Οι εθνικές οικονομίες είναι σαν τα κτίρια που χτυπά ο σεισμός. Όσα έχουν θεμελιωθεί και κτιστεί σωστά, μπορεί να πάθουν ζημιές αλλά δεν καταρρέουν. Όσα χτίστηκαν νύχτα και με ψεύτικα δοκάρια θα πέσουν.
Πόσο είναι παγκόσμια και πόσο ελληνική τούτη η κρίση που βιώνουμε; Είναι παγκόσμια, γιατί οφείλεται στις φούσκες που δημιούργησε ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός, λένε πολλοί. Είναι ειδικότερα ευρωπαϊκή, γιατί οφείλεται στους ελλατωματικόυς θεσμούς της ευρωζώνης, συμπληρώνουν κάποιοι. Είναι όμως και ελληνική, γιατί εμείς είχαμε πολυ πιο θεμελιακά προβλήματα από τις άλλες δυτικές οικονομίες, σημείωνουν μερικοί.
Είναι αλήθεια ότι η παγκόσμια οικονομία έγινε πολύ πιο ασταθής τις τελευταίες δεκαετίες, επειδή αναπτύχθηκε μια αγορά κεφαλαίων σε μεγάλο βαθμό αποκομμένη από την «πραγματική» οικονομική δραστηριότητα που υποτίθεται ότι χρηματοδοτούσε. Αλλά η αστάθεια της κεφαλαιαγοράς δεν έπληξε με τον ίδιο τρόπο και την ίδια ένταση όλες τις χώρες. Η παγκόσμια οικονομία είναι όπως μια ήπειρος που δονείται κατά καιρούς από σεισμούς. Οι εθνικές οικονομίες είναι σαν τα κτίρια που χτυπά ο σεισμός. Όσα έχουν θεμελιωθεί και κτιστεί σωστά, μπορεί να πάθουν ζημιές αλλά δεν καταρρέουν. Όσα χτίστηκαν νύχτα και με ψεύτικα δοκάρια θα πέσουν.
Σκέφτομαι τις διαφορετικές αντιδράσεις των οικονομολόγων στην κρίση, αλλά και των πολιτών γενικά. Στο ένα άκρο είναι οι σεισμολόγοι: αναλύουν διεξοδικά τη δυναμική των διεθνών αγορών, και καταλήγουν ότι χρειάζονται πολύ μεγάλες αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο, ή έστω σε ευρωπαϊκο, για να πάψει η αστάθεια, ώστε να είναι ασφαλείς οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά από απότομες μεταβολές στην προσφορά κεφαλαίων ή στη ζήτηση προϊόντων. Από την άλλη οι πολιτικοί μηχανικοί: ξέρουν οτι πάντα θα υπάρχει κίνδυνος σεισμού και ασχολούνται με το τοπικό πρόβλημα, δηλαδή με την ποιότητα κατασκευής του κάθε κτιρίου. Και οι οικονομολόγοι που εξηγούν ότι οι οικονομίες που διατηρούν ορισμένες ισορροπίες είναι λιγότερο επιρρεπείς στις κρίσεις, και αναπτύσσονται καλύτερα μακροπρόθεσμα.
Ποιοί είναι πιο χρήσιμοι; Μερικοί σεισμολόγοι είναι χρήσιμοι, για να προειδοποιούν για το μέγεθος των κινδύνων. Και επειδη, σε αντίθεση με τη δομή της γης, η δομή της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να τροποποιηθεί με πολιτικές διαδικασίες, οι σεισμολόγοι-οικονομολόγοι είναι απαραίτητοι για να προτείνουν τις ρυθμίσεις εκείνες που θα ελαχιστοποιήσουν την αστάθεια. Είναι όμως πραγματικά χρήσιμοι μόνο εκεί που λαμβάνονται οι αποφάσεις, δηλαδή στο διακρατικό και διεθνές επίπεδο. Στα καφενεια της επικράτειας, καρεκλάτα, έντυπα ή ηλεκτρονικά, λίγα μπορούν να προσφέρουν, πέρα από μια γενική εικόνα στον πολίτη για αυτά που συμβαίνουν στον κόσμο.
Οι μηχανικοί όμως είναι χρήσιμοι σε κάθε τόπο, γιατί εξηγούν στον πολίτη τι πρέπει να κάνει για να μην καταστρέφεται το βιός του από τους σεισμούς, και τι να απαιτήσει από τους πολιτικούς σε προδιαγραφές δόμησης. Μεχρί οι σεισμολόγοι να βρουν τον τροπο να εξαλείψουν τους σεισμούς, η χώρα χρειάζεται πολυ περισσότερο τους μηχανικούς. Μέχρι να αλλάξει η ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομική διακυβέρνηση, οι οικονομολόγοι που αρθρογραφούν περι αυτής μπορεί να προσφέρουν ενδιαφέρον θέαμα στα καφενεία, αλλά ελάχιστα βοηθάνε στη ζωή μας. Ενώ αυτοί που προτείνουν μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, και εξηγούν πως μπορούν να δημιουργηθούν νέες πιο σταθερές δουλειές μεσοπρόθεσμα, προσφέρουν πραγματική βοήθεια.
Κι όμως, ο δημόσιος διάλογος για την κρίση αναλώνεται πολύ περισσότερο σε σεισμολογία παρά σε μηχανική. Η σεισμολογία αρέσει, γιατι δεν προτρέπει τον θεατή να κάνει κάτι. Του προσφέρει μια προνομιακή θέση σε ταινία καταστροφής, που έχει και ήρωες που ίσως στο τέλος αποτρέψουν το κακό. Η μηχανική όμως είναι πρακτικό εγχειρίδιο. Δεν έχει καμία αξία αν δε σηκωθείς από την πολυθρόνα να εφαρμόσεις τα διδάγματα. Με την μία ξορκίζεις το κακό, με την άλλη το προλαβαίνεις. Χρειζόμαστε να ακούμε περισσότερο τους μηχανικούς.
Του ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΟΞΙΑΔΗ, Διευθυντής εταιριών επιχειρηματικών συμμετοχών. Επισκέπτης μελετητής στο Governance and Public Management Group, Warwick Business School.
by Αντικλείδι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου