Ἀνάγκη προτύπων

Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση

Στὴν ἐποχὴ μας χάθηκαν τὰ πρότυπα. Τὰ παιδιὰ δὲν βλέπουν σχεδὸν πουθενὰ πρότυπα πρὸς μίμηση. 

Οἱ μεγάλοι δὲν εἶναι πρότυπα, οὔτε οἱ γονεῖς οὔτε οἱ παπποῦδες. Ἀλλὰ καὶ οἱ γονεῖς δὲν ἔχουν πρότυπα. Καὶ οἱ παπποῦδες ἀκόμα. Ὅλοι ἔζησαν καὶ ζοῦν χωρὶς ἠθικὲς ἀρχές. 

Δὲν δέχτηκαν ποτὲ κάτι ποὺ νὰ εἶναι ἀξιομίμητο. Γι’ αὐτὸ δὲν βλέπουμε ἀνθρώπους ἄξιους θαυμασμοῦ. Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγάλη ἀνησυχία γιὰ τὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον.

Ἡ ἔλλειψη προτύπων ὡστόσο δὲν πρέπει νὰ μᾶς ἀπογοητεύει. Ἐξάλλου δὲν χρειάζεται πληθώρα προτύπων. Ἕνα πρόσωπο-πρότυπο μπορεῖ νὰ βοηθήσει χιλιάδες ἀνθρώπους. Ἐννοῶ ἕνα ἅγιο. Οἱ ἀρετὲς του γίνονται λαμπερὲς ἀκτῖνες, χωρὶς ὁ ἴδιος πολλὲς φορὲς νὰ

τὸ συνειδητοποιεῖ. Εἶναι παρήγορο αὐτό. Ὑπῆρχε πάντα, ὑπάρχει καὶ σήμερα, καὶ αὔριο θὰ ὑπάρχει. Ἁπλῶς ἀργεῖ κάποτε νὰ φτάσει καὶ σέ μᾶς. Πάντως τὰ πνευματικὰ ἐρεθίσματα ποὺ προκαλεῖ ἔχουν πολλοὺς τρόπους νὰ φθάσουν καὶ στοὺς πιὸ μακρινοὺς ἀνθρώπους. Καὶ δὲν ἀναφέρομαι στὶς δυνατότητες τῆς σύγχρονης τεχνολογίας, ἀλλὰ στὴν ἐπικοινωνία μεταξὺ τῶν προσώπων. Δυστυχῶς, ἡ τεχνολογία δημιουργεῖ πρότυπα ἀθλιότητας καὶ καταστροφῆς καὶ ἀπαξιώνει καθετὶ ποὺ εἶναι ἠθικὸ καὶ ἁγιάζει τοὺς ἀνθρώπους.

Οἱ ἀπόστολοι, ποὺ διέσῳζαν στὸ πρόσωπό τους τὴν εἰκόνα ποὺ χάρισε ὁ Θεὸς στοὺς πρωτοπλάστους κατὰ τὴ δημιουργία, εἶχαν ὀρθὴ καὶ συν­επῆ ζωή καὶ ἀποτελοῦσαν πρότυπο. Ἦταν ζωντανοὶ νόμοι. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει γιὰ τοὺς ἀποστόλους τὰ ἑξῆς ἐνδιαφέροντα: «Ὅσα ἀκριβῶς ἔλεγαν τὰ Ἱερὰ Γράμματα, αὐτὰ τὰ φανέρωναν αὐτοὶ σὲ ὅλους μὲ ἔργα. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀρίστη διδασκαλία· ἔτσι θὰ μπορέσει ὁ δάσκαλος νὰ καθοδηγήσει τὸ μαθητή. Ἂν ὅμως διδάσκει μὲν αὐτὸς καὶ φιλοσοφεῖ, στὴν πράξη δὲ κάνει τὰ ἀντίθετα, δὲν εἶναι μὲ κανένα τρόπο δάσκαλος. Γιατί αὐτὸ καὶ στὸ μαθητὴ εἶναι εὔκολο, νὰ φιλοσοφεῖ δηλαδὴ μὲ λόγια».

Ἕνα πρότυπο, ὅταν εἶναι δυνατό, συγκλονίζει τούς ἀνθρώπους ποὺ τὸ δέχονται, πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους γίνονται νέα πρότυπα καὶ ἀνατρέπουν τοὺς ἰσχυρισμοὺς πολλῶν κοσμικῶν, πώς τάχα τὰ πρόσωπα ποὺ θαυμάζουμε ἔζησαν σὲ ἄλλες ἐποχές, ποὺ τὰ πράγματα ἦταν διαφορετικὰ καὶ πιὸ εὔκολα γιὰ τὴν πνευματικὴ ζωή. Σήμερα ὅμως ἡ ἁμαρτία πλεονάζει καὶ ὁ ἀγώνας γιὰ τὶς ἀρετὲς εἶναι ἀδύνατος. 

Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ὅπως ὁ ἴδιος λέει, εἶχε ὡς πρότυπό του τὸν ἀπόστολο Παῦλο, ὁ ὁποῖος εἶχε ζήσει τρεῖς περίπου αἰῶνες πιὸ μπροστά. Ἡ χρονικὴ ἀπόσταση δὲν εἶχε καλύψει τὴ λάμψη τοῦ μεγάλου προτύπου, τοῦ Παύλου, καὶ δημιούργησε τὸ ἐπίσης μεγάλο πρότυπο τοῦ Χρυσοστόμου. Αὐτὸ συμβαίνει μὲ πολλοὺς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτα τὰ ὅσα λέει ὁ Χρυσόστομος γιὰ τὸ πρότυπό του, τὸν ἀπόστολο Παῦλο: «Ἢ μήπως δὲν ἦταν τῆς ἰδίας μὲ μᾶς φύσεως ὁ μακάριος Παῦλος; Γιατί φλέγομαι ἀπὸ σφοδρὴ ἐπιθυμία καὶ ἀγάπη πρὸς αὐτὸν τὸν ἄνδρα καὶ γι’ αὐτὸ δὲν παύω νὰ τὸν ἀναφέρω συνεχῶς, καὶ προσβλέποντας στὴν ψυχή του σὰν σὲ κάποια πρότυπη εἰκόνα, ἐκπλήττομαι ἀπὸ τὴν περιφρόνηση τῶν παθημάτων, ἀπὸ τὴν ὑπερβολική του ἀνδρεία, ἀπὸ τὴ θερμή του ἀγάπη πρὸς τὸ Θεὸ καὶ σκέφτομα ὅτι ὁλόκληρο τὸ σύνολο τῶν ἀρετῶν τὸ κατόρθωσε ἕνας ἄνθρωπος, ἐπειδὴ τὸ θέλησε. Ἐνῷ ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς δὲν θέλει οὔτε τὴν πιὸ μικρὴ ἀρετὴ νὰ κατορθώσει καὶ νὰ ἀποκτήσει».

Ὁ συνειδητὸς χριστιανὸς- ὅπως καὶ ὁ ἄξιος κληρικὸς- πρέπει νὰ ἔχει ὑποδειγματικὴ ζωή καὶ νὰ ἀποτελεῖ παράδειγμα πρὸς μίμηση καὶ τὰ καλά του ἔργα νὰ γίνονται ἀφορμὴ, γιὰ νὰ δοξάζεται ὁ οὐράνιος Πατέρας.

Ορθόδοξος Τύπος