 |
| Η καθηγήτρια του ΟΠΑ, Φοίβη Κουντούρη. |
Στο πρώτο μας επεισόδιο υποδεχόμαστε την καθηγήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και την
πρόεδρο της Παγκόσμιας Ακαδημίας Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Φοίβη Κουντούρη. Βάζουμε στο διάλογο μας ένα επιστημονικό πεδίο αρκετά δημοφιλές στα πολιτικά (και μη) αφηγήματα παγκοσμίως, δηλαδή πως μπαίνουν στην ίδια εξίσωση οι παράγοντες κλίμα, έρευνα και οικονομία.«Θεωρώ πολύ σημαντικό το να μπορούμε εμείς οι επιστήμονες να επικοινωνήσουμε με όλους τους άλλους μετέχοντες στην οικονομία και στην κοινωνία, ούτως ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να μπορέσουν να γίνουν κτήμα της οικονομίας και να μπορέσουν να δώσουν μια ώθηση και μια επιτάχυνση για τον μετασχηματισμό που χρειαζόμαστε», τονίζει η κ. Κουντούρη.
Η έρευνα
Η δικιά μου έρευνα, εξηγεί στον ΟΤ η κ. Κουντούρη, εστιάζει στη μετάβαση προς τη βιωσιμότητα. Η βιωσιμότητα είναι κάτι που είναι ορισμένο με ακρίβεια. Εκατόν εξήντα τρεις χώρες υπογράψαμε την Παγκόσμια Ατζέντα 2030, που συμπεριλαμβάνει 17 στόχους και 169 επιμέρους στόχους, που κατ ‘ ουσίαν είναι το μνημόνιο που έχουμε για να μεταβούμε από αυτή την ιστορική στιγμή των πολλών σύγχρονων κρίσεων σε αυτό που λέμε αειφορία, σε μια διάδραση μεταξύ του ανθρώπου, της κοινωνίας, της οικονομίας και του περιβάλλοντος, η οποία να υποστηρίζει την ευημερία του ανθρώπου.
Πρέπει να συνυπάρχουν το περιβάλλον, η οικονομία και η έρευνα
Η αειφορία είναι η μεγαλύτερη ομάδα στην Ευρώπη και ίσως στον κόσμο, με διακόσιους ερευνητές και πάνω από 100 μεγάλα διεπιστημονικά ερευνητικά έργα, χρηματοδοτούμενα με ανταγωνιστικούς διαγωνισμούς στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Εστιάζει στο να φέρει κοντά ερευνητικά εργαστήρια από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο αλλά και άλλα εργαστήρια εκτός του Οικονομικού Πανεπιστημίου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Επιταχυντές καινοτομίας, τεχνολογικής καινοτομίας, κοινωνικής καινοτομίας, χρηματοοικονομικής καινοτομίας, καθώς επίσης και 6 που δημιουργούν το υπόβαθρο για τη σωστή διάδραση μεταξύ της επιστήμης και της πολιτικής του πολύ σήμερα εκεί. Είναι πολύ σημαντικό γιατί δημιουργεί την πλατφόρμα επικοινωνίας της ερευνητικής δουλειάς με όλους αυτούς τους τεχνοκράτες.
Να ξεφύγουμε από την πολυκρίση και να πάμε στη βιώσιμη ανάπτυξη
Καλούμαστε να διαμορφώσουν τις πολιτικές και μετά να τις εφαρμόσουν, ούτως ώστε να μπορέσουμε να ξεφύγουμε από την πολυκρίση και να πάμε στη βιώσιμη ανάπτυξη. Κι όταν λέω πολυκρίση, αναφέρομαι στον χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης των κρατών ανά τον κόσμο. Μιλάω για παγκόσμια φαινόμενα, στις πληθωριστικές τάσεις, στο μικρό δημοσιονομικό χώρο που έχουν οι χώρες για να μπορέσουν να επενδύσουν, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι το ένα τρίτο των χωρών παγκοσμίως είναι πολύ κοντά στο τίποτα. Άρα, σε ένα τέτοιο οικονομικό τοπίο, μαζί με την κλιματική κρίση και την κατάρρευση των οικοσυστημάτων και μαζί με την αυξανόμενη ανισότητα και μέσα στις ίδιες τις χώρες, μεταξύ διαφόρων οικονομικών ομάδων αλλά και μεταξύ των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, όλο αυτό το προβληματικό πλαίσιο δημιουργεί γεωπολιτικές τάσεις, πολέμους και όλο αυτό μας βάζει σε ένα μονοπάτι που είναι όχι αειφόρο.
Ποιος είναι ο στόχος της έρευνας
Ο στόχος είναι να μελετήσουμε με συνέπεια τα βασικά συστήματα κάθε χώρας, δηλαδή το σύστημα που αφορά στη διαχείριση της γης, το σύστημα που αφορά την διαχείριση των θαλάσσιων πόρων, το σύστημα που αφορά στη διαχείριση της ενέργειας και να βρούμε ποιος είναι ο τρόπος να τα διαχειριστούμε ούτως ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν την οικονομική αειφορία και ευημερία της κοινωνίας, χωρίς να υποβαθμίζουν το φυσικό κεφάλαιο, το περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους και συνάμα ως οικονομολόγοι να απαντήσουν σε δύο βασικά ερωτήματα. Αυτοί οι μετασχηματισμοί που προτείνουμε στο ενεργειακό σύστημα, στο σύστημα της χρήσης γης που συμπεριλαμβάνει την γεωργία, την κτηνοτροφία, τα δάση, στο σύστημα της χρήσης των θαλάσσιων πόρων που συμπεριλαμβάνει τη ναυτιλία, τα λιμάνια, παραγωγή ενέργειας από τη θάλασσα, την αλιεία, την ιχθυοκαλλιέργεια και ούτω καθεξής.
Επιστημονικά μαθηματικά μοντέλα
Εμείς προτείνουμε κάποια μονοπάτια βασισμένα σε επιστημονικά μαθηματικά μοντέλα. Αυτά τα μονοπάτια για να εφαρμοστούν χρειάζονται απαντήσεις σε τρεις βασικές ερωτήσεις που ουσιαστικά δίνονται με την ολοκλήρωση αυτών των μονοπατιών του κάθε συστήματος με το κοινωνικοοικονομικό σύστημα.
Η πρώτη ερώτηση είναι ποιος θα πληρώσει για την εφαρμογή των αειφόρων μονοπατιών;
Η δεύτερη ερώτηση είναι πώς θα προστατεύσουμε τους ευάλωτους πληθυσμούς, αυτούς τους πληθυσμούς που αντιμετωπίζουν αρνητικές επιπτώσεις από αυτόν τον μετασχηματισμό;
Γιατί υπάρχουν και αρνητικές επιπτώσεις. Και βέβαια, στο τέλος, πώς θα μπορέσουν πραγματικά όλοι οι πολίτες της κοινωνίας και της οικονομίας να συμμετέχουν; Και η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις έρχεται από την κοινωνικοοικονομική ανάλυση, η οποία ανάλυση λέει ότι είναι εφικτό στις αναπτυγμένες χώρες να γίνει πράσινη και ψηφιακή μετάβαση και να χρηματοδοτηθεί με έξυπνες συνεργασίες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Και μέσω αυτών των συνεργασιών είναι επίσης δυνατόν να προστατευτούν με επιδοτήσεις και άλλα πακέτα μέτρων οι ευάλωτοι πληθυσμοί.
Η χρηματοδότηση
Ακόμα και αν όλα τα χρήματα του δημόσιου τομέα της Ευρώπης και των ΗΠΑ επενδύονταν σε αυτό στη μετάβαση,δεν θα ήταν αρκετά για να έρθει η εφαρμογή της βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτό που χρειάζεται οπωσδήποτε είναι η συνεισφορά του ιδιωτικού τομέα. Τα τρία τέταρτα των χρημάτων στον κόσμο είναι σε ιδιωτικά χέρια.
Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να βοηθηθεί να δει τον πλούτο των ευκαιριών που δημιουργούνται σε αυτή τη μετάβαση προς την αειφορία και να επενδύσει μαζί με το κράτος. Οπωσδήποτε υπάρχουν πτυχές αυτής της μετάβασης που πρέπει να επενδυθούν. Οι επενδύσεις να χρηματοδοτηθούν από το κράτος, διότι είναι τέτοια η μορφή των επενδύσεων, αλλά πάντα μπορεί να συνεισφέρει ο ιδιωτικός τομέας και μόνο με ένα έξυπνο μείγμα ιδιωτικών και δημόσιων πόρων μπορεί να χρηματοδοτηθεί αυτή με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Οι επενδύσεις
Οι επενδύσεις που θεωρούνται βιώσιμες είναι αυτές που αφορούν την προστασία από την κλιματική αλλαγή, τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακος.
Δύο πράγματα είναι διαφορετικά:
Το ένα είναι η προσαρμογή και το άλλο είναι το να αποκτήσω τη δυνατότητα να χρησιμοποιώ ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι άλλοι τομείς είναι η κυκλική οικονομία, η προστασία από τη μόλυνση, η προστασία των θαλάσσιων και υδάτινων πόρων.
Άρα, υπάρχουν έξι βασικές κατηγορίες επενδύσεων που λέγονται βιώσιμες. Αυτές οι κατηγορίες επενδύσεων χρηματοδοτούνται από τις τράπεζες με φτηνά δάνεια. Είναι πολύ ισχυρός παράγοντας στο να φέρει κοντά τον ιδιωτικό τομέα. Και όταν λέω φθηνά δάνεια, εννοώ δάνεια με χαμηλά επιτόκια και μακροπρόθεσμα επιτόκια. Το ΟΠΑ έχει ομάδα που μελετά. Βλέπεις όλη την αλυσίδα κάθε επιχείρησης, βλέπεις που πάει καλά και που δεν πάει καλά όσον αφορά το αποτύπωμά της, την αειφορία στους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, στα κριτήρια και για να μειώσει το κόστος της, να αυξήσει το μάρκετ της και άρα να αυξήσει τα προφίλ της, ενώ γίνεται πιο αειφόρα. Και αυτό είναι το στοίχημα και αυτό είναι που θέλουν και οι επιχειρήσεις.
Η πρόκληση και το Πανεπιστήμιο
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να καταλάβει η κοινωνία και σε αυτό πρέπει να συμμετέχουμε και εμείς οι ακαδημαϊκοί, τα πανεπιστήμια, ότι αυτή η μετάβαση προς την αειφορία είναι μια μετάβαση η οποία είναι επιστημονικά απαιτητική. Άρα δεν μπορεί να γίνει χωρίς την επιστήμη. Δεν μπορεί να σχεδιάζουμε πολιτικές χωρίς την επιστήμη και το οικονομικό πανεπιστήμιο. Αυτή η μετάβαση δεν μπορεί να γίνει χωρίς την επιστήμη, αλλά και ούτε χωρίς σημαντική αναδιάρθρωση της δομής του πανεπιστημίου, γιατί είναι μια μετάβαση που στηρίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες τη διεπιστημονική έρευνα. Άρα η δομή του πανεπιστημίου, η οποία είναι οργανωμένη σε τμήματα που αφορούν συγκεκριμένους επιστημονικούς τομείς, θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να διαμορφωθεί με όραμα ότι αυτοί οι διαφορετικοί τομείς θα πρέπει να συνεργαστούν για να δώσουν λύσεις οι οποίες μπορούν να μας πάρουν στην αειφορία.
Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο παρέχει τη δυνατότητα στους δικούς του ερευνητές και ακαδημαϊκούς να μπορούν να είναι ηγέτες σε πολλές ερευνητικές πτυχές και να μπορούν να υποστηρίζουν την έρευνα που παράγεται στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο, ούτως ώστε να έχει αποτύπωμα στις πολιτικές και στις εφαρμογές σε όλη την Ευρώπη αλλά και ανά τον κόσμο.
Η Φοίβη Κουντούρη είναι Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου ReSEES στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πολυτεχνείο της Δανίας, Διευθύντρια της Μονάδας Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Κέντρο ΑΘΗΝΑ, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος-Φυσικών Πόρων, Πρόεδρος του Παγκόσμιου Κέντρου Κλίματος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και Συμπρόεδρος του Ευρωπαϊκού κόμβου, Διευθύντρια του Δικτύου AE4RI
Το Podcast είναι σε συνεργασία με το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μπορείτε να παρακολουθήσετε το επεισόδιο από τα site του ομίλου της Alter Ego Media, το Spotify και από τo κανάλι του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Παρουσίαση και δημοσιογραφική παραγωγή Ελένης Στεργίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου