Και γιατί οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να εγγυηθούν την ασφάλειά του
Περίληψη:
Καμία άλλη δύναμη εκτός των ΗΠΑ δεν μπορεί να κρατήσει το Στενό του
Hormuz καθαρό από παρεμβολές και καμία άλλη δύναμη δεν έχει την
δυνατότητα νασταματήσει το παιχνίδι από να πάει πάρα πολύ έξω από τα όρια είτε από τη μια είτε από την άλλη πλευρά. Χωρίς διαιτητή, τα παιχνίδια μπορούν γρήγορα να μετατραπούν σε πολέμους που κανείς δεν θέλει.
Ο ALLEN JAMES FROMHERZ είναι καθηγητής Ιστορίας και διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Qatar: A Modern History.
Το Στενό του Ορμούζ συνδέει την πλειοψηφία των ανθρώπων του κόσμου που ζουν κατά μήκος των ακτών της Ασίας και της Ανατολικής Αφρικής με την καρδιά της Μέσης Ανατολής.
Πολύ πριν από την ανακάλυψη του πετρελαίου, ήταν η καρωτιδική αρτηρία του κόσμου.
Κόψτε την παροχή αίματος σχεδόν οπουδήποτε αλλού και ο κόσμος θα προσαρμοστεί.
Εδώ, όμως, μια διακοπή θα μπορούσε να είναι θανατηφόρα:
Το 90% του πετρελαίου που εξάγεται από τον Κόλπο, περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς, περνάει από το Hormuz.
Η ναυτιλία μέσω του στενού, που είναι μόλις πλάτους 21 ναυτικών μιλίων στο πιο στενό σημείο του, είναι συγκεντρωμένη και επικίνδυνη.
Στο Musandam, τον θύλακα του Ομάν στη νότια πλευρά του στενού, μπορείτε να ακούτε το περσικό ραδιόφωνο από το Ιράν τόσο συχνά όσο και τα αραβικά.
Κατά μήκος των βραχωδών ακτών, νησάκια και χερσόνησοι υψώνονται απότομα στον ουρανό. Η θερμότητα, η υγρασία και ένας καυτός άνεμος καθιστούν το κλίμα αφιλόξενο˙ πολλές οροσειρές και κοιλάδες κοντά στο Ορμούζ παραμένουν αραιά κατοικημένες.
Ένα σκάφος του ιρανικού ναυτικού αντιμετωπίζει πυρκαγιά σε δεξαμενόπλοιο μετά από επίθεση που υπέστη στον Κόλπο του Ομάν, τον Ιούνιο του 2019. REUTERS
————————————————————————
Αν και η Περσία προσπάθησε να το διεκδικήσει, καμιά ομάδα δεν έχει ποτέ ελέγξει το σύνολο του Στενού του Ορμούζ.
Στο Μοσαντάμ, οι ορεσίβιες ομάδες Shihuh και οι ψαράδες Dhahoori έχουν ιστορικά διατηρήσει κάποια αυτονομία από τη Μουσκάτ.
Στην βόρεια, περσική πλευρά, το Ιράν είναι τόσο ευάλωτο σε διαταραχές όπως είναι και πολλά από τα πλοία που διέρχονται από το στενό.
Το Ιράν έχει εδράσει τον πετρελαϊκό τερματικό σταθμό του στο Νησί Larak, μέσα στο στενό, αφότου το Ιράκ επιτέθηκε στην προηγούμενη εγκατάστασή του στο νησί Kharg που είναι ακόμα πιο μέσα στον Κόλπο.
Το Λάρακ, το Ορμούζ, το νησί Qeshm και οι ιρανικές ακτές του Περσικού Κόλπου κατοικούνται από ένα μείγμα Περσών και Σουνιτών αραβόφωνων που μετανάστευσαν εκεί από την Αραβική Χερσόνησο πριν από την χάραξη των διεθνών θαλάσσιων ορίων, και που διαφέρουν από τον πλειοψηφικό πληθυσμό στο Ιράν.
Από καιρό σιγοβράζουν προβλήματα για το Ιράν στους λόφους.
Οι Βαλουχίς κατοικούν στα κοντινά βουνά και οι Makran Jundallah (Στρατιώτες του Θεού), ένα αποσχιστικό κίνημα σουνιτών Βαλουχί, έχουν προκαλέσει θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας 15 μελών του Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς σε βομβιστική επίθεση το 2009.
Η ποικιλομορφία στην ξηρά σκιάζεται μόνο από τον απέραντο αριθμό και την ποικιλία των πλοίων που διέρχονται από το στενό.
Χωρίς μια ενιαία δύναμη ελέγχου, είναι προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών, ως η πρώτιστη ναυτική δύναμη στον κόσμο, να λειτουργήσει ως ο τελικός εγγυητής του εμπορίου μέσω του Hormuz.
Ιστορικά, αυτό σήμαινε την αποτροπή της υπερβολικής αιώρησης του εκκρεμούς προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση. Το 1987, οι Ηνωμένες Πολιτείες παρενέβησαν στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ για να αποτρέψουν επιθέσεις κατά των κουβεϊτιανών πλοίων.
Το 1988, οι Ηνωμένες Πολιτείες βύθισαν ιρανικά πολεμικά πλοία και περιπολικά σκάφη κατά την διάρκεια του επονομαζόμενου πολέμου των δεξαμενόπλοιων.
Μόλις λίγα χρόνια αργότερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου για να σταματήσουν το Ιράκ από το να κατακτήσει το Κουβέιτ.
Το Ιράν διδάχθηκε από την ιστορία αυτή, συνειδητοποιώντας ότι η πιο αποτελεσματική στρατηγική, στην προσπάθειά του να κερδίσει μια καλύτερη διαπραγματευτική θέση και να τερματίσει τις αυστηρές κυρώσεις, δεν είναι η απόλυτη σύγκρουση αλλά τα τεχνάσματα. Έχει αρχίσει να στέλνει μικρά, ελαφρά σκάφη για να παρενοχλεί και να επιτίθεται σε τεράστια δεξαμενόπλοια και πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Τα στοιχήματα στο στενό σήμερα είναι πολύ υψηλότερα από ό, τι στην δεκαετία του 1980 και του 1990, καθώς η αντιπαράθεση για τη ναυτιλία θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν πλήρη πόλεμο μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, έναν [πόλεμο] που θα μπορούσε να γίνει μέχρι και πυρηνικός.
Αντί να εξασφαλίσουν την ασφάλεια της περιοχής, ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν βραχυπρόθεσμα οφέλη, πουλώντας όπλα σε εταίρους του Κόλπου και διαλέγοντας πλευρά σε γενικώς άκαρπες διαμάχες εντός του Κόλπου, οδηγώντας εταίρους όπως το Κατάρ προς το Ιράν και επιτρέποντας στους Σαουδάραβες να πάρουν πάρα πολλά ρίσκα, όπως με το να παρέμβουν στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης.
Ένας λόγος για αυτόν τον αποσταθεροποιητικό οπορτουνισμό μπορεί να είναι η λανθασμένη υπόθεση των υπεύθυνων χάραξης της πολιτικής των ΗΠΑ ότι το Δόγμα Carter, σύμφωνα με το οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύθηκαν να χρησιμοποιήσουν στρατιωτική ισχύ για την προστασία των συμφερόντων τους στον Κόλπο, δεν έχει πλέον εφαρμογή.
Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες καταναλώνουν λιγότερο πετρέλαιο από τη Μέση Ανατολή, όπως λέει το επιχείρημα, μειώνεται επίσης η ανάγκη τους να διασφαλίσουν την ασφάλεια της περιοχής.
Αυτό, ωστόσο, αποτυγχάνει να κατανοήσει τόσο την ιστορία όσο και τη γεωπολιτική.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαρτώνται από την ασφάλεια του Κόλπου για περισσότερα [πράγματα] από το πετρέλαιο.
Πρώτον, και το πιο σημαντικό, η αυξανόμενη πιθανότητα πυρηνικών συγκρούσεων, καθώς το Ιράν άρχισε γρήγορα να εμπλουτίζει το ουράνιο μετά την αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από την πυρηνική συμφωνία, άλλαξε την δυναμική ασφάλειας στην περιοχή. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ενδιαφέρονται τώρα περισσότερο να αποκτήσουν πυρηνική τεχνολογία και να έχουν καλύτερη πρόσβαση σε αυτήν, και μέχρι κι οι Ηνωμένες Πολιτείες τούς έχουν παράσχει ευαίσθητα πυρηνικά υλικά και τεχνογνωσία. Η ασφάλεια του στενού έχει σημασία όχι μόνο λόγω του εμπορίου˙ μια σύγκρουση στο Ορμούζ θα μπορούσε να προκαλέσει μια καταιγίδα που θα μπορούσε να εξαπλωθεί γρήγορα πέρα από τον Κόλπο.
Δεύτερον, το μέγεθος του εμπορίου που περνάει από το Hormuz έχει αυξηθεί ραγδαία με την άνοδο των πλουσίων πετρελαϊκών κρατών κατά μήκος του Κόλπου.
Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επενδύσει βαριά σε ναυτικές βάσεις, στο Μπαχρέιν, στο Κατάρ και αλλού, οι οποίες είναι προσβάσιμες δια θαλάσσης μόνο μέσω του Hormuz. Το Στενό του Ορμούζ θα παραμείνει το πιο πολύτιμο και ευάλωτο εμπορικό και ναυτιλιακό στενό, ανεξάρτητα από το πόσο θα μειωθούν οι τιμές του πετρελαίου.
Είναι δύσκολο για πολλούς Αμερικανούς να αποδεχτούν την εμμονή της αμερικανικής δέσμευσης στην περιοχή. Δεδομένου του πόσες πολλές ζωές και πόσα πολλά χρήματα έχουν θυσιάσει οι Ηνωμένες Πολιτείες στη Μέση Ανατολή, πολλοί Αμερικανοί στην δεξιά και στην αριστερά θέλουν να εγκαταλείψουν εντελώς την περιοχή.
Αλλά ανεξάρτητα από το πόσο πετρέλαιο εξορύσσουν οι Αμερικανοί και οι Καναδοί παραγωγοί, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξακολουθούν να βρίσκονται αγκιστρωμένες στην ασφάλεια του Κόλπου.
Το παγκόσμιο σύστημα εμπορίου από το οποίο εξαρτάται η ευημερία των ΗΠΑ απλά δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την ασφαλή διέλευση πλοίων μέσω των στενών του Hormuz και [χωρίς] την πρόληψη οποιασδήποτε περαιτέρω πυρηνικής κλιμάκωσης στην περιοχή.
Το Δόγμα Carter είναι, συνεπώς, ακόμη απαραίτητο, αλλά δεν είναι τέλειο. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τον ισχυρότερο στρατό στην περιοχή, συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη τους την σύνθετη ανθρώπινη γεωγραφία του στενού.
Σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο εξασφάλισε τις εμπορικές οδούς του Κόλπου από το 1820 έως το 1970, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν βαθιές σχέσεις με μη κρατικούς φορείς.
Αυτό ισχύει και για τις δύο πλευρές του στενού.
Στον νότο, το Ομάν, η «Ελβετία του Κόλπου», έχει λειτουργήσει ως ένας κρίσιμος μεσάζων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Αλλά ο νυν σουλτάνος, Qaboos bin Said, είναι 78 ετών και δεν έχει σαφή διάδοχο.
Οι Βρετανοί κρατούσαν έναν τηλεγραφικό σταθμό στο Musandam και η χερσόνησος εξακολουθεί να είναι πιθανώς μια θέση παρακολούθησης για το Ομάν, το οποίο πιθανώς το μοιράζεται με συμμάχους συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Ουάσιγκτον θα ήταν σοφό να κατανοήσει καλύτερα την σύνθετη πολιτική και κοινωνική δυναμική της χερσονήσου Musandam στην απίθανη περίπτωση που δεν υπάρχει ομαλή μετάβαση μετά τον θάνατο του σουλτάνου Qaboos. Είναι απίθανο, αλλά δυνατό, ότι πολλές φράξιες και ομάδες στο Ομάν και το Μουσαντάμ θα μπορούσαν να αρχίσουν να υποστηρίζουν κάποιο είδος αυτονομίας εάν η μετάβαση οδηγήσει σε αναταραχές.
Η Ουάσινγκτον μπορεί να προετοιμαστεί για την εποχή μετά τον Qaboos προωθώντας και υποστηρίζοντας άλλους πιθανούς εταίρους για διαπραγμάτευση, όπως το Κουβέιτ, και συμφωνώντας περαιτέρω να υποστηρίξει τον διάδοχο του Qaboos εάν συμφωνήσει να συνεχίσει τις τρέχουσες πολιτικές του σουλτάνου σχετικά με τα στενά. Η σταθεροποιητική και σοφή ηγεσία του Qaboos δεν θα αντικατασταθεί εύκολα. Η Ουάσινγκτον δεν πρέπει να το θεωρήσει δεδομένο.
Όταν πρόκειται για την βόρεια, ιρανική πλευρά του Στενού, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αναπτύξουν μια πιο ξεχωριστή κατανόηση των πολλών φατριών και ρηγμάτων που διαιρούν το Ιράν. Οι άκαμπτες πολιτικές των ΗΠΑ προς τον ιρανικό λαό ενδέχεται να οδηγήσουν εκείνους που αντιτίθενται στο καθεστώς [να στραφούν] προς την Τεχεράνη.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ξένων απειλών, όπως ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ, που βοήθησαν στην εδραίωση της κυριαρχίας των Αγιατολάχ, όταν διάφοροι Ιρανοί ενώθηκαν ενάντια σε έναν εξωτερικό επιτιθέμενο.
Η επίθεση στο Ιράν κατά μήκος της ακτής του Κόλπου ή στην στρατιωτική βάση του νησιού Larak και στον πετρελαϊκό τερματικό σταθμό όπου πολλοί πολίτες του Ομάν μετανάστευσαν στο παρελθόν, και όπου ένα μείγμα Αράβων και Περσών Ιρανών ζουν και εργάζονται, ενδέχεται να μετατρέψουν δυνητικούς αντιφρονούντες στις ακτές σε υποστηρικτές της Τεχεράνης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ενδιαφέρονται πολύ για να επαναλάβουν τον ρόλο της βρετανικής αυτοκρατορίας ή τα προτεκτοράτα που δημιούργησε με τις χώρες του Κόλπου ξεκινώντας το 1853 και τελειώνοντας στην δεκαετία του ’70.
Αλλά έχουν κάθε συμφέρον να συνεχίσουν, μαζί με τους εταίρους τους, τον ρόλο του διαιτητή.
Η τεταμένη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών με το Ιράν σημαίνει ότι δεν θα δουν όλοι στην περιοχή την Ουάσινγκτον ως αμερόληπτο διαιτητή.
Αλλά καμία άλλη δύναμη δεν μπορεί να κρατήσει το Στενό του Hormuz καθαρό από παρεμβολές και καμία άλλη δύναμη δεν έχει την δυνατότητα να σταματήσει το παιχνίδι από να πάει πάρα πολύ έξω από τα όρια είτε από τη μια είτε από την άλλη πλευρά.
Χωρίς διαιτητή, τα παιχνίδια μπορούν γρήγορα να μετατραπούν σε πολέμους που κανείς δεν θέλει. Οι περισσότεροι παίκτες στον Κόλπο, από το Κατάρ ως την Σαουδική Αραβία και μέχρι το Ιράν, μοιράζονται την επιθυμία να αποφύγουν να χαθεί ο έλεγχος του παιχνιδιού. Παρά τις συντριπτικές κυρώσεις, το Ιράν γνωρίζει ότι δεν θα επωφεληθεί από έναν πόλεμο.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Τεχεράνη έχει συχνά αρνηθεί έντονα την ευθύνη για τις πρόσφατες επιθέσεις στην Δυτική ναυτιλία στο στενό.
Ωστόσο, το να αποφευχθεί η κλιμάκωση την τελευταία στιγμή, όπως έκανε ο πρόεδρος Donald Trump όταν ορθώς ανακάλεσε μια επίθεση εναντίον του Ιράν ως αντίδραση στην κατάρριψη ενός αμερικανικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους, δεν αρκεί.
Το Hormuz χρειάζεται έναν σταθερό εγγυητή ασφάλειας, ακόμα και έναν ατελή.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2019-07-17/why-strait-hormuz-sti…
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου