Όπως σημειώνεται σχετικά, το ομοσπονδιακό χρέος θα αγγίξει το 122% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος σε μια δεκαετία από τώρα – σε κάτι που αποτελεί τη μεγαλύτερη υποβάθμιση της δημοσιονομικής θέσης της Αμερικής μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Προϊόντος του χρόνου, η χρηματοδότηση των κινητήριων δυνάμεων (άμυνα, δαπάνες για τα δίχτυα κοινωνικής ασφάλισης και τεράστιες φορολογικές περικοπές που δεν συγκρίνονται με τις αυξήσεις εσόδων) θα γίνει πιο δαπανηρή.
Και δεν πειράζει αν μια βαθιά ύφεση ή μια σοβαρή στρατιωτική σύγκρουση αλλάξει περαιτέρω αυτή την τροχιά.
Δεν θα ενισχύσουν την επιθυμία του Κινέζου ηγέτη Xi Jinping να συνεργαστεί με την Ουάσιγκτον για την κλιματική αλλαγή, τις επικοινωνίες μεταξύ στρατού, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, τους κινδύνους που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη ή ακόμη και τη βασική οικονομική συνεργασία.
Ο Biden έχει εντείνει τον μερκαντιλιστικό άξονα της Ουάσιγκτον από το 2017 και εξής.
Ο τότε Πρόεδρος Trump επέβαλε τεράστιους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα – ειδικά στον χάλυβα και το αλουμίνιο, και το έργο του συνέχισε ο Biden.
Τώρα, με τον Trump να προαναγγέλλει δασμούς 60% σε όλα τα κινεζικά προϊόντα, ο Biden προσπαθεί να ξεπεράσει τον Trump.
Αυτή η εξοπλιστική κούρσα θα προκαλέσει, βέβαια, αντίποινα από την κινεζική κυβέρνηση.
Να σημειωθεί πως πλέον οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου βλέπουν τις ΗΠΑ ολοένα και λιγότερο ως ενήλικες στο δωμάτιο – ειδικά όταν πρόκειται για οικονομικές και γεωπολιτικές υποθέσεις.
Το πιο προφανές παράδειγμα απογοήτευσης είναι η απομάκρυνση από το δολάριο ΗΠΑ, με το αμερικανικό χρέος να ξεπερνά τα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια.
«Η τρέχουσα δημοσιονομική τροχιά θα μπορούσε να ωθήσει τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ σε σημείο όπου η σταθεροποίησή του θα απαιτούσε δημοσιονομικό πλεόνασμα τέτοιου μεγέθους που σπάνια έχει διατηρηθεί ιστορικά» λέει ο οικονομολόγος Manuel Abecasis της Goldman Sachs, προσθέτοντας:
«Οι προοπτικές για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα των ΗΠΑ έχουν δυσκολέψει τα τελευταία πέντε χρόνια.
Τα υψηλότερα του αναμενομένου επιτόκια έχουν επιδεινώσει σημαντικά την τροχιά του λόγου του χρέους προς ΑΕΠ, αλλά και των πραγματικών εξόδων από τόκους ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος».
Η οικονομική ομάδα της Goldman Sachs υπολογίζει ότι ο λόγος χρέους των ΗΠΑ προς το ΑΕΠ θα φτάσει στο 130% έως το 2034 από 98% τώρα –8 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερa από τις εκτιμήσεις του CBO.
Θα πάει ψηλότερα
Αλλά θα μπορούσε να καταλήξει να είναι πολύ υψηλότερο από αυτό;
Σε άρθρο της 18ης Ιουνίου για τον ειδησεογραφικό ιστότοπο Free Press, ο οικονομολόγος Niall Ferguson βλέπει την πορεία του χρέους της Αμερικής μέσα από μια ποικιλία χρηματοοικονομικών πρισμάτων, τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος.
Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι διαπιστώνει παραλληλισμούς μεταξύ της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης και της πεποίθησης στην Ουάσιγκτον ότι τα τιτάνια τεράστια ελλείμματα δεν έχουν σημασία.
Όπως γράφει ο Ferguson: «Η μη δημοσιονομική εξυγίανση ήταν βασική αδυναμία του σοβιετικού συστήματος.
Βλέπω μια εκδοχή αυτού στα ελλείμματα των ΗΠΑ καθώς μάλιστα το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου θεωρεί ότι στο άμεσο μέλλον θα υπερβούν το 5% του ΑΕΠ, φτάνοντας στο 8,5% έως το 2054.
Οι οικονομολόγοι, εξηγεί ο Ferguson, «συνεχίζουν να υπόσχονται ένα θαύμα παραγωγικότητας που θα προέλθει από την τεχνολογία της πληροφορίας, με πιο πρόσφατο επίτευγμα την τεχνητή νοημοσύνη.
Αλλά ο ετήσιος μέσος ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας στον μη αγροτικό επιχειρηματικό τομέα των ΗΠΑ έχει κολλήσει στο 1,5% από το 2007, οριακά καλύτερος από τα θλιβερά έτη 1973-1980».
Προς το παρόν, λέει, «την οικονομία των ΗΠΑ ζηλεύει ο υπόλοιπος κόσμος σήμερα, αλλά θυμηθείτε πώς οι Αμερικανοί ειδικοί υπερεκτίμησαν τη σοβιετική οικονομία τις δεκαετίες του 1970 και του 1980».
Όπως παραδέχεται το CBO, το ποσοστό του ΑΕΠ που πηγαίνει στις πληρωμές τόκων για το ομοσπονδιακό χρέος θα είναι διπλάσιο του ποσού που ξοδεύει η Ουάσιγκτον για την εθνική ασφάλεια έως το 2041.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στο αυξανόμενο κόστος του χρέους που συμπιέζει τις αμυντικές δαπάνες από το 3% του ΑΕΠ κοντά στο 2,3% σε 30 χρόνια από τώρα.
«Αυτή η πτώση», λέει ο Ferguson, «είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη τη στιγμή που οι απειλές που θέτει ο νέος άξονας υπό την ηγεσία της Κίνας αυξάνονται εμφανώς.
Ακόμη πιο εντυπωσιακές για μένα είναι οι πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές ομοιότητες που εντοπίζω μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.
Η υπερήλικη ηγεσία ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά της ύστερης σοβιετικής ηγεσίας, που προσωποποιήθηκε από τη γηραιά μορφή των Leonid Brezhnev, Yuri Andropov και Konstantin Chernenko».
Σύμφωνα με τα σημερινά πρότυπα των ΗΠΑ, οι μεταγενέστεροι σοβιετικοί ηγέτες δεν ήταν τόσο μεγάλοι, υποστηρίζει ο Ferguson.
Ούτε ο σοβιετικός πληθυσμός ήταν, με ορισμένα μέτρα, σημαντικά λιγότερο υγιής από τους Αμερικανούς σήμερα, λέει.
«Τα πρόσφατα στοιχεία για την αμερικανική θνησιμότητα είναι συγκλονιστικά», λέει ο Ferguson.
Καταρρέουν
Το προσδόκιμο ζωής «έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία με τρόπο που δεν βλέπουμε σε συγκρίσιμες ανεπτυγμένες χώρες».
Αναφέρει, επίσης, «εντυπωσιακή αύξηση» στους θανάτους «λόγω υπερβολικής δόσης ναρκωτικών, κατάχρησης αλκοόλ και αυτοκτονιών, καθώς και αύξηση των διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία».
Η αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου – και ο εκτυπωτής του αποθεματικού νομίσματος – συνήθως δεν προκαλούν τέτοιες σκέψεις.
Όμως, όπως υποστηρίζει ο Ferguson, η Αμερική τροχοδρομεί μια επικίνδυνη οικονομική και κοινωνικοοικονομική πορεία που λίγοι είδαν να έρχεται μόλις πριν από λίγα χρόνια.
«Εξακολουθώ να ελπίζω ότι θα αποφύγουμε τον Ψυχρό Πόλεμο – ότι οι οικονομικές, δημογραφικές και κοινωνικές παθολογίες που πλήττουν όλα τα μονοκομματικά κομμουνιστικά καθεστώτα θα καταδικάσουν τελικά το Όνειρο της Κίνας του Χi», λέει ο Ferguson.
Αλλά, προσθέτει, «όσο υψηλότερος είναι ο αριθμός των θανάτων από απόγνωση – και όσο μεγαλώνει το χάσμα μεταξύ της [ελίτ] της Αμερικής και όλων των άλλων τόσο λιγότερο βέβαιος νιώθω ότι οι δικές μας παθολογικές καταστάσεις θα επιδεινωθούν. Είμαστε οι Σοβιετικοί; Κοίτα γύρω σου».
Βραχυπρόθεσμα, η απροθυμία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας να μειώσει τα επιτόκια παρατείνει την εποχή των «υψηλότερων και μεγαλύτερης διάρκειας» αποδόσεων σε ό,τι αφορά τα αμερικανικά ομόλογα.
«Οι συνέπειες των υψηλότερων επιτοκίων που τροφοδοτούν το υψηλότερο κόστος τόκων σε ένα τεράστιο υπάρχον χρέος συνεχίζονται και οδηγούν σε πρόσθετο δανεισμό», λέει ο Michael A Peterson, Διευθύνων Σύμβουλος του Ιδρύματος Peter G Peterson. «Είναι ο ορισμός του μη βιώσιμου».
Λευκός κύκνος
Ο Nassim Nicholas Taleb είναι ακόμη πιο ανήσυχος.
Ο συγγραφέας του best seller του 2007 The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable πιστεύει ότι μια «σπείρα» του χρέους των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την πολιτική δυσλειτουργία στην Ουάσιγκτον, είναι ένας κίνδυνος «λευκού κύκνου» σε κοινή θέα που θα μπορούσε να κοστίσει στην Ουάσιγκτον την αξιολόγηση ΑΑΑ.
«Ο κίνδυνος είναι ακριβώς μπροστά μας», λέει ο Taleb. «Αν δείτε μια εύθραυστη γέφυρα, ξέρετε ότι κάποια στιγμή θα καταρρεύσει».
Ο Taleb προσθέτει ότι «μια σπείρα χρέους είναι σαν μια σπείρα θανάτου. Χρειαζόμαστε ίσως κάποιο είδος θαύματος».
Τον περασμένο Νοέμβριο, η Moody’s Investors Service προειδοποίησε ότι ενδέχεται να αφαιρέσει το ΑΑΑ.
Αυτό έγινε τρεις μήνες αφότου η Fitch Ratings υποβάθμισε τις ΗΠΑ σε AA+ καθώς Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί διαπληκτίστηκαν για τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης.
Και 12 χρόνια μετά την υποβάθμιση της Standard & Poor’s εν μέσω κομματικών διαφωνιών για το ανώτατο όριο του χρέους.
«Εφόσον έχετε το Κογκρέσο να συνεχίσει να επεκτείνει το όριο του χρέους και να κάνει συμφωνίες επειδή φοβάται τις συνέπειες του να κάνει το σωστό», λέει ο Taleb, «θα έχετε μια σπείρα χρέους».
Δεδομένου ότι η πολιτική πόλωση των ΗΠΑ εκτινάσσεται, φαίνεται ότι υπάρχουν λιγοστά περιθώρια για μια στροφή προς δημοσιονομική νηφαλιότητα.
Καθώς ο Biden είναι υποψήφιος για επανεκλογή, το Δημοκρατικό Κόμμα του έχει μηδενικά σχέδια για μείωση του χρέους.
Ούτε οι πιστοί στον Τραμπ, οι οποίοι τηλεγραφούν νέες γιγάντιες φορολογικές περικοπές.
«Αυτό με κάνει κάπως μελαγχολικό για ολόκληρο το πολιτικό σύστημα στον δυτικό κόσμο», εξηγεί ο Taleb.
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Robert Rubin προειδοποιεί ότι οι δημοσιονομικές προκλήσεις βάζουν την οικονομία σε «πολύ άσχημη θέση».
Ο Rubin είπε στο Bloomberg ότι «οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι και κάποιοι από αυτούς έχουν ήδη πραγματωθεί, όπως τα υψηλότερα επιτόκια».
Να σημειωθεί πως ο Rubin κέρδισε τη δημοσιονομική καλή πίστη στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Τότε, ως οικονομικός τσάρος του Προέδρου Bill Clinton, έκλεισε μια συμφωνία με τη Fed: μείωση του χρέους με αντάλλαγμα μειώσεις των επιτοκίων.
Αυτό οδήγησε σε έναν ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και πλεονάσματα.
Τώρα ο Rubin ανησυχεί ότι η αύξηση κατά 3% στις πιο μακροπρόθεσμες αποδόσεις των ΗΠΑ είναι μόνο η αρχή.
Οι δημοσιονομικές προοπτικές έχουν σκοτεινιάσει και ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός.
Ο Rubin προειδοποιεί ότι όταν οι αγορές είναι «εκτός συγχρονισμού με την πραγματικότητα», τα πράγματα «διορθώνονται… άγρια».
Δυστυχώς, το πολιτικό κλίμα στο Καπιτώλιο δεν αφήνει ελπίδα ότι οι νομοθέτες μπορούν να αποτρέψουν την καταστροφή.
«Κοιτάζοντας μπροστά, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τόσο τις δαπάνες όσο και τους φόρους» σημειώνει ο Rubin.
Αλλά, ρεαλιστικά μιλώντας, θα πρέπει να υπάρξει εστίαση στη φορολογική πλευρά για την αύξηση των εσόδων.
Όπως το βλέπει ο Rubin, «γίνεται πολλή κουβέντα, αλλά η συζήτηση μοιράζεται πολιτικά μεταξύ των Ρεπουμπλικανών, που αρνούνται να αυξήσουν τους φόρους, και των Δημοκρατικών, που δεν θα έχουν δικαιώματα».
Το συμπέρασμά του για την αντιμετώπιση του ελλείμματος από το Κογκρέσο ή τον Λευκό Οίκο είναι ότι «δεν θα στοιχημάτιζα σε αυτό».
Ούτε είναι ασφαλές να στοιχηματίσουμε ότι το χρέος των ΗΠΑ θα αυξηθεί μόνο στα 50 τρισεκατομμύρια δολάρια την ερχόμενη δεκαετία.
Καθώς ο πραγματικός αριθμός υπερβαίνει ακόμη και τις χειρότερες προσδοκίες, οι παγκόσμιες αγορές θα μπορούσαν να πληγούν.
Και η Ουάσιγκτον θα διευκολύνει τα έθνη του Παγκόσμιου Νότου, που ελπίζουν να παραμερίσουν το δολάριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου