Δημογραφικό και Brexit: Ένα βαθύτερο πρόβλημα για την ΕΕ

των Lars Rudolph και Mikkel Barslund

Έχει υπάρξει πολλή συζήτηση για τους δημογραφικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην έκβαση του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο για την συμμετοχή στην ΕΕ.
Δύο πτυχές χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.

 Πρώτον, υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ της νέας και παλαιάς γενιάς στις προτιμήσεις που
δείχνουν για την παραμονή στην ΕΕ. Ενώ οι πρώτοι ψήφισαν κατά κύριο λόγο να μείνουν, μια μεγάλη πλειοψηφία των δεύτερων ψήφισε υπέρ της εξόδου. 

Από την άλλη πλευρά, η προσέλευση αποκάλυψε την αντίθετη τάση: περίπου το 83% των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου ηλικίας 65 και άνω ψήφισαν, ενώ μόλις το 36% αυτών μεταξύ 18-24 ετών πήγαν να ψηφίσουν (Σχήμα 1).

Το να κατηγορούνται οι παλαιότερες γενεές για το αποτέλεσμα είναι διαδεδομένο σε πολλές αναλύσεις: 

αν είχαν πάει να ψηφίσουν οι νέοι, το αποτέλεσμα θα ήταν σαφώς υπέρ της παραμονής. 

Δύο σημεία αξίζει να επισημανθούν στη συζήτηση των νέων έναντι των παλαιότερων ψηφοφόρων. Πρώτον, παρεμβάλλοντας τους αριθμούς στο Σχήμα 1, οι ψήφοι υπέρ της εξόδου ξεπερνούν αυτούς υπέρ της παραμονής ήδη από τις ηλικίες των 41 ή 42. 

Δεύτερον, η μεγαλύτερη προσέλευση μεταξύ των νέων θα είχε βοηθήσει την παράταξη υπέρ της παραμονής, αλλά δεν θα είχε αλλάξει αποφασιστικά το αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, εάν η προσέλευση των ηλικιών 18-34 ήταν η ίδια με αυτή στις ηλικίες 35-44, το αποτέλεσμα θα ήταν 50-50. 

Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι οι νέοι ψηφοφόροι που απείχαν θα είχαν δείξει τις ίδιες προτιμήσεις με εκείνους που ψήφισαν.

Αυτά τα πειράματα σκέψης υποδηλώνουν ότι η πολιτική απάθεια μεταξύ των νέων ψηφοφόρων ασφαλώς διαδραμάτισε έναν ρόλο στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αλλά δεν ήταν σημαντικό game changer.

Ο ευρωσκεπτικισμός μεταξύ των ηλικιωμένων -ένα ευρωπαϊκό ζήτημα;

Η αρνητική διάθεση των μεγαλύτερων ηλικιακών ομάδων προς το ευρωπαϊκό project είναι, παρόλα αυτά, ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο. 

Αυτό που έχει επισημανθεί λιγότερο είναι ότι η σχέση μεταξύ ηλικίας και αρνητικών συμπεριφορών προς την ΕΕ, είναι στην πραγματικότητα διαδεδομένη σε ολη την ΕΕ. Επιπλέον, αυτό το χάσμα νέων- ηλικιωμένων έχει επιμείνει από το 1987 τουλάχιστον (δείτε Σχήμα 3).

Ενώ η γενική στάση προς την ΕΕ διαφέρει με την πάροδο των ετών που καλύπτονται σε αυτές τις έρευνες, η ηλικιακή τάση είναι πάντα εμφανής. Αυτή η τάση φαίνεται να είναι σε αντίθεση με ένα από τα πιο εγκωμιαστικά επιτεύγματα της ΕΕ: την διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας, σε μια ήπειρο που βρισκόταν σε πόλεμο για αιώνες. Διαισθητικά, αυτές οι ομάδες που γεννήθηκαν πιο κοντά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα μπορούσαν να αναμένεται ότι θα εκτιμούσαν τις βελτιώσεις που επέφερε το ευρωπαϊκό project περισσότερο από τις νεότερες γενιές. Ωστόσο φαίνεται ότι άλλοι καθοριστικοί παράγοντες της στήριξης της ΕΕ (απόψεις για την μετανάστευση, ή την ενιαία αγορά, πιθανώς) επισκιάζουν αυτό το αποτέλεσμα. Η επιμονή σε αυτό το χάσμα νέων-ηλικιωμένων υποδηλώνει επίσης ότι οι επιπτώσεις στις ομάδες παίζουν μικρότερο ρόλο στον καθορισμό των στάσεων της ΕΕ. Αντιθέτως, φαίνεται ότι οι άνθρωποι γίνονται πιο ευρωσκεπτικιστές όσο μεγαλώνουν.

Αυτό εγείρει το ερώτημα του εάν το συνεχιζόμενο φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού τελικά μειώνει την στήριξη στην ΕΕ. Προβάλλοντας την πορεία του θετικού κλίματος προς την Ευρωπαϊκή ¨Ενωση με βάση τα στοιχεία της έρευνας ευρωβαρόμετρο από το 1994, υποδηλώνει ότι η αλλαγή των δημογραφικών οδηγούν μόνο σε μια πτώση περί το 1%, μέχρι το 2016, στον αριθμό των ανθρώπων που δηλώνουν ότι η συμμετοχή στην ΕΕ είναι καλό πράγμα για την χώρα τους. Ενώ αυτός ο αριθμός είναι ενισχυμένος σημαντικά εάν το ηλικιακό προφίλ στην προσέλευση των ψηφοφόρων μοιάζει με εκείνο που σημειώθηκε στο δημοψήφισμα για την συμμετοχή της ΕΕ, οι πτωτικές πιέσεις στην στήριξη προς την ΕΕ που προκύπτουν από έναν γηρασμένο πληθυσμό είναι στην πραγματικότητα περιορισμένες.

Η αλλαγή των δημογραφικών είναι συνεπώς απίθανο να αποτελέσει μια υπαρξιακή απειλή για την ΕΕ. Ωστόσο, αξίζει να έχει κάποιος στο μυαλό του ότι τα δημοψηφίσματα για την ΕΕ -τουλάχιστον μεταξύ των παλαιών 15 μελών της ΕΕ- πρόκειται πάντα να είναι πολύ σημαντικά και οι μικρές αλλαγές στην στήριξη της ΕΕ μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικές.

Αυτή η επίδραση θα μπορούσε επίσης να εμφανιστεί σε επίπεδο χώρας. Εάν η προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές το 2017 σε Γερμανία και Γαλλία, επικεντρωθεί σε βασικά ζητήματα της επικαιρότητας της ΕΕ, το δημογραφικό μπορεί να γίνει τουλάχιστον εξίσου σημαντικό όσο το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο: σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα της Pew Poll, οι Γερμανία και Γαλλία είναι μεταξύ των χωρών όπου η στάση απέναντι στην ΕΕ διαφέρει πιο πολύ μεταξύ των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων (Πίνακας 1).

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ : https://www.ceps.eu/publications/demographics-and-brexit-deeper-problem-eu

απο το capital.gr