Η πανδημία του κορωνοϊού διέλυσε τον μύθο των Αγορών

Τζοζεφ Στιγκλιτς

H Πανδημία του κορωνοϊού, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη δραματική οικονομική κατάσταση που έχει προκαλέσει αποτέλεσε αφορμή για τον νομπελίστα οικονομολόγο Τζόζεφ Στίγκλιτς να σχολιάσει τη συνολική εικόνα στην πρώτη οικονομία του κόσμου, επί της ουσίας τις
διαχειριστικές ικανότητες του αμερικανικού καπιταλισμού σε περιβάλλον αιφνίδιας ύφεσης.

Ο Στίγκλιτς, μιλώντας στο Pitchfork Economics, είπε ότι ο κορονοϊός κατέδειξε ότι «οι αγορές δεν λειτουργούν» όπως πιστεύουν «οι Ρεπουμπλικανοί και οι φιλελεύθεροι των Δημοκρατικών». Αναφέρθηκε κιόλας στο «θεμελιώδες ελάττωμα της αμερικανικής οικονομικής σκέψης», ότι η αγορά είναι μία τέλεια ρύθμιση λειτουργίας του συστήματος απέναντι σε μία ατελή κυβέρνηση, δηλαδή απέναντι στην οποιαδήποτε κυβέρνηση.
 Χωρίς να αποδέχεται άνευ όρων τα πρωτεία της πολιτικής, τόσο γενικώς όσο και ειδικώς στις οικονομικοκοινωνικές κρίσεις («η κυβέρνηση δεν είναι η απάντηση σε κάθε πρόβλημα, ορισμένα κυβερνητικά προγράμματα παράγουν πολλά απόβλητα»), επισημαίνει το ατελές των αγορών, η λειτουργία των οποίων εγκυμονεί υπό συνθήκες, σε κάποιες δύσκολες φάσεις για την καπιταλιστική ανάπτυξη, απειλές για την κοινωνία.

«Εχω μελετήσει πολλά μοτίβα ανάπτυξης σε όλον τον κόσμο», δήλωσε ο Στίγκλιτς, «και μπορώ να σας πω ότι οι μόνες χώρες που έχουν επιτύχει στην αντιμετώπιση της πανδημίας είναι εκείνες στις οποίες η κυβέρνηση διαδραμάτισε πολύ σημαντικό ρόλο».
Η παραπάνω θέση του φημισμένου οικονομολόγου ίσως προσλαμβάνεται σαν κοινοτοπία από τον Ευρωπαίο (ή και από τον Ασιάτη και τον Αφρικανό ακόμη), αλλά μάλλον πρέπει να κάνει ζωηρή εντύπωση όταν απευθύνεται στους αμερικανούς υπηκόους. Ιδιαιτέρως τώρα, στην ποικιλοτρόπως βεβαρημένη προεκλογική περίοδο των ΗΠΑ, δίνει ένα διακριτό στίγμα.
Η περί δυσλειτουργίας των αγορών διαπίστωση, στην περίπτωση της κορονοϊκής ύφεσης, τι σημαίνει για την Αμερική;  
Ο Στίγκλιτς είπε ότι η αγοραία αλληλεπίδραση αγοραστών και πωλητών δεν είναι πανάκεια για το σύστημα και τη διαιώνισή του, δεν είναι «ο αποτελεσματικότερος τρόπος καθορισμού των πάντων, από τον μισθό του υπαλλήλου μέχρι την παράδοση προμηθειών εν μέσω κάποιας πανδημίας».



Ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ινστιτούτου Ρούζβελτ έβαλε, έτσι, απροκάλυπτα κατά του ακραίου φιλελευθερισμού, αποδομώντας το παγιωμένο (δικομματικό) θέσφατο «αφήστε την αγορά να αποφασίσει». Αμφισβήτησε τον υπερτιμημένο ρόλο των αγορών σε βασικούς τομείς και σε κύριες υπηρεσίες, όπως είναι η δημόσια Υγεία. 
Και πήγε και παραπέρα: χαρακτήρισε την ακλόνητη πίστη των Αμερικανών στις αγορές «ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην αντιμετώπιση της πανδημίας».
  Εδωσε μερικά στοιχεία από την αμερικανική πραγματικότητα, ώστε να γίνει κατανοητός στο κοινό του. Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει η έννοια άδεια μετ’ αποδοχών, υπάρχουν εργαζόμενοι χωρίς δικαίωμα αναρρωτικής αδείας, χωρίς χρήματα στον τραπεζικό λογαριασμό τους, χωρίς μισθό. «Αρρωσταίνουν, αλλά αν είναι σε θέση να εργαστούν, πηγαίνουν στη δουλειά. Αυτοί οι άρρωστοι υπάλληλοι θα μολύνουν τους συναδέλφους, τους πελάτες, τους περαστικούς, όποιον συναντούν».
Αλλο παράδειγμα της αποτυχίας των αγορών να ρυθμίσουν το σύστημα: «Οι αγρότες καταστρέφουν το γάλα και τις καλλιέργειες επειδή τα εστιατόρια είναι κλειστά».
 Αυτό το γεγονός είναι για τον Στίγκλιτς κραυγαλέα και συγχρόνως απογοητευτική απόδειξη της αποτυχίας των αγορών: «Στην κοινωνία μας έχουμε ανθρώπους που πεινούν κάθε βράδυ. Η αγορά πρέπει να είναι σε θέση να συνδέσει τους παραγωγούς τροφίμων με τους ανθρώπους που χρειάζονται επειγόντως την τροφή. Και η αγορά αποτυγχάνει».

Το αμερικανικό σύστημα Υγείας, βασισμένο στην ιδιωτική ασφάλιση, δεν ξέφυγε από την προσοχή του Στίγκλιτς: ήταν και παραμένει κομβικός τομέας για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, ωστόσο δεν ανταποκρίθηκε στις λαϊκές ανάγκες.
 Φρακάρισε κιόλας: «Ολα είναι καλά όσο δεν υπάρχει κρίση. Ομως έχουμε λιγότερα κρεβάτια σε σύγκριση με τις περισσότερες προηγμένες χώρες. Και αυτό σημαίνει ότι όταν έχουμε μια τέτοια κρίση, είμαστε σε πολύ χειρότερη θέση από άλλες χώρες».
 Ο Στίγκλιτς δήλωσε και πολύ δυσαρεστημένος με τη διανομή των πακέτων στήριξης που μοίρασε η κυβέρνηση του Τραμπ: «Πρέπει να δώσουμε χρήματα στις μικρότερες επιχειρήσεις, στις πιο ευάλωτες» είπε, και εξέφρασε την αντίθεσή του στην επιλεκτική διάσωση των επιχειρηματικών κολοσσών (αεροπορικές εταιρείες και μεγάλοι όμιλοι).

Οσον αφορά τις επιταγές των 1.200 δολαρίων τις οποίες έλαβαν ως βοήθημα οι Αμερικανοί, τις έκρινε αναντίστοιχες με τις ανάγκες: «Δεν ήταν αρκετά τα λεφτά για να ζήσει κάποιος για κάμποσο διάστημα».
 Οι τελευταίες επισημάνσεις του οικονομολόγου αφορούσαν τους μικρούς επιχειρηματίες και τη μεσαία τάξη: «Αυτοί πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο της προσοχής μας, αλλιώς η οικονομική ανάκαμψη θα είναι δύσκολη υπόθεση».

kourdistoportocali.com