Μετά το Χαλέπι, τι;

Όποιες και αν είναι οι εμπλοκές της τελευταίας στιγμής, η ανακατάληψη του ανατολικού Χαλεπίου από τον συριακό στρατό και τους συμμάχους του έχει ουσιαστικά συντελεσθεί. Πρόκειται για ορόσημο στην κρίση της Συρίας, με επιπτώσεις που εκτείνονται πέραν αυτής.

Διότι, αν και ασφαλώς δεν τερματίζει τον πόλεμο, η συγκεκριμένη εξέλιξη ακυρώνει την
προοπτική "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό, καθώς το σύνολο των κύριων πληθυσμιακών κέντρων της Συρίας, συμπεριλαμβανομένης της αλλοτινής οικονομικής της πρωτεύουσας, θα βρίσκονται πλέον υπό κυβερνητικό έλεγχο. Αντίθετα, οι ξένες δυνάμεις που ενθάρρυναν, εξόπλιζαν και χρηματοδοτούσαν τους "υπερασπιστές” του ανατολικού Χαλεπίου δεν έδειξαν την προθυμία ή την δυνατότητα να επιμείνουν μέχρι τέλους.

Ο επικοινωνιακός παροξυσμός σχετικά με το ανατολικό Χαλέπι, κινείται από διακηρυγμένο ενδιαφέρον για την τύχη των αμάχων του – ωστόσο είναι τόσο επιλεκτικός στην εστίασή του (όπως δείχνει λ.χ. η μέχρι τώρα αδιαφορία για την τύχη του 1,2 εκατ. κατοίκων του υπό κυβερνητικό έλεγχο δυτικού Χαλεπίου ή του 1,5 εκατ. κατοίκων της πολιορκούμενης από τον ιρακινό στρατό, τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους Μοσούλης) και τόσο εξαρτημένος από αλλεπάλληλα κύματα fake news, ώστε να εκτίθεται.

Αρκεί κανείς να σκεφτεί την ευκολία με την οποία αναπαράγονται από συμβατικά μέσα ενημέρωσης, χωρίς δυνατότητα να ελεγχθεί η αυθεντικότητά τους, τα πολυάριθμα tweets "ακτιβιστών του ανατολικού Χαλεπίου” που εμφανίσθηκαν τα τελευταία 24ωρα, σε μία πόλη όπου η διαδικτυακή σύνδεση είναι για προφανείς λόγους δυσχερής και αναξιόπιστη.

Ή το παιχνίδι εντυπώσεων που δημιουργεί η αναπαραγωγή (ως οιονεί "ετυμηγορίας” του ΟΗΕ) του δελτίου Τύπου που εξέδωσε το γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Ιορδανού πρίγκηπα Zeid Ra’ad Al Hussein, για "πληροφορίες” που έχει δεχθεί από μη κατονομαζόμενες "πηγές” περί εν ψυχρώ εκτέλεσης 87 αμάχων από κυβερνητικές δυνάμεις.

Κορυφαία περίπτωση, λόγω της συγκίνησης που έχουν προκαλέσει διεθνώς, αποτελούν τα "Λευκά Κράνη”, η υποτιθέμενη εθελοντική ομάδα διασωστών που δρούν στα ερείπια του ανατολικού Χαλεπίου. Πρόκειται για οργάνωση που ιδρύθηκε το 2013 από Βρετανό πρώην στρατιωτικό, έχει χρηματοδοτηθεί από δυτικές χώρες με τουλάχιστον 100 εκατ. δολάρια και είναι άγνωστη στο ανατολικό Χαλέπι κατά τις μαρτυρίες όσων διέφυγαν από εκεί. Τα βίντεό της διακρίνονται για την ανακύκλωση των ίδιων "τραυματισμένων παιδιών” σε διαφορετικές "διασώσεις”, αλλά και για την επανεμφάνιση των "εθελοντών” σε άλλες φωτογραφίες, με την ένοπλη ιδιότητά τους.

Το 2011 το Χαλέπι ήταν η μεγαλύτερη πόλη στη Συρία με πληθυσμό περίπου 2,5 εκατομμυρίων, αποτελούμενο κυρίως από μουσουλμάνους σουνίτες και την πολυπληθέστερη κοινότητα χριστιανών στη χώρα

Σε κάθε περίπτωση, η απουσία ανεξάρτητων ανθρωπιστικών οργανώσεων και επιτόπιας δημοσιογραφικής κάλυψης από το ανατολικό Χαλέπι, επιτρέπει στον επικοινωνιακό πόλεμο να διεξάγεται ανεμπόδιστα.
Πρόκειται όμως για μια "στιγμή αληθείας” στον βαθμό που οι αντικαθεστωτικοί αντάρτες δεν είναι εν προκειμένω παρά ένοπλοι ισλαμιστές, υπό την ηγεμονία του συριακού παρακλαδιού της αλ Κάιντα (Μέτωπο αλ Νούσρα)...

Όλα αυτά αποτελούν προϊόν μιας επιμονής ορισμένων πλευρών στη Δύση και τον αραβικό κόσμο στο σενάριο της "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό, μολονότι αυτό το έχει ακυρώσει η πραγματικότητα, καθώς και στο αφήγημα που το υποστηρίζει, ήτοι της εμφύλιας σύγκρουσης ανάμεσα σε ένα τυραννικό καθεστώς και το εξεγερσιακό κύμα που τροφοδότησε η "Αραβική Άνοιξη” του 2011.

Όμως, τουλάχιστον από το 2012 η συριακή κρίση έχει αλλάξει χαρακτήρα και έχει μετατραπεί σε περιφερειακό και κατόπιν διεθνή πόλεμο δι' αντιπροσώπων.
Η αμφισβήτηση του Άσαντ και η καταστολή της στρατιωτικοποιήθηκαν ταχύτατα, οι αρχικοί πρωταγωνιστές των διαδηλώσεων περιθωριοποιήθηκαν (αν δεν έχουν εγκαταλείψει κιόλας τη χώρα), οι κάτοικοι των πόλεων, με πρώτη την σουνιτική αστική τάξη, αναδιπλώθηκαν στην υπεράσπιση της νομιμότητας, αντιμετωπίζοντας αρνητικά την ανάδυση στρωμάτων της υπαίθρου με συνθήματα εξαρχής σεχταριστικά - ενώ το καθεστώς όχι μόνο επιβεβαίωσε την ενότητά του στην κορυφή, αλλά και αξιοποίησε επιδέξια τις διεθνείς συμμαχίες του, μέχρι και την καταλυτική ρωσική παρέμβαση.

Υπενθυμίζεται ότι, παρότι δέχεται τη συνδρομή και ποικίλων κακόφημων πολιτοφυλακών, ο ίδιος ο συριακός κυβερνητικός στρατός είναι ένας στρατός που βασίζεται στην υποχρεωτική θητεία των κληρωτών, δηλ. είναι σουνιτικός κατά 70%.

 Στην δε ύπαιθρο, η κατάσταση που επικρατεί σε μεγάλο μέρος παραπέμπει σε "απόσυρση” ή κατάλυση της κεντρικής εξουσίας και οι τοπικές κοινότητες διαπραγματεύονται δια των δημογεροντιών και των πολιτοφυλακών τους τις συμμαχίες που θα φανούν καταλληλότερες για την ασφάλεια της περιοχής τους.

Η "επόμενη μέρα” για τους νικητές του ανατολικού Χαλεπίου επιβάλλει την επιλογή νέου στόχου, καθώς άλλες δύο πρωτεύουσες συριακών περιφερειών παραμένουν εκτός κυβερνητικού ελέγχου: η Ίντλιμπ που κατέχεται από τις δυνάμεις περί την αλ Κάιντα και η Ράκκα, οιονεί πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους. 

Η επιλογή της Ίντλιμπ θα είχε μεγαλύτερη κρισιμότητα για την ασφάλεια του Χαλεπίου, της αλαουιτικής ενδοχώρας και της ρωσικής βάσης στην Λατάκια, αλλά θα συναντούσε μεγαλύτερες διεθνείς αντιστάσεις από την επιλογή της Ράκκα. Προϋποθέτει δε μια μορφή συνεννόησης με την Άγκυρα, η οποία ενδεχομένως έχει επιτευχθεί, με αντάλλαγμα την ρωσική ανοχή στην τουρκική επιχείρηση "Ασπίδα του Ευφράτη” κατά των Κούρδων της βόρειας Συρίας. Σε κάθε περίπτωση το καθεστώς Erdogan έχει περάσει στη φάση του "περιορισμού των ζημιών” της αποτυχίας της "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό και στηρίζεται ολοένα και περισσότερο, αλλά από θέση εμφανώς υποτελή, στη σχέση του με τη Μόσχα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Erdogan έχει αναλάβει ρόλο μεσολαβητή ώστε το μη ελεγχόμενο από τις συριακές δυνάμεις τμήμα του ανατολικού Χαλεπίου (που σύμφωνα με το ρωσικό επιτελείο έχει περιοριστεί σε έκταση 2,5 εκατ. χιλιομέτρων) να εγκαταλειφθεί από τους τελευταίους 1500 υπερασπιστές του – μεταξύ των οποίων περίπου 500 μαχητές της αλ Νούσρα που επιμένουν να μάχονται. Η αδυναμία τήρησης των συμφωνηθέντων υποχρέωσε τον Erdogan να έχει άλλη μία τηλεφωνική επικοινωνία με τον Putin, ώστε να επιβεβαιώσει τον μεσολαβητικό του ρόλο.

Άμεσο επόμενο στόχο πάντως, αποτελεί (πολύ περισσότερο για τη Μόσχα που το θεωρεί ζήτημα γοήτρου της, παρά για τη Δαμασκό) η ανακατάληψη της Παλμύρας, που, σε αντίπραξη προς την κατάληψη του ανατολικού Χαλεπίου, έπεσε στα χέρια 5.000 τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους οι οποίοι μετακινήθηκαν από τη Μοσούλη και τη Ράκκα, χωρίς να συναντήσουν εμπόδια από τον υπό τις ΗΠΑ διεθνή συνασπισμό που επιχειρεί στην περιοχή. Υπενθυμίζεται ότι η προηγούμενη απελευθέρωση της πόλης από τους τζιχαντιστές είχε σημαδευτεί συμβολικά από συναυλία της ρωσικής ορχήστρας Μαρίινσκι στον αρχαιολογικό χώρο της Παλμύρας (μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς κατά την UNESCO), που προλόγισε μέσω τηλεδιάσκεψης ο Vladimir Putin.

Στην εκ νέου απελευθέρωση της Παλμύρας αφιερώθηκε συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Ρωσίας, υπό τον Putin.

Πάντως οι δημόσιες τοποθετήσεις τους ρωσικού Γενικού Επιτελείου αφήνουν να διαφανεί δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι η ανακατάληψη του Χαλεπίου καθυστέρησε τόσο, ώστε να καταστεί εφικτός ο αντιπερισπασμός των τζιχαντιστών στην Παλμύρα, την οποία φύλασσε ένα όχι ιδιαίτερα αξιόμαχο σώμα περίπου χιλίων Σύρων στρατιωτών.

Στο διπλωματικό πεδίο, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλλαγή στάσης της Μόσχας, καθώς ο Sergei Lavrov χαρακτηρίζει πλέον άσκοπες τις συναντήσεις με τον Αμερικανό ομόλογό του John Kerry και κατηγορεί ανοιχτά τη Ουάσιγκτον ότι δεν ενδιαφέρεται παρά για τη διάσωση των ένοπλων ισλαμιστών, ώστε να τους αξιοποιήσει σε μια μελλοντική προσπάθεια ανατροπής του Assad. Το ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται, τουλάχιστον για τις λίγες εβδομάδες που θα διαρκέσει η προεδρία Obama, χωρίς ρόλο και συνομιλητές, ενώ η Μόσχα προτιμά τις απευθείας συνομιλίες με επιτόπιους παίκτες, όπως η Άγκυρα, είναι οπωσδήποτε στιγμή μεγάλης διπλωματικής αμηχανίας.

Του Κώστα Ράπτη

απο το capital.gr