Η Κροατία είναι, από τον Ιούνιο του 1991 μέχρι τότε ανήκε στην ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία, ανεξάρτητο κράτος της βορειοδυτικής Βαλκανικής με πρωτεύουσα το Ζάγκρεμπ με 970.000 κατοίκους.
Γενικά στοιχεία
Έχει έκταση 56.542 τετρ. χιλιόμετρα και κατέχει την 125η θέση παγκισμίως. Είναι ημεγαλύτερη σε έκταση από τις πρώην γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες, αμέσως μετά τη Σερβία.
Συγκριτικά με άλλες χώρες, η έκταση της είναι ίση περίπου με την έκταση του Τόγκο, διπλάσια από αυτήν του Τζιμπουτί και κατά 2,3 φορές μικρότερη από την έκταση της Ελλάδας.
Σύμφωνα με στοιχεία του 2002, ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 4.390.751 κατοίκους, κατατάσσοντας την Κροατία στην 110η παγκόσμια θέση.
Αναλογικά με την έκταση ο πληθυσμός της χώρας κρίνεται κανονικός και η Κροατία κατατάσσεται στη μέση σχεδόν του παγκόσμιου πίνακα όσον αφορά την πυκνότητα.
Το 1996 η πυκνότητα πληθυσμού έφτανε τους 77,65 κατοίκους ανά τ. χλμ. και αποτελείται από Κροάτες κατά 80% κι από Σλοβένους, Ούγγρους, Ιταλούς.
Φυσική Γεωγραφία
Περιλαμβάνει την καθαυτό Κροατία, την πρώην ουγγρική Σλαβονία, το νότιο τμήμα της Ίστρια και τη Δαλματία. Eκτείνεται από τον κόλπο της Βενετίας στα δυτικά, έως τους ποταμούς Δούναβη και Δράβο στα ανατολικά και, μέσω μιας στενής λωρίδας γης κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής, έως το Μαυροβούνιο στα νότια.Συνορεύει βόρεια με τη Σλοβενία και την Ουγγαρία, ανατολικά με τη Σερβία, νοτιοανατολικά με τη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, ενώ δυτικά βρέχεται από την Αδριατική. Το νότιο τμήμα της εισχωρεί σαν σφήνα κατά μήκος των ακτών της Αδριατικής και στο νοτιότερο άκρο του συνορεύει με το Μαυροβούνιο, το οποίο, όπως και η Σερβία, ανήκουν στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.
Κλίμα
Το ανατολικό τμήμα της χώρας, λόγω της απόστασής του από τη θάλασσα και της έκθεσής του στους ψυχρούς παγωμένους άνεμους που φυσούν από τη Βόρεια Ευρώπη, έχει ηπειρωτικό κλίμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από τους πολύ δριμείς χειμώνες και τα πολύ θερμά καλοκαίρια.Αντίθετα το δυτικό τμήμα της χώρας δέχεται την ευεργετική επίδραση της θάλασσας και έχει κλίμα μεσογειακό, το οποίο μετριάζει τις μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες και αυξάνει το ύψος των βροχοπτώσεων.
Οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες Ιανουαρίου (ψυχρότερος μήνας) και Ιουλίου (θερμότερος μήνας) στην πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ είναι 0°C και 23,5°C αντίστοιχα, ενώ το μέσο ετήσιο ύψος βροχής φτάνει τα 642 χιλιοστά. Στην πόλη Ριγιέκα, η οποία βρίσκεται στις βόρειες ακτές της Αδριατικής, οι μέσες θερμοκρασίες Ιανουαρίου και Ιουλίου είναι 6,2°C και 23°C αντίστοιχα, ενώ το μέσο ετήσιο ύψος βροχής φτάνει τα 1.251 χιλιοστά.
Όσο προχωρούμε νοτιότερα, κατά μήκος των ακτών, παρατηρείται μια σταδιακή άνοδος στις μέσες θερινές θερμοκρασίες.
Χλωρίδα-πανίδα
Περίπου το 38% της συνολικής έκτασης της Κροατίας καλύπτεται από δάση, τα οποία περιλαμβάνουν κωνοφόρα δέντρα (πεύκα, έλατα) σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και φυλλοβόλα δέντρα σε χαμηλότερες περιοχές.Η πανίδα της χώρας είναι η τυπική της Κεντρικής Ευρώπης και δε διαφέρει πολύ από την ελληνική. Ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προκάλεσε πολλές καταστροφές στο περιβάλλον.
Σε αρκετές περιοχές η μόλυνση του νερού είναι τόσο μεγάλη, που το νερό είναι κατάλληλο μόνο για βιομηχανική χρήση.
Η όξινη βροχή, αποτέλεσμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τις βιομηχανίες των γειτονικών χωρών, καταστρέφει τα δάση της χώρας. Αρκετά είδη άγριας ζωής, όπως ελάφια και αρκούδες, απειλούνται με εξαφάνιση. Τέλος, στις μεγάλες πόλεις η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.
Οικονομία
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η σοσιαλιστική διακυβέρνηση της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας υπό τον Τίτο (1945-1980), οδήγησε στη σημαντική ανάπτυξη των επιμέρους δημοκρατιών, μία από τις οποίες ήταν και η Κροατία. Ένας μεγάλος αριθμός βιομηχανιών δημιουργήθηκαν, συμπεριλαμβανομένων ναυπηγοεπισκευαστικών μονάδων και εργοστασίων παρασκευής φαρμάκων και κατασκευής ηλεκτρικών ειδών, καθιστώντας την Κροατία μια από τις περισσότερο ακμάζουσες γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες.Σημαντικό ρόλο στην οικονομική άνθηση της δημοκρατίας έπαιξε η ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου και η ανάπτυξη του τουρισμού κατά μήκος των δαλματικών ακτών κατά τη δεκαετία του 1960.
Ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και οδήγησε στη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, επέδρασε αρνητικά στην οικονομία της Κροατίας και η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο με την άφιξη εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Βοσνία. Σήμερα η χώρα διέρχεται μια δύσκολη περίοδο μετάβασης, μέσα σε πολεμικές πολλές φορές συνθήκες, από τη σοσιαλιστική οικονομία στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Το 1991-1992 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν μειώθηκε κατά 25%, ενώ ο πληθωρισμός έφτασε το 1.200%.
Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό του πληθωρισμού έχει μειωθεί σημαντικά, φτάνοντας το 2002 το 4%.
Η παραδοσιακά αγροτική οικονομία της Κροατίας στηρίζεται σήμερα κατά βάση στη βιομηχανία και τον ευρύτερο τριτογενή τομέα.
Αρκετοί Κροάτες εργάζονται σε ευρωπαϊκές χώρες και το συνάλλαγμα που στέλνουν στη χώρα αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων.
Το 2002 η χώρα εμφάνισε Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ύψους 38,9 δισ. δολαρίων και κατά κεφαλή Α.Ε.Π. 8.800 δολάρια, ενώ το 1996 το κατά κεφαλή εισόδημα ήταν 4.000 δολάρια. Το 2002 το ποσοστό της ανεργίας κινήθηκε στο 20,2%.
Το κροατικό δηνάριο αντικατέστησε το 1991 το γιουγκοσλαβικό δηνάριο, πρόσφατα όμως αντικαταστάθηκε από την κροατική κούνα (HRK), η οποία υποδιαιρείται σε 100 λίπας και αποτελεί σήμερα το εθνικό νόμισμα της χώρας. Τον Ιανουάριο του 2001 η ισοτιμία αμερικανικού δολαρίου και κροατικής κούνα ήταν η εξής: 1 δολάριο ΗΠΑ= 8,452 κούνα.
Γεωργία-Υλοτομία-Αλιεία-Κτηνοτροφία
Ο ευρύτερος πρωτογενής τομέας από παλιά αποτελούσε τη βάση της εθνικής οικονομίας, σήμερα όμως, ύστερα από τη ραγδαία εκβιομηχάνιση που συντελέστηκε μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, η σημασία του έχει μειωθεί. Η γεωργία διενεργείται στο 23% της συνολικής έκτασης και έχει σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή. Οι περισσότερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις βρίσκονται στη Σλαβονία και την Ίστρια. Στη Σλαβονία καλλιεργούνται κυρίως σιτάρι, καλαμπόκι, γλυκοπατάτες, ηλίανθοι και τριφύλλι. Τα κεντρικά υψίπεδα είναι λιγότερο εύφορα και σ` αυτά καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά και αμπέλια, ενώ στα παράλια και τα παράκτια νησιά τα κυριότερα προϊόντα που παράγονται είναι ελιές, λαχανικά και φρούτα. Η χώρα υπό κανονικές συνθήκες είναι γενικά αυτάρκης σε τρόφιμα.Η κτηνοτροφία διενεργείται στο 20% του εθνικού χώρου, κυρίως στα υψίπεδα των δυτικών οροσειρών.
Τα δάση καλύπτουν το 38% της συνολικής έκτασης της χώρας και αποδίδουν σημαντικές ποσότητες ξυλείας καλής ποιότητας. Τα περισσότερα δάση κωνοφόρων βρίσκονται στις Δειναρικές Άλπεις.
Τέλος, στα ποτάμια και στην Αδριατική αλιεύονται σημαντικές ποσότητες ψαριών. Η αλιεία αποτελεί παραδοσιακή ασχολία των κατοίκων των παράκτιων περιοχών.
Ορυκτός πλούτος
Ο ορυκτός πλούτος δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Τα κυριότερα προϊόντα του υπεδάφους είναι ο βωξίτης, το κάρβουνο, ο άργυρος, το ορυκτό αλάτι, τα μεταλλεύματα σιδήρου και ο χαλκός.Στη χώρα έχουν ανακαλυφθεί πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου.
Το 2000 η συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έφτασε τα 10,578 δισ. κιλοβατώρες, από τα οποία το 55% προήλθαν από τις υδατοπτώσεις και τα 45% από τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια.
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας δεν καλύπτει όμως τις εγχώριες ανάγκες, γι` αυτό η χώρα εισάγει σημαντικές ποσότητες από το εξωτερικό. Το 2000 οι εισαγωγές ρεύματος ανήλθαν στα 3.7 δισ. κιλοβατώρες.
Βιομηχανία
Μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ο ευρύτερος δευτερογενής τομέας σημείωσε ραγδαία ανάπτυξη και σήμερα στηρίζει κατά ένα μεγάλο μέρος την οικονομία της χώρας, ενώ απασχολεί περίπου το 25% του ενεργού πληθυσμού.Η βαριά βιομηχανία αποτελείται από μονάδες μεταλλουργίας, διυλιστήρια, τσιμεντοβιομηχανίες, ναυπηγεία, χαρτοβιομηχανίες, ενώ λειτουργούν επίσης και μικρότερες μονάδες μεταποίησης αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, όπως εργοστάσια τροφίμων, ποτοποιίες, κονσερβοποιίες, ξυλουργεία και υφαντουργίες.
Οι περισσότερες βιομηχανίες είναι συγκεντρωμένες στην πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ.
Εμπόριο
Μεγάλη ανάπτυξη εμφανίζει και ο ευρύτερος τριτογενής τομέας, ο οποίος μετέχει κατά μεγάλο ποσοστό στο σχηματισμό του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ενώ σ` αυτόν απασχολείται και ένα εξίσου μεγάλο ποσοστό εργαζομένων (δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία).Ο εμφύλιος πόλεμος επέφερε μεγάλη κρίση στον τομέα αυτό, η οποία τα τελευταία χρόνια δείχνει να ξεπερνιέται.
Το εξωτερικό εμπόριο της χώρας το 2002 εμφάνισε παθητικό εμπορικό ισοζύγιο, με τις εισαγωγές να φτάνουν την αξία των 9,7 δισ. δολαρίων και τις εξαγωγές τα 5,1 δισ. δολάρια.
Κυριότεροι εμπορικοί εταίροι της χώρας είναι οι χώρες της Ε.Ε., η Σλοβενία και οι πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.
Εισάγονται κυρίως μηχανήματα και μεταφορικό υλικό, καύσιμα, πετρέλαιο, λιπαντικά, τρόφιμα, χημικά προϊόντα, καταναλωτικά αγαθά, ποτά και καπνός, ενώ εξάγονται μηχανήματα, μέταλλα, κτηνοτροφικά προϊόντα, τρόφιμα, προϊόντα πετρελαίου και λιπαντικά.
Μεταφορές-Δίκτυα
Το συγκοινωνιακό δίκτυο της χώρας υπέστη μεγάλες καταστροφές από τον εμφύλιο πόλεμο, σήμερα όμως έχει αποκατασταθεί στο σύνολό του. Το 2001 το συνολικό μήκος του οδικού δικτύου έφτανε τα 28.009 χλμ., από τα οποία τα 330 περίπου αφορούσαν δρόμους ταχείας κυκλοφορίας.Το 2000 το συνολικό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου έφτανε τα 2.726 χλμ. Μεγάλο μέρος των μεταφορών στο εσωτερικό της χώρας διεξάγεται μέσω των ποταμών Δούναβη, Δράβου και Σάβου. Τα σημαντικότερα θαλάσσια λιμάνια της Κροατίας είναι της Ριγιέκας, του Σπλιτ και του Ντουμπρόβνικ στις ακτές της Αδριατικής.
Ο εμπορικός στόλος της χώρας αριθμεί 49 μεγάλα πλοία. Εθνικός αερομεταφορέας είναι η αεροπορική εταιρεία Croatia Airlines, η οποία εκτελεί πτήσεις στο εσωτερικό και συνδέει τη χώρα με αρκετές πόλεις της Ευρώπης. Τα μεγαλύτερα αεροδρόμια λειτουργούν στο Ζάγκρεμπ και στο Σπλιτ και είναι διεθνή.
Οι τηλεπικοινωνίες δεν είναι τόσο προηγμένες όπως σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, τα τελευταία χρόνια όμως έχουν εκσυγχρονιστεί κατά πολύ. Το 1999 στη χώρα εξέπεμπαν 119 ραδιοφωνικοί σταθμοί (16 στα μεσαία κύματα, 98 στα FM και 5 στα βραχέα) και 36 τηλεοπτικοί. Το 2000 αναλογούσαν μία τηλεόραση σε 3,6 άτομα, ένα ραδιόφωνο σε 2,9 άτομα και ένα τηλέφωνο σε 2,55 άτομα. Εκδίδονται αρκετές ημερήσιες και εβδομαδιαίες εφημερίδες με μέση ημερήσια κυκλοφορία 150 φύλλα ανά 1.000 άτομα.
Τουρισμός
Οι φυσικές καλλονές της χώρας, οι σύγχρονες τουριστικές εγκαταστάσεις και τα πολλά θέρετρα κατά μήκος των δαλματικών ακτών, με σημαντικότερα το Ντουμπρόβνικ, τη Ριγιέκα και το Σπλιτ, μέχρι το 1991 προσέλκυαν χιλιάδες τουρίστες και είχαν αναδείξει τον τουρισμό σε μια από τις σημαντικότερες πηγές ξένου συναλλάγματος. Όμως ο εμφύλιος πόλεμος που ξέσπασε το 1991 κατέστρεψε την υπάρχουσα ξενοδοχειακή υποδομή και ανέστειλε το τουριστικό ρεύμα προς τη χώρα.Πληθυσμός
Δημογραφικά στοιχεία
Ο πληθυσμός της Κροατίας εμφανίζει δημογραφικά χαρακτηριστικά των αναπτυγμένων χωρών, δηλαδή χαμηλά ποσοστά γεννητικότητας και ετήσιας φυσικής αύξησης, τα οποία, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των υγειονομικών υπηρεσιών και την αύξηση του μέσου όρου ζωής, οδηγούν στο φαινόμενο της "γήρανσης" του πληθυσμού. Το έτος 2002 τα ποσοστά γεννητικότητας και θνησιμότητας ήταν 1,28% και 1,13% αντίστοιχα. Η ετήσια φυσική αύξηση του πληθυσμού εμφανίζει ποσοστό της τάξης του 1,12% (2002).Η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας έχει ως αποτέλεσμα το ποσοστό της βρεφικής θνησιμότητας να είναι αρκετά χαμηλό (μόλις 0,7% το 2002) και ο μέσος όρος ζωής να φτάνει την ίδια χρονιά τα 74,13 χρόνια, παρουσιάζοντας όμως σημαντική απόκλιση μεταξύ των γυναικών (77,96 χρόνια) και των ανδρών (70,52 χρόνια).
Ο μέσος όρος ζωής υπολείπεται από τον αντίστοιχο άλλων ευρωπαϊκών χωρών και σ` αυτό σημαντικό ρόλο έχει παίξει ο εμφύλιος πόλεμος που έλαβε χώρα στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το 2002 ο πληθυσμός της Κροατίας εμφάνιζε την ακόλουθη ηλικιακή σύνθεση: το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων (66,3%) αποτελούνταν από ενήλικες από 15 έως 64 ετών, το 18,3% από παιδιά έως 14 ετών, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών ήταν αρκετά υψηλό και έφτανε το 15,4%.
Όσον αφορά την κατανομή του πληθυσμού, το 45,8% των κατοίκων ζει στις αγροτικές περιοχές και το 54,2% στα αστικά κέντρα και κυρίως στην πρωτεύουσα Ζάγκρεμπ, η οποία συγκεντρώνει σχεδόν το 1/5 των κατοίκων της χώρας.
Σύνθεση πληθυσμού
Πριν από τον εμφύλιο πόλεμο οι Κροάτες αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού (περίπου το 78,1%).Οι Σέρβοι αποτελούσαν τη μεγαλύτερη μειονότητα (το 12,1%), ενώ το υπόλοιπο 9,8% του πληθυσμού περιλάμβανε Σλοβένους, Ούγγρους και Αλβανούς.
Ο εμφύλιος πόλεμος προκάλεσε την ομαδική άφιξη στη χώρα εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη γειτονική Βοσνία - Ερζεγοβίνη, η οποία σπαρασσόταν από τον εμφύλιο πόλεμο, με αποτέλεσμα τα παραπάνω ποσοστά να έχουν αλλάξει σημαντικά.
Θρησκεία
Η πλειονότητα των κατοίκων (το 76,5%) είναι ρωμαιοκαθολικοί. Οι ορθόδοξοι αποτελούν το 11,1% και είναι κυρίως Σέρβοι. Στη χώρα υπάρχει μια σημαντική μειονότητα μουσουλμάνων, η οποία αποτελεί το 1,2%. Οι προτεστάντες αποτελούν το 0,4%, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός δεν πιστεύει καμία θρησκεία ή ακολουθεί διάφορα άλλα δόγματα.Τα στοιχεία που δίνονται αφορούν την κατάσταση που επικρατούσε πριν τον εμφύλιο πόλεμο του 1991.
Γλώσσα
Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η κροατική (σερβο-κροατική), η οποία ομιλείται από το 96% του πληθυσμού. Η κροατική ανήκει στην ομάδα των σλαβικών γλωσσών και από το 14ο αι. αποδίδεται στο γραπτό λόγο με το λατινικό αλφάβητο.Οι Σέρβοι και άλλοι λαοί αποδίδουν την κροατική στο γραπτό λόγο με το κυριλλικό αλφάβητο, η χρήση του οποίου είναι νόμιμη. Οι άλλοι λαοί που ζουν στη χώρα (Σέρβοι, Ούγγροι, Τσέχοι, Ιταλοί, Σλοβάκοι, Αλβανοί και Σλοβένοι) χρησιμοποιούν τις δικές τους γλώσσες. Τέλος, τα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά διδάσκονται στα σχολεία σε παιδιά άνω των 10 ετών.
Κοινωνική δομή
Πολίτευμα-Θεσμοί
Η επίσημη ονομασία της χώρας είναι Δημοκρατία της Κροατίας (στη σερβοκροατική Harvatska Republika). Σύμφωνα με το Σύνταγμα, το οποίο θεσπίστηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1990 και αναθεωρήθηκε το 1992, η χώρα είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία για θητεία 5 χρόνων.Τη θέση αυτή κατέχει από τις 30 Μαΐου 1990 ο Φράνιο Τούτζμαν, ο οποίος επανεκλέχτηκε στις 2 Αυγούστου 1992. Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον πρωθυπουργό (από τις 4 Νοεμβρίου 1995 είναι ο Ζλάτκο Μάτεσα) και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου.
Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Κοινοβούλιο, το οποίο αποτελείται από δύο σώματα: την 138μελή Βουλή των Αντιπροσώπων (Sabor) και την 68ελή Περιφερειακή Βουλή.
Τα μέλη και των δύο σωμάτων αναδεικνύονται με γενικές εκλογές. Οι εργαζόμενοι μπορούν να ψηφίσουν από την ηλικία των 16 ετών, ενώ δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι ανεξαιρέτως οι πολίτες που είναι άνω των 18 ετών. Από τις 22 Μαΐου 1992 η Κροατία αποτελεί επίσημα μέλος του ΟΗΕ.
Υγεία-πρόνοια
Η κρατική πρόνοια και κοινωνική ασφάλιση που παρέχεται κρίνεται επαρκής, ενώ το εθνικό σύστημα υγείας καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης. Ο εμφύλιος πόλεμος κατέστρεψε σημαντικό μέρος της υποδομής στον τομέα της δημόσιας υγείας, σήμερα ωστόσο η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά. Στα μεγάλα αστικά κέντρα οι υγειονομικές υπηρεσίες που παρέχονται είναι υψηλότερου επιπέδου από τις αντίστοιχες στις αγροτικές περιοχές.Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για τις ηλικίες 6-15 ετών και παρέχεται δωρεάν. Το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης είναι αρκετά προηγμένο και το ποσοστό των αναλφάβητων φτάνει το 3%. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται από τα τέσσερα πανεπιστήμια που λειτουργούν στις πόλεις Ριγιέκα, Όσιγιεκ, Σπλιτ και Ζάγκρεμπ. Τα τρία πρώτα ιδρύθηκαν πρόσφατα (μεταξύ του 1973-1975), ενώ το πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ ιδρύθηκε το 1699.Ένοπλες δυνάμεις
Η Κροατία διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες τα τελευταία χρόνια διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον εμφύλιο πόλεμο που οδήγησε στην ανεξαρτητοποίηση της χώρας από την πρώην Γιουγκοσλαβία.Δοικητική διαίρεση
Επαρχίες
Η Κροατία διαιρείται σε 21 επαρχίες. Δύο περιοχές της επαρχίας Κράινα, η Γκλίνα και η Κνιν, ελέγχονται απόλυτα από τους Σέρβους και η κατοχή τους από αυτούς αποτελεί την κυριότερη αιτία της έντονης διαμάχης με τους Κροάτες.Πρωτεύουσα-Πόλεις
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας είναι το Ζάγκρεμπ (707.770 κάτοικοι το 1998). Είναι χτισμένη πολύ κοντά στα βορειοδυτικά σύνορα της χώρας με τη Σλοβενία και εκτείνεται από τις πλαγιές της οροσειράς Μεντεβέντια μέχρι την πεδιάδα του ποταμού Σάβου.Πολύ κοντά της βρίσκονται οι πόλεις Γκράντεκ και Κάπτολ, οι οποίες αναπτύχθηκαν και συνενώθηκαν με την πρωτεύουσα. Τον 6ο αι. σλαβικά φύλα ίδρυσαν την πόλη Γκράντεκ, ενώ τον 11ο αι. δημιουργήθηκε στα δυτικά ένας νέος οικισμός, γνωστός με την ονομασία Κάπτολ.
Τα επόμενα 300 χρόνια οι δύο οικισμοί επεκτάθηκαν και ενώθηκαν με το σημερινό Ζάγκρεμπ. Σήμερα αποτελεί το βιομηχανικό, οικονομικό, εμπορικό, πνευματικό, διοικητικό και συγκοινωνιακό κέντρο της χώρας.
Οι δρόμοι που συνδέουν την Δυτική με την Κεντρική Ευρώπη, οι οποίοι πρόσφατα ξανάνοιξαν, διέρχονται μέσα το Ζάγκρεμπ και έχουν ξαναδώσει στην πόλη τον ηγετικό ρόλο που είχε στο εμπόριο της περιοχής.
Δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό πόλη της χώρας είναι το Σπλιτ (190.000 κάτοικοι το 1991), μεγάλο λιμάνι στην Αδριατική. Η πόλη είναι χτισμένη στις δαλματικές ακτές και αποτελεί μεγάλο εμπορικό, βιομηχανικό και πνευματικό κέντρο. Είναι έδρα πανεπιστημίου, ενώ στα αξιοθέατά της συγκαταλέγονται τα ερείπια ενός ρωμαϊκού ανακτόρου που έχτισε ο Διοκλητιανός (245-313) και ο οκτάγωνος καθεδρικός ναός.
Άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας είναι η Ριγιέκα (ή Φιούμε στα ιταλικά), η οποία έχει 168.000 κατοίκους και αποτελεί το σπουδαιότερο λιμάνι της χώρας, στις βορειοδυτικές ακτές, η Όσιγιεκ (185.000 κάτ.), στα ανατολικά, στις όχθες του ποταμού Δράβου, η Ζαντάρ (77.000 κάτ.), εμποροβιομηχανικό και τουριστικό κέντρο στις ακτές της Αδριατικής, και η Πούλα (62.000 κάτ.), λιμάνι στο νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου της Ίστρια.
Ιστορία
Πριν τον 20ό αιώνα
Κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια η περιοχή της σημερινής Κροατίας ανήκε στις επαρχίες Πανονίας και Δαλματίας, οι οποίες βρίσκονταν υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Αργότερα τμήμα της περιοχής καταλήφθηκε από τους Οστρογότθους, στη συνέχεια από τους Λομβαρδούς και τον 7ο αι. από τους Αβάρους. Ακριβώς αυτή την εποχή, με τη βοήθεια του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ηράκλειου, κατέφτασαν στην περιοχή οι Κροάτες, οι οποίοι οργανώθηκαν υπό την καθοδήγηση του ηγεμόνα Τρπιμίρ. Το Δουκάτο της Κροατίας, όπως αρχικά ονομάστηκε, ανακηρύχτηκε σε βασίλειο το 10ο αι. με βασιλιά τον Τομισλάβ, ο οποίος το 925 αυτοανακηρύχτηκε "ρεξ Κροατόρουμ". Ο Τομισλάβ επιτέθηκε και κυριάρχησε στα παράκτια νησιά, στις παραλιακές πόλεις, στη Βοσνία και στην Πανονία.Οι διάδοχοί του Στέφανος Ντίρζισλαβ (969-997) και Κρεζίμηρος Γ΄ (1000-1003) ακολούθησαν την φιλοπόλεμη πολιτική των προγόνων τους και ο τελευταίος αναγνώρισε την κυριαρχία των Βυζαντινών. Τον 9ο αι. μετά τα κηρύγματα των Κυρίλλου και Μεθοδίου επήλθε ρήξη στους κόλπους της Κροατικής Εκκλησίας και ο διαχωρισμός της σε ορθόδοξο (ανατολικό και σλαβικό) και λατινικό δόγμα. Το 1060 ο αυτοκράτορας Κρεζίμηρος Δ΄ (1058-1074) επιχείρησε να πείσει τη Σύνοδο να αποδεχτεί το λατινικό δόγμα, αλλά τελικά η τελευταία επικύρωσε το ορθόδοξο.
Ύστερα από πολύχρονους θρησκευτικούς αγώνες, οι Κροάτες δήλωσαν υποτέλεια στον πάπα Γρηγόριο Ζ΄, ο οποίος έστεψε βασιλιά τον Δημήτριο Σβονίμηρο. Ακολούθησαν εμφύλιες διαμάχες που οδήγησαν στο θάνατο του Σβονίμηρου (1089) και ακολούθως σε μια περίοδο αναρχίας.
Η γυναίκα του Σβονίμηρου κάλεσε για βοήθεια τον αδερφό της Λαδίσλαο, ο οποίος βασίλευε στην Ουγγαρία. Εκείνος εκμεταλλευόμενος την κατάσταση εισέβαλε στη χώρα από τα βόρεια και ξεκίνησε πόλεμο, ενώ την ίδια περίοδο οι παραλιακές περιοχές περιήλθαν και πάλι στην κυριαρχία των Βυζαντινών. Το 1097 ο βασιλιάς της Κροατίας Πέτρος Σφάτσιε πέθανε πολεμώντας και το 1102 στο Μπιόγκραντ στέφτηκε βασιλιάς ο Ούγγρος Κάλμαν.
Από το 1102 και για χρονικό διάστημα εννέα αιώνων η Κροατία ήταν βασίλειο συνδεμένο με την Ουγγαρία, με δικό της όμως "βάνο", μέλος της βασιλικής οικογένειας, και δική της Βουλή.
Το 1260 τα εδάφη της Κροατίας διαιρέθηκαν σε δύο ξεχωριστά βασίλεια: της Κροατίας και της Δαλματίας από τη μια και της Σλαβονίας από την άλλη. Λίγο αργότερα ξεκίνησε ένας αγώνας για τη διεκδίκηση των παραλιακών περιοχών. Με την υπογραφή της ειρήνης τού Ζαντάρ (1358) οι περιοχές περιήλθαν στην κατοχή των Ούγγρων, τους οποίους από το 1420 μέχρι το 1797 διαδέχτηκαν οι Βενετοί. Η τουρκική κατάκτηση (1463) ανάγκασε αρκετούς Κροάτες να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές (Ιστρία, Δαλματία, Αβρουζία).
Το 1526 ο Λουδοβίκος Β΄, βασιλιάς της Ουγγαρίας, ηττήθηκε στο Μόχατς από τους Τούρκους και το μεγαλύτερο μέρος της χώρας πέρασε υπό τουρκική κατοχή. Το 1527 η χώρα πέρασε στην κυριαρχία των Αψβούργων και οι Κροάτες εξέλεξαν αυτοκράτορα τον Φρειδερίκο Α΄. Στην προσπάθειά τους να αποτινάξουν τον ξένο ζυγό Κροάτες αριστοκράτες απευθύνθηκαν στην Ουγγαρία και το 1625 για πρώτη φορά Κροάτης βασιλιάς πήρε μέρος στη συνέλευση των Ούγγρων μαγυάρων. Το 1671 το πνεύμα της ανεξαρτησίας τονώθηκε με τη συνωμοσία των Ζρίνσκι - Φράνκοπαν και Ούγγρων αριστοκρατών κατά των Αψβούργων, αν και κατέληξε σε αποτυχία.
Στο μεταξύ με την υπογραφή της Συνθήκης του Κάρλοβιτς (1699) οι περιοχές της Σλαβονίας που μέχρι τότε βρίσκονταν υπό την κατοχή των Τούρκων παραχωρήθηκαν σε ευγενείς. Ο αυστριακός επεκτατισμός γεφύρωσε, φαινομενικά τουλάχιστον, τις σχέσεις Ούγγρων-Κροατών και το 1790 ο Κροάτης βασιλιάς παραχώρησε ορισμένες αρμοδιότητές του στον Ούγγρο συνομόλογό του. Το 1805 η Κροατία και τμήματα της Σλοβενίας αποτέλεσαν τμήμα των "Ιλλυρικών Επαρχιών" τις οποίες ίδρυσε ο Ναπολέοντας, αλλά τις έχασε το 1813.
Εννέα χρόνια αργότερα (1822) οι Κροάτες αποκατέστησαν τις σχέσεις τους με τους Ούγγρους, οι οποίοι σε μια προσπάθεια να επιβάλουν στη χώρα τη δική τους γλώσσα βοήθησαν τον κροατικό λαό στον αγώνα του να αναγνωριστεί ο λαϊκός πολιτισμός και η λαϊκή γλώσσα (κίνημα "ιλλυρισμού").
Το 1848, όταν οι Ούγγροι ενεπλάκησαν σε πόλεμο με τους Αψβούργους, οι Κροάτες τάχτηκαν με το πλευρό των τελευταίων, γιατί ταίριαζαν περισσότερο με τους Αυστριακούς στις θρησκευτικές απόψεις και επειδή αν η επανάσταση των Ούγγρων κατέληγε νικηφόρα, οι Σλάβοι θα παρέμεναν υποτελείς τους. Το ίδιο έτος καταργήθηκε η δουλοπαροικία, αλλά η Κροατία παρέμεινε υπό την αυστριακή κυριαρχία του Αυστριακού Μπαχ μέχρι το 1860. Το 1867, με την ένωση της Αυστρίας με την Ουγγαρία και την εγκαθίδρυση δύο εξουσιών, η Κροατία τέθηκε κάτω από την ουγγρική κυριαρχία.
Το 1868 η Δίαιτα της Κροατίας και το Παρλαμέντο της Βουδαπέστης υπέγραψαν συμφωνία με την οποία αναγνωριζόταν η αυτονομία της Κροατίας μέσα στα πλαίσια της αυτοκρατορίας και η ελεύθερη χρήση της κροατικής διαλέκτου. Δυστυχώς όμως τα εθνικά κόμματα πρόβαλαν την αντίθεσή τους, χαρακτήρισαν τη συμφωνία ανεπαρκή και τελικά συντέλεσαν στην αναθεώρησή της το 1878. Ειδικότερα, ο Ευγένιος Κβάτερνικ και ο Άντε Στάρσεβιτς με το Κόμμα της Δικαιοσύνης επιδίωκαν την ίδρυση ενός αυτόνομου κροατικού κράτους, ενώ ο επίσκοπος Ιωσήφ Στροσμάγερ ενός νοτιοσλαβικού κράτους.
Την ίδια εποχή ο Ιωσήφ Φρανκ, πρώην μέλος του Κόμματος της Δικαιοσύνης, έστρεψε το λαό εναντίον των Σέρβων.
20ός αιώνας
Το 1905 Κροάτες και Σέρβοι πολιτικοί συνασπίστηκαν με την υπογραφή μιας συμφωνίας, γνωστής ως "Απόφαση του Φιούμε", και τον Φεβρουάριο του 1908 κέρδισαν την πλειοψηφία των θέσεων στη Δίαιτα της Κροατίας. Οι Ούγγροι όμως συνέχισαν τον πόλεμο κατά της Κροατίας και έτσι, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου, τα αυτονομιστικά ρεύματα της χώρας ίδρυσαν στο Λονδίνο μια Γιουγκοσλαβική Εθνική Επιτροπή για την ανεξαρτησία της χώρας και την ίδρυση ενός γιουγκοσλαβικού κράτους με συμμετοχή των κοινοτήτων των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων. Η ανεξαρτησία της χώρας και η συμμετοχή της στο νέο γιουγκοσλαβικό κράτος κηρύχτηκε μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου (29 Οκτωβρίου 1918). Ωστόσο οι Κροάτες και Σέρβοι πολιτικοί δεν μπόρεσαν να αποφασίσουν έναν κοινό τρόπο διοίκησης, αφού οι μεν υποστήριζαν την ιδέα της ομοσπονδίας, ενώ οι δε την κεντρική διοίκηση. Στις εκλογές που διενεργήθηκαν το 1920 νικητής αναδείχτηκε το Αγροτικό Κόμμα με αρχηγό τον Στιέπαν Ράντιτς, ο οποίος στη συνέχεια αρνήθηκε να ψηφίσει το προτεινόμενο Σύνταγμα προφασιζόμενος ότι είναι πολύ συγκεντρωτικό. Το Αγροτικό Κόμμα συμμετείχε στην εξουσία για μικρό χρονικό διάστημα και σύντομα πέρασε στην αντιπολίτευση. Μετά τη δολοφονία του Ράντιτς και άλλων Κροατών στη Δίαιτα (1928) επιβλήθηκε στη χώρα η δικτατορία του Αλέξανδρου Α΄ Καραγεώργεβιτς. Το 1939 με το συμβιβασμό του "αγροτικού" Βλάντιμιρ Μάτσεκ και του υπουργού Ντράγκισα Τσβέτκοβιτς παραχωρήθηκε αυτονομία σε ένα βασίλειο της Κροατίας που περιέκλειε και τμήμα της Βοσνίας.Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου η Κροατία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητο κράτος υπό τον ιταλικό όμως και γερμανικό έλεγχο και λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε βασίλειο από τους "ουστάσι" και τον Άντε Πάβελιτς. Τον Μάιο του 1945 η χώρα απελευθερώθηκε και έγινε μία από τις έξι ομόσπονδες δημοκρατίες της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας, με ηγέτη τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Ο θάνατος του τελευταίου ήταν η αρχή για τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η οποία ολοκληρώθηκε το 1991. Την ίδια χρονιά (25 Ιουνίου 1991) η Κροατία κήρυξε την ανεξαρτησία της. Η Γερμανία αναγνώρισε την ύπαρξη ανεξάρτητου Κροατικού κράτους στις 23 Δεκεμβρίου 1991, ενώ τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη και οι ΗΠΑ στις αρχές του 1992.
Η ανεξαρτησία της χώρας προκάλεσε την αντίδραση του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού, ο οποίος εισέβαλε σ` αυτήν και κατέλαβε το 1/3 του εδάφους της. Με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ τον Ιανουάριο του 1992 έφτασαν στην περιοχή 14.000 άντρες της ειρηνευτικής δύναμης για να συμβάλουν στη ρύθμιση της κατάστασης.
Στις 2 Αυγούστου 1992 οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές ανέδειξαν νικητές τον Φράνιο Τούτζμαν και την Κροατική Δημοκρατική Ένωση αντίστοιχα. Ο Τούτζμαν και η κυβέρνηση του Βελιγραδίου συμφώνησαν για την αποχώρηση των σερβικών δυνάμεων από τα εδάφη νότια του Ντουμπρόβνικ.
Το 1993 η Κροατία πήρε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο που ξέσπασε ανάμεσα στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και τον Μάρτιο του 1994 μαζί με τους μουσουλμάνους ηγέτες του Σεράγιεβο υπέγραψαν στην Ουάσιγκτον συμφωνία για την ίδρυση στη Βοσνία μιας κροατικής και μουσουλμανικής ομοσπονδίας. Ο πάπας ευλόγησε τη συμφωνία αυτή και τον Σεπτέμβριο του επόμενου χρόνου πραγματοποίησε επίσκεψη στην Κροατία.
Τον Αύγουστο του 1995 η κυβέρνηση Τούτζμαν αντιμετώπισε το ζήτημα της Κράινα με επίθεση στην περιοχή Κνιν αλλά και σε άλλες σερβικές περιοχές. Η επίθεση ήταν τόσο σφοδρή που 150.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να κατευθυνθούν προς τη Βοσνία και τη Σερβία. Μ` αυτό τον τρόπο ο Τούτζμαν ικανοποίησε τα συναισθήματα των Κροατών, από τους οποίους απέσπασε το 44,8% των ψήφων τους στις εκλογές του Οκτωβρίου.
Στις 21 Νοεμβρίου 1995 ο Κροάτης "εθνάρχης" υπέγραψε μαζί με τον Βόσνιο Ιζετμπέκοβιτς και τον Σέρβο Μιλόσεβιτς, στο Ντέιτον των ΗΠΑ, συμφωνία ειρήνης για τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.
Από τις 18 Φεβρουαρίου 2000 πρόεδρος της Κροατίας είναι Στέπαν Μέσιτς.
απο livepedia.gr
| Κροατία: Γυρίζει σελίδα το Οικονομικό Επιμελητήριο της χώρας | |||
«Ολοκληρώσαμε ένα επεισόδιο - μετά τον πόλεμο ενσωματωθήκαμε στο χώρο της πρώην Γιουγκοσλαβίας από οικονομική άποψη, καταργήθηκαν οι θεωρήσεις εισόδου, προωθήσαμε την επενδυτική δραστηριότητα κροατικών εταιριών, σε όλες αυτές τις αγορές έχουμε κυρίαρχο ρόλο, οπότε η φάση αυτή έχει τελειώσει» διευκρίνισε ο πρόεδρος του Κροατικού Οικονομικού Επιμελητηρίου, Νάνταν Βιντόσεβιτς. «Σήμερα - πρόσθεσε - εισερχόμαστε σε νέα εποχή, η Κροατία σε μερικές μέρες θα είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω της Κροατίας θα διοχετευθούν πόροι για τη διασυνοριακή συνεργασία και το Κροατικό Οικονομικό Επιμελητήριο επιθυμεί στο πλαίσιο αυτό να ενισχύσει τα περιφερειακά επιμελητήρια, που θα αναπτύξουν συνεργασία με τις γειτονικές χώρες». Το Κροατικό Οικονομικό Επιμελητήριο θα ενδυναμώσει τη δραστηριότητά του στο ευρωπαϊκό περιβάλλον και επιδιώκει ενίσχυση στην αγορά της Ρωσίας και δημιουργία νέας πλατφόρμας για εξαγωγές στη συγκεκριμένη αγορά, σύμφωνα με τον κ. Βιντόσεβιτς. Σε ό,τι αφορά την παρουσία στις ΗΠΑ, εξήγησε πως αποτελεί στόχο «επειδή είναι ο βασικός στρατηγικός πολιτικός εταίρος, με τον οποίο δεν έχουμε σχέσεις και το Κροατικό Οικονομικό Επιμελητήριο θέλει να αλλάξει την κατάσταση». «Πρόκειται για ένα ρόλο πρωτοπορίας αυτή την περίοδο, όπως ήταν πρωτοπορία η παρουσία μας στο Σαράγεβο ή το 2000 στο Βελιγράδι» υπογράμμισε ο κ. Βιντόσεβιτς και εξέφρασε την ελπίδα πως η απόφαση, ύστερα από κάποιο καιρό, θα αποδείξει ότι δεν διασφαλίζεται με τον τρόπο αυτό μόνον η ροή κεφαλαίων από την αμερικανική ήπειρο ή η προώθηση προϊόντων στην αμερικανική αγορά, αλλά καθίσταται δυνατή και η ανταλλαγή γνώσεων και τεχνολογιών για μία νέα εκβιομηχάνιση της Κροατίας που είναι φανερά αναγκαία. Όσον αφορά τους εργαζόμενους στα γραφεία που κλείνουν, είπε ότι ένα μέρος θα ενσωματωθεί στο προσωπικό του Κροατικού Οικονομικού Επιμελητηρίου και ότι κάποιοι δυστυχώς θα μείνουν χωρίς δουλειά. Αναφερόμενος στην κατάσταση της κροατικής οικονομίας, ο κ. Βιντόσεβιτς είπε ότι είναι προφανές πως είναι σε κρίση τα τελευταία πέντε χρόνια, ότι αυξάνει το χρέος του κεντρικού κράτους και ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει ισχύ αυτή τη στιγμή για επενδυτικό βήμα. Ξένα επενδυτικά κεφάλαια δεν υπάρχουν και το δυσμενές διεθνές περιβάλλον δεν δίνει σημάδια αισιοδοξίας σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι 360.000 άνθρωποι εργάζονται και 1,1 εκ. συνταξιούχοι χρηματοδοτούνται κατά μεγάλο ποσοστό από τον προϋπολογισμό, τόνισε ο πρόεδρος του Κροατικού Οικονομικού Επιμελητηρίου και υπογράμμισε ότι δεν βλέπει γρήγορα έξοδο από την κρίση και ότι πρέπει να επιλυθούν τα προβλήματα που οδήγησαν στην κρίση. ΠΗΓΗ:ΑΜΠΕ |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου