Le Figaro : Το φάσμα του εμφυλίου πολέμου στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο πλησιάζει

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο στο Military Strategy Magazine, ο David Betz , καθηγητής του King’s College του Λονδίνου προειδοποιεί για τον κίνδυνο εμφυλίων πολέμων σε ευρωπαϊκές χώρες, ιδιαίτερα στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. 

Ενώ οι εξωτερικές απειλές επιβαρύνουν σημαντικά το διεθνές περιβάλλον – ρωσικές, ιρανικές και

κινεζικές απειλές – ο Βρετανός ερευνητής υποστηρίζει ότι ο κύριος κίνδυνος θα μπορούσε στην πραγματικότητα να προέρχεται από μέσα. Για πολύ καιρό, ο Δυτικός κόσμος πίστευε ότι ήταν άτρωτος σε εμφύλιους πολέμους, πεπεισμένος ότι ένας σύγχρονος, δημοκρατικός και ευημερούντας πληθυσμός δεν μπορούσε να βυθιστεί στο χάος. Για τον Ντέιβιντ Μπετζ, αυτή η βεβαιότητα αποτελεί πλέον παρελθόν, καθώς οι κοινωνίες μας έχουν «κατακερματιστεί».

Κατά ειρωνικό τρόπο, για τον David Betz, οι δικές μας πολιτικές —και πιο συγκεκριμένα, οι «πολιτικές ταυτότητας»— είναι αυτές που έχουν διασπάσει βαθιά τη χώρα μας. Οι πολιτικές ταυτότητας, εξηγεί ο Betz, αναφέρεται σε μια προσέγγιση στην οποία ομάδες που ορίζονται από τη φυλετική, θρησκευτική, εθνοτική ή πολιτιστική τους καταγωγή δίνουν προτεραιότητα στα δικά τους συμφέροντα, εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος. Ακριβώς αυτός ο παράγοντας, σύμφωνα με τον ίδιο, καθιστά πιθανό τον εμφύλιο πόλεμο στη Δύση.

Ενώ ο συγγραφέας επισημαίνει ότι μια ετερογενής κοινωνία δεν είναι απαραίτητα πιο εκτεθειμένη στον κίνδυνο εσωτερικής σύγκρουσης, θεωρεί την κατάσταση στη Δύση μοναδική: «Οι πιο ασταθείς κοινωνίες είναι αυτές που είναι μέτρια ομοιογενείς, ειδικά όταν μια παραδοσιακή πλειοψηφία αντιλαμβάνεται μια πρόκληση για το καθεστώς της ή όταν μια σημαντική μειονότητα έχει τα μέσα να ξεσηκωθεί μόνη της».

Αυτή η μετατόπιση είναι προφανώς πρόσφατη. Μόλις πριν από μια γενιά, εξηγεί ο Μπετζ, τα δυτικά έθνη θα μπορούσαν να περιγραφούν ως σε μεγάλο βαθμό ενωμένα από μια αίσθηση ταυτότητας και μια κοινή κληρονομιά. Σήμερα, παρουσιάζονται ως «αποσυνδεδεμένες πολιτικές οντότητες, παζλ ανταγωνιστικών φυλών ταυτότητας», που συχνά ζουν σε ξεχωριστές κοινότητες.

Για να υποστηρίξει το επιχείρημά του, ο Μπετζ αναφέρει την έννοια του «πολέμου πολιτισμών» και τον κοινωνιολόγο Τζέιμς Ντέιβισον Χάντερ, ο οποίος ο ίδιος θυμάται τα λόγια του Όλιβερ Γουέντελ Χολμς : «Μεταξύ δύο ομάδων που επιδιώκουν να δημιουργήσουν ασύμβατους κόσμους, δεν βλέπω άλλη λύση παρά μόνο τη βία».

Απώλεια Πολιτικής Εμπιστοσύνης

Στο κοινωνικό χάσμα προστίθεται μια βαθιά απογοήτευση από τις πολιτικές ελίτ, που κατηγορούνται ότι ζουν απομονωμένες, ανίκανες να κατανοήσουν το μέγεθος των προκλήσεων και να παρέχουν απτές λύσεις, εξηγεί ο συγγραφέας. Αυτό το αυξανόμενο χάσμα τροφοδοτεί ένα αίσθημα περιθωριοποίησης, μερικές φορές σιγοβράζοντος θυμού, το οποίο σιγά σιγά διαβρώνει το τσιμέντο της εθνικής συνοχής.

Ταυτόχρονα, η Δύση αντιμετωπίζει διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα: μια συρρικνούμενη μεσαία τάξη, επίμονη ανεργία και πλούτο συγκεντρωμένο σε λίγα χέρια. Αυτή η διπλή κρίση – πολιτική και οικονομική – δημιουργεί ένα ασταθές τοπίο, όπου συνδυάζονται απογοητεύσεις και ανισότητες. Ένα πρόσφορο έδαφος, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ιδιαίτερα ευνοϊκό για εσωτερικές συγκρούσεις.

Ο David Betz τονίζει ότι, παράλληλα με το κοινωνικό χάσμα, ένα δημογραφικό χάσμα επιδεινώνει την πόλωση. Η μαζική εγκατάσταση μεταναστών στις μεγάλες πόλεις δημιουργεί ένα αυξανόμενο χάσμα με τις αγροτικές περιοχές, όπου η εθνοτική ετερογένεια ήταν πάντα πολύ μικρότερη. Οι μελλοντικές εμφύλιες συγκρούσεις στη Δύση θα χαρακτηρίζονταν επομένως από εθνοτικές γραμμές και, λόγω της δημογραφικής κατανομής, αυτές οι συγκρούσεις θα έπαιρναν διακριτές μορφές, φέρνοντας τις αστικές και τις αγροτικές περιοχές η μία εναντίον της άλλης.

Σε αυτό το δημογραφικό χάσμα προστίθεται μια ολοένα και πιο έντονη πολιτική πόλωση. Οι μεγάλες πόλεις, πιο εθνοτικά και πολιτισμικά ποικιλόμορφες, τείνουν να διατηρούν μια σχεδόν ανταγωνιστική σχέση με την υπόλοιπη χώρα. Ο συγγραφέας παραθέτει τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου των τελευταίων ευρωπαϊκών εκλογών: 457 γαλλικές εκλογικές περιφέρειες έφεραν το Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν  στην κορυφή, ενώ μόνο 119 – κυρίως μητροπολιτικές περιοχές – επέλεξαν άλλα πολιτικά κόμματα.

“Άγριες Πόλεις”

Ο David Betz προειδοποιεί για μια “πολιτισμική δυσφορία” που ήδη αποδυναμώνει τα ίδια τα θεμέλια των κοινωνιών μας. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η κρίση εκδηλώνεται ιδιαίτερα με την αυξανόμενη απώλεια ελέγχου από τις αρχές σε ορισμένες περιοχές, τις οποίες αποκαλεί «άγριες πόλεις». Αυτή η έννοια, δανεισμένη από τον Richard Norton σε ένα δοκίμιο του 2003, αναφέρεται σε «μια μητρόπολη με περισσότερους από ένα εκατομμύριο κατοίκους όπου η κυβέρνηση έχει χάσει την ικανότητα να επιβάλλει το κράτος δικαίου, ενώ παραμένει παράγοντας στη διεθνή σκηνή».

Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτές οι πόλεις εμφανίζουν διακριτικά χαρακτηριστικά: υψηλά επίπεδα διαφθοράς, περιοχές πέρα από τον αστυνομικό έλεγχο, ερειπωμένες υποδομές, παρακμάζουσες βιομηχανίες, συντριπτικό χρέος και μια αστυνομική δύναμη δύο επιπέδων που συμπληρώνεται από ιδιωτική ασφάλεια. «Πολλές δυτικές πόλεις ήδη ταιριάζουν σε αυτό το προφίλ», προειδοποιεί ο Betz.

Σενάριο Εμφυλίου Πολέμου

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Μπετζ φαντάζεται το σενάριο που θα εκτυλιχθεί πριν από έναν εμφύλιο πόλεμο: η διατήρηση της τάξης θα καταστεί αδύνατη, η διακοινοτική βία θα κλιμακωθεί και η πολιτική νομιμότητα θα καταρρεύσει. Η τοπική οικονομία θα παραλύσει και θα καταρρεύσει γρήγορα. Οι κάτοικοι εκτός αυτών των περιοχών τελικά θα τις θεωρήσουν χαμένες, κατεχόμενες από ξένες δυνάμεις.

Η στρατηγική των ανταρτών, σύμφωνα με τον Μπετζ, θα στοχεύει στην καταστροφή βασικών υποδομών για να προκαλέσει μια «συστημική κατάρρευση, πυροδοτώντας έτσι ανεξέλεγκτο αστικό χάος και επιταχύνοντας την εθνική αποσταθεροποίηση».

Αναμενόμενες Συνέπειες ενός Εμφυλίου Πολέμου στη Δύση

Ενώ κάθε εμφύλιος πόλεμος είναι μοναδικός, ορισμένα χαρακτηριστικά επαναλαμβάνονται τακτικά, σύμφωνα με τον Μπετζ. Παρ’ όλα αυτά, εντοπίζει πολλά κοινά χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα για την κατανόηση του τι θα μας περίμενε αν τελικά ένας τέτοιος πόλεμος λάμβανε χώρα στο έδαφός μας.

Μεταξύ αυτών είναι η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς – μουσεία, αρχεία, μνημεία – μέσω βανδαλισμών ή λεηλασιών, που σβήνουν ένα ουσιαστικό μέρος της ιστορίας και της εθνικής ταυτότητας.

Δεύτερον, ο εμφύλιος πόλεμος οδηγεί σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, συχνά στρατηγικά οργανωμένες, αλλάζοντας βαθιά τα δημογραφικά στοιχεία και διαλύοντας τον κοινωνικό ιστό. Τέλος, οι εμφύλιοι πόλεμοι είναι μακροχρόνιοι και θανατηφόροι, με τις ανθρώπινες απώλειες να φτάνουν σε αρκετά εκατομμύρια σε ακραίες περιπτώσεις, επισημαίνει ο ερευνητής.

Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούνται οι δυτικές χώρες που είναι πιο εκτεθειμένες σε αυτόν τον κίνδυνο, με ήδη «πρόδρομα περιστατικά» όπως επιθέσεις, διακοινοτική βία και ταραχές. Το 2018 ο σοσιαλιστής Ζεράρ Κολόμπ, δήλωσε την επόμενη μέρα της παραίτησής του από το Υπουργείο Εσωτερικών: «Σήμερα ζούμε δίπλα-δίπλα… Φοβάμαι ότι αύριο θα ζήσουμε ο ένας απέναντι στον άλλο». Αυτή ακριβώς είναι η τρομερή αλληλουχία γεγονότων που περιγράφει σχολαστικά ο Ντέιβιντ Μπετζ.

Le Figaro – 14/8/25