Ἅγιος Βλαδίμηρος ὁ Ἰσαπόστολος καί Φωτιστής τῶν Ρώσων

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητοῦ  Ἡ ἐκχριστιάνιση τῶν Ρὼς (Ρώσων) εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα γεγονότα τῆς ἱστορίας. Κι᾿ αὐτὸ διότι οἱ πολυάριθμοι λαοὶ τῆς βορειοανατολικῆς Εὐρώπης, γνώρισαν τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἄφησαν ὁριστικὰ πίσω τὸν ἐφιαλτικὸ παγανισμὸ καὶ μαζί του τὸ βάρβαρο καὶ ἀπολίτιστο παρελθόν τους. Πρωτεργάτης σὲ αὐτὴ τὴν παλιγγενεσία ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Βλαδίμηρος, ὁ Μέγας Πρίγκιπας τοῦ Κιέβου, τοῦ ὁποίου δίκαια ἡ Ἐκκλησία τοῦ ἀπένειμε τὸν τίτλο τοῦ Ἰσαποστόλου. Γεννήθηκε περὶ τὸ 950 καὶ ἦταν νόθος γιὸς τοῦ ἡγεμόνα τοῦ Κιέβου Σβιάτοσλαβ Α' καὶ τῆς ὑπηρέτριάς του Μαλούσας. Ἀνῆκε στὴν βαραγγικὴ δυναστεία καὶ τὸ πραγματικό του ὄνομα ἦταν σκανδιναβικῆς προέλευσης: Βαλνταμάρ, ἀργότερα ἐκσλαβίστηκε σὲ Βολοντίμιρ (Βλαδίμηρος), ποὺ σημαίνει: αὐτὸς ποὺ ἐξουσιάζει τὸν κόσμο. Ἐπειδὴ ὁ πατέρας του ἀπουσίαζε συνεχῶς σὲ ἐκστρατευτικοὺς πολέμους τὴν ἀνατροφή του εἶχε ἀναλάβει ὁ θεῖος του Ντομπρίνια καὶ ἡ πιστὴ χριστιανὴ γιαγιά του Χέλγκα. Ὁ Ντομπρίνια ἦταν ἀδελφὸς τῆς Μαλούσας και ἡ Χέλγκε ἦταν μητέρα τοῦ Σβιάτοσλαβ. Φαίνεται πὼς τὰ δύο αὐτὰ πρόσωπα ἔπαιξαν καθοριστικὸ ρόλο γιὰ τὴν μετέπειτα πορεία τοῦ Βλαδιμήρου καὶ τίς μεγάλες ἀποφάσεις ποὺ πῆρε, οἱ ὁποῖες ἔστρεψαν τὴ ροὴ τῆς ἱστορίας.   Ὁ πατέρας τοῦ Σβιάτοσλαβ πολεμῶντας κατέλαβε τὰ βορειοανατολικὰ Βαλκάνια καὶ μετέφερε τὴν πρωτεύουσα τοῦ κράτους του στὸν Δούναβη, τὸ 969 στὴν πόλη Περεγιασλάβετς. Ταυτόχρονα ἐγκατέστησε τοὺς νεαροὺς γιούς του ὡς τοπικοὺς ἡγεμόνες σὲ διάφορες περιοχὲς τοῦ μεγάλου κράτους τῶν Ρώς. Τὸν γιὸ τοῦ Γιάροπολκ ἐγκατέστησε στὸ Κίεβο, τὸν Βλαδίμηρο στὸ Νόβγκοροντ καὶ τὸν Ὄλεγκ στὴν Ντρέβλινα. Ἐξυπακούεται πὼς οἱ τρεῖς γιοί του διεκδικοῦσαν τὸ θρόνο τοῦ πατέρα του  Τὸ 972 ὁ Σβιάτοσλαβ δολοφονήθηκε ἀπὸ τοὺς Πεσενέγκους, κατὰ διαταγὴ τοῦ βυζαντινοῦ αὐτοκράτορα Ἰωάννη Τσιμισκὴ (969-976). Ἡ ἐπέκτασή του στὰ Βαλκάνια θεωρήθηκε ἀπειλὴ γιὰ τὸ Βυζάντιο. Ὁ γιὸς τοῦ Γιάροπολκ φόρεσε τὸ στέμμα τοῦ πατέρα του καὶ μετέφερε τὴν πρωτεύουσα στὸ Κίεβο. Αὐτὸ ὅμως δὲν ἄρεσε στὸν ἀδελφὸ τοῦ Ὄλεγκ, ὁ ὁποῖος συμμάχησε μὲ τὸν Βλαδίμηρο καὶ ὑποκίνησαν ἐμφύλιο πόλεμο κατὰ τοῦ Γιάροπολκ. Ὅμως νικήθηκαν, ὁ Ὄλεγκ δολοφονήθηκε τὸ 977 καὶ ὁ Βλαδίμηρος ἔφυγε γιὰ τὴν Σκανδιναβία νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὴ μανία τοῦ ἀδελφοῦ του. Ἐκεῖ ὀργάνωσε στράτευμα ἀπὸ βαράγγους μισθοφόρους, τοὺς ὁποίους ἐκπαίδευσε. Τὸ 978 ἐκστράτευσε κατὰ τοῦ Γιάροπολκ καὶ κατέλαβε τὸ Νόβγκοροντ. Δύο χρόνια μετὰ κατέλαβε τὸ Κίεβο χωρὶς μάχῃ. Τελικὰ δολοφονήθηκε ὁ Γιάροπολκ καὶ ὁ Βλαδίμηρος καὶ τὸ 980 φόρεσε τὸ στέμμα τοῦ πατέρα του καὶ ἀνακηρύχτηκε ἡγεμόνας τῶν Ρώς. Ὁ Βλαδίμηρος ἀναδείχτηκε ἄξιος ἡγέτης, ὁ ὁποῖος ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς νικηφόρους πολέμους, ἀνέπτυξε καὶ τὴ διπλωματία. Συνῆψε συνθῆκες μὲ τοὺς γειτονικοὺς λαοὺς (Τούρκους, Γιοτβιγκίους, Βουλγάρους καὶ Πεσενέγκους), πετυχαίνοντας μιὰ σχετικὴ εἰρήνη, ἡ ὁποία τὸν βοήθησε νὰ ἀναδιοργανώσει τὸ κράτος του. Ἀνάπτυξε τὸ ἐμπόριο, ἐκμεταλλευόμενος τίς ποτάμιες ὁδούς. Ὡς χαρακτῆρας ἦταν ἡγεμονικὸς καὶ ἀδιάλλακτος. Τὸν διέκρινε ἡ φιληδονία, ἔχοντας χαρέμι ἀπὸ πολλὲς γυναῖκες, μὲ τίς ὁποῖες ἀπόκτησε 12 γιοὺς καὶ 11 θυγατέρες. Κύριο ἐπίσης μέλημά του ὑπῆρξε ἡ θρησκευτικὴ μεταρρύθμιση. Ὁ ἴδιος ἦταν φανατικὸς εἰδωλολάτρης. Ἀλλὰ ὑπὸ τὴν ἐπίδραση τῶν νότιων γειτονικῶν μονοθεϊστικῶν λαῶν, προσπάθησε νὰ μεταρρυθμίσει τὸν σλαβικὸ παγανισμό, ὁ ὁποῖος κρατοῦσε τὸ λαὸ σὲ ἀπίστευτη δεισιδαιμονία. Ἀνάδειξε τὴ λατρεία τοῦ ἀνώτατου «θεοῦ» Περούν, τοῦ σλαβικοῦ παγανισμοῦ, σὲ ὑπέρτατη θεότητα, προωθῶντας ἔτσι ἕνα εἴδους μονοθεϊσμοῦ. Ὅμως ἡ προσπάθειά του ἀπέτυχε καὶ γι᾿ αὐτὸ ἀναζήτησε ἔξω ἀπὸ τὸ κράτος καθαρὴ μονοθεϊστικὴ θρησκεία. Ζήτησε ἐκπροσώπους τοῦ Χριστιανισμοῦ, τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ καὶ τοῦ Ἰσλὰμ σὲ δημόσιο διάλογο, γιὰ νὰ ἀναδειχτῇ ἡ καλλίτερη θρησκεία, ποὺ θὰ διάλεγε γιὰ τὸ λαό του. Βυζαντινοὶ κληρικοὶ ἔφτασαν στὸ Κίεβο καὶ διαλέχτηκαν μὲ τοὺς Ἰουδαίους καὶ Μουσουλμάνους, τοὺς ὁποίους καὶ κατατρόπωσαν. Βλαδίμηρος πείστηκε πὼς ὁ Χριστιανισμὸς καὶ ἰδιαίτερα ἡ Ὀρθοδοξία, εἶναι ἡ τελειότερη θρησκευτικὴ πίστη καὶ ἀποφάσισε νὰ τὴν ἀσπασθεῖ ὁ ἴδιος καὶ νὰ τὴν ἐπιβάλει στὸ λαό του. Προφανῶς ἔπαιξε πρώτιστο ρόλο ἡ χριστιανικὴ πίστη τῆς γιαγιᾶς τοῦ Χέλγκε. Σημαντικὸ ρόλο ἔπαιξε ἐπίσης ἡ περιγραφὴ τῶν ἀπεσταλμένων του στὴν Κωνσταντινούπολη τῆς λαμπρῆς Θείας Λειτουργίας στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας.   Ἔτσι ἀποφάσισε νὰ κατηχηθῇ καὶ ἔλαβε τὸ ἅγιο Βάπτισμα, στὴ Χερσώνα τῆς Κριμαίας τὸ 988. Θεώρησε ὑψίστης σημασίας ὁ γεγονὸς ὅτι ἔλαβε τὸ φώτισμα ἀπὸ τὸ λαμπρὸ Βυζάντιο. Ἤθελε πιὸ στενὲς σχέσεις μὲ τοὺς βυζαντινοὺς καὶ γι᾿ αὐτὸ ζήτησε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Βασίλειο Β΄ τὸ Βουλγαροκτόνο (976-1025) νὰ παντρευτῇ τὴν ἀδελφή του Ἄννα, χωρίζοντας τίς δεκάδες συζύγους του. Ἡ μορφωμένη βυζαντινὴ πριγκίπισσα ἔφερε μαζί της πλῆθος μορφωμένων βυζαντινῶν λογίων, οἱ ὁποῖοι ἐργάστηκαν δραστήρια γιὰ τὸν ἐκπολιτισμὸ τῶν ὑπηκόων της. Ἔφερε ἐπίσης πληθώρα βυζαντινῶν κληρικῶν καὶ θεολόγων νὰ κατηχήσουν τὸ λαὸ καὶ νὰ τὸν βαπτίσουν. Συγκινητικὸ φαινόμενο ἦταν οἱ ὁμαδικὲς βαπτίσεις χιλιάδων Ρώσων στοὺς ποταμοὺς καὶ τίς λίμνες τῆς χώρας! Ὁ ἴδιος ὁ Βλαδίμηρος ἄλλαξε κυριολεκτικὰ χαρακτῆρα καὶ ζωή, ζῶντας μὲ εὐσέβεια καὶ δικαιοσύνη καὶ μεταρρυθμίζοντας τὸ κράτος καὶ τοὺς θεσμοὺς σύμφωνα μὲ τίς ἀρχὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Ὑποστήριζε τὴν Ἐκκλησία μὲ ὅλες του τίς δυνάμεις καὶ τὴν ἐπεξέτεινε σὲ ὅλη τὴν ἀπέραντη ἐπικράτειά του καὶ κατέστρεψε ὅλα τὰ εἰδωλολατρικὰ «ἱερά». Ὁ λαὸς τῶν Ρώσων βίωσε μιὰ σπάνια περίοδο εὐημερίας κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἡγεμονίας του. Ὁ Βλαδίμηρος, ὕστερα ἀπὸ 35 χρόνια ἡγεμονίας του, ἀρρώστησε καὶ πέθανε ξαφνικὰ τὸ 1015 ἐνῶ κατευθύνονταν πρὸς τὸ Νόβογκορντ, τὸν ὁποῖο διαδέχτηκε στὸ θρόνο ὁ μεγαλύτερος γιὸς τοῦ Σβιάτοπολκ. Ἡ Ἐκκλησία ἐκτίμησε τίς ἀνεκτίμητες ὑπηρεσίες του γιὰ τὸν ἐκχριστιανισμὸ τῶν Ρώσων καὶ τὴν στήριξη πρὸς Αὐτὴν καὶ γι᾿ αὐτὸ τὸν ἀνακήρυξε ἅγιο καὶ ἰσαπόστολο. Ὁ ἅγιος Βλαδίμηρος τιμᾶται ὡς μέγας ἅγιος ἀπὸ τοὺς Ρώσους καὶ θεωρεῖται ὁ φωτιστής τους. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 15 Ἰουλίου. https://ethnegersis.blogspot.com/