Τι υποδηλώνει η πτώση των τιμών του πετρελαίου

Του Georg Zachmann

Η τιμή του πετρελαίου υποχώρησε σε νέο χαμηλό 11 ετών στην αρχή του έτους. Οι κινήσεις της τιμής του πετρελαίου είναι το αποτέλεσμα τριών παραγόντων: αλλαγές στην πετρελαϊκή προσφορά, αλλαγές στη
σημασία του πετρελαίου στην οικονομία και αλλαγές στο παγκόσμιο οικονομικό κλίμα.

Προσφορά πετρελαίου
Η προσφορά πετρελαίου ξεπερνά τις προσδοκίες, καθώς η αμερικανική παραγωγή σχιστόλιθου, εμφανίζεται πιο ανθεκτική από ό,τι είχε εκτιμηθεί προηγουμένως, και χώρες όπως το Ιράν επιστρέφουν στην αγορά. Επιπλέον, ο OPEC, δεν διαχειρίζεται την προσφορά.

Ως αποτέλεσμα, στο τέλος του 2015 η πετρελαϊκή παραγωγή είχε αυξηθεί κατά περίπου 3% σε σχέση με τον μέσο όρο του 2014, από τα 86 στα 88,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Αυτή η αυξημένη προσφορά ασκεί πτωτικές πιέσεις στις τιμές του πετρελαίου.

Η σημασία του πετρελαίου στην οικονομία
Η ποσότητα του πετρελαίου που είναι αναγκαίο για να παραχθεί ένα δολάριο στο ΑΕΠ, έχει μειωθεί παγκοσμίως χάρη στις ανανεώσιμες πηγές και στην πιο αποτελεσματική χρήση της ενέργειας. Επιπλέον, περισσότερο ΑΕΠ παράγεται τώρα από τον κλάδο των υπηρεσιών, ο οποίος είναι λιγότερο ενεργοβόρος.

Η ενεργειακή ένταση έχει μειωθεί παγκοσμίως κατά 1,4% κάθε χρόνο κατά μέσο όρο από το 2000. Επιπλέον, όλα τα κράτη συμφώνησαν να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, με την πάροδο του αιώνα, στην διάσκεψη για το κλίμα στο Παρίσι. Επομένως, αναμένεται μια περαιτέρω αποσύνδεση της κατανάλωσης πετρελαίου και της ανάπτυξης. Και πάλι, η μείωση της ζήτησης για το πετρέλαιο ασκεί πτωτικές πιέσεις στις τιμές.

Παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον
Η τρέχουσα συνολική ζήτηση είναι υποτονική. Η ανάπτυξη στις αναδυόμενες οικονομίες επιβραδύνεται και τα μακροοικονομικά ρίσκα στις αναπτυγμένες χώρες, εξακολουθούν να υφίστανται.

Το ΔΝΤ αναθεώρησε πτωτικά τις εκτιμήσεις για την οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως το 2015, δύο φορές, τον Ιούλιο (από το 3,5% στο 3,3%) και τον Οκτώβριο (από το 3,3% στο 3,1%). Συνεπώς, η χαμηλότερη του αναμενόμενου οικονομική δραστηριότητα θα οδηγήσει σε χαμηλότερη ζήτηση για πετρέλαιο, και επομένως οι πετρελαϊκές τιμές θα υποχωρήσουν.

Καμία προοπτική για τις τιμές του πετρελαίου
Αυτές οι εξελίξεις έχουν ήδη συνυπολογιστεί σε μεγάλο βαθμό στην τρέχουσα πτώση στις τιμές του πετρελαίου. Ωστόσο, είναι απίθανο να προβλέψουμε το πώς θα εξελιχθούν οι τιμές το 2016, καθώς ο κάθε ένας από τους παραπάνω παράγοντες, θα μπορούσε να μετακινηθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.

Γεωπολιτικοί παράγοντες, όπως η αύξηση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ή μικρότερη πετρελαϊκή παραγωγή. Οι χαμηλές τιμές πετρελαίου θα μπορούσαν να τονώσουν μια μερική μετάβαση πίσω στο πετρέλαιο για τις μεταφορές και την θέρμανση, αλλά εναλλακτικά η τάση για την ενεργειακή απόδοση και τις ΑΠΕ, θα μπορούσε να επισπεύσει την φυγή από το πετρέλαιο, χάρη στη συμφωνία για το κλίμα στο Παρίσι. Τέλος, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να σημειώσει άνοδο καθώς η οικονομία της Κίνας αποδεικνύεται πιο ανθεκτική, ή μπορεί να μειωθεί εάν οι επενδυτές χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην κινεζική οικονομία.

Συνέπειες των χαμηλών πετρελαϊκών τιμών
Το δεύτερο ερώτημα είναι τι σημαίνει το χαμηλό πετρέλαιο για την οικονομία. όπως και σε όλα τα ερωτήματα που αφορούν την οικονομία, η απάντηση είναι "εξαρτάται". Πρώτον εξαρτάται από το εάν είσαι μια χώρα που εξάγει πετρέλαιο ή όχι. Αν ναι, τα έσοδα από τις εξαγωγές από την πώληση πετρελαίου και ως εκ τούτου το ΑΕΠ θα υποχωρούν.

Παρατηρήσαμε το φαινόμενο στο 2015, σε πολλές χώρες εξαγωγής πετρελαίου. Διάφοροι εξαγωγείς, όπως η Ρωσία, το Καζακστάν και το Αζερμπαϊτζάν, αποφάσισαν να μετακινηθούν σε καθεστώτα με πιο ελαστικές ισοτιμίες, αντί να εξαντλήσουν τα αποθεματικά τους υπερασπιζόμενες ένα υποτιμημένο νόμισμα.

Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν επίσης να αποτελέσουν έναν καταλύτη για πιο συνετές οικονομικές πολιτικές. Ορισμένες χώρες εξαγωγής πετρελαίου άρχισαν να μειώνουν τις σπατάλες. Η μείωση των ενεργειακών επιδοτήσεων, όπως έχει κάνει η Σαουδική Αραβία, είναι ένα σοφό βήμα για τις χώρες εξαγωγής ενέργειας σε αυτή την κατάσταση –οι καταναλωτές θα συνεχίσουν να πληρώνουν μια παρόμοια τιμή καθώς οι πετρελαϊκές τιμές υποχωρούν και τέτοιες μεταρρυθμίσεις ευνοούν τα δύσκολα δημοσιονομικά των χωρών εξαγωγής πετρελαίου.

Για τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, η οικονομική επίδραση των χαμηλών τιμών πετρελαίου εξαρτάται από τους λόγους της πτώσης των τιμών.

Εάν η τιμή του πετρελαίου υποχωρεί εξαιτίας μιας αύξησης της προσφοράς πετρελαίου, οι καταναλωτές έχουν περισσότερα λεφτά να δαπανήσουν για τα εγχώρια προϊόντα αντί του εισαγόμενου πετρελαίου, ενισχύοντας την εγχώρια οικονομία.

Το ίδιο ισχύει εάν οι πετρελαϊκές τιμές υποχωρούν διότι οι καταναλωτές χρειάζονται λιγότερο πετρέλαιο, έχοντας καλύτερες εναλλακτικές. 

Εάν οι πετρελαϊκές τιμές υποχωρούν εξαιτίας προβλημάτων στην παγκόσμια οικονομία ωστόσο, τότε οι χαμηλές πετρελαϊκές τιμές είναι περισσότερο από σύμπτωμα για τα προβλήματα παρά ένας λόγος για να χαίρεσαι.

Κατά συνέπεια, θα πρέπει να αναμένεται μια μέτρια τόνωση από τις χαμηλές τιμές πετρελαίου για τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο. 

Αλλά οι χαμηλές τιμές πετρελαίου είναι επίσης και ένας λόγος ανησυχίας, καθώς είναι εν μέρει ένα σύμπτωμα της επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης.

© Copyright Bruegel. Η μετάφραση του κειμένου έγινε από το Capital.gr. Η δημοσίευση της ελληνικής μετάφρασης δεν αποτελεί προϊόν επίσημης συνεργασίας

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://bruegel.org/2016/01/the-oil-price-slump-crisis-symptom-or-fuel-for-growth/