Το τελευταίο διάστημα στους ήδη υπάρχοντες όρους της κρίσης, όπως επιμήκυνση, βιωσιμότητα χρέους κ.ά. που συναποτελούν το λεξιλόγιο της κρίσης, προστέθηκαν νέοι, όπως «κενό χρηματοδότησης», «δημοσιονομικό κενό» κ.λπ.
Η «Κ» μέσα από οκτώ ερωτήσεις επιχειρεί να ξεκαθαρίσει τι σημαίνουν αυτά και κυρίως πώς επηρεάζουν τις εξελίξεις στο ελληνικό ζήτημα και στην προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής.
1. Γιατί η Ελλάδα θα χρειαστεί περισσότερα χρήματα από αυτά που είχαν εγκριθεί στο δεύτερο πακέτο;
Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι: Η απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους, τα
λιγότερα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις και οι μεγαλύτερες κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο, η απόκλιση οφείλεται στην καθυστέρηση εφαρμογής μέτρων μείωσης του ελλείμματος, αλλά και στη μεγαλύτερη ύφεση.
Ετσι, φέτος, το πρωτογενές έλλειμμα αντί να υποχωρήσει στο 1% του ΑΕΠ, εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 1,5%.
Αντίστοιχες αποκλίσεις υπολογίζονται και τα επόμενα χρόνια.
Επίσης, η επιμήκυνση θα απαιτήσει πρόσθετη χρηματοδότηση.
Σε ό,τι αφορά τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις, λόγω των καθυστερήσεων, φέτος προβλέπονταν έσοδα 3 δισ., αλλά θα είναι πολύ λιγότερα.
Αντίστοιχα, για τα επόμενα χρόνια γίνονται πλέον πιο συντηρητικές εκτιμήσεις.
Τέλος, για την ανακεφαλαιοποίηση των συστημικών τραπεζών και την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος είχαν προβλεφθεί συνολικά 49 δισ. ευρώ (28 και 21 δισ. αντίστοιχα). Αυτά τα ποσά εκτιμάται ότι δεν επαρκούν, γιατί εν τω μεταξύ ο όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων αυξήθηκε και η τιμή των νέων ελληνικών ομολόγων που πήραν με το PSI υποχώρησε περισσότερο από όσο υπολογιζόταν.
2. Πόσα είναι αυτά τα επιπλέον χρήματα που απαιτούνται;
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών εκτιμούσαν ήδη από τον Ιούλιο ότι η αναγκαία επιπλέον χρηματοδότηση ανέρχεται σε 30 - 40 δισ. ευρώ, όπως είχε αποκαλύψει η «Κ» (φ. 22/7/2012).
Σε αυτές τις εκτιμήσεις συγκλίνουν πλέον Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και κεντρικοί τραπεζίτες, όπως αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung σε χθεσινό της δημοσίευμα.
Το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών έχει πιο συντηρητικές εκτιμήσεις που κυμαίνονται από 11 έως 16 δισ. ευρώ.
Ο κ. Στουρνάρας αναφέρθηκε σε ένα ποσό της τάξης των 13 - 15 δισ. ευρώ, που αφορούν όμως αποκλειστικά την επιμήκυνση.
Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις για σχετικά μικρό χρηματοδοτικό κενό, η ελληνική κυβέρνηση υποστήριξε ότι δεν θα χρειαστούν επιπλέον χρήματα για την επιμήκυνση, θεωρώντας ότι θα μπορούσε να καλυφθεί με επιπλέον εκδόσεις εντόκων γραμματίων και πιο φιλόδοξους στόχους από αποκρατικοποιήσεις.
3. Θα δώσουν περισσότερα χρήματα οι διεθνείς πιστωτές;
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν προτίθεται να δώσει νέο δάνειο στην Ελλάδα.
Ηδη έχει ξεπεράσει κάθε ιστορικό προηγούμενο, χορηγώντας ποσά που υπερβαίνουν κατά πολύ τους πάγιους κανόνες χρηματοδότησης. Από την άλλη, στα περισσότερα κράτη-μέλη τα κοινοβούλια και κυρίως η κοινή γνώμη έχουν αρνητική στάση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Οι Financial Times Deutschland και η Wall Street Journal ανέφεραν ότι στην Ευρωζώνη επεξεργάζονται σχέδια για ένα μεγάλο πακέτο βοήθειας, που θα καλύπτει τη χρηματοδότηση της Ισπανίας, της Ελλάδας και της Κύπρου (ίσως και άλλων) και θα εγκριθεί ως ενιαίο από το γερμανικό Κοινοβούλιο, ώστε να περάσει και το νέο ελληνικό πακέτο που αναμένεται ότι θα συναντήσει ισχυρές αντιδράσεις.
Ισως αυτό το σχέδιο να σχετίζεται και με όσα αναφέρει το Spiegel περί αύξησης των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του ESM, από τα 500 δισ. ευρώ που είχε αποφασιστεί στα 2 τρισ. ευρώ.
4. Υπάρχουν άλλοι τρόποι για να καλυφθεί το κενό χρηματοδότησης, εάν δεν συμφωνήσουν τα κράτη της Ευρωζώνης να δώσουν περισσότερα δάνεια;
Εναλλακτικές υπάρχουν, αλλά προϋποθέτουν ισχυρή πολιτική βούληση από την πλευρά της Ευρωζώνης.
Μία από αυτές, που πρότεινε και η ελληνική πλευρά, όταν συνειδητοποίησε ότι αυτοχρηματοδοτούμενη επιμήκυνση δεν υπάρχει, είναι να επιμηκυνθεί η περίοδος αποπληρωμής των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Μέχρι το 2016 λήγουν ομόλογα 20,6 δισ. ευρώ που έχει η ΕΚΤ (28 δισ. περίπου με αυτά που έχουν οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες).
Εάν η ΕΚΤ δεχόταν να τα ανταλλάξει με άλλα που θα λήγουν μετά το 2016 θα μειώνονταν οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας κατά το ποσό αυτό την τετραετία 2013 - 2016.
Ωστόσο, κάποιοι υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο συνιστά απ’ ευθείας χρηματοδότηση κράτους από την ΕΚΤ, ενώ το μέλος του δ.σ. της τράπεζας κ. Ασμουσεν το απέρριψε. Επίσης, μερικώς το κενό χρηματοδότησης θα μπορούσε να καλυφθεί με επιπλέον εκδόσεις εντόκων γραμματίων, τις οποίες εμμέσως χρηματοδοτεί η ΕΚΤ.
Ενας άλλος τρόπος θα ήταν να γίνει κάποιου είδους ελάφρυνση του χρέους, που θα μείωνε τις δαπάνες για τόκους.
Αυτά όμως αφορούν τη συμμετοχή των Ευρωπαίων στη χρηματοδότηση.
Η ελληνική συμμετοχή στη χρηματοδότηση του προγράμματος συνίσταται στα δημοσιονομικά μέτρα που λαμβάνει.
5. Αρκούν οι περικοπές 11,6 δισ. ευρώ;
Τον Μάιο εκτιμήθηκε ότι για να μειωθεί το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ στο τέλος του 2014 απαιτούνταν μέτρα 11,6 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, λόγω διαφόρων αστοχιών και καθυστερήσεων στην υλοποίηση των μέτρων και κυρίως εξαιτίας της μεγαλύτερης ύφεσης, ήδη από τον Αύγουστο η τρόικα διαπίστωσε ότι τα 11,6 δισ. δεν επαρκούν.
Ετσι, στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε να προστεθούν άλλα 2 δισ. ευρώ από φορολογικά μέτρα.
Παρ’ όλα αυτά, ο λογαριασμός δεν έχει οριστικοποιηθεί, καθώς η Κομισιόν και το ΔΝΤ δεν έχουν συμφωνήσει ακόμη στο ποσό που απαιτείται.
Η μεν Κομισιόν το υπολογίζει στα 16 δισ. ευρώ, το δε ΔΝΤ στα 19 δισ. ευρώ.
Η διαφορά από τα 13,6 δισ. (11,6 + 2) έως τα 16 ή τα 19 δισ. ευρώ θα πρέπει να καλυφθεί με πρόσθετα μέτρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, σχεδιάζεται να περιληφθούν ως μη ταυτοποιημένα μέτρα (non identified measures) στο νέο Μεσοπρόθεσμο για την περίοδο 2015 - 2016.
Υπό την έννοια αυτή, μάλλον βιάστηκαν όσοι έσπευσαν να δηλώσουν ότι τα 11,6 +2 δισ. θα είναι το τελευταίο πακέτο μέτρων.
Εκτός εάν γίνει νέο κούρεμα του χρέους.
6.Είναι βιώσιμο το χρέος;
Βιώσιμο θεωρείται από τους διεθνείς πιστωτές (όχι κατ’ ανάγκην και από τις αγορές) ένα χρέος που δεν υπερβαίνει το 120% του ΑΕΠ.
Μετά το PSI, εκτιμάτο ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος θα υποχωρούσε στο 116,5% του ΑΕΠ έως το τέλος του 2020.
Ωστόσο, πολύ σύντομα το ΔΝΤ υποστήριξε ότι η εκτίμηση δεν πρόκειται να επιβεβαιωθεί.
Οι νέοι υπολογισμοί του βασίστηκαν σε προβλέψεις για μικρότερο πρωτογενές πλεόνασμα, μεγαλύτερη ύφεση και βραδύτερη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με ελληνικές και ευρωπαϊκές πηγές, το ΔΝΤ άρχισε να θέτει, ήδη από τον Ιούλιο, το θέμα για κάποιας μορφής αναδιάρθρωση του χρέους που έχουν στην κατοχή τους οι επίσημοι πιστωτές.
Οι ίδιες πηγές έλεγαν πως το ΔΝΤ υποστήριζε ότι αυτή τη φορά θα έπρεπε να τεθεί ως στόχος η μείωση του χρέους στο 100% του ΑΕΠ το 2020, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Ευρωζώνης.
Η ομάδα εργασίας που συνέστησε το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών για το θέμα επεξεργάστηκε εναλλακτικά σενάρια τα οποία έδειχναν ότι το χρέος χωρίς ελάφρυνση θα διαμορφωθεί από 140% στη χειρότερη έως 129% του ΑΕΠ στην καλύτερη περίπτωση. Συνεπώς, χωρίς κάποια ελάφρυνση δεν μπορεί να θεωρηθεί βιώσιμο.
Σε κάθε περίπτωση, το θέμα της βιωσιμότητας συζητείται πλέον ανεπισήμως και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επιτρέποντας στη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ να το θέσει ανοιχτά ως μέρος της εξίσωσης που αφορά την ανάγκη επιπλέον χρηματοδότησης της Ελλάδας.
Ωστόσο, η Ευρωζώνη δεν δείχνει πολιτικά έτοιμη να ανοίξει επισήμως -και πολύ περισσότερο δημοσίως- τη συζήτηση.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προειδοποίησε τον Ελληνα ομόλογό του ότι είναι επικίνδυνο να θέσει η Ελλάδα τώρα τέτοιο θέμα.
7. Μπορεί να καταστεί βιώσιμο το χρέος χωρίς να κουρευτούν τα δάνεια που χορήγησαν τα κράτη-μέλη;
Είναι προφανές ότι το κούρεμα των δανείων από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης είναι εξαιρετικά δύσκολο πολιτικά, καθώς θα χαθούν χρήματα φορολογουμένων, γεγονός που θα προκαλέσει ισχυρότατες αντιδράσεις.
Αν θέλει η Ευρωζώνη να κερδίσει χρόνο, η τρόικα μπορεί να καταρτίσει ένα σενάριο βιωσιμότητας βασισμένο σε υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη και τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών.
Ωστόσο, αυτό το σενάριο δεν θα είναι αξιόπιστο και σύντομα θα αμφισβητηθεί εκ νέου. Θα πρέπει επίσης να πείσει το ΔΝΤ να το δεχθεί. Πιθανόν να γίνει, δεδομένης της ισχύος που έχουν στο ΔΝΤ η Ευρωζώνη και οι ΗΠΑ, που επίσης δεν θέλουν αναταράξεις κατά την προεκλογική περίοδο.
Η πιο «ανώδυνη» λύση θα ήταν να γίνει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM).
Ωστόσο, Γερμανία, Ολλανδία και Φινλανδία υποστηρίζουν ότι οι παρεμβάσεις του ESM δεν πρέπει να αφορούν τράπεζες που έχουν ήδη προβλήματα, αλλά όσες θα αντιμετωπίσουν τούδε και στο εξής.
Επίσης, συμπληρωματικά, θα μπορούσε η ΕΚΤ να αποποιηθεί των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που αγόρασε από τη δευτερογενή αγορά σε χαμηλή τιμή και θα τα πληρωθεί στην ονομαστική τους αξία.
Μπορεί επιπλέον να μειωθεί περαιτέρω το επιτόκιο των δανείων προς την Ελλάδα.
Με έναν συνδυασμό όλων αυτών το χρέος μπορεί να υποχωρήσει σε βιώσιμα επίπεδα, χωρίς να απαιτείται άμεσο κούρεμα.
8. Μπορεί να καταβληθεί η δόση χωρίς να αντιμετωπιστούν το κενό χρηματοδότησης και η βιωσιμότητα του χρέους;
Το ΔΝΤ είναι υποχρεωμένο να διακόψει τη χρηματοδότηση εάν το πρόγραμμα που εφαρμόζει μια χώρα είναι υποχρηματοδοτημένο και το χρέος του μη βιώσιμο.
Συνεπώς, για να καταβληθεί η δόση θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα δύο αυτά θέματα. Οι εναλλακτικές είναι:
1. Η Ελλάδα παίρνει τα μέτρα και προωθείται ουσιαστική, συνολική λύση με επιπλέον χρηματοδότηση από την Ευρωζώνη και απομείωση του χρέους. Η δόση καταβάλλεται στη συνέχεια. Πολιτικά δύσκολη, λίγο πιθανή στο άμεσο μέλλον.
2. Η Ελλάδα παίρνει τα μέτρα και οι πιστωτές αγοράζουν χρόνο με ένα αισιόδοξο σενάριο που κρύβει εν μέρει ή εν όλω το πρόβλημα της χρηματοδότησης και της βιωσιμότητας. Η δόση καταβάλλεται. Το πιο πιθανό σενάριο σε αυτήν τη φάση.
3. Η Ελλάδα δεν παίρνει τα μέτρα ή το ΔΝΤ και η Ευρωζώνη εμμένουν στη στάση τους. Καθυστερεί η καταβολή της δόσης και σημειώνεται εμπλοκή με άγνωστη κατάληξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου