19η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1987 Παγκόσμιο Κραχ

Η 19η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1987 ήταν μια παράξενη μέρα για τον πλανήτη μας. Εκείνη τη μέρα ξέσπασε μια καταιγίδα που σάρωσε την υφήλιο και έφερε τον όλεθρο σε δεκάδες κράτη. Εντούτοις, αυτή η καταιγίδα δεν είχε καθόλου ανέμους. Δεν έφερε καταρρακτώδεις βροχές, δεν γκρέμισε σπίτια, δεν σκότωσε κανέναν. Εκείνη τη μέρα συνέβη ένα κραχ που είχε αντίκτυπο σ’ ολόκληρο τον κόσμο.

Καταιγίδες χωρίς ανέμους; Όπως πιθανόν να ξέρετε, αυτή η καταιγίδα δεν είχε καμιά σχέση με τις καιρικές συνθήκες της γης αλλά με την οικονομία της. Η 19η Οκτωβρίου ήταν η μέρα που συνέβη το φημισμένο πια Κραχ του 1987, όταν το χρηματιστήριο της Γουόλ Στριτ υπέστη τη μεγαλύτερη, την ταχύτερη πτώση στην ιστορία του, εξαπολύοντας τον πανικό σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Η αξία του χρηματιστηρίου σταμάτησε την ανοδική της πορεία και άρχισε προσωρινά να πέφτει με τρομακτική ταχύτητα—από επιτιθέμενος ταύρος, έγινε αρκούδα που τρέπεται σε φυγή.

Μπορεί οι ήχοι της καταιγίδας να μην ήταν πραγματικοί και τα νύχια της αρκούδας να μην ήταν αληθινά, τα θύματα όμως ήταν πραγματικά. Ένας δημοσιογράφος από τη Ζυρίχη άκουσε κατά τύχη κάποιον άνθρωπο να κραυγάζει, «Καταστράφηκα, καταστράφηκα εντελώς», και παρατήρησε ότι οι άνθρωποι που διάβαζαν τις εφημερίδες στην οικονομική περιοχή φαίνονταν σαν να διάβαζαν την αναγγελία του θανάτου τους.

Στο Χονγκ Κονγκ, ο πανικός έφτασε σε τέτοια ύψη που το χρηματιστήριο έκλεισε για τέσσερις μέρες. Αυτό το χρηματιστήριο είχε τη χειρότερη τύχη απ’ όλα τα άλλα στη διάρκεια του κραχ, αφού έχασε περίπου το 33 τοις εκατό της αξίας του. Ένας και μόνο επιχειρηματίας από το Χονγκ Κονγκ έχασε 124 εκατομμύρια δολάρια (περ. 18,6 δισ. δρχ.). Στη Νέα Υόρκη, μια 63χρονη χήρα διαπίστωσε ότι εξαιτίας του κραχ, όχι μόνο οι μετοχές της είχαν χάσει εντελώς την αξία τους, αλλά χρωστούσε επίσης στο μεσίτη της πάνω από 400.000 δολάρια (περ. 60 εκατ. δρχ.)!

Εκατομμύρια Φτωχότεροι

Ο Χέλμουτ Σμιτ, πρώην καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, είπε στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit: «Η πτώση των χρηματιστηρίων όλου του κόσμου κατά 1 τρισεκατομμύριο δολάρια και πλέον έκανε 100 ως 200 εκατομμύρια οικογένειες στη Δύση φτωχότερες απ’ όσο νόμιζαν ότι ήταν πριν από το κραχ». Αλλά το κραχ δεν περιορίστηκε στη Δύση. Τα χρηματιστήρια έπεφταν σαν το ντόμινο, στο Χονγκ Κονγκ, στο Τόκιο, στη Σιγκαπούρη, στην Ταϊβάν, στην Αυστραλία, στη Νότια Αφρική και στη Λατινική Αμερική, καθώς και στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική.

Η Le Quotidien του Παρισιού είχε με χοντρά γράμματα την επικεφαλίδα «ΤΟ ΚΡΑΧ». Η Cambio της Λίμα, στο Περού, ανήγγειλε: «ΠΑΝΙΚΟΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ, ΣΤΟ ΤΟΚΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ!» Η The Australian Financial Review του Σίντνεϊ υποστήριξε ότι η Γουόλ Στριτ «έπεσε μ’ ένα γδούπο όμοιο μ’ εκείνο που θα προκαλούσε ένας ψόφιος ταύρος αν τον πετούσαν από το Εμπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ». Αλλά, όπως τόνισε ο πρώην καγκελάριος Σμιτ, αυτά τα καταρρέοντα χρηματιστήρια ήταν κάτι παραπάνω από έναν κυκεώνα αριθμών και από βαρύγδουπες επικεφαλίδες.

Το κραχ σήμανε πραγματικές απώλειες για πολλούς, οι οποίοι χρειάστηκε να πουλήσουν τις μετοχές τους στις χαμηλότερες τιμές. Οικονομίες μιας ολόκληρης ζωής, συνταξιοδοτικά ταμεία, χρήματα αποταμιευμένα για τον καιρό της συνταξιοδότησης, σχέδια για την αγορά σπιτιού, σχέδια για τη φροντίδα των παιδιών—όλα έπεσαν θύματα αυτής της οικονομικής καταιγίδας.

Η αισιοδοξία, που επικρατεί στο χρηματιστήριο όταν ανεβαίνουν οι τιμές και η οποία οδήγησε στο κραχ, απλώς χειροτέρεψε τα πράγματα. Ο αριθμός των άμεσων επενδυτών στο αμερικανικό χρηματιστήριο σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ των ετών 1975 και 1985. Ο αριθμός εκείνων που κατέχουν μετοχές έμμεσα, μέσω συνταξιοδοτικών ταμείων, ασφαλιστικών εταιριών και τραπεζών είχε αυξηθεί στη διάρκεια της ίδιας περιόδου σχεδόν κατά 35 εκατομμύρια. Το χρηματιστήριο, του οποίου οι τιμές ανέβαιναν, προσήλκυε τους επενδυτές, όπως το μέλι προσελκύει τις μύγες. Πολλοί επένδυσαν πάρα πολύ αργοπορημένα, πλήρωσαν πάρα πολλά και δεν μπόρεσαν να αποσύρουν τα χρήματά τους αρκετά γρήγορα.

Άλλη μια Οικονομική Κρίση, σαν Εκείνη του 1929;

Καθώς το κραχ άρχισε να βγαίνει από τη Γουόλ Στριτ και να επεκτείνεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, οι άνθρωποι άρχισαν να θυμούνται μια άλλη χρονιά, πασίγνωστη στην οικονομική ιστορία: το 1929. Εκείνη τη χρονιά, ένα παρόμοιο χρηματιστηριακό κραχ οδήγησε σε παγκόσμια οικονομική κρίση. Ο κόσμος τρέμει ακόμη και σήμερα όταν σκέφτεται εκείνη την εποχή—τότε που έμπαινες στην ουρά για να πάρεις ψωμί, που μοιράζονταν σούπες για τους άπορους, που η ανεργία ήταν ανεξέλεγκτη και επικρατούσε η φτώχεια. Θα οδηγούσε το καινούριο κραχ σε παρόμοια οικονομική κρίση; Άλλωστε, τη χειρότερη μέρα του κραχ του 1929 (τη Μαύρη Τρίτη), το χρηματιστήριο έπεσε κατά 12,8 τοις εκατό. Αλλά τη Μαύρη Δευτέρα του 1987, βούλιαξε κατά 22,6 τοις εκατό. Μια επικεφαλίδα στην εφημερίδα The New York Times, της 20ής Οκτωβρίου 1987, έκανε το ερώτημα: «Είναι το 1987 Ισοδύναμο του 1929;»

Προς μεγάλη ανακούφιση αμέτρητων ανθρώπων, η απάντηση αποδείχτηκε ότι ήταν ‘όχι’. Σχεδόν δυο χρόνια μετά τη Μαύρη Δευτέρα, πολλοί ειδήμονες που εξέτασαν τη μακροπρόθεσμη βλάβη που προξένησε εκείνη η καταιγίδα διαπίστωσαν ότι ήταν ελάχιστη. Η οικονομία των Η.Π.Α. εξακολουθούσε να αναπτύσσεται. Το ποσοστό της ανεργίας ήταν χαμηλό. Στο κάτω-κάτω, ακόμη και μετά τη Μαύρη Δευτέρα, το χρηματιστήριο βρισκόταν μονάχα 4 τοις εκατό πιο κάτω απ’ ό,τι πριν από ένα χρόνο· μάλιστα κατόρθωσε να βρεθεί σε ελαφρώς καλύτερη θέση, στο τέλος του χρόνου.

Πολλοί ειδήμονες θεώρησαν τη Μαύρη Δευτέρα σαν το απλό σκάσιμο μιας φούσκας, μια άκρως απαραίτητη διόρθωση των παραφουσκωμένων τιμών του χρηματιστηρίου. Αν υπάρχει κάτι μόνιμο που άφησε πίσω του το κραχ, αυτό είναι ο αριθμός ρεκόρ των ατόμων που εγκατέλειψαν το χρηματιστήριο. ‘Ποτέ ξανά’, ορκίζονται. Και φαίνεται ότι το εννοούν.

Μήπως σημαίνει αυτό ότι η Μαύρη Δευτέρα ήταν κάτι το ασήμαντο; Κάθε άλλο! Μερικοί ειδήμονες πιστεύουν ότι το κραχ πρέπει να εκληφθεί ως προειδοποίηση, ότι έριξε φως σε βαθιά ελαττώματα που ξεκινάνε από τη Γουόλ Στριτ και φτάνουν στην οικονομία ολόκληρου του κόσμου. Αλλά έχει δώσει προσοχή στην προειδοποίηση ο κόσμος σαν σύνολο; Όχι, σύμφωνα με κάποιον καθηγητή της οικονομολογίας, που είπε στο περιοδικό Time: «Είναι σαν μια παρέα από μεθυσμένους εφήβους που οδηγούν ένα αυτοκίνητο και πιστεύουν ότι επειδή κατάφεραν να πάρουν την τελευταία στροφή, θα καταφέρουν να πάρουν και την επόμενη».

πηγη:/www.bno.gr