσει πέραν του 50% του κεφαλαίου της,
- και με τον ELA να ανέρχεται την ημέρα αυτή στα €5.2 δισεκατομμύρια.
Άρα, εάν θέλουμε να συζητούμε ως προς το ποιος παρείχε ρευστότητα στην Μαρφίν Λαϊκή, όταν ήταν αφερέγγυα, εάν θέλετε να πούμε ποιος ήταν αυτός που έβαλε τη Μαρφίν Λαϊκή στον αναπνευστήρα, αυτός δεν είναι άλλος από τον τέως Διοικητή της Κεντρικής κ. Αθανάσιο Ορφανίδη. Τουναντίον το Κυπριακό Κράτος ενεργώντας με γνώμονα τη διάσταση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας στις 27 Απριλίου 2012 παρείχε δέσμευση στήριξης της φερεγγυότητας της Τράπεζας, ούτως ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ως δρώσα οικονομική μονάδα, ενώ στις 18 Μαΐου 2012 η Βουλή ενέκρινε την αναδοχή των δικαιωμάτων προτίμησης, επαναφέροντας έτσι μέσω αυτών των ενεργειών και προθέσεων την φερεγγυότητα της Τράπεζας.
4. Αλήθεια, ακόμη λέμε πως δε γνωρίζαμε για την προβληματική ρευστότητα στη Λαϊκή;
Τότε με ποιό σκεπτικό η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε τον Περί της Παραχώρησης Κυβερνητικών Εγγυήσεων για τη Σύναψη Δανείων ή / και Έκδοση Ομολόγων από Πιστωτικά Ιδρύματα Νόμο του 2012 στις 9 Νοεμβρίου 2012 και τον Τροποποιητικό αυτού στις 23 Νοεμβρίου 2012;
Δεν ψηφίστηκαν οι πιο πάνω Νόμοι, εκτάκτως, με το σκεπτικό να μπορεί η Λαϊκή Τράπεζα να εκδίδει ομόλογα εγγυημένα από το Κυπριακό Κράτος, και τα οποία στη συνέχεια να χρησιμοποιούνται ως εξασφάλιση για σκοπούς άντλησης ρευστότητας μέσω πράξεων αναχρηματοδότησης με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;

ELAτε να είμαστε ειλικρινείς με τι λέει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Με πηχυαίους τίτλους, γίνεται αναφορά στο ότι η ΕΚΤ ανακοίνωσε, ότι ευθύνη για το ELA έχει η Εθνική Κεντρική Τράπεζα σε κάθε μέλος της ευρωζώνης. Πολύ σωστά. Δεν λέει πουθενά όμως ότι η παροχή ELA γίνεται χωρίς παρακολούθηση από την ΕΚΤ, εξού και η ΕΚΤ σημειώνει τα εξής:
«….However, Article 14.4 of the Statute of the European System of Central Banks and of the European Central Bank (Statute of the ESCB) assigns the Governing Council of the ECB responsibility for restricting ELA operations if it considers that these operations interfere with the objectives and tasks of the Eurosystem. Such decisions are taken by the Governing Council with a majority of two-thirds of the votes cast. To enable the Governing Council to adequately assess whether such interference is given, it has to be informed of such operations in a timely manner. A procedure to this end has been in place since 1999 – and it has been reviewed regularly since then. The key features of the current procedure are summarised below. As a rule, NCBs inform the ECB of the details of any ELA operation, at the latest, within two business days after the operation was carried out. The information needs to include, at least, the following elements:…»

Δηλαδή υπάρχει ίχνος σοβαρότητας στον ισχυρισμό, ότι η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ξεγέλασε την ΕΚΤ σε σχέση με το ELA;

Υπάρχει ίχνος σοβαρότητας στον ισχυρισμό ότι η EKT και η ΤΡΟΪΚΑ δε γνώριζαν από την πρώτη στιγμή για το πώς είχε διαμορφωθεί το ύψος του ELA; - Όταν μάλιστα η ίδια η ΕΚΤ θέτει και χρηματοοικονομικά επίπεδα για ίδια εξέταση του ύψους του ELA σημειώνοντας ότι:
- In the event of the overall volume of the ELA operations envisaged for a given financial institution or group of financial institutions (on a consolidated basis and including its foreign branches) exceeding a threshold of €500 million, the NCB(s) involved must inform the ECB as early as possible prior to the extension of the intended assistance.
- In the event of the overall volume of the ELA operations envisaged being expected to exceed a threshold of €2 billion, the Governing Council considers whether there is a risk that the ELA involved may interfere with the objectives and tasks of the Eurosystem.
ELAτε επιτέλους να σοβαρευτούμε ως προς το ποιοι έχουν πραγματικά ευθύνες για την κατάντια του τραπεζικού μας συστήματος!

*Σαν μηχανισμός ο ELA θεσμοθετήθηκε το 1999, αποτελεί μηχανισμό βραχυχρόνιας  ρευστότητας (δεν μπορεί να έχει διάρκεια πάνω από 6 μήνες δηλαδή) και η λειτουργία του ρυθμίζεται από το άρθρο 14 παρ. 4 του καταστατικού της Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. 
Μία τράπεζα για να δανειστεί από τον μηχανισμό ELA πρέπει να καταθέσει επαρκείς εγγυήσεις στην Εθνική Κεντρική Τράπεζα (ΤτΕ για την Ελλάδα) που να αποδεικνύουν τη φερεγγυότητα της.
 Η Εθνική Κεντρική Τράπεζα έχει διάστημα 2 εργάσιμων ημερών προκειμένου να ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για το ύψος του δανείου, το συμφωνηθέν επιτόκιο και τη φερεγγυότητα του δανειολήπτη. 
 Σε περίπτωση που η σχεδιαζόμενη παροχή ρευστότητας υπερβαίνει τα 2 δις ευρώ τότε απαιτείται έγκριση 2/3 του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ (ήτοι 16 ψήφοι σε σύνολο 25). Να σημειωθεί ότι ανά πάσα στιγμή το Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μπορεί να διακόψει την υφιστάμενη χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού ELA και να την καταστήσει απαιτητή σε περίπτωση που κρίνει ότι απειλείται η σταθερότητα του Ευρωσυστήματος ή δεν υπάρχουν οι απαραίτητες εγγυήσεις για την συνέχιση της παροχής.
 Μέχρι στιγμής σημαντική χρήση του ELA έχουν κάνει κυρίως τράπεζες της Ιρλανδίας που ο ELA ξεπέρασε τα 70 δις ευρώ, οι Ελληνικές τράπεζες το 2012 όπου ο ELA ξεπέρασε τα 100 δις και οι Κυπριακές τράπεζες όπου ο ELA ξεπέρασε τα 10 δις. 
 Ιστορικά να αναφερθεί ότι στη περίπτωση της Κύπρου, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ενώ αρχικά είχε εγκρίνει τη παροχή ρευστότητας μέσω του μηχανισμού ELA στη συνέχεια τη διέκοψε με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε στο λεγόμενο bail-in, το κούρεμα δηλαδή των καταθέσεων στις Κυπριακές τράπεζες (κατά 47,5% για την Τράπεζα Κύπρου στο ποσό άνω των 100.000 ευρώ και κατά περίπου 80% για την Λαϊκή Τράπεζα στο ποσό άνω των 100.000 ευρώ)  και τη χρεοκοπία της Λαϊκής Τράπεζας (πρώην Marfin).  

απο το koutipandoras.gr