Τα βότανα χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα ακόμη για
διάφορες ενδείξεις, σύμφωνα με τη λαϊκή ιατρική και τις παραδόσεις κάθε λαού και κάθε περιοχής. Ακριβώς επειδή πολλά από αυτά έχουν φανεί πολύ αποτελεσματικά, οι επιστήμονες έχουν ασχοληθεί αρκετά με την ανάλυση των δραστικών τους ουσιών, αλλά και των χρήσεών τους.
Παρ’ όλα αυτά, όλοι εμείς οι απλοί καταναλωτές τους, που δεν έχουμε πάντα πρόσβαση στα επιστημονικά δεδομένα, αλλά ούτε και τη σχετική γνώση ώστε να μπορέσουμε να τα αξιολογήσουμε, κατακλυζόμαστε από ποικίλες πληροφορίες (από ειδικούς και μη) και συχνά δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε ποιες βασίζονται σε πραγματικά στοιχεία και τεκμηριωμένη γνώση και ποιες όχι.
Για να βοηθηθούμε, στο Vita συντάξαμε με τη βοήθεια και την καθοδήγηση των πλέον ειδικών μία λίστα που περιλαμβάνει κάποια από τα καλύτερα, δραστικότερα και πιο μελετημένα βότανα του κόσμου.
Τα παραθέτουμε μαζί με τις επιστημονικά αποδεδειγμένες χρήσεις, αλλά και εφαρμογές τους.
Εχινάκεια
Είναι φυτό της Βορείου Αμερικής. Υπάρχουν δύο ειδών, η λευκή και η πορφυρή εχινάκεια, και συνήθως χρησιμοποιείται η πορφυρή. Η χρήση της καταγράφηκε για πρώτη φορά γύρω στο 1900. Από το 1930 και μετά η ζήτησή της στην Ευρώπη ήταν πολύ μεγάλη.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Η ρίζα και τα κοτσάνια.
◗ Μορφές και δοσολογία: Σε κάψουλες ή ταμπλέτες (των 350 mg, 2 φορές την ημέρα). Επίσης, σε σταγόνες (για πρόληψη, 1 φορά την ημέρα από 30 σταγόνες, για 2 βδομάδες˙ για θεραπεία, 2 φορές την ημέρα από 30 σταγόνες, για 1 βδομάδα).
◗ Χρήση: Έχει επιστημονικά επιβεβαιωμένες ιδιότητες:
- Κάνει υποστηρικτική θεραπεία στις λοιμώξεις του αναπνευστικού (π.χ. λοιμώξεις, κρυολογήματα), αλλά και στις ουρολοιμώξεις.
- Διεγείρει το ανοσοποιητικό κατά των βακτηρίων και των ιών.
- Βοηθά στη θεραπεία πληγών, ως αντισηπτικό μέσο.
- Έχει επίσης καλά αποτελέσματα στη βρογχίτιδα.
◗ Προσοχή: Αντενδείκνυται σε όσους πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. θυρεοειδίτιδα Ηashimoto), φυματίωση ή AIDS. Ως παρενέργεια μπορεί να προκληθεί αλλεργία ή κνησμός.
Καλέντουλα
Πρόκειται για ένα πολύ γνωστό και διαδεδομένο σε όλη την Ευρώπη φυτό που μοιάζει με τη μαργαρίτα. Παραδοσιακά τον Μεσαίωνα τη χρησιμοποιούσαν ως μπαχαρικό και ως χρωστική ουσία λόγω του κίτρινου χρώματός της.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα αποξηραμένα άνθη και λιγότερο τα φύλλα, για εξωτερική χρήση.
◗ Μορφές και δοσολογία: Χρησιμοποιείται εξωτερικά ως αλοιφή, αραιωμένο βάμμα και τσάι (για γαργάρες, πλύσεις, κομπρέσες, αλλά και για καθαρισμό πληγών).
◗ Χρήση: Σε δερματίτιδες, φλεγμονές, πληγές, αλλά και για πλύσεις στόματος, καθώς έχει αποδεδειγμένες αντισηπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
◗ Προσοχή: Επιτρέπεται στην εγκυμοσύνη και στον θηλασμό, εκτός αν υπάρχει κάποια αλλεργία σε αυτού του είδους τα λουλούδια.
Υπερικό ή σπαθόχορτο ή βάλσαμο (St John’s wort)
Πρόκειται για ένα παραδοσιακό ευρωπαϊκό και κατεξοχήν ελληνικό φυτό. Το χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα (ο Γαληνός και ο Διοσκουρίδης το πρότειναν για διάφορες θεραπευτικές χρήσεις) και ιδιαίτερα στη Ρώμη για τη θεραπεία τραυμάτων. Όταν το βράζουμε, βγάζει ένα κόκκινο χρώμα που, σύμφωνα με την παράδοση, συμβολίζει το αίμα του Χριστού ή του Ιωάννη του Βαπτιστή (γι’ αυτό και ονομάζεται St John’s wort).
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Άνθη και φύλλα.
◗ Μορφές και δοσολογία: Σε κάψουλες (2 την ημέρα, από 300 mg η καθεμία), σε βάμμα (30 σταγόνες βάμματος ή εκχυλίσματος, 3 φορές την ημέρα), σε τσάι (2 κουταλάκια σε ένα ποτήρι βραστό νερό). Όμως, δεν πρέπει να το χρησιμοποιούμε για περισσότερο από 4 εβδομάδες.
◗ Χρήση: Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι έχει ήπια αντικαταθλιπτική δράση (μάλιστα μπορεί να συγκριθεί με τα χημικά αντικαταθλιπτικά που κυκλοφορούν). Επίσης, διαθέτει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, γι’ αυτό και εφαρμόζεται τοπικά εξωτερικά σε εγκαύματα και τραύματα.
◗ Προσοχή: Αντενδείκνυται σε όσους παίρνουν αντιπηκτικά, άλλα αντικαταθλιπτικά και ανοσοκατασταλτικά. Επίσης, επειδή μπορεί να δημιουργήσει φωτοευαισθησία, χρειάζεται να προστατευόμαστε από τον ήλιο, ιδιαίτερα το καλοκαίρι.
Ginkgo biloba
Είναι ένα κινέζικο δέντρο που φύεται γενικά στην Άπω Ανατολή και μοιάζει εμφανισιακά με τη βερικοκιά (μάλιστα, έχει κι αυτό καρπούς, αλλά δεν χρησιμοποιούνται). Φτάνει σε πολύ μεγάλη ηλικία (μέχρι και τα 1.000 χρόνια), γι’ αυτό και θεωρείται ζωντανό απολίθωμα. Ένας γερμανός γιατρός το έφερε το 1750 από την Ιαπωνία στην Ευρώπη.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα αποξηραμένα φύλλα του, που μοιάζουν με παλάμη και από τα οποία παίρνουμε το ξηρό εκχύλισμα.
◗ Μορφές και δοσολογία: Σε κάψουλες (2 την ημέρα, 200 mg η καθεμία) και σε σταγόνες (40 σταγόνες 2 φορές την ημέρα, για 3 μήνες, μέχρι να δούμε αν υπάρχει αποτέλεσμα).
◗ Χρήση: Ενισχύει την αιμάτωση στα λεπτά αιμοφόρα αγγεία. Έτσι, φαίνεται ότι βελτιώνει και την αιμάτωση του εγκεφάλου και έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε περιπτώσεις άνοιας, αδυναμίας συγκέντρωσης, εμβοών και ζάλης. Επίσης, θεωρείται ότι μπορεί να επιβραδύνει το Αλτσχάιμερ και ότι είναι κατάλληλο και για τις θεραπείες των φλεβικών νόσων.
◗ Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από όσους παίρνουν αντιπηκτικά. Μία παρενέργειά του, σπάνια όμως, είναι ότι μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
Τζίνσενγκ-panax
Πρόκειται για έναν κινέζικο θάμνο οι θεραπευτικές ιδιότητες του οποίου είναι γνωστές εδώ και 5.000 χρόνια. Στην Ευρώπη ήρθε από τους Ολλανδούς το 1600. Καλλιεργείται δύσκολα, γι’ αυτό και έχει πολύ υψηλή τιμή. Μάλιστα, στο εμπόριο συχνά τίθεται και ζήτημα νοθείας.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Η ρίζα του, που μοιάζει με ανθρώπινο σώμα και λευκαίνεται (για λόγους εμφάνισης) πριν δοθεί στο εμπόριο.
◗ Μορφές και δοσολογία: Σε κάψουλες (1-2 ημερησίως) ή ως αφέψημα (βράζουμε 3 γρ. της ρίζας σε 2 ποτήρια νερό για 1 ώρα, στραγγίζουμε και πίνουμε 1 ποτήρι 2 φορές την ημέρα για 3-4 εβδομάδες και όχι περισσότερο).
◗ Χρήση: Είναι φυτό προσαρμοσιογόνο (μας βοηθά δηλαδή να προσαρμοστούμε), αυξάνει την αντοχή και βελτιώνει την πνευματική απόδοση και τη μνήμη. Επίσης, ενισχύει τον οργανισμό όταν υπάρχει κόπωση και αδυναμία, αλλά και μετά από κάποια ασθένεια. Γενικά, βοηθά στη φυσική άμυνα του οργανισμού.
◗ Προσοχή: Δεν πρέπει να λαμβάνεται από όσους παίρνουν αντιπηκτικά, καθώς και πριν από επεμβάσεις. Επίσης, μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμίες. Ακόμη, σε πολύ μεγάλες ποσότητες μπορεί να δημιουργήσει νευρικότητα, υπερδιέγερση, αϋπνία και να ανεβάσει την πίεση.
Βαλεριάνα ή κέντρανθος ή κόκκινη βαλεριάνα
Η βαλεριάνα είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Από τον 18ο αιώνα χρησιμοποιείται ευρέως ως ένα πολύ κοινό κατευναστικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τη βρίσκουμε κοντά σε ποτάμια και καταρράκτες, σε ελώδεις περιοχές και σε δάση. Το φυτό μπορεί να καλλιεργηθεί με σπόρους και μεταφυτεύοντας τις παραφυάδες σε βάθος 30 εκ. σε ελαφρύ έδαφος. Προτιμά εδάφη ξηρά και με πολύ ήλιο. Το μειονέκτημά της είναι ότι η ρίζα της μυρίζει πολύ άσχημα και έτσι είναι δύσκολο να την καταναλώσουμε σε μορφή τσαγιού.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι ρίζες του φυτού, που συλλέγονται το φθινόπωρο και αποξηραίνονται στη σκιά, αφού πρώτα τις πλύνουμε καλά.
◗ Μορφές και δοσολογία: Τη βρίσκουμε σε κάψουλες ή ταμπλέτες (η δοσολογία καθορίζεται κατά περίπτωση), βάμμα (15 σταγόνες το βράδυ για τον ύπνο και 20 σταγόνες 2 φορές την ημέρα για το άγχος) και τσάι (2 κουταλάκια βότανο σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό).
◗ Χρήση: Η βαλεριάνα λειτουργεί ως ήπιο κατευναστικό για την αϋπνία. Επίσης, θεωρείται ότι μπορεί να βοηθήσει σε προβλήματα δυσκοιλιότητας, διαταραχές του ύπνου και ότι έχει γενικά καταπραϋντικές, σπασμολυτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες. Ακόμη, επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι μετά την κατανάλωση βαλεριάνας βελτιώνεται η εικόνα του εγκεφαλογραφήματος.
◗ Προσοχή: Οι υψηλές και συνεχείς δόσεις είναι δυνατόν να προκαλέσουν πονοκέφαλο. Ως παρενέργεια είναι πιθανό να δημιουργήσει τρέμουλο ή ένταση. Επίσης, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ενισχύει τη δράση των υπνωτικών φαρμάκων και του αλκοόλ.
Αγγελική (dong quai)
Υπάρχει η ελληνική, ευρω-παϊκή και η κινέζικη εκδοχή του. Πρόκειται για ένα σκανδιναβικό φυτό που στο παρελθόν πολλοί πίστευαν ότι έχει υπερφυσικές ιδιότητες (εξού και το όνομα) και ότι το υπέδειξε ο αρχάγγελος Ραφαήλ. Χρησιμοποιήθηκε πολύ κατά της πανώλης στον Μεσαίωνα. Θεωρείται ένα κατεξοχήν γυναικείο βότανο.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Η αποξηραμένη ρίζα του φυτού.
◗ Μορφές και δοσολογία: Θα το βρείτε σε βάμμα (20 σταγόνες, 3 φορές την ημέρα) και σε τσάι (1 κουταλάκι του γλυκού σε ένα φλιτζάνι ζεστό νερό, 2 φορές την ημέρα).
◗ Χρήση: Για γαστρεντερικά ενοχλήματα (φούσκωμα) και κατά του βήχα.
◗ Προσοχή: Δεν πρέπει να το χρησιμοποιούμε αν πρόκειται να εκτεθούμε σε δυνατό ήλιο, γιατί προκαλεί φωτοευαισθησία.
Αρπαγόφυτο (devil’s claw)
Πρόκειται για αφρικανικό φυτό, μία πόα, από την έρημο Καλαχάρι. Χρησιμοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική της νοτίου Αφρικής ως τονωτικό, παυσίπονο και αντιρρευματικό. Κάποια στιγμή μάλιστα, εξαιτίας της μεγάλης ζήτησης που είχε, συμπεριλήφθηκε στα φυτά που απειλούνται με εξαφάνιση.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι κόνδυλοι του φυτού.
◗ Μορφές και δοσολογία: Σε κάψουλες (μέχρι 3 των 100 mg την ημέρα) και σε βάμμα (30 σταγόνες, 3 φορές την ημέρα). Επίσης, υπάρχουν κρέμες, ζελέ κ.ά. για εξωτερική χρήση.
◗ Χρήση: Παραδοσιακά χρησιμοποιήθηκε σε παθήσεις του ήπατος και της χολής, καθώς και για τη μείωση της χοληστερίνης. Η αντιφλεγμονώδης δράση του είναι επιστημονικά αποδεδειγμένη σε πόνους των αρθρώσεων, της πλάτης, της μέσης και της σπονδυλικής στήλης.
◗ Προσοχή: Η χρήση του αντενδείκνυται όταν υπάρχουν έλκη στο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο. Ως παρενέργεια μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς στους βλεννογόνους του στομάχου, ναυτία, διάρροιες και σύγχυση στα παιδιά.
Χρυσάνθεμο (feverfew)
Είναι φυτό της Ανατολής. Χρησιμοποιείται από τη ρωμαϊκή εποχή, αλλά αναφέρεται και στον Διοσκουρίδη ως «ψεύτικο χαμομήλι».
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Τα φύλλα.
◗ Μορφές και δοσολογία: Ως τσάι (2 φλιτζάνια την ημέρα με 1 κουταλάκι βοτάνου στο καθένα), σε σταγόνες (30 σταγόνες από το βάμμα, 3 φορές την ημέρα) και σε κάψουλες (2 κάψουλες την ημέρα για 2 μήνες, για την ημικρανία).
◗ Χρήση: Κυρίως για την ημικρανία και για τα εντερικά παράσιτα. Θεωρείται ότι βοηθά στην αιμάτωση του εγκεφάλου και ότι έχει παρόμοια δράση με τη σεροτονίνη.
◗ Προσοχή: Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται όταν υπάρ-χουν αλλεργίες σε τέτοιου εί-δους φυτά. Η πιο συχνή του παρενέργεια είναι η πρόκληση κάποιας δερματίτιδας.
Saw palmetto ή serenoa
Πρόκειται για ένα δέντρο που μοιάζει με φοίνικα και φύεται στην Αμερική. Οι γηγενείς Ινδιάνοι της Αμερικής το χρησιμοποιούσαν πολύ και έτρωγαν και τους καρπούς του. Από το 1900 χρησιμοποιείται ευρέως και στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση ενοχλημάτων του προστάτη. Θεωρείται ένα κατεξοχήν ανδρικό βότανο.
◗ Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι καρποί.
◗ Μορφές και δοσολογία: Στο εμπόριο κυκλοφορούν έτοιμα σκευάσματα (η δόση καθορίζεται ανάλογα με το σκεύασμα), τα οποία μπορούν να ληφθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. ένα τρίμηνο).
◗ Χρήση: Συστήνεται για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη και βοηθά στα ενοχλήματα της ενούρησης λόγω διογκωμένου προστάτη. Επίσης, θεωρείται αποτελεσματικό για τη νυχτερινή ενούρηση, τις ουρολοιμώξεις, αλλά και για την υγεία του ουροποιητικού γενικότερα.
◗ Προσοχή: Αντενδείκνυται όταν υπάρχει καρκίνος του προστάτη και γενικά οποιοσδήποτε καρκίνος που σχετίζεται με ορμόνες. Ως παρενέργεια μπορεί να δημιουργήσει στομαχικές ενοχλήσεις.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΝ κ. ΓΙΑΝΝΑ ΠΕΡΓΑΝΤΑ, φαρμακοποιό (www.perganda.gr).
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου