Η χρεοκοπία της Silicon Valley Bank την εβδομάδα που πέρασε συντάραξε τις αγορές με επίκεντρο το σημείο που κανένας δεν περίμενε: Τις τράπεζες.
Άπαντες τους τελευταίους μήνες προβλέπουν πως έχει ξεκινήσει μια καλή περίοδος για τις τράπεζες, καθώς η άνοδος των επιτοκίων τους δίνει την ευκαιρία να αυξάνουν ταχύτερα τα
επιτόκια χορηγήσεων σε σχέση με εκείνα των καταθέσεων και να αυξάνουν τα κέρδη.Μια μικρή τράπεζα όμως που ειδικευόταν στη χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων τετραπλασίασε τις καταθέσεις, κυρίως από νεοφυείς επιχειρήσεις, την περίοδο των μηδενικών επιτοκίων όταν αυτές αντλούσαν πολύ εύκολα κεφάλαια από τις αγορές...
Παράλληλα τριπλασίασε τις χορηγήσεις και το περίσσευμα το τοποθετούσε σε μακροπρόθεσμα αμερικανικά ομόλογα. Η άνοδος των επιτοκίων όμως μείωσε την αξία των ομολόγων που είχε στο χαρτοφυλάκιο με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να εμφανίσει λογιστικές ζημιές. Καθώς οι καταθέτες χρειάστηκαν κεφάλαια και άρχισαν να σηκώνουν από τις καταθέσεις, αναγκάστηκε να πουλήσει ομόλογα κάτω της τιμής και η λογιστική ζημιά να γίνει πραγματική.
Όταν προσπάθησε να πραγματοποιήσει αύξηση κεφαλαίου για να καλύψει τις ζημιές κανένας δεν ήθελε να τοποθετήσει χρήματα και πολλοί πελάτες έτρεξαν να αποσύρουν τις καταθέσεις... με αποτέλεσμα τη χρεοκοπία.
Κατ’ αρχήν η SVB μοιάζει με μικρή τράπεζα για να δημιουργήσει ένα συστημικό κίνδυνο. Το πιθανότερο είναι πως οι αρχές θα δρομολογήσουν τη διάσωσή της από κάποια άλλη μεγαλύτερη τράπεζα και θα εγγυηθούν τις καταθέσεις πριν ανοίξουν οι αγορές τη Δευτέρα.
Το πρόβλημα είναι αλλού. Η χρεοκοπία της SVB αποτελεί ένα μήνυμα στις Κεντρικές Τράπεζες και τις αγορές πως η άνοδος των επιτοκίων σε συνθήκες αυξημένου χρέους έχει αρχίσει να αγγίζει τα όρια της πρόκλησης χρεοκοπιών.
Η αύξηση του χρηματοοικονομικού κόστους έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όταν θα αρχίσουν να "κοκκινίζουν" τα δάνεια θα το αισθανθούν και οι τράπεζες.
Μπορεί η χρεοκοπία της 16ης σε μέγεθος αμερικανικής τράπεζας να προκλήθηκε από την πτώση της αξίας των ομολόγων, στις αγορές όμως προέκυψε ένα σήμα αύξησης της διάθεσης για αποφυγή ρίσκου. Από σήμερα άπαντες θα είναι προσεκτικότεροι.
Το πλέον πιθανό σενάριο είναι οι Κεντρικές Τράπεζες να σταματήσουν να ανεβάζουν τα επιτόκια με την ευκολία που τα ανέβαζαν.
Τούτο όμως, όταν ο πληθωρισμός δεν έχει τεθεί υπό έλεγχο, αποτελεί πρόβλημα...
Οι πιθανότητες λοιπόν να δούμε ένα δεύτερο κύμα ανόδου του πληθωρισμού, ισχυρότερο από το πρώτο αυξάνονται. Το σενάριο αυτό το επισημαίνουμε εδώ και πολύ καιρό από τη στήλη. Ιστορικά, όταν εμφανίζεται μια περίοδος αύξησης των τιμών, συνήθως κρατάει αρκετά χρόνια μέχρι να αλλάξουν οι συμπεριφορές, καταναλωτών, τραπεζιτών και πολιτικών...
Το βασικό σενάριο των οικονομικών εξελίξεων που υιοθετεί η στήλη, πριν ακόμη ο πληθωρισμός αρχίσει να ανεβαίνει, είναι περιληπτικά το εξής:
Η "άσωτη" νομισματική πολιτική σε Δύση και Ανατολή θα οδηγήσει κάποια στιγμή στην αφύπνιση του πληθωρισμού.
Στη συνέχεια οι κεντρικές τράπεζες θα επέμβουν συντονισμένα, αυξάνοντας τα επιτόκια. Καθώς όμως το ιδιωτικό και δημόσιο χρέος είναι πάνω από 400% του παγκόσμιου ΑΕΠ τα περιθώρια είναι περιορισμένα.
Η άνοδος των επιτοκίων πολύ σύντομα θα οδηγήσει σε χρεοκοπίες και ύφεση. Τούτο θα πανικοβάλει τις Κεντρικές Τράπεζες ακόμη περισσότερο από τον πληθωρισμό και θα τις οδηγήσει να αντιδράσουν με νέα μείωση των επιτοκίων και προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης.
Αυτό όμως είναι πιθανό να θέσει τον πληθωρισμό εκτός ελέγχου. Η επάνοδος της ισορροπίας σε συνθήκες αυξημένου χρέους δεν είναι εύκολη υπόθεση στη συνέχεια.
Οι συνέπειες
Οι χρηματιστηριακές αγορές σε συνθήκες πληθωρισμού δεν καταρρέουν αλλά γίνονται ιδιαίτερα ασταθείς. Τούτο πρακτικά μπορεί να σημαίνει πως το 2023 υπάρχουν το ίδιο αυξημένες πιθανότητες ο S&P 500 να δει π.χ. τις 5.000 μονάδες όσο και τις 2.000 μονάδες.
Το 2008, θα θυμούνται οι παλαιότεροι πως για να αντιμετωπιστεί η κρίση, η σύνοδος των G20 προέβη σε συντονισμένες κινήσεις. Αυτήν τη φορά μοιάζει δύσκολο η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία κλπ. να συμφωνήσουν τα ίδια πράγματα με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., την Ιαπωνία κλπ.
Καθώς οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί μεταξύ Δύσης και Ανατολής εντείνονται, η Ανατολή θα επιδιώξει να πλήξει οικονομικά τη στρατιωτικά πανίσχυρη Δύση. Η ηγεμονία του δολαρίου και του ευρώ ως παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα μέσω της ευχέρειας των ελλειμμάτων χρηματοδοτεί τόσο το υψηλότερο επίπεδο διαβίωσης της Δύσης όσο και τους αμυντικούς προϋπολογισμούς των δυτικών χωρών που ξεπερνούν το 1 τρισ. τον χρόνο.
Ήδη, υπάρχουν κινήσεις αποκαθήλωσης του δολαρίου και του ευρώ ως αποθεματικά νομίσματα και νομίσματα με τα οποία γίνεται το διεθνές εμπόριο. Τούτο βέβαια δεν θα είναι εύκολο γιατί η ισχύς των νομισμάτων της Δύσης όπως και των αγορών και των οικονομιών της στηρίζεται στο θεσμικό πλαίσιο του κράτους δικαίου και τη διαφάνεια και σεβασμό των θεσμών...
Κάποιος τρίτος θα προτιμά πάντα να κρατά δολάρια, ευρώ ή στερλίνες έστω και πληθωρισμένα παρά γουάν, ρούβλια και νομίσματα ολοκληρωτικών καθεστώτων που όταν αλλάζει μια κυβέρνηση αλλάζει το καθεστώς και το νόμισμα...
Οι παλαιότεροι θα θυμούνται την αξία των αποταμιεύσεων σε ρούβλια και μάρκα ανατολική Γερμανίας μετά την κατάρρευση των καθεστώτων.
Η χρεοκοπία της SVB σε κάποιους θυμίζει την αντίστοιχη χρεοκοπία της Bear Sterns λίγους μήνες πριν το κραχ του 2008. Δεν είναι εύκολο να συμπεράνει κάποιος πως τα γεγονότα θα ακολουθήσουν την ίδια σειρά.
Το βέβαιο είναι πως το σενάριο της ομαλής προσγείωσης του πληθωρισμού και της οικονομίας όπως το προέβλεπαν οι θεσμικοί παράγοντες, απομακρύνεται και οι πιθανότητες για το σενάριο ύφεσης και πληθωρισμού ταυτόχρονα αυξάνονται.
Οι διεθνείς αγορές συνεχίζουν να χρωστάνε μια μεγάλη διόρθωση από το 2009. Όσο την καθυστερούν με διάφορα δαπανηρά "γιατροσόφια" τόσο πιο ισχυρή θα είναι όταν προκύψει...
Του Κώστα Στούπα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου