Η συνομωσιολογία του χρυσού

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη (www.capital.gr)

Η μεγάλη “κατρακύλα” του χρυσού τον περασμένο μήνα πυροδότησε σειρά αναλύσεων και εκτιμήσεων για τις προεκτάσεις που θα μπορούσε να έχει πιθανή συνέχεια της πτώσης. Πολλοί, μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να κάνουν
λόγο ακόμη και για “εκθρόνιση” του πολύτιμου μετάλλου και απώλεια του χαρακτήρα του ως “ασφαλούς καταφυγίου”.

Εικασίες πολλές, αναλύσεις ακόμη περισσότερες, αλλά και θεωρίες συνωμοσίας, εξαντλούν όλα τα ενδεχόμενα, σε μια προσπάθεια να δοθεί μία εξήγηση – όπως συμβαίνει πάντα στις απότομες μεταβολές παραδοσιακών επενδύσεων.

Μήπως είναι απλά μία διόρθωση; Φταίει η “πεσμένη” ανάπτυξη της Κίνας ή οι φόβοι που προκάλεσε η κρίση του 2008 πλέον εξασθενούν; Έβαλαν... το χεράκι τους κολοσσοί όπως η Goldman Sachs και η JP Morgan; Τι ρόλο παίζει το “φάντασμα” του πληθωρισμού και πόσο μπορεί να επηρεάσει την αγορά... το BitCoin;

Γνώστες της αγοράς επισημαίνουν ότι αν συγκριθεί ο χρυσός με κλασσικά νομίσματα, τότε “ένα νομισματικό σύστημα που βασίζεται σε μία εκ φύσεως ελαστική και συνεχώς αυξανόμενη προσφορά χρήματος είναι ασταθές και εντέλει μη βιώσιμο”. Ο βασικός λόγος που ο χρυσός αξίζει πολλά λεφτά και η ζήτηση “αντέχει” για χιλιάδες χρόνια, είναι ακριβώς η ουσιαστικά ανελαστική προσφορά για το μέταλλο.

Από τις 16 Απριλίου, όταν σημειώθηκε η μεγαλύτερη πτώση σε διάστημα τριάντα ετών, ο χρυσός έχει ανακάμψει, καταγράφοντας άνοδο της τάξης του 11%, με αποτέλεσμα να ανακτήσει μεγάλο μέρος από το χαμένο έδαφος. Κατά πολλούς, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενισχύθηκε σημαντικά – και σε παγκόσμιο επίπεδο – η ζήτηση για χρυσό σε φυσική μορφή. Αμέσως μετά το διήμερο της μεγάλης πτώσης, αναλυτές εκτιμούσαν ότι η ενίσχυση της ζήτησης για χρυσό σε φυσική μορφή θα οδηγούσε άμεσα σε αντιστάθμιση μέρους των απωλειών. Μάλιστα, διαχειριστές κεφαλαίων σχολιάζουν ότι η παγκόσμια ζήτηση για νομίσματα βρίσκεται σήμερα σε επίπεδα ρεκόρ.

Ινδοί, Κινέζοι και άλλοι παραδοσιακοί “αγοραστές” βρήκαν ευκαιρία, ενώ τράπεζες και hedge funds αγοράζουν και πάλι. Μέχρι και η Goldman Sachs, η οποία πόνταρε σε πτώση του χρυσού πριν ενάμιση μήνα, σήμερα συμβουλεύει να κλείσουν οι θέσεις short.

Είναι γνωστό ότι οι εορταστικές εκδηλώσεις και τα φεστιβάλ στην Ινδία αποτελούν “βαρόμετρο” για την ζήτηση χρυσού. Η πρόσφατη πτώση έδωσε μία ευκαιρία λίγων ημερών σε πολλούς Ινδούς να κάνουν τις αγορές τους σε πολύ χαμηλότερες τιμές. Παρ΄ όλα αυτά, οι μεγαλύτεροι έμποροι πολύτιμων μετάλλων της χώρας εκτιμούν ότι οι Ινδοί αγοράζουν χρυσό όποια και αν είναι η τιμή, γιατί αποτελεί μία μακραίωνη παράδοση.

Οι θεωρίες συνωμοσίες... και η Goldman

Είναι γνωστή η ρήση που χρησιμοποιούν ορισμένοι αναλυτές για να περιγράψουν το ρόλο της Goldman Sachs στα παγκόσμια δρώμενα. “Όπου υπάρχει πρόβλημα, από πίσω βρίσκεται ηGoldman”. Η επενδυτική τράπεζα είναι τόσο μεγάλη και επιθετική στις τοποθετήσεις της που στην ουσία είναι παρούσα σε όλες τις αγορές, με αποτέλεσμα να... βάζει πάντα το λιθαράκι της σε περιόδους εντάσεων.

Και ο χρυσός δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι αναλυτές της Goldman έγιναν “αρκούδες” στον χρυσό, υποστηρίζοντας ότι η πολυετής ανοδική τάση στην τιμή του “ενδέχεται να αντιστραφεί το 2013”. Λίγες ημέρες πριν την πτώση, στις 10 Απριλίου, η ομάδα εμπορευμάτων του οίκου συμβούλεψε τους πελάτης της να τοποθετηθούν shortστον χρυσό, να αρχίσουν να πουλάνε δηλαδή, με τη δικαιολογία ότι “αν και μπορεί να αποδειχθεί πρόωρη τοποθέτηση, το προτιμούμε, από το να καθυστερήσουμε, δεδομένου ότι πιστεύουμε πως η τάση είναι καθοδική”.

Τυχαίο; Μάλλον η Goldman είναι διορατική και αναλύει σωστά τα δεδομένα, παρά υπάρχει ένα σκοτεινό σχέδιο. Ούτε έχει αποκαλυφθεί ότι η εταιρεία σόρταρε τον χρυσό ούτε οι αναλυτές της ήταν οι μοναδικοί που έβλεπαν την πτώση να έρχεται.

Στις 2 Απριλίου, μάλιστα, η Societe Generale είχε δημοσιεύσει μία έκθεση με τίτλο “Το τέλος της εποχής του χρυσού”. Μήπως ήταν και αυτοί στο κόλπο;
Η SocGen ήταν πιο “αρκούδα” από τις εκτιμήσεις της αγοράς. Ο αναλυτής Sebastien Galy έκανε λόγο για “φούσκα” και προέβλεπε πτώση της τιμής με μέσο όρο για το 2013 στα 1.500 δολάρια ανά ουγγιά, την ώρα που δημοσκόπηση τουBloomberg τοποθετούσε τον μέσο όρο του έτους στα 1.752 δολάρια ανά ουγγιά. Τελικά, μήπως έπεσαν όλοι έξω; Ο καιρός θα δείξει.

Πωλητής με... ονοματεπώνυμο;

Σε μία τόσο μεγάλη υπόθεση δεν θα μπορούσε να λείπει η JP Morgan! Ο έτερος αμερικανικός επενδυτικός κολοσσός εμφανίζεται απροσδόκητα ενεργός στην αγορά χρυσού, πουλώντας τεράστιες ποσότητες, ωστόσο οι πληροφορίες προέρχονται από bloggers αν και έχουν αναπαραχθεί από τα κορυφαία οικονομικά portal των ΗΠΑ.

Αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, επικαλούμενα bloggers, αναφέρουν ότι οι πωλήσεις χρυσού της J.P. Morgan αντιστοιχούν σχεδόν στο σύνολο των πωλήσεων χρυσού σε φυσική μορφή στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων Comex τους τελευταίους τρεις μήνες. Λέγεται ότι από την 1η Φεβρουαρίου έως και τις 25 Απριλίου η JP Morgan πούλησε 1,96 εκατ. ουγγιές (ένα future χρυσού είναι 100 ουγγιές). Πόσο μεγάλη είναι αυτή η ποσότητα; Τα σχεδόν 2 εκατ. ουγγιές αντιστοιχούν σε κατά 74% περισσότερο χρυσό από τον χρυσό που διέθεσε το νομισματοκοπείο των ΗΠΑ, μέσω του προγράμματος “American Eagle”, μέσα στο 2012.

Μήπως ήταν απλώς μία διόρθωση;

Ένα από τα μεγαλύτερα “μυστήρια” των αγορών είναι η απάντηση στο ερώτημα
“ποιος αγοράζει, όταν όλοι πουλάνε;” Μερικές φορές είναι οι κερδοσκόποι που πιστεύουν ότι το sell-off είναι παρατραβηγμένο. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, βλέπουν συνωμοσίες της Fed ή της Goldman Sachs. Οι πιο νορμάλ, εκτιμούν ότι η πτώση ενισχύεται από τις αναγκαστικές πωλήσεις κεφαλαίων με μόχλευση και άλλων επενδυτών που καλύπτουν margin calls.

Μετά όμως τον αρχικό πανικό ο χρυσός έχει επανέλθει σε ανοδική τροχιά, επιβεβαιώνοντας όσους πίστευαν ότι τα θεμελιώδη του πολύτιμου μετάλλου και η παραδοσιακή του ελκυστικότητα είναι πολύ ισχυρά “χαρτιά”. Άλλοι εκτιμούν, όπως ο πολύς Jim Rogers, ότι η διόρθωση έχει ακόμη δρόμο, παρά την πρόσφατη ανάκαμψη.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η πτώση του χρυσού οφείλεται σε τέσσερις λόγους. Στην αύξηση του φορολογικού συντελεστή για εισαγωγές χρυσού στην Ινδία κατά 50% στο 6% στις αρχές του έτους, στους τεχνικούς αναλυτές οι οποίοι έχουν προειδοποιήσει ότι η τιμή του χρυσού θα συνεχίσει την πτώση, στην πρόθεση της Κύπρου να πουλήσει χρυσό καθώς και στην κατάρρευση της τιμής τουBitCoin. Ο Rogers εκτιμά ότι η πτωτική κίνηση θα συνεχιστεί καθώς μία διόρθωση του 30%-35% είναι φυσιολογική στις αγορές, ωστόσο σε ορίζοντα δεκαετίας “βλέπει” τον χρυσό σε υψηλότερα επίπεδα.

Η “απογοήτευση” του ασιατικού γίγαντα
Είναι πολλοί λογικό να συνδέεται η ζήτηση για τον χρυσό με τις οικονομίες της Κίνας και της Ινδίας, αφού οι χώρες αυτές είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές παγκοσμίως. Είναι αλήθεια ότι μετά την ανακοίνωση απογοητευτικών στοιχείων για τους ασιατικούς γίγαντες, οι τιμές του χρυσού, άλλων μετάλλων καθώς και εμπορευμάτων... παίρνουν την κατιούσα.

Όμως η επιβράδυνση της Κίνας δεν ήταν τόσο τρομακτική για να προκαλέσει αυτή τη μανία πωλήσεων στον χρυσό, ενώ η πτώση του ξεκίνησε πριν τις ανακοινώσεις της Κίνας. Σίγουρα λοιπόν τα στοιχεία της Κίνας επηρεάζουν αλλά πολύ δύσκολα είναι αυτά που “φταίνε” για το πρόσφατο ξεπούλημα. Άλλωστε, τώρα που η τιμή του χρυσού κινείται εκ νέου ανοδικά, τα στοιχεία της Κίνας δεν είναι και τα καλύτερα...

Το “φάντασμα” του πληθωρισμού
Όταν η Fed και η Bank of Japan τυπώνουν χρήμα για να τονώσουν τις οικονομίες τους, οι προσδοκίες είναι υπέρ της αύξησης του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα ο χρυσός να κερδίζει έδαφος αφού θεωρείται το ιδανικό εργαλείο αντιστάθμισης κινδύνου έναντι του πληθωρισμού. Ακόμη όμως και σε αυτή την περίπτωση δεν έχουμε κάτι καινούριο. Οι κεντρικές τράπεζες δεν ξεκίνησαν... χθες να τυπώνουν χρήμα. Η ποσοτική χαλάρωση κλείνει τετραετία στις ΗΠΑ και ο πληθωρισμός παραμένει στο 2%. Ακόμη και στη Μ. Βρετανία, ο πληθωρισμός ενισχύθηκε “μόλις” στο 2,8% που δεν είναι απαγορευτικό επίπεδο.

Την ίδια ώρα, ο Bernanke αφήνει να εννοηθεί ότι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης θα ολοκληρωθεί νωρίτερα απ΄ ότι αναμενόταν, ίσως και μέσα στο 2013. Αυτή η διαφαινόμενη κίνηση της Fed παίζει ουσιαστικό ρόλο στις μεταβολές της τιμής του χρυσού, όπως εκτιμούν στελέχη της αγοράς. Σημειώνεται ότι τα πρακτικά της συνεδρίασης της Fed είδαν το φως της δημοσιότητας λίγο πριν σημειωθεί η μεγάλη διήμερη πτώση.

Ο ρόλος του Bitcoin!

Όπως είπε και ο Jim Rogers, η κατάρρευση του Bitcoin έπαιξε ρόλο στην πτώση του χρυσού αφού όσοι κατείχαν αυτά τα “ψηφιακά νομίσματα” είχαν στην κατοχή τους και χρυσό. Είναι όμως έτσι;

Πέρα, όμως από τη βιομηχανική και την κοσμητική του χρήση, ο χρυσός έχει ακόμη δύο λειτουργίες στο οικονομικό σύστημα. Είναι μέσο “αποθήκευσης αξίας” και επίσης αποτελεί αντικείμενο κερδοσκοπίας. Τα τελευταία χρόνια, η κερδοσκοπία στον χρυσό ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Την τιμή του πολύτιμου μετάλλου, από τα 600 δολάρια ανά ουγγιά, στα 1.920,30 δολάρια, την έφτασαν τα hedge funds, τα ETF και οι κάθε είδους “γύπες” του επενδυτικού κόσμου.

Το τελευταίο διάστημα, το Bitcoin, “κλέβει” μέρος της κερδοσκοπικής λάμψης, προσελκύοντας κεφάλαια από hedge funds της Μάλτας, μέχρι τους αδερφούς Winklevoss, τους γνωστούς από την υπόθεση του Facebook δίδυμους επιχειρηματίες.

Η αγορά του χρυσού είναι τεράστια. Τόσο τεράστια που είναι πολύ δύσκολο να επηρεαστεί από μία τόσο νέα και μικρή ακόμη αγορά. Καθημερινά, δεκάδες εκατομμύρια ουγγιές αλλάζουν χέρια στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων του Λονδίνου, της Νέας Υόρκης και του Τόκιο. Βάσει ορισμένων εκτιμήσεων, η αγορά αξίζει περίπου 5 τρισ. δολάρια το χρόνο, ενώ η αγορά του Bitcoin δεν ξεπερνά τα 3 δισ. δολάρια, δηλαδή σχεδόν... τίποτα.