Αν υπάρχει ένα πράγμα, αγαπητοί φίλοι, στον κόσμο που αξίζει την
έκφραση “μπλέξιμο”, είναι ο πόλεμος στη Συρία.
Αν προσπαθήσει κάποιος να σας πείσει ότι υπάρχει απλή εκδοχή, μην τον πιστέψετε.
Αν μάλιστα προσπαθήσει να σας πείσει ότι
υπάρχουν καλοί και κακοί, κάπου διώκεται για απάτη.
To μόνο σίγουρο είναι ότι η αιματοβαμμένη σύρραξη έχει διαρκέσει περισσότερο από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει κοστίσει τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και ίσως το 20% του πληθυσμού της χώρας έχει γίνει πρόσφυγας.
Και το τέλος αυτού του πολέμου, φαίνεται πως απέχει ακόμη πολύ.
Σαν εισαγωγικές λεπτομέρειες πρέπει να σημειωθούν τα εξής σχετικά με τη Συριακή Αραβική Δημοκρατία:
Πληθυσμός: 21,96 εκατομμύρια το 2011 που ξέσπασε ο πόλεμος χωρίς να συνυπολογίζονται οι πρόσφυγες από το Ιράκ. Η τελευταία επίσημη απογραφή ήταν τη δεκαετία του ’70.
Θρήσκευμα: Οι κάτοικοι της Συρίας είναι κατά 90% και πλέον Μουσουλμάνοι (74% Σουνίτες, 13% Σιίτες εκ των οποίων το 8% ήταν Αλαουίτες και το 1% Ισμαηλίτες), 3% Δρούζοι και το υπόλοιπο 10% ήταν Χριστιανοί. Οι Αλαουίτες είχαν ειδική σημασία για τη χώρα: σε αυτούς ανήκε η οικογένεια Άσαντ, που κυβερνούσε τη χώρα από τo 1971.
Eθνοτικές ομάδες: Το 65% με 70% τουλάχιστον του πληθυσμού είναι Άραβες, το 7-10% Κούρδοι, υπάρχουν 500.000 Ασσύριοι ενώ υπάρχουν ακόμη Τουρκμένοι, Έλληνες , Kιρκάσσιοι, Αρμένιοι, ντόπιοι Τσετσένοι, και άλλοι ενώ υπήρχαν και 1 -1.5 εκατομμύρια πρόσφυγες από το Ιράκ και 550-600 χιλιάδες από την Παλαιστίνη.
Όλα συνθέτουν το ψηφιδωτό των αντιθέσεων που πυροδοτήθηκαν όταν έπεσαν οι πρώτες σφαίρες, και τροφοδότησαν με τη σειρά τους τον πόλεμο.
Πριν τον εμφύλιο, το 2011 η Συρία βρισκόταν σε ένα ενδιαφέρον σταυροδρόμι. Ήταν χώρα πιο προοδευτική και με καλύτερο βιωτικό επίπεδο από το μέσο όρο της περιοχής μεν, αλλά με μεγάλες διαφορές ανάλογα με την περιοχή και την κοινωνική τάξη δε. Από την κοσμική μητρόπολη της Δαμασκού με τα nightclub και την σχετικά φιλελεύθερη κουλτούρα στη φτωχή και συντηρητική παραμεθόριο της Νταράα, η ζωή ήταν πολύ άνιση και οι Σύροι το ένιωθαν.
Από θρησκευτικής άποψης, η εμφάνιση των τζιχαντιστών αργότερα παραπλανεί σχετικά με τις θρησκευτικές αντιλήψεις που είχαν οι Σύροι. Ακόμα στις πιο συντηρητικές περιοχές, οι σαλαφιστικές εκδοχές του Ισλάμ (όπως αυτή του ISIS) δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς, παρά τις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να τις κάνει δημοφιλείς, χρηματοδοτώντας τζαμιά όπου θα εκφράζονταν αυτές οι αντιλήψεις. Στη Συρία, οι αμέτρητες μεγάλες και μικρές θρησκευτικές μειονότητες ζούσαν αρμονικά μεταξύ τους για πάρα πολλά χρόνια.
Η κατάργηση των δασμών χτύπησε άσχημα στη βιοτεχνία της Συρίας και ενίσχυσε την ανεργία. Οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις μαζί με την τρομερή ξηρασία που πέρασε ο ευρύτερος αραβικός κόσμος το 2006-2010 και μετά σάρωσαν την ύπαιθρο, με αποτέλεσμα τη μαζική εσωτερική μετανάστευση προς τα προάστια των μεγάλων πόλεων (Χομς, Χαλέπι, Δαμασκός, Χάμα): κυρίως συντηρητικοί επαρχιώτες, άνεργοι ή ημιαπασχολούμενοι, οργισμένοι για την καταστροφή της ζωής τους και τον κοινωνικό αποκλεισμό την ακολούθησε.
Κάμποσες ισχυρές υπηρεσίες ασφαλείας (που στελεχώνονταν κυρίαρχα από Αλαουίτες) παρακολουθούσαν άγρυπνα τον πληθυσμό με πολύ κόσμο να είναι στις φυλακές, έτσι ώστε να μην υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση. Από την άλλη, ένα πλατύ δίκτυο από αξιωματούχους του κόμματος, τοπικούς παράγοντες, επιχειρηματίες και φυλάρχους εξασφάλιζε ότι όποιος θέλει να προκόψει, έπρεπε να τα έχει καλά με το Μπάαθ.
Το 2012 έγιναν κάποιες ελάχιστες μεταρρυθμίσεις: καταργήθηκε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ίσχυε δεκαετίες και τα ειδικά προνόμια του Μπάαθ, η θητεία του Προέδρου μειώθηκε στα 7 χρόνια και εγκρίθηκε νομικό πλαίσιο πολυκομματικότητας. Αυτές όμως δεν αρκούσαν στην αντιπολίτευση, ενώ η ελίτ της Συρίας δυσκολευόταν κάνει αληθινές μεταρρυθμίσεις γιατί:
1. Θα διακινδύνευε τα προνόμια της
2. Πίστευε πως ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς ανοίγει το δρόμο για την ανατροπή του κοσμικού κράτους από τους ισλαμιστές
3. Οι οποίοι είχαν κάνει ήδη μια απόπειρα στη Συρία το 1982, την οποία η κυβέρνηση είχε τσακίσει με κόστος χιλιάδες νεκρούς
Ισλαμιστές είναι όσοι πιστεύουν ότι το Ισλάμ και η σαρία (η σαρία) πρέπει να είναι η βάση της πολιτικής και δημόσιας ζωής. Υπάρχουν σε πολλές αποχρώσεις στη Μέση Ανατολή, από το μετριοπαθές κόμμα που κέρδισε τις εκλογές στην Τυνησία μετά την ανατροπή του Μπεν Αλί το 2011 και τη γνωστή Μουσουλμανική Αδελφότητα μέχρι τις τζιχαντιστικές οργανώσεις. Οι οργανώσεις αυτές ήταν ανέκαθεν θανάσιμοι εχθροί με τα κοσμικά στρατιωτικά καθεστώτα στη Συρία, την Αίγυπτο και αλλού.
Στις 15 Μαρτίου του 2011 λοιπόν, στη Νταράα της νοτιοδυτικής Συρίας ξεκινάνε οι πρώτες διαδηλώσεις, οι οποίες (προφανώς) αντιμετωπίζονται με συλλήψεις και ξυλοδαρμούς από την αυταρχική παράδοση του καθεστώτος.
Τα συνθήματα στην αρχή είναι παρόμοια με των άλλων χωρών: Δημοκρατία, ισότητα, απελευθέρωση των κρατουμένων και μεταρρυθμίσεις.
Καθώς περνούν οι μέρες όμως, τα συνθήματα αρχίζουν να ζητούν την πτώση της κυβέρνησης, αστυνομικά τμήματα και γραφεία του Μπαάθ παίρνουν φωτιά. Σιγά σιγά, οι διαδηλώσεις αρχίζουν να μετρούν νεκρούς μαζικά και οι σποραδικές μέχρι τότε σφαίρες των δυνάμεων ασφαλείας να απαντιούνται με σφαίρες από τους διαδηλωτές.
Μέχρι τον Αύγουστο, Σουνίτες κατά βάση στρατιώτες αρχίζουν να αυτομολούν για να μην πολεμήσουν και κάποιοι για να σχηματίσουν αντικυβερνητικές ομάδες. Η κυβέρνηση μιλά για συνωμοσία και ξένη επέμβαση,η αντιπολίτευση για επανάσταση αλλά το βέβαιο είναι πως η Συρία βρίσκεται πλέον σε εμφύλιο πόλεμο.
Οι καλές σχέσεις με την Τουρκία του Ερντογάν και οι καλύτερες από παλιά σχέσεις με τις μοναρχίες του Κόλπου ξεχάστηκαν γρήγορα όταν ο πόλεμος ξεκίνησε. Πιστός σύμμαχος, ήταν το Ιράν.
Παρότι η κοσμοθεωρία της Δαμασκού διέφερε πολύ από αυτή της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην Τεχεράνη, οι ισχυροί κοινοί αντίπαλοι (οι χώρες του Κόλπου, το Ισραήλ, οι ΗΠΑ) έφταναν για να ενωθούν.
Κι όμως ήταν ξένη επέμβαση: και για τις δύο πλευρές.
Η Τουρκία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία,η Ιορδανία και οι ΗΠΑ υπολόγιζαν πως οι ώρες της κυβέρνησης είναι μετρημένες και έτσι στήριξαν πολιτικά, εκπαίδευσαν και έστειλαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια για όπλα στην αντιπολίτευση.
Στην πλευρά της κυβέρνησης, η Ρωσία δάνεισε απλόχερα λεφτά και όπλα στην κυβέρνηση και την έσωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επανειλημμένα όποτε η στρατιωτική επέμβαση της Δύσης φαινόταν κοντά. Στο τέλος του 2015 έστειλε και τις ένοπλες δυνάμεις (αεροπορία, στρατό και ναυτικό) της να ρίξουν μερικές βόμβες .
Από την άλλη, Ιρανοί αξιωματικοί εκπαίδευσαν φιλοκυβερνητικές ομάδες και ενώ το Ιράν έβαλε και τα αεροπλάνα ώστε χιλιάδες άντρες από το Ιράν, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν να κάνουν τη διαδρομή Τεχεράνη – Δαμασκός. Έφταναν για να υπερασπιστούν τους ομόθρησκους από τους ένοπλους σουνίτες και πολλοί από αυτούς, για να κερδίσουν μια ιρανική υπηκοότητα.
Σημαντικότερη από όλους αυτούς ήταν η ισχυρή σιιτική ένοπλη Χεζμπολάχ από το γειτονικό Λίβανο, η οποία έφτασε στη Συρία το 2013. Οι έμπειροι και καλά εξοπλισμένοι μαχητές της έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να σώσουν την κυβέρνηση, όταν είχε ζοριστεί πραγματικά στο πεδίο της μάχης.
Ταυτόχρονα, πολλοί από αυτούς που απεχθάνονταν το Μπαάθ, απεχθάνονταν ακόμη περισσότερο τους υπερσυντηρητικούς γενειοφόρους με τα καλάσνικοφ. Μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού είχε συνηθίσει να ζει στη σχετικά προοδευτική Συρία και δεν επιθυμούσε να μαστιγωθεί επειδή άναψε τσιγάρο, ούτε οι γυναίκες να κλειστούν στα σπίτια τους ή ακόμη χειρότερα.
Επίσης, η εξέγερση από ένα σημείο και μετά αφορούσε μόνο τους σουνίτες άραβες: οι μειονότητες φοβόντουσαν για τη ζωή τους και οι σφαγές που έγιναν πιο μετά τους δικαίωσαν. Αυτά, μαζί με τους πολύ στενούς οικονομικούς δεσμούς που είχε με πολλούς Σύριους το καθεστώς (δημόσιοι υπάλληλοι πχ), έκαναν τον κόσμο τελικά με ελαφριά ή βαριά καρδιά να διαλέξει τον Άσαντ ως το μικρότερο κακό.
Αυτό το τελευταίο ήταν η ταφόπλακα της Αραβικής Άνοιξης στη Συρία. Στην αρχή των διαδηλώσεων, κανείς δεν έδωσε σημασία στα σποραδικά συνθήματα μίσους “Οι Χριστιανοί στο Λίβανο και οι Αλαουίτες στον τάφο” και”Θάνατο στους Δρούζους“. Δυστυχώς όσο περνούσε ο καιρός, τα συντηρητικά συνθήματα των Ισλαμιστών, ενάντια τόσο στο καθεστώς όσο και στις μειονότητες που υποτίθεται πως το στήριζαν κέρδιζαν αυτά για δημοκρατία και ελευθερία για τους εξεγερμένους Σύριους. Σήμερα οι “μετριοπαθείς” υπάρχουν αλλά είναι λίγοι και με ελάχιστη επιρροή.
Σίγουρα δεν ήταν απλό: οι αντίπαλοι του καθεστώτος είχαν γεμίσει τις φυλακές. Η βάρβαρη αντιμετώπιση των διαδηλώσεων και των πόλεων που στήριξαν την ανατροπή της κυβέρνησης από το Συριακό Στρατό και τις υπηρεσίες ασφαλείας βοήθησαν να ενταθεί το θρησκευτικό μίσος.
Τελικά όμως, οι ισλαμιστές ήταν πιο μαχητικοί και πιο οργανωμένοι από ομάδες που συγκροτούνταν βασικά επειδή κάποιος τους πλήρωνε. Πιο ισχυρή, πιο έμπειρη, πιο μαχητική από όλες αυτές τις ισλαμιστικές οργανώσεις, ήταν αυτή που έγινε διαβόητη από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους: H Aλ-Κάιντα.
Το 2013 η Αλ-Κάιντα είχε φτιάξει στη Συρία μία από τις πιο ισχυρές οργανώσεις των αντικαθεστωτικών, τη Τζαμπάτ Αλ-Νούσρα.
Ταυτόχρονα μια οργάνωση που είχε γίνει γνωστή ως “Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ” είχε κάνει την παρουσία της αισθητή και στη Συρία και κέρδιζε όλο και περισσότερο χώρο τη “μετριοπαθή” αντιπολίτευση. Όταν είχε δυναμώσει αρκετά το καλοκαίρι του 2014, το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, το γνωστό μας ISIS, άρχισε να σαρώνει ολόκληρες περιοχές της Συρίας και του Ιράκ και η κατάσταση ξέφυγε τελείως.
Παραδόξως, η άνοδος του διαβόητου ΙSIS και ο τρόμος που σκόρπισε σε ολόκληρη την περιοχή είχε μια τελείως απρόβλεπτη συνέπεια. Οι Κούρδοι της Συρίας, όντας δεκαετίες χωρίς δικαιώματα από την κυβέρνηση και με ισχυρότερη δύναμη να τους επηρεάζει το αριστερό κόμμα PYD, δεν είχαν καμιά αγάπη για την κυβέρνηση και είχαν πάρει κι αυτοί τα όπλα εναντίον της.
Ήταν τότε που οι ΗΠΑ, θεωρώντας μάλλον ότι μόνο οι ίδιες μπορούν να εισβάλλουν στο Ιράκ, βομβάρδιζαν το ISIS στη Συρία και το Ιράκ. Καθώς οι δικοί τους μαχητές είχαν διαλυθεί ή πιο απλά τους πουλούσαν τα όπλα που τους έδωσαν οι ΗΠΑ (η Μέση Ανατολή ξέρει από παζάρια), οι αμερικάνοι διαλέξουν τους Κούρδους για να υποστηρίξουν και η αλλόκοτη συμμαχία των καπιταλιστικών ΗΠΑ με αριστερούς αντάρτες, έγινε πράξη.
Οι Κούρδοι μαχητές εκτός από την κουρδική αυτονομία υποστηρίζουν επίσης τα δικαιώματα της γυναίκας, των μειονοτήτων, την ανεξιθρησκεία και σοσιαλιστικές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και βρήκαν γρήγορα συμμάχους στο πεδίο της μάχης και της πολιτικής. Χιλιάδες Ασσύριοι, Άραβες, Γιεζίντι και άλλοι ενώθηκαν μαζί τους καθώς είδαν σε αυτούς τόσο τη σωτηρία από το κάθε ISIS, όσο και μια πολιτική πρόταση, το είδος της οποίας σπανίζει στη Μέση Ανατολή.
Κι επειδή ο πόλεμος αυτός ποτέ δεν έχει αρκετές εκπλήξεις, η άνοδος των Κούρδων έφερε άλλη μια εξέλιξη. Η Τουρκία, που διαχρονικά φοβάται ότι ένα κουρδικό κράτος θα απειλήσει τα σύνορά της, εισέβαλε στη Συρία για να το καταπνίξει, λειτουργώντας και σαν κηδεμόνας για ένα κομμάτι των ισλαμιστών.
Μέχρι τότε, οι βόμβες θα πέφτουν και πανικόβλητοι άνθρωποι θα τρέχουν πανικόβλητοι για να σωθούν από αυτές ή από το μαχαίρι κάποιων θρησκόληπτων. Και κάποιοι από αυτούς θα καταλήγουν μισοπνιγμένοι και φοβισμένοι, στις όμορφες παραλίες της χώρας που λέγεται Ελλάδα.
luben.tv/politix
Αν προσπαθήσει κάποιος να σας πείσει ότι υπάρχει απλή εκδοχή, μην τον πιστέψετε.
Αν μάλιστα προσπαθήσει να σας πείσει ότι
υπάρχουν καλοί και κακοί, κάπου διώκεται για απάτη.
Κούρδος μαχητής πάνω από τα ερείπια της πόλης Κομπάνι
To μόνο σίγουρο είναι ότι η αιματοβαμμένη σύρραξη έχει διαρκέσει περισσότερο από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει κοστίσει τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και ίσως το 20% του πληθυσμού της χώρας έχει γίνει πρόσφυγας.
Και το τέλος αυτού του πολέμου, φαίνεται πως απέχει ακόμη πολύ.
Σαν εισαγωγικές λεπτομέρειες πρέπει να σημειωθούν τα εξής σχετικά με τη Συριακή Αραβική Δημοκρατία:
Πληθυσμός: 21,96 εκατομμύρια το 2011 που ξέσπασε ο πόλεμος χωρίς να συνυπολογίζονται οι πρόσφυγες από το Ιράκ. Η τελευταία επίσημη απογραφή ήταν τη δεκαετία του ’70.
Θρήσκευμα: Οι κάτοικοι της Συρίας είναι κατά 90% και πλέον Μουσουλμάνοι (74% Σουνίτες, 13% Σιίτες εκ των οποίων το 8% ήταν Αλαουίτες και το 1% Ισμαηλίτες), 3% Δρούζοι και το υπόλοιπο 10% ήταν Χριστιανοί. Οι Αλαουίτες είχαν ειδική σημασία για τη χώρα: σε αυτούς ανήκε η οικογένεια Άσαντ, που κυβερνούσε τη χώρα από τo 1971.
Eθνοτικές ομάδες: Το 65% με 70% τουλάχιστον του πληθυσμού είναι Άραβες, το 7-10% Κούρδοι, υπάρχουν 500.000 Ασσύριοι ενώ υπάρχουν ακόμη Τουρκμένοι, Έλληνες , Kιρκάσσιοι, Αρμένιοι, ντόπιοι Τσετσένοι, και άλλοι ενώ υπήρχαν και 1 -1.5 εκατομμύρια πρόσφυγες από το Ιράκ και 550-600 χιλιάδες από την Παλαιστίνη.
Συρία: Ένα μωσαϊκό αντιθέσεων
Όπως φαίνεται η Συρία ήταν μια εξαιρετικά σύνθετη και πολύπλευρη χώρα με πολλές και αιχμηρές αντιθέσεις. Πλούσιοι και φτωχοί, πόλη και ύπαιθρος, κοσμικοί και ισλαμιστές, μουσουλμάνοι και αλλόθρησκοι – οι διαμάχες μεταξύ των παραδοσιακών φυλών στην επαρχία της χώρας, σουνίτες και σιίτες, καθεστωτικοί και αντικαθεστωτικοί, φιλελεύθεροι και οπαδοί του αρκετά αυταρχικού, κοσμικού, παναραβικού, όχι ιδιαίτερα σοσιαλιστικού πλέον κόμματος Μπάαθ.Όλα συνθέτουν το ψηφιδωτό των αντιθέσεων που πυροδοτήθηκαν όταν έπεσαν οι πρώτες σφαίρες, και τροφοδότησαν με τη σειρά τους τον πόλεμο.
Η νυχτερινή ζωή στη Δαμασκό
Πριν τον εμφύλιο, το 2011 η Συρία βρισκόταν σε ένα ενδιαφέρον σταυροδρόμι. Ήταν χώρα πιο προοδευτική και με καλύτερο βιωτικό επίπεδο από το μέσο όρο της περιοχής μεν, αλλά με μεγάλες διαφορές ανάλογα με την περιοχή και την κοινωνική τάξη δε. Από την κοσμική μητρόπολη της Δαμασκού με τα nightclub και την σχετικά φιλελεύθερη κουλτούρα στη φτωχή και συντηρητική παραμεθόριο της Νταράα, η ζωή ήταν πολύ άνιση και οι Σύροι το ένιωθαν.
Xριστιανική εκκλησία στη Συρία
Από θρησκευτικής άποψης, η εμφάνιση των τζιχαντιστών αργότερα παραπλανεί σχετικά με τις θρησκευτικές αντιλήψεις που είχαν οι Σύροι. Ακόμα στις πιο συντηρητικές περιοχές, οι σαλαφιστικές εκδοχές του Ισλάμ (όπως αυτή του ISIS) δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς, παρά τις προσπάθειες της Σαουδικής Αραβίας να τις κάνει δημοφιλείς, χρηματοδοτώντας τζαμιά όπου θα εκφράζονταν αυτές οι αντιλήψεις. Στη Συρία, οι αμέτρητες μεγάλες και μικρές θρησκευτικές μειονότητες ζούσαν αρμονικά μεταξύ τους για πάρα πολλά χρόνια.
Μπάαθ: Από ΠΑΣΟΚ της Συρίας στις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις
Οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία δε βοήθησαν την κατάσταση. Το Μπαάθ είχε εγκαταλείψει τις πολιτικές δωρεάν παιδείας και περίθαλψης, κοσμικής ισότητας απέναντι στο νόμο, εύκολης ή δωρεάν στέγασης και πλατιά απασχόλησης μέσω του μεγάλου δημόσιου τομέα που στήριζε κάποτε και εφάρμοζε νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, τις οποίες ξεκίνησε ο πατέρας Άσαντ στα 90s και συνέχισε ο γιος του Μπάσαρ την επόμενη δεκαετία.
Συγκέντρωση υπέρ του Μπάσαρ αλ’Άσαντ
Η κατάργηση των δασμών χτύπησε άσχημα στη βιοτεχνία της Συρίας και ενίσχυσε την ανεργία. Οι αγροτικές μεταρρυθμίσεις μαζί με την τρομερή ξηρασία που πέρασε ο ευρύτερος αραβικός κόσμος το 2006-2010 και μετά σάρωσαν την ύπαιθρο, με αποτέλεσμα τη μαζική εσωτερική μετανάστευση προς τα προάστια των μεγάλων πόλεων (Χομς, Χαλέπι, Δαμασκός, Χάμα): κυρίως συντηρητικοί επαρχιώτες, άνεργοι ή ημιαπασχολούμενοι, οργισμένοι για την καταστροφή της ζωής τους και τον κοινωνικό αποκλεισμό την ακολούθησε.
Η Θρησκεία και το πολιτικό αδιέξοδο είναι ένα εκρηκτικό μείγμα
Στα δημοκρατικά δικαιώματα, η Συρία στην ουσία ήταν μία προεδρική δημοκρατία με ένα κόμμα, το Μπάαθ, το οποίο μέχρι το 2012 είχε ειδικό βάρος που ορίζονταν στο Σύνταγμα.Κάμποσες ισχυρές υπηρεσίες ασφαλείας (που στελεχώνονταν κυρίαρχα από Αλαουίτες) παρακολουθούσαν άγρυπνα τον πληθυσμό με πολύ κόσμο να είναι στις φυλακές, έτσι ώστε να μην υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση. Από την άλλη, ένα πλατύ δίκτυο από αξιωματούχους του κόμματος, τοπικούς παράγοντες, επιχειρηματίες και φυλάρχους εξασφάλιζε ότι όποιος θέλει να προκόψει, έπρεπε να τα έχει καλά με το Μπάαθ.
Συγκέντρωση υπέρ του Μπάσαρ αλ’Άσαντ
Το 2012 έγιναν κάποιες ελάχιστες μεταρρυθμίσεις: καταργήθηκε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ίσχυε δεκαετίες και τα ειδικά προνόμια του Μπάαθ, η θητεία του Προέδρου μειώθηκε στα 7 χρόνια και εγκρίθηκε νομικό πλαίσιο πολυκομματικότητας. Αυτές όμως δεν αρκούσαν στην αντιπολίτευση, ενώ η ελίτ της Συρίας δυσκολευόταν κάνει αληθινές μεταρρυθμίσεις γιατί:
1. Θα διακινδύνευε τα προνόμια της
2. Πίστευε πως ένα πιο φιλελεύθερο καθεστώς ανοίγει το δρόμο για την ανατροπή του κοσμικού κράτους από τους ισλαμιστές
3. Οι οποίοι είχαν κάνει ήδη μια απόπειρα στη Συρία το 1982, την οποία η κυβέρνηση είχε τσακίσει με κόστος χιλιάδες νεκρούς
Ισλαμιστές είναι όσοι πιστεύουν ότι το Ισλάμ και η σαρία (η σαρία) πρέπει να είναι η βάση της πολιτικής και δημόσιας ζωής. Υπάρχουν σε πολλές αποχρώσεις στη Μέση Ανατολή, από το μετριοπαθές κόμμα που κέρδισε τις εκλογές στην Τυνησία μετά την ανατροπή του Μπεν Αλί το 2011 και τη γνωστή Μουσουλμανική Αδελφότητα μέχρι τις τζιχαντιστικές οργανώσεις. Οι οργανώσεις αυτές ήταν ανέκαθεν θανάσιμοι εχθροί με τα κοσμικά στρατιωτικά καθεστώτα στη Συρία, την Αίγυπτο και αλλού.
Από την αραβική άνοιξη ως τον εμφύλιο πόλεμο
H κίνηση που άλλαξε την κατάσταση δεκαετιών σε όλη την περιοχή έγινε γνωστή ως Αραβική Άνοιξη. Βαφτίστηκε από επανάσταση ως συνωμοσία της CIA/της Νέας Τάξης Πραγμάτων, αλλά όπως και να’χει, από το Δεκέμβριο του 2010 που ξεκίνησε στην Τυνησία, απεργίες, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και συγκρούσεις σε μια σειρά από χώρες ανέτρεψαν ηγέτες που κυβερνούσαν δεκαετίες, όπως τον Καντάφι στη Λιβύη, τον Μουμπάρακ στην Αίγυπτο και το Μπεν Αλί στην Τυνησία.Στις 15 Μαρτίου του 2011 λοιπόν, στη Νταράα της νοτιοδυτικής Συρίας ξεκινάνε οι πρώτες διαδηλώσεις, οι οποίες (προφανώς) αντιμετωπίζονται με συλλήψεις και ξυλοδαρμούς από την αυταρχική παράδοση του καθεστώτος.
Τα συνθήματα στην αρχή είναι παρόμοια με των άλλων χωρών: Δημοκρατία, ισότητα, απελευθέρωση των κρατουμένων και μεταρρυθμίσεις.
Καθώς περνούν οι μέρες όμως, τα συνθήματα αρχίζουν να ζητούν την πτώση της κυβέρνησης, αστυνομικά τμήματα και γραφεία του Μπαάθ παίρνουν φωτιά. Σιγά σιγά, οι διαδηλώσεις αρχίζουν να μετρούν νεκρούς μαζικά και οι σποραδικές μέχρι τότε σφαίρες των δυνάμεων ασφαλείας να απαντιούνται με σφαίρες από τους διαδηλωτές.
Νταράα, 2011.
Μέχρι τον Αύγουστο, Σουνίτες κατά βάση στρατιώτες αρχίζουν να αυτομολούν για να μην πολεμήσουν και κάποιοι για να σχηματίσουν αντικυβερνητικές ομάδες. Η κυβέρνηση μιλά για συνωμοσία και ξένη επέμβαση,η αντιπολίτευση για επανάσταση αλλά το βέβαιο είναι πως η Συρία βρίσκεται πλέον σε εμφύλιο πόλεμο.
Τα μέτωπα: (ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Τουρκία) VS (Ρωσία, Ιράν, Χεζμπολαχ)
Στα διεθνή, η Συρία από τότε που έγινε ανεξάρτητη είχε σε γενικές γραμμές κακές σχέσεις με τη Δύση (ΗΠΑ, Μ.Βρετανία, Γαλλία κλπ), παρά κάποιες πολύ περίεργες συνεργασίες τους . Ήταν παραδοσιακός, σύμμαχος με τη Ρωσία, η οποία διατηρούσε και μια βάση εκεί.
Συγκέντρωση υπέρ της Ρωσίας στη Δαμασκό
Οι καλές σχέσεις με την Τουρκία του Ερντογάν και οι καλύτερες από παλιά σχέσεις με τις μοναρχίες του Κόλπου ξεχάστηκαν γρήγορα όταν ο πόλεμος ξεκίνησε. Πιστός σύμμαχος, ήταν το Ιράν.
Παρότι η κοσμοθεωρία της Δαμασκού διέφερε πολύ από αυτή της Ισλαμικής Δημοκρατίας στην Τεχεράνη, οι ισχυροί κοινοί αντίπαλοι (οι χώρες του Κόλπου, το Ισραήλ, οι ΗΠΑ) έφταναν για να ενωθούν.
Κι όμως ήταν ξένη επέμβαση: και για τις δύο πλευρές.
Η Τουρκία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία,η Ιορδανία και οι ΗΠΑ υπολόγιζαν πως οι ώρες της κυβέρνησης είναι μετρημένες και έτσι στήριξαν πολιτικά, εκπαίδευσαν και έστειλαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολλάρια για όπλα στην αντιπολίτευση.
O Oμπάμα και ο Βασιλιάς Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας
Στην πλευρά της κυβέρνησης, η Ρωσία δάνεισε απλόχερα λεφτά και όπλα στην κυβέρνηση και την έσωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επανειλημμένα όποτε η στρατιωτική επέμβαση της Δύσης φαινόταν κοντά. Στο τέλος του 2015 έστειλε και τις ένοπλες δυνάμεις (αεροπορία, στρατό και ναυτικό) της να ρίξουν μερικές βόμβες .
Από την άλλη, Ιρανοί αξιωματικοί εκπαίδευσαν φιλοκυβερνητικές ομάδες και ενώ το Ιράν έβαλε και τα αεροπλάνα ώστε χιλιάδες άντρες από το Ιράν, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν να κάνουν τη διαδρομή Τεχεράνη – Δαμασκός. Έφταναν για να υπερασπιστούν τους ομόθρησκους από τους ένοπλους σουνίτες και πολλοί από αυτούς, για να κερδίσουν μια ιρανική υπηκοότητα.
Διαδήλωση με σημαίες της Συρίας και της Χεζμπολάχ στο Λίβανο
Σημαντικότερη από όλους αυτούς ήταν η ισχυρή σιιτική ένοπλη Χεζμπολάχ από το γειτονικό Λίβανο, η οποία έφτασε στη Συρία το 2013. Οι έμπειροι και καλά εξοπλισμένοι μαχητές της έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να σώσουν την κυβέρνηση, όταν είχε ζοριστεί πραγματικά στο πεδίο της μάχης.
Πως η επανάσταση για τη δημοκρατία έχασε από την Αλ-Κάιντα
Οι αντάρτες, κέρδισαν πολλές μάχες αλλά δεν κατάφεραν να κερδίσουν τις μεγάλες πόλεις και έχασαν πρόσφατα ακόμη και το μισό Χαλέπι το οποίο κατείχαν. Αυτό, μαζί με το συνεχή εμφύλιο μεταξύ τους για χρήματα, όπλα και επιρροή, ήταν η καταδίκη τους.
Oι κυβερνητικοί ανακαταλαμβάνουν το Χαλέπι
Ταυτόχρονα, πολλοί από αυτούς που απεχθάνονταν το Μπαάθ, απεχθάνονταν ακόμη περισσότερο τους υπερσυντηρητικούς γενειοφόρους με τα καλάσνικοφ. Μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού είχε συνηθίσει να ζει στη σχετικά προοδευτική Συρία και δεν επιθυμούσε να μαστιγωθεί επειδή άναψε τσιγάρο, ούτε οι γυναίκες να κλειστούν στα σπίτια τους ή ακόμη χειρότερα.
Επίσης, η εξέγερση από ένα σημείο και μετά αφορούσε μόνο τους σουνίτες άραβες: οι μειονότητες φοβόντουσαν για τη ζωή τους και οι σφαγές που έγιναν πιο μετά τους δικαίωσαν. Αυτά, μαζί με τους πολύ στενούς οικονομικούς δεσμούς που είχε με πολλούς Σύριους το καθεστώς (δημόσιοι υπάλληλοι πχ), έκαναν τον κόσμο τελικά με ελαφριά ή βαριά καρδιά να διαλέξει τον Άσαντ ως το μικρότερο κακό.
Άντρες της αλ-Κάιντα εκτελούν γυναίκα επειδή απάτησε τον άντρα της
Αυτό το τελευταίο ήταν η ταφόπλακα της Αραβικής Άνοιξης στη Συρία. Στην αρχή των διαδηλώσεων, κανείς δεν έδωσε σημασία στα σποραδικά συνθήματα μίσους “Οι Χριστιανοί στο Λίβανο και οι Αλαουίτες στον τάφο” και”Θάνατο στους Δρούζους“. Δυστυχώς όσο περνούσε ο καιρός, τα συντηρητικά συνθήματα των Ισλαμιστών, ενάντια τόσο στο καθεστώς όσο και στις μειονότητες που υποτίθεται πως το στήριζαν κέρδιζαν αυτά για δημοκρατία και ελευθερία για τους εξεγερμένους Σύριους. Σήμερα οι “μετριοπαθείς” υπάρχουν αλλά είναι λίγοι και με ελάχιστη επιρροή.
Oι άμαχοι τα περισσότερα θύματα των αεροπορικών βομβαρδισμών της κυβέρνησης
Σίγουρα δεν ήταν απλό: οι αντίπαλοι του καθεστώτος είχαν γεμίσει τις φυλακές. Η βάρβαρη αντιμετώπιση των διαδηλώσεων και των πόλεων που στήριξαν την ανατροπή της κυβέρνησης από το Συριακό Στρατό και τις υπηρεσίες ασφαλείας βοήθησαν να ενταθεί το θρησκευτικό μίσος.
Τελικά όμως, οι ισλαμιστές ήταν πιο μαχητικοί και πιο οργανωμένοι από ομάδες που συγκροτούνταν βασικά επειδή κάποιος τους πλήρωνε. Πιο ισχυρή, πιο έμπειρη, πιο μαχητική από όλες αυτές τις ισλαμιστικές οργανώσεις, ήταν αυτή που έγινε διαβόητη από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους: H Aλ-Κάιντα.
Η άνοδος του ISIS
Όταν μάλιστα βετεράνοι τζιχαντιστές με εμπειρία από το Ιράκ, τον Καύκασο, το Αφγανιστάν κ.α. αρχίζουν να συρρέουν στη Συρία για να βοηθήσουν στον “αγώνα” ενάντια στην “αιρετική” κυβέρνηση του Άσαντ, ήταν το τέλος.Το 2013 η Αλ-Κάιντα είχε φτιάξει στη Συρία μία από τις πιο ισχυρές οργανώσεις των αντικαθεστωτικών, τη Τζαμπάτ Αλ-Νούσρα.
Μέλη της Τζαμπάτ Αλ-Νούσρα
Ταυτόχρονα μια οργάνωση που είχε γίνει γνωστή ως “Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ” είχε κάνει την παρουσία της αισθητή και στη Συρία και κέρδιζε όλο και περισσότερο χώρο τη “μετριοπαθή” αντιπολίτευση. Όταν είχε δυναμώσει αρκετά το καλοκαίρι του 2014, το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, το γνωστό μας ISIS, άρχισε να σαρώνει ολόκληρες περιοχές της Συρίας και του Ιράκ και η κατάσταση ξέφυγε τελείως.
Μέλος του ISIS στην πόλη Ράκα
Παραδόξως, η άνοδος του διαβόητου ΙSIS και ο τρόμος που σκόρπισε σε ολόκληρη την περιοχή είχε μια τελείως απρόβλεπτη συνέπεια. Οι Κούρδοι της Συρίας, όντας δεκαετίες χωρίς δικαιώματα από την κυβέρνηση και με ισχυρότερη δύναμη να τους επηρεάζει το αριστερό κόμμα PYD, δεν είχαν καμιά αγάπη για την κυβέρνηση και είχαν πάρει κι αυτοί τα όπλα εναντίον της.
Μια δύναμη αλλιώτικη από τις άλλες: Οι Κούρδοι
Δεν είχαν αγάπη όμως ούτε για τoυς τζιχαντιστές. Όταν το ISIS έχοντας ανακηρύξει το χαλιφάτο του στη Μοσούλη και όντας ανίκητο μέχρι τότε προσπάθησε να τους τσακίσει, βρήκε τους Κούρδους και τις Κούρδισσες μαχήτριες πολύ σκληρά καρύδια και η ήττα του από αυτούς στην πόλη Κομπάνι, ήταν ολέθρια.
Οι γυναίκες μαχήτριες των Κούρδων δεν παριστάνουν τα μοντέλα: η συγκεκριμένη πχ σκοτώθηκε στις μάχες εναντίον του ISIS
Ήταν τότε που οι ΗΠΑ, θεωρώντας μάλλον ότι μόνο οι ίδιες μπορούν να εισβάλλουν στο Ιράκ, βομβάρδιζαν το ISIS στη Συρία και το Ιράκ. Καθώς οι δικοί τους μαχητές είχαν διαλυθεί ή πιο απλά τους πουλούσαν τα όπλα που τους έδωσαν οι ΗΠΑ (η Μέση Ανατολή ξέρει από παζάρια), οι αμερικάνοι διαλέξουν τους Κούρδους για να υποστηρίξουν και η αλλόκοτη συμμαχία των καπιταλιστικών ΗΠΑ με αριστερούς αντάρτες, έγινε πράξη.
Οι Κούρδοι μαχητές εκτός από την κουρδική αυτονομία υποστηρίζουν επίσης τα δικαιώματα της γυναίκας, των μειονοτήτων, την ανεξιθρησκεία και σοσιαλιστικές και δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και βρήκαν γρήγορα συμμάχους στο πεδίο της μάχης και της πολιτικής. Χιλιάδες Ασσύριοι, Άραβες, Γιεζίντι και άλλοι ενώθηκαν μαζί τους καθώς είδαν σε αυτούς τόσο τη σωτηρία από το κάθε ISIS, όσο και μια πολιτική πρόταση, το είδος της οποίας σπανίζει στη Μέση Ανατολή.
Η απελευθέρωση γυναικών από τα δεσμά του ISIS
Κι επειδή ο πόλεμος αυτός ποτέ δεν έχει αρκετές εκπλήξεις, η άνοδος των Κούρδων έφερε άλλη μια εξέλιξη. Η Τουρκία, που διαχρονικά φοβάται ότι ένα κουρδικό κράτος θα απειλήσει τα σύνορά της, εισέβαλε στη Συρία για να το καταπνίξει, λειτουργώντας και σαν κηδεμόνας για ένα κομμάτι των ισλαμιστών.
Επίλογος;
6 χρόνια μετά, ο πόλεμος δεν έχει σταματήσει, αλλά φαίνεται να οδεύει προς κάποιο τέλος. Το ISIS θα συντριβεί, οι αντάρτες, η κυβέρνηση, οι Κούρδοι και οι συμμαχοί τους ίσως συνεχίσουν τον αλληλοσκοτωμό, ίσως αναζητήσουν κάποια πολιτική λύση.Μέχρι τότε, οι βόμβες θα πέφτουν και πανικόβλητοι άνθρωποι θα τρέχουν πανικόβλητοι για να σωθούν από αυτές ή από το μαχαίρι κάποιων θρησκόληπτων. Και κάποιοι από αυτούς θα καταλήγουν μισοπνιγμένοι και φοβισμένοι, στις όμορφες παραλίες της χώρας που λέγεται Ελλάδα.
luben.tv/politix
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου