-Δεν φοβάμαι τον θάνατο. Στον τάφο μου έχω ήδη ετοιμάσει την επιγραφή μου, η οποία θα γράφει: Έζησα όπως ήθελα. Χαίρετε!
Καταρχήν, η ζωή μου φτάνει πλέον στο
τέλος της.
Έζησα πάρα πολύ όμορφες και ζεστές στιγμές στην προσωπική μου ζωή και είμαι ευτυχής που ακόμα δεν έχω πάθει Αλτσχάιμερ.
Ξέρετε, η στέρηση των αναμνήσεων είναι μεγάλος πόνος.
Ένας αειθαλής Ζάχος Χατζηφωτίου ο οποίος διατηρεί το χιούμορ του ως τα 90!
Δεν μπορούσαμε να σκεφθούμε κάτι καλύτερο για αποτοξίνωση από τους Παναγιώταρους και τους Κασιδιάρηδες.
Απολαύστε τον στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντυξη που του πήρε ο Σταμάτης Νικηταράς για το περιοδικό Οικονομική Επιθεώρηση
Είναι καλοκαίρι, βρίσκομαι στην πολυαγαπημένη μου Κω και το λάφυρό μου από μια κυριακάτικη εφημερίδα ήταν το βιβλίο του Ζάχου Χατζηφωτίου «Κάποτε στην Μύκονο». Δεν είχα ξαναδιαβάσει βιβλίο του.
Σελίδα πρώτη λοιπόν, και διαβάζω «Αυτός ο άνθρωπος με έχει καταϋποχρεώσει. Όποτε έχει κόσμο στο σπίτι του με καλεί […]. Σαν δε βαριέται να μαγειρεύει και να ξοδεύεται. Αυτό όμως του έμεινε από τα παλιά του μεγαλεία […]. Κι από κάτω το περίφημο κάδρο του μπαμπά του μέσα στ’ ανοικτό αυτοκίνητο την εποχή που ήταν υπουργός. Είναι τόσο περήφανος ο Αλέξης γι αυτή τη φωτογραφία. Δεν ξέρω ποιος καμαρώνει περισσότερο. Ο μπαμπάς πλάι στον πρωθυπουργό στη φωτογραφία ή ο Αλέξης όταν τη δείχνει.
Η φωτογραφία έχει έναν εύζωνα που ανοίγει την πόρτα της Κάντιλακ.
Όταν μου την πρωτοέδειξε, θυμάμαι πόσο φαρμάκι έχυσα πάλι μ’αυτό το αντικοινωνικό μου χιούμορ. «Είδες τον πατέρα μου με το πρωθυπουργό σε εκείνη τη φωτογραφία;» μου χε πει φωναχτά τότε ο Αλέξης για να το ακούσουν όλοι οι καλεσμένοι.
Κι εγώ ο φρικτός, που έχω ακόμα απορία γιατί με καλούν στα σπίτια τους του κατέστρεψα μπροστά σε τόσο κόσμο όλη τη μεγαλειώδη σκηνή: «Δεν το ξερα πως ο μπαμπάς σου ήταν εύζωνας»!!!
Αυτή η ατάκα έγινε η αφορμή να διαβάσω τα περισσότερα από τα βιβλία του Ζάχου Χατζηφωτίου, και δείτε πώς τα φέρνει η ζωή: παίρνω συνέντευξη από τον αγαπημένο μου συγγραφέα! Ιδού λοιπόν!
Στην πολυκύμαντη ζωή σας ποιους από τους «μεγάλους» επιχειρηματίες γνωρίσατε καλά;
Γνώρισα τα δυο ιερά τέρατα των επιχειρήσεων, τον Νιάρχο και τον Ωνάση. Από τον εφοπλιστικό χώρο ξεχωρίζω τη φιλία μου με τον Φώτη Λικιαρδόπουλο, τον Αντρέα Κουρουσόπουλο, τον Νίκη Παπαδάκη και άλλους.
Πως ήταν αυτοί στις διαπροσωπικές τους σχέσεις;
Ο Ωνάσης ήταν έξω καρδιά, έβγαινε και γλένταγε. Γι’ αυτόν βγήκε το τραγούδι «Λεβεντόπαιδο Αρίστο μπες στο μαγαζί και κλείστο»! Αγκαλιές με τον Κόκκοτα, με Ζαμπέτα και άλλους. Ο Νιάρχος απεδείχθη μετά θάνατον ότι ήταν ισχυρότερος οικονομικά από τον Ωνάση και λιγότερο γλεντζές. Το μυαλό του Νιάρχου λειτουργούσε και διασκεδάζοντας. Τις μεγάλες του δουλειές τις έκανε διασκεδάζοντας και σκεπτόμενος παράλληλα. Και τα πολλά λεφτά δεν τα έβγαλε από τα καράβια, τα έβγαλε από το χρηματιστήριο.
Ποιες διαφορές βλέπετε μεταξύ παλαιάς γενιάς πλουσίων και νεότερης;
Οι πλούσιοι εκείνης της εποχής ήταν άρχοντες και αφεντάδες, ενώ της τωρινής εποχής είναι μαυραγορίτες και φοροφυγάδες. Με κάποιες εξαιρέσεις πάντοτε.
Τι εννοείτε λέγοντας «άρχοντες»;
Ο πατέρας μου ήταν μεγάλος έμπορος (υφασμάτων) των Αθηνών. Ιδιαίτερα μετριόφρων, όταν κάθε πρωί πήγαινε από την Κηφισιά στο μαγαζί με το αυτοκίνητο κατέβαινε στην πλατεία Συντάγματος. Στη συνέχεια κατηφόριζε με τα πόδια ως το μαγαζί του, στην οδό Ερμού, για να μην προκαλέσει περίεργα βλέμματα λόγω του γεγονότος ότι ελάχιστοι εκείνη την εποχή διέθεταν αυτοκίνητο. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολλοί Εβραίοι τού εμπιστεύτηκαν την περιουσία τους, την οποία και τους απέδωσε μετά το τέλος του πολέμου. Τις περιουσίες όσων δεν επέζησαν τις παρέδωσε στον Ραβίνο της συναγωγής. Αυτά αναφέρονται σε βιβλίο για τους άρχοντες της εποχής σχετικά με τον πατέρα μου. Έτσι ήταν οι άρχοντες της εποχής.
Ονόματα και παραδείγματα παλαιών πλουσίων που δεν έκαναν επίδειξη;
O γερο-Δραγώνας ήταν σεμνός άνθρωπος. Ξεκίνησε από τον Πειραιά πουλώντας τραγιάσκες για τους Έλληνες που φεύγανε το 1900 στην Αμερική απόδημοι. Είχε βγάλει χρήματα, αλλά ήταν συμμαζεμένος. Παπαστράτος: πολύ χαμηλό προφίλ. Και πολλοί ακόμη.
Συχνά στα βιβλία σας αναφέρεστε στην έννοια του νεοπλουτισμού και στους νεόπλουτους. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;
Η επίδειξη του νεοαποκτηθέντος πλούτου, που δεν έκαναν σε καμία περίπτωση οι παλαιότεροι. Τα πάντα ξεκινούν από την επίδειξη, και είναι τραγικό.
Τώρα τι θα γράφατε για τους νεόπλουτους που πτωχεύουν;
Δεν νομίζω ότι οι νεόπλουτοι πτωχεύουν. Οι νεόπλουτοι τοποθετήθηκαν σωστά, και αυτά που κερδίσανε δεν τα ξόδεψαν για φιλανθρωπικούς σκοπούς βεβαίως. Με διάφορους τρόπους τα διοχέτευσαν σε χώρες φορολογικών παραδείσων.
Κάποια στιγμή στη ζωή σας είχατε και καράβια. Πως το βιώσατε;
Άμα δεν είσαι από τους καθιερωμένους εφοπλιστές και αν χρωστάς στις τράπεζες, τα προβλήματά σου είναι τεράστια και δεν τελειώνουν ποτέ. Βρισκόμουν από το ένα αεροπλάνο στο άλλο. Εκείνη την εποχή ήμουν με την Τζένη (Καρέζη), και η κοπέλα διαμαρτυρόταν. Δεν είχε άδικο! Άλλο ωράριο εγώ, άλλο οι ηθοποιοί. Εγώ στις 9 το πρωί έπρεπε να είμαι στο γραφείο μου στον Πειραιά, εκείνη ξύπναγε στις 12.00΄, αν δεν είχε πρωινό ξύπνημα.
Έχοντας ταξιδέψει σε πάμπολλα κοσμοπολίτικα θέρετρα, ποια είναι η γνώμη σας για το πολυσυζητημένο ελληνικό παραλιακό μέτωπο;
Δεν είναι καθόλου κακό, αντιθέτως, είναι πολύ ωραίο! Έχω ταξιδέψει σε όλα: Ριο ντε Τζανέιρο, Κόπα Καμπάνα, όλη τη νότια Γαλλία κ.λπ., και λέω πως δεν είναι καθόλου κακό. Βέβαια, εδώ η παραλία δεν είναι σαν την παραλία των Καννών ούτε της Νίκαιας, αλλά δεν έχει σημασία· είναι ωραίο.
Μπορεί να συγκριθεί με την γαλλική ή την ιταλική Ριβιέρα;
Όχι. Η Γαλλία και η Ιταλία είναι περισσότερο οργανωμένες και παλαιότερες στον χώρο του τουρισμού. Αισθητικά είναι πιο ταλαντούχοι. Παρ’ όλα αυτά, να εκμυστηρευτώ κάτι: τα καλοκαίρια επισκέπτομαι εδώ και χρόνια τον Αστέρα της Βουλιαγμένης. Μέρος μοναδικό, ονειρεμένο! Δεν υπάρχει πουθενά αλλού αυτό το μέρος. Κι ας έχω πάει σε μέρη και μέρη ανά τον κόσμο, από Μαουρίσιους μέχρι Καραϊβική…
Μειονεκτήματα του παραλιακού μετώπου;
Η αρχιτεκτονική αναρχία… Σου σηκώνεται η τρίχα όρθια! Φτιάχνουν ό,τι θέλουν! Ξέρεις, είναι το μόνο μέρος της Γης όπου παίρνεις την άδεια να χτίσεις και σου αλλάζουν τα φώτα μήπως και χτίσεις έναν πόντο παραπάνω. Δεν σου ζητάει όμως κανείς πρόσοψη για το τι τέρας θα χτίσεις. Ξέρεις ότι υπήρχε στο Νέο Φάληρο ένα ξενοδοχείο, το Ακταίον, που ήταν σαν το Κάρλτον, σαν τη Νίκαια, σαν το Νεγκρέσκο, και το κατεδαφίσανε για να κάνουν πολυκατοικίες. Αυτοί είναι οι Έλληνες.
Ευθύνες;
Φταίει ο (Κωνσταντίνος) Καραμανλής και του το ’χα πει. Του είπα: «Πρόεδρε, αν είχατε πάει στη Γαλλία πριν από την πρώτη σας οκταετία, τότε που ξεκίνησαν οι πρώτες κατεδαφίσεις, η Αθήνα θα ήταν η ωραιότερη νεοκλασική πρωτεύουσα της Ευρώπης». Διότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε προνοήσει, σκέψου, από το 1923, που ήταν η Αθήνα χωριό, και είχε όλη τη Βασιλίσσης Σοφίας διατηρητέα. Εκεί υπήρχαν τότε παλάτια, και τα είχε ο πατέρας της ελληνικής βιομηχανίας, ο Νικόλαος Κανελλόπουλος. Το σπίτι της Μάγιας Καλλιγά, για παράδειγμα, ήταν ανάκτορο και κατεδαφίστηκε. Και ακόμη υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα.
Υπάρχει κάποιο μέρος στην Ελλάδα που θα μπορούσε να εξελιχθεί ως η νέα Μύκονος;
Κοίταξε να δεις. Όλοι έχουν βάλει το χεράκι τους για να σακατέψουν όλα τα νησιά. Δες τη Σίφνο, που οι ντόπιοι ήθελαν να τη διατηρήσουν. Ήρθε ο απόγονος του Ευγενίδη, ο Ευγενίδης Βερνίκος, κι έκανε μια μοντέρνα βίλα μόλις μπαίνεις στο λιμάνι. Το κατέστρεψε το νησί. Στις Σπέτσες, επίσης, όπως μπαίνεις στο λιμάνι υπήρχε το νεοκλασικό σπίτι του Ανάργυρου, του μεγάλη ευεργέτη των Σπετσών. Πήρε ένας άδεια κι έχτισε ένα κέρατο ξενοδοχείο με μπλε παράθυρα. Εάν μπορούσα θα το γκρέμιζα.
Στα βιβλία σας σαρκάζετε την κενότητα και τη ματαιοδοξία του πλούτου…
Όπου και να στρίψεις το κεφάλι σου θα δεις ματαιοδοξία και κενότητα. Η επίδειξη είναι το κύριο χαρακτηριστικό. Οι φοροφυγάδες θα την πατήσουν από την επίδειξη, δεν μπορούν να κρυφτούν, φανερώνονται μόνοι τους, θέλουν να δείξουν τον πλούτο τους. Έχουμε παραδείγματα πολύ πλούσιων ανθρώπων, οι οποίοι, παρ’ όλη την ευκολία που έχουν για τα προς το ζην, παρανομούν με σκοπό την αύξηση του πλούτου τους.
Ζωή στην Αθήνα σε σχέση με άλλες πρωτεύουσες όπου έχετε ζήσει;
Πολύ όμορφη! Έχουμε το καλύτερο οικόπεδο μέσα στην Ευρώπη... και δεν το εκτιμάει ο λαός μας!
Τύπος, εκδότες, επιχειρηματίες. Ποιους ξεχωρίζετε;
Κατ’αρχάς να τονίσω ότι δεν πήγα ποτέ να δουλέψω με εκδότες που δεν ήταν του επαγγέλματος. Έχω δουλέψει 10 χρόνια στην Καθημερινή με τη φίλη μου, την Ελένη Βλάχου. Ήμασταν μαζί στην πρώτη παρέα που πήγαμε στη Μύκονο το ’40. Έπειτα 27 χρόνια με τον Χρήστο Λαμπράκη (Ταχυδρόμο και Νέα). Εδώ και 10 χρόνια είμαι στην Εστία, την αρχαιότερη και πιο έγκυρη εφημερίδα.
Πως αντιμετώπιζαν οι Έλληνες την έννοια του χρήματος στο διάβα του χρόνου;
Ο πόλεμος άλλαξε πολλά. Μεταξύ ’40 και ’45 πάμπλουτοι.. έγιναν ζητιάνοι. Νομίζω όμως ότι όλοι οι Έλληνες είναι άρρωστοι με το χρήμα.
Κουσούρια πλουσίων;
Κάποιοι είναι φιλοχρήματοι, αλλά όχι όλοι. Το βασικό κουσούρι τους όμως είναι ότι τους αρέσει ο πολλαπλασιασμός του χρήματος. Θέλουν όλο και πιο πολύ, δεν αρκούνται σε κάτι. Κι έχουν πάθει ζημιές από αυτή τη διαδικασία…
Υστερόγραφο: Ένα ευχαριστώ στο φίλο Σπύρο Μερκούρη που μου γνώρισε τον Ζάχο. Σ.Ν.
Καταρχήν, η ζωή μου φτάνει πλέον στο
τέλος της.
Έζησα πάρα πολύ όμορφες και ζεστές στιγμές στην προσωπική μου ζωή και είμαι ευτυχής που ακόμα δεν έχω πάθει Αλτσχάιμερ.
Ξέρετε, η στέρηση των αναμνήσεων είναι μεγάλος πόνος.
Ένας αειθαλής Ζάχος Χατζηφωτίου ο οποίος διατηρεί το χιούμορ του ως τα 90!
Δεν μπορούσαμε να σκεφθούμε κάτι καλύτερο για αποτοξίνωση από τους Παναγιώταρους και τους Κασιδιάρηδες.
Απολαύστε τον στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντυξη που του πήρε ο Σταμάτης Νικηταράς για το περιοδικό Οικονομική Επιθεώρηση
Είναι καλοκαίρι, βρίσκομαι στην πολυαγαπημένη μου Κω και το λάφυρό μου από μια κυριακάτικη εφημερίδα ήταν το βιβλίο του Ζάχου Χατζηφωτίου «Κάποτε στην Μύκονο». Δεν είχα ξαναδιαβάσει βιβλίο του.
Σελίδα πρώτη λοιπόν, και διαβάζω «Αυτός ο άνθρωπος με έχει καταϋποχρεώσει. Όποτε έχει κόσμο στο σπίτι του με καλεί […]. Σαν δε βαριέται να μαγειρεύει και να ξοδεύεται. Αυτό όμως του έμεινε από τα παλιά του μεγαλεία […]. Κι από κάτω το περίφημο κάδρο του μπαμπά του μέσα στ’ ανοικτό αυτοκίνητο την εποχή που ήταν υπουργός. Είναι τόσο περήφανος ο Αλέξης γι αυτή τη φωτογραφία. Δεν ξέρω ποιος καμαρώνει περισσότερο. Ο μπαμπάς πλάι στον πρωθυπουργό στη φωτογραφία ή ο Αλέξης όταν τη δείχνει.
Η φωτογραφία έχει έναν εύζωνα που ανοίγει την πόρτα της Κάντιλακ.
Όταν μου την πρωτοέδειξε, θυμάμαι πόσο φαρμάκι έχυσα πάλι μ’αυτό το αντικοινωνικό μου χιούμορ. «Είδες τον πατέρα μου με το πρωθυπουργό σε εκείνη τη φωτογραφία;» μου χε πει φωναχτά τότε ο Αλέξης για να το ακούσουν όλοι οι καλεσμένοι.
Κι εγώ ο φρικτός, που έχω ακόμα απορία γιατί με καλούν στα σπίτια τους του κατέστρεψα μπροστά σε τόσο κόσμο όλη τη μεγαλειώδη σκηνή: «Δεν το ξερα πως ο μπαμπάς σου ήταν εύζωνας»!!!
Αυτή η ατάκα έγινε η αφορμή να διαβάσω τα περισσότερα από τα βιβλία του Ζάχου Χατζηφωτίου, και δείτε πώς τα φέρνει η ζωή: παίρνω συνέντευξη από τον αγαπημένο μου συγγραφέα! Ιδού λοιπόν!
Στην πολυκύμαντη ζωή σας ποιους από τους «μεγάλους» επιχειρηματίες γνωρίσατε καλά;
Γνώρισα τα δυο ιερά τέρατα των επιχειρήσεων, τον Νιάρχο και τον Ωνάση. Από τον εφοπλιστικό χώρο ξεχωρίζω τη φιλία μου με τον Φώτη Λικιαρδόπουλο, τον Αντρέα Κουρουσόπουλο, τον Νίκη Παπαδάκη και άλλους.
Πως ήταν αυτοί στις διαπροσωπικές τους σχέσεις;
Ο Ωνάσης ήταν έξω καρδιά, έβγαινε και γλένταγε. Γι’ αυτόν βγήκε το τραγούδι «Λεβεντόπαιδο Αρίστο μπες στο μαγαζί και κλείστο»! Αγκαλιές με τον Κόκκοτα, με Ζαμπέτα και άλλους. Ο Νιάρχος απεδείχθη μετά θάνατον ότι ήταν ισχυρότερος οικονομικά από τον Ωνάση και λιγότερο γλεντζές. Το μυαλό του Νιάρχου λειτουργούσε και διασκεδάζοντας. Τις μεγάλες του δουλειές τις έκανε διασκεδάζοντας και σκεπτόμενος παράλληλα. Και τα πολλά λεφτά δεν τα έβγαλε από τα καράβια, τα έβγαλε από το χρηματιστήριο.
Ποιες διαφορές βλέπετε μεταξύ παλαιάς γενιάς πλουσίων και νεότερης;
Οι πλούσιοι εκείνης της εποχής ήταν άρχοντες και αφεντάδες, ενώ της τωρινής εποχής είναι μαυραγορίτες και φοροφυγάδες. Με κάποιες εξαιρέσεις πάντοτε.
Τι εννοείτε λέγοντας «άρχοντες»;
Ο πατέρας μου ήταν μεγάλος έμπορος (υφασμάτων) των Αθηνών. Ιδιαίτερα μετριόφρων, όταν κάθε πρωί πήγαινε από την Κηφισιά στο μαγαζί με το αυτοκίνητο κατέβαινε στην πλατεία Συντάγματος. Στη συνέχεια κατηφόριζε με τα πόδια ως το μαγαζί του, στην οδό Ερμού, για να μην προκαλέσει περίεργα βλέμματα λόγω του γεγονότος ότι ελάχιστοι εκείνη την εποχή διέθεταν αυτοκίνητο. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πολλοί Εβραίοι τού εμπιστεύτηκαν την περιουσία τους, την οποία και τους απέδωσε μετά το τέλος του πολέμου. Τις περιουσίες όσων δεν επέζησαν τις παρέδωσε στον Ραβίνο της συναγωγής. Αυτά αναφέρονται σε βιβλίο για τους άρχοντες της εποχής σχετικά με τον πατέρα μου. Έτσι ήταν οι άρχοντες της εποχής.
Ονόματα και παραδείγματα παλαιών πλουσίων που δεν έκαναν επίδειξη;
O γερο-Δραγώνας ήταν σεμνός άνθρωπος. Ξεκίνησε από τον Πειραιά πουλώντας τραγιάσκες για τους Έλληνες που φεύγανε το 1900 στην Αμερική απόδημοι. Είχε βγάλει χρήματα, αλλά ήταν συμμαζεμένος. Παπαστράτος: πολύ χαμηλό προφίλ. Και πολλοί ακόμη.
Συχνά στα βιβλία σας αναφέρεστε στην έννοια του νεοπλουτισμού και στους νεόπλουτους. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;
Η επίδειξη του νεοαποκτηθέντος πλούτου, που δεν έκαναν σε καμία περίπτωση οι παλαιότεροι. Τα πάντα ξεκινούν από την επίδειξη, και είναι τραγικό.
Τώρα τι θα γράφατε για τους νεόπλουτους που πτωχεύουν;
Δεν νομίζω ότι οι νεόπλουτοι πτωχεύουν. Οι νεόπλουτοι τοποθετήθηκαν σωστά, και αυτά που κερδίσανε δεν τα ξόδεψαν για φιλανθρωπικούς σκοπούς βεβαίως. Με διάφορους τρόπους τα διοχέτευσαν σε χώρες φορολογικών παραδείσων.
Κάποια στιγμή στη ζωή σας είχατε και καράβια. Πως το βιώσατε;
Άμα δεν είσαι από τους καθιερωμένους εφοπλιστές και αν χρωστάς στις τράπεζες, τα προβλήματά σου είναι τεράστια και δεν τελειώνουν ποτέ. Βρισκόμουν από το ένα αεροπλάνο στο άλλο. Εκείνη την εποχή ήμουν με την Τζένη (Καρέζη), και η κοπέλα διαμαρτυρόταν. Δεν είχε άδικο! Άλλο ωράριο εγώ, άλλο οι ηθοποιοί. Εγώ στις 9 το πρωί έπρεπε να είμαι στο γραφείο μου στον Πειραιά, εκείνη ξύπναγε στις 12.00΄, αν δεν είχε πρωινό ξύπνημα.
Έχοντας ταξιδέψει σε πάμπολλα κοσμοπολίτικα θέρετρα, ποια είναι η γνώμη σας για το πολυσυζητημένο ελληνικό παραλιακό μέτωπο;
Δεν είναι καθόλου κακό, αντιθέτως, είναι πολύ ωραίο! Έχω ταξιδέψει σε όλα: Ριο ντε Τζανέιρο, Κόπα Καμπάνα, όλη τη νότια Γαλλία κ.λπ., και λέω πως δεν είναι καθόλου κακό. Βέβαια, εδώ η παραλία δεν είναι σαν την παραλία των Καννών ούτε της Νίκαιας, αλλά δεν έχει σημασία· είναι ωραίο.
Μπορεί να συγκριθεί με την γαλλική ή την ιταλική Ριβιέρα;
Όχι. Η Γαλλία και η Ιταλία είναι περισσότερο οργανωμένες και παλαιότερες στον χώρο του τουρισμού. Αισθητικά είναι πιο ταλαντούχοι. Παρ’ όλα αυτά, να εκμυστηρευτώ κάτι: τα καλοκαίρια επισκέπτομαι εδώ και χρόνια τον Αστέρα της Βουλιαγμένης. Μέρος μοναδικό, ονειρεμένο! Δεν υπάρχει πουθενά αλλού αυτό το μέρος. Κι ας έχω πάει σε μέρη και μέρη ανά τον κόσμο, από Μαουρίσιους μέχρι Καραϊβική…
Μειονεκτήματα του παραλιακού μετώπου;
Η αρχιτεκτονική αναρχία… Σου σηκώνεται η τρίχα όρθια! Φτιάχνουν ό,τι θέλουν! Ξέρεις, είναι το μόνο μέρος της Γης όπου παίρνεις την άδεια να χτίσεις και σου αλλάζουν τα φώτα μήπως και χτίσεις έναν πόντο παραπάνω. Δεν σου ζητάει όμως κανείς πρόσοψη για το τι τέρας θα χτίσεις. Ξέρεις ότι υπήρχε στο Νέο Φάληρο ένα ξενοδοχείο, το Ακταίον, που ήταν σαν το Κάρλτον, σαν τη Νίκαια, σαν το Νεγκρέσκο, και το κατεδαφίσανε για να κάνουν πολυκατοικίες. Αυτοί είναι οι Έλληνες.
Ευθύνες;
Φταίει ο (Κωνσταντίνος) Καραμανλής και του το ’χα πει. Του είπα: «Πρόεδρε, αν είχατε πάει στη Γαλλία πριν από την πρώτη σας οκταετία, τότε που ξεκίνησαν οι πρώτες κατεδαφίσεις, η Αθήνα θα ήταν η ωραιότερη νεοκλασική πρωτεύουσα της Ευρώπης». Διότι ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε προνοήσει, σκέψου, από το 1923, που ήταν η Αθήνα χωριό, και είχε όλη τη Βασιλίσσης Σοφίας διατηρητέα. Εκεί υπήρχαν τότε παλάτια, και τα είχε ο πατέρας της ελληνικής βιομηχανίας, ο Νικόλαος Κανελλόπουλος. Το σπίτι της Μάγιας Καλλιγά, για παράδειγμα, ήταν ανάκτορο και κατεδαφίστηκε. Και ακόμη υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα.
Υπάρχει κάποιο μέρος στην Ελλάδα που θα μπορούσε να εξελιχθεί ως η νέα Μύκονος;
Κοίταξε να δεις. Όλοι έχουν βάλει το χεράκι τους για να σακατέψουν όλα τα νησιά. Δες τη Σίφνο, που οι ντόπιοι ήθελαν να τη διατηρήσουν. Ήρθε ο απόγονος του Ευγενίδη, ο Ευγενίδης Βερνίκος, κι έκανε μια μοντέρνα βίλα μόλις μπαίνεις στο λιμάνι. Το κατέστρεψε το νησί. Στις Σπέτσες, επίσης, όπως μπαίνεις στο λιμάνι υπήρχε το νεοκλασικό σπίτι του Ανάργυρου, του μεγάλη ευεργέτη των Σπετσών. Πήρε ένας άδεια κι έχτισε ένα κέρατο ξενοδοχείο με μπλε παράθυρα. Εάν μπορούσα θα το γκρέμιζα.
Στα βιβλία σας σαρκάζετε την κενότητα και τη ματαιοδοξία του πλούτου…
Όπου και να στρίψεις το κεφάλι σου θα δεις ματαιοδοξία και κενότητα. Η επίδειξη είναι το κύριο χαρακτηριστικό. Οι φοροφυγάδες θα την πατήσουν από την επίδειξη, δεν μπορούν να κρυφτούν, φανερώνονται μόνοι τους, θέλουν να δείξουν τον πλούτο τους. Έχουμε παραδείγματα πολύ πλούσιων ανθρώπων, οι οποίοι, παρ’ όλη την ευκολία που έχουν για τα προς το ζην, παρανομούν με σκοπό την αύξηση του πλούτου τους.
Ζωή στην Αθήνα σε σχέση με άλλες πρωτεύουσες όπου έχετε ζήσει;
Πολύ όμορφη! Έχουμε το καλύτερο οικόπεδο μέσα στην Ευρώπη... και δεν το εκτιμάει ο λαός μας!
Τύπος, εκδότες, επιχειρηματίες. Ποιους ξεχωρίζετε;
Κατ’αρχάς να τονίσω ότι δεν πήγα ποτέ να δουλέψω με εκδότες που δεν ήταν του επαγγέλματος. Έχω δουλέψει 10 χρόνια στην Καθημερινή με τη φίλη μου, την Ελένη Βλάχου. Ήμασταν μαζί στην πρώτη παρέα που πήγαμε στη Μύκονο το ’40. Έπειτα 27 χρόνια με τον Χρήστο Λαμπράκη (Ταχυδρόμο και Νέα). Εδώ και 10 χρόνια είμαι στην Εστία, την αρχαιότερη και πιο έγκυρη εφημερίδα.
Πως αντιμετώπιζαν οι Έλληνες την έννοια του χρήματος στο διάβα του χρόνου;
Ο πόλεμος άλλαξε πολλά. Μεταξύ ’40 και ’45 πάμπλουτοι.. έγιναν ζητιάνοι. Νομίζω όμως ότι όλοι οι Έλληνες είναι άρρωστοι με το χρήμα.
Κουσούρια πλουσίων;
Κάποιοι είναι φιλοχρήματοι, αλλά όχι όλοι. Το βασικό κουσούρι τους όμως είναι ότι τους αρέσει ο πολλαπλασιασμός του χρήματος. Θέλουν όλο και πιο πολύ, δεν αρκούνται σε κάτι. Κι έχουν πάθει ζημιές από αυτή τη διαδικασία…
Υστερόγραφο: Ένα ευχαριστώ στο φίλο Σπύρο Μερκούρη που μου γνώρισε τον Ζάχο. Σ.Ν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου