Κυριακή Ε΄ Νηστειών - «Και γάρ ο υιός ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι αλλά διακονήσαι»

Αποστολικό Ανάγνωσμα: Εβρ. θ' 11 - 14
Ευαγγελικό Ανάγνωσμα: Μαρκ. ι΄ 32 – 45
«Και γάρ ο υιός ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι αλλά διακονήσαι»
Η Εκκλησία μας, την Κυριακή Ε΄ Νηστειών, προβάλλει και τιμά την ιερή μνήμη μιας αγίας γυναίκας, της οσίας Μητρός ημών Μαρίας της Αιγύπτιας, η οποία ξεκίνησε από την περιθωριακή ζωή και τελειώθηκε στην άσκηση. Ο βίος της είναι μια ακραία οσιακή ιστορία αδαμικής γυμνότητας, φυσικής και ψυχικής απάθειας, αποβολής των ανθρώπινων ιδιωμάτων, εγκατάλειψης των ιδίων νοημάτων και θελημάτων, ανάκληση της αρχαίας υγείας της ψυχής, ιστορία της παρθενίας του σώματος και του πνεύματος. Είναι ιστορία κατάδυσης στο άπειρο βάθος της Χάριτος του Θεού. Η μνήμη της προβάλλεται από την Εκκλησία προς το τέλος της Σαρακοστής, για εξέγερση και βαθύ προβληματισμό, γιατί η οσία Μαρία η Αιγύπτια έζησε το χάος της αμαρτίας και αποκάλυψε το νόημα της αληθινής μετάνοιας και συγνώμης, ζώντας σαράντα επτά ολόκληρα χρόνια στην έρημο του Ιορδάνου. Αποκάλυψε το πόσο απέραντη είναι η αγάπη του Θεού για μας τους αδύναμους και αμαρτωλούς ανθρώπους, το πόσο αναρίθμητοι είναι οι δρόμοι που κατασκευάζει ο Θεός μέσα από την καθημερινότητα της ζωής, για να οδηγήσει τον καθένα μας στην οδό της σωτηρίας, το με πόση ταπείνωση, πραότητα και μακροθυμία ετοιμάζει και αναμένει τη μετάνοια του καθενός μας.

Τι ανοίγει από μέρους μας τον δρόμο προς τον Κύριο, που έρχεται να σταυρωθεί για την αμαρτία του κόσμου, ή τι είναι εκείνο που μας σώζει; Η οσία Μαρία η Αιγύπτια μας μαθαίνει ότι εκείνο που είναι απαραίτητο από εμάς είναι η αίσθηση της αμαρτωλότητας μας ή η απόγνωση από τον εαυτό μας, που μας στρέφει, όταν μας κατακαίει η δίψα της προσωπικής επικοινωνίας και της αγάπης και μας φλογίζει ο άνθρωπος της οδύνης και του θείου πόθου, στην αγάπη και το έλεος του Θεού.
Δεν μπορούμε να ελπίζουμε στον εαυτό μας, αλλά να έχουμε πεποίθηση μόνο στο Θεό, που εγείρει τους νεκρούς, «τους νεκρωθέντας τη αμαρτία». Εκείνο που τελικά μας σώζει είναι η άπειρη αγάπη του Θεού, η οποία σφραγίζει το μυστήριο της υπάρξεως του Θεού και της αιωνιότητας του ανθρώπου.
Κανένας δεν έχει εκπέσει από την αγάπη του Θεού. Γιατί ο άνθρωπος και μέσα στην αμαρτωλότητα του, ακόμη και στα έσχατα όρια της αξιοπρέπειας του, δεν παύει να είναι παιδί του Θεού. Άλλωστε ποιος μπορεί να μας βεβαιώσει ότι ο άνθρωπος είναι ότι πράττει ή ότι είναι ελεύθερος στις πράξεις του ή αγαπά αυτό που πράττει;
Η οσία Μαρία γίνεται τύπος των πιστών, που τόσο παγιδεύονται στον πειρασμός της αυτοδικαιώσεως και της αυτάρκειας, γιατί δίνει αυτό που είναι: το είναι της γυμνό, για να το ενδύσει και πάλι η Χάρη του Θεού. Δίνει ακριβώς αυτό που γνωρίζει και περιμένει ο Θεός από τον άνθρωπο: την άβυσσο του μυστηρίου της καρδιάς, τη μετάνοια, η οποία μας σώζει και μας αγιάζει.
Μετάνοια είναι η αλλαγή του νου, το νέο φρόνημα, η δυναμική μετάβαση «εκ το παρά φύσιν εις το κατά φύσιν, και εκ του διαβόλου προς τον Θεόν επάνοδος δι’ασκήσεως και πόνων». Αυτός ο ορισμός καθιστά σαφές ότι η μετάνοια δεν είναι συμμόρφωση προς τον Νόμο, αλλά συγκλονιστική συνάντηση με τον Χριστό.
«Εγγίσατε των Θεώ και εγγιεί υμίν» (Ιακ. 4,8). Αν κάνουμε ένα βήμα προς τον Θεό, Εκείνος κάνει δέκα προς εμάς. Η κόλαση δεν είναι για τους αμαρτωλούς, αλλά για τους αμετανόητους. Για εκείνους, που δεν αισθάνονται την αναξιότητά τους, που δεν γνωρίζουν το μεγαλείο της συγνώμης, που αγνοούν τον παράδεισο της αγάπης του Θεού, που δεν ζουν την ελπίδα της πίστεως.
Η Εκκλησία μπορεί να λέει στον κάθε άνθρωπο: Τίποτε μη φοβάσαι, ποτέ μη φοβάσαι και μη θλίβεσαι. Μια και μετανοείς, όλα θα στα συγχωρέσει ο Θεός. Μα κι ούτε υπάρχει ούτε μπορεί να υπάρχει, να γίνει στον κόσμο τέτοιο κρίμα, που να μην το συγχωρέσει ο Θεός σ’ εκείνον που μετανοεί αληθινά. Μα κι ούτε μπορεί ο άνθρωπος να κάνει ένα τόσο μεγάλο αμάρτημα που θα μπορούσε να εξαντλήσει την αστείρευτη αγάπη του Θεού.

Γιώργος Σαββίδης


Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας
Η σταυροαναστάσιμη πορεία της Μετανοίας

Ένα κλασικό παράδειγμα αγιότητας, το οποίο προέκυψε μέσα από την διαδικασία της μετανοίας, παρά τον όγκο και το μέγεθος της αμαρτίας στον πρότερο βίο, προβάλει σήμερα η Εκκλησία μας, αδελφοί μου, στο πρόσωπο της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Σο παράδειγμά της προβάλλεται και προτείνεται, σύμφωνα με τον ιερό Συναξαριστή, «προς διέγερσιν των ραθύμων και αμαρτωλών εις μετάνοιαν»1.
Από τα δώδεκα έως τα εικοσιεννέα χρόνια της έζησε βίο αμαρτωλό, χρησιμοποιώντας την σάρκα της ως μέσο βιοπορισμού, παρασύροντας τόσο τον εαυτό της, όσο και πλήθη ανδρών στην ακολασία και στην απώλεια. Κάποτε, από περιέργεια, θέλησε να επισκεφθεί τα Ιεροσόλυμα και να συμμετάσχει στην εορτή της Υψώσεως του Σιμίου Σταυρού, μαζί τους πολυπληθείς προσκυνητές.

Καθώς, όμως, επεχείρησε να εισέλθει στον Ναό της Αναστάσεως, ένιωσε μία υπέρλογη και αόρατη δύναμη να την εμποδίζει, την στιγμή που το πλήθος κινούνταν ανεμπόδιστα. Το γεγονός αυτό τη συγκλόνισε και την οδήγησε στον να κατανοήσει ότι η εμμονή στην αμαρτωλή ζωή της ήταν η αιτία για την οποία στερούνταν την Χάρη και την αγιαστική δύναμη του Θεού. Γι’ αυτό και μετανόησε με συντριβή καρδιάς και αποχώρησε από τον κόσμο, ασκήτεψε στην έρημο του Ιορδάνου, επί σειρά δεκαετιών, μη βλέπουσα τα πρόσωπα των ανθρώπων, μόνη ενώπιον του Θεού, κλαίουσα και μετανοούσα για την πρότερη έκλυτη και αμαρτωλή ζωή της. Αξιώθηκε δε οσιακού τέλους, λαμβάνοντας ως επισφράγιση της μετανοίας της, το ΢ώμα και το Αίμα του Κυρίου, από τα χέρια του Οσίου ασκητού Ζωσιμά.
Ο βίος της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, μετά την μεταστροφή της στην ζωή του Χριστού, νοείται ως υπόδειγμα μετανοίας για κάθε άνθρωπο που αντιλαμβάνεται την πτωτική κατάσταση της ψυχής του ως πνευματική ασθένεια και επιζητεί το έλεος του Θεού για την θεραπεία της. Αυτή η πορεία της μετανοίας, στη συνείδηση της Εκκλησίας είναι σταυρική και αναστάσιμη. Είναι ΢ταυρική γιατί προϋποθέτει τη δύσκολη, μα και σωστική απόφαση της ενδοσκόπησης, της αυτοεξέτασης, του αυτοελέγχου και της αυτομεμψίας. Ο άνθρωπος της εποχής μας, που καλείται σε διαρκή εξωστρέφεια, που απογυμνώνεται από κάθε είδους πνευματικότητα, που ναρκισσεύεται διαρκώς στο κάτοπτρο των εφήμερων επιτυχιών του και αυτοπλανάται από την παραζάλη της πλασματικής παντοδυναμίας του, δύσκολα κοιτά μέσα του, δύσκολα αφιερώνει χρόνο για να τα βρει με τον εαυτό του, αρνείται να αναμετρηθεί με τα πάθη του, να σταθεί, ενώπιος ενωπίω, με το επηρμένο εγώ του.
Ταυτόχρονα, όμως, είναι και Αναστάσιμη, γιατί η απόφαση της ριζικής αντιμετώπισης της εσωτερικής πλάνης, αναδεικνύει τον όντως άνθρωπο, τον πλασμένο για τα υψηλά, για τα πνευματικά, αποκαθιστά την εσωτερική ειρήνη και οδηγεί στην συμφιλίωση με τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
Αυτή η διαδικασία είναι διαρκής και όχι στιγμιαία. «Δεν είναι μια παροδική συντριβή από τη συναίσθηση διαπράξεως κάποιας αμαρτίας, αλλά μια μόνιμη πνευματική κατάσταση, που σημαίνει σταθερή κατεύθυνση του ανθρώπου προς τον Θεό και συνεχή διάθεση για ανόρθωση, θεραπεία και ανάληψη του πνευματικού αγώνα. Μετάνοια είναι το νέο φρόνημα, η νέα σωστή πνευματική κατεύθυνση που πρέπει να συνοδεύει τον άνθρωπο μέχρι τη στιγμή του θανάτου. Μετάνοια είναι η δυναμική μετάβαση από την παρά φύσιν κατάσταση των παθών και της αμαρτίας στην περιοχή της αρετής και του κατά φύσιν, είναι η τέλεια αποστροφή για την αμαρτία και η πορεία επιστροφής στο Θεό»2
Απόληξη αυτής της πορείας της μετανοίας είναι το πετραχήλι του πνευματικού, η ευλογημένη στιγμή της συμμετοχής στο Ιερό Μυστήριο της Εξομολογήσεως, στο οποίο οφείλει ο άνθρωπος να οδηγεί τα βήματά του, κάθε φορά που νιώθει το βάρος της αμαρτίας και της πτώσης να ανακόπτει την διαδικασία της πνευματικής του ανόδου, την είσοδό του «στην αποκαθαίρουσα κολυμβήθρα της πίστεως, της ταπεινώσεως, της συντριβής καρδίας»3. Μετάνοια χωρίς εξομολόγηση δεν υπάρχει, αλλά και εξομολόγηση δίχως μετάνοια δεν υφίσταται. Μπορεί η εξομολόγηση να «είναι κάτι επώδυνο, αλλά σώζει. Αναπόφευκτα, όποιος δεν έχει ζήσει τέτοια ριζική αποκοπή από τον προηγούμενο εαυτό του, δεν έχει ξεκινήσει ακόμη να ζει εν μετανοία. Είναι αδύνατον ένας άνθρωπος να αρχίσει την διαδικασία της κάθαρσης του εαυτού του, σε όλους τους τομείς, χωρίς να έχει περάσει από αυτό το καμίνι»4.
Πορευόμενοι, αγαπητοί μου, προς τα Άγια των Αγίων της Μεγάλης Εβδομάδος, ας ακολουθήσουμε κι εμείς την σταυρική πορεία της μετανοίας, που βίωσε μαρτυρικά η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, προσεγγίζοντας τα ιερά γεγονότα, με τρόπο βιωματικό και εμπειρικό και όχι επιφανειακό. Σότε η Ανάσταση του Θεανθρώπου θα είναι η απαρχή για την προσωπική μας ανάσταση και την εν Χριστώ αναγέννησή μας. ΑΜΗΝ!

Αρχιμ. Επιφάνιος Οικονόμου

Αποστολικό Ανάγνωσμα:Ἑβραίους θ΄ 11-14
«ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ »
«Τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαριεῖ τήν συνείδησιν ἡμῶν ἀπό νεκρῶν ἔργων» (Ἑβραίους θ΄14).
Μέ ἰδιαίτερη ζωηρότητα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς τονίζει σήμερα, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, στό ἀναγνωσθέν ἀποστολικό ἀνάγνωσμα τῆς Ε΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, ὅτι τό αἷμα τοῦ Χριστοῦ καθαρίσει τήν συνείδησή μας ἀπό νεκρά ἔργα, ὥστε νά λετρεύουμε τόν ζωντανό Θεό. Σαφῶς ἀναφέρεται στήν θυσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ὁ ὁποῖος ἔπαθε γιά τήν δικαίωσή μας. Ἡ συμμετοχή μας στήν θυσία τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ οὐσιαστική καί μοναδική προϋπόθεση γιά νά δικαιωθοῦμε, γιά νά συγχωρηθοῦν οἱ ἁμαρτίες μας καί νά καθαρισθοῦμε ἀπό τά νεκρά ἔργα δηλαδή ἀπό τά πάθη καί τίς ἁμαρτίες μας. Ὁ Κύριος ὥρισε καί τόν τρόπο συμμετοχῆς μας στήν θυσία του γιά μᾶς, μέσῳ τοῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας, ἤ θείας κοινωνίας, ἤ θείας μεταλήψεως. Γι’ αὐτό καί ὁ λόγος μας σήμερα θά συραφεῖ περί αὐτοῦ τοῦ θεμελιώδους μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας μας. Θά μιλήσουμε γιά τήν θεία Κοινωνία.

Ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός μας ἀναφερόμενος στήν θυσία αὐτή καί τήν ἀνάγκη νά συμμετέχουμε διά τοῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας σ’ αὐτή γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας εἶπε: «Ἐγώ εἶμαι ὁ ἄρτος ὁ ζωντανός, πού κατέβηκε ἀπό τόν οὐρανόν. Ἐάν φάγει κανείς ἀπό τόν ἄρτον αὐτόν θά ζήσει αἰωνίως, ὁ ἄρτος δε τόν ὁποῖον ἐγώ θά δώσω εἶναι ἡ σάρκα μου τήν ὁποίαν θά δώσω ὑπέρ τῆς ζωῆς τοῦ κόσμου. Ἐάν δέν φάγετε τήν σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί σέ πίητε τό αἷμα Του δέν ἔχετε ζωή μέσα σας. Ἐκεῖνος πού τρώγει τήν σάρκα μου καί πίνει τό αἷμα μου ἔχει ζωή αἰώνιον καί ἐγώ θά τόν ἀναστήσω τήν ἔσχατη ἡμέρα…Ἐκεῖνος πού τρώγει αὐτό τόν ἄρτον θά ζήσει αἰωνίως» (Ἰωάννου στ΄ 51-58).
Οἱ ἅγιοι καί ἱεροί Εὐαγγελιστές μᾶς παραδίδουν τά λόγια αὐτά μέ τά ὁποῖα ὁ Χριστός στόν μυστικό δεῖπνο πρῶτος Αὐτός ἐτέλεσε τό μυστήριο τοῦτο καί τήν ἐντολή πού μᾶς ἄφησε νά ἐπαναλαμβάνουμε τό μυστήριο, ἐνθυμούμενοι ὅλα ὅσα ἐκεῖνος ἔπαθε πρός χάρη μας. «Καί ἐπῆρε τόν ἄρτον καί ἀφοῦ εὐχαρίστησε τόν Θεόν, τόν ἔκοψε σέ τεμάχια, τούς τόν ἔδωσε καί εἶπε “τοῦτο εἶναι τό σῶμα μου τό ὁποῖο δίνεται πρός χάριν σας. Τοῦτο κάνετε εἰς ἀνάμνησίν μου”. Καί ἐπῆρε ἐπίσης τό ποτήριο μετά τό δεῖπνο καί εἶπε “Αὐτό τό ποτήριο εἶναι ἡ νέα διαθήκη πού σφραγίζεται μέ τό αἷμα μου, τό ὁποῖο χύνεται πρός χάριν σας” » (Λουκᾶ κβ΄19-21).
Ἔκτοτε οἱ Ἀπόστολοι καί ὅλοι οἱ Χριστιανοί ἐπαναλαμβάνουμε αὐτό πού μᾶς ἐδίδαξε ὁ Κύριος μας μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων γιά νά ἔχουμε ἐλπίδα ζωῆς αἰωνίου καί ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας.
Θά ἤθελα νά ἐπαναλάβω καί νά τονίσω ὅτι:
α-ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας γίνεται διά τῆς συμμετοχῆς μας στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας
β-ἐλπίδα ζωῆς αἰωνίου στήν βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἔχουμε καί πάλι ἀφ’ ὅσον τρώγουμε τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ καί πίνουμε τό Αἷμα Του διά τῶν ἀντιτύπων τοῦ Ἄρτου καί τοῦ Οἴνου
γ- ἡ τέλεση τῆς θείας Εὐχαριστίας εἶναι ἐντολή τοῦ Χριστοῦ στούς Χριστιανούς
Μέ ὅλα αὐτά γίνεται σαφές, ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά νοηθεῖ ὡς χριστιανός αὐτός πού δέν μετέχει στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, αὐτός πού δέν κοινωνεῖ τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ὅποιος δέν κοινωνεῖ θά ἔχει ὡς συνέπεια τήν μή ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν του καί τήν ἀπώλεια τῆς ἐλπίδας γιά αἰώνιο ζωή στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
Γι’ αὐτο ἐπειδή εἴμαστε χριστιανοί πρέπει νά ξέρουμε ὅτι:
α-Ἡ θεία κοινωνία μᾶς ἐξασφαλίζει ἄφεση ἁμαρτιῶν καί ζωή αἰώνιον
β- πρέπει νά κοινωνοῦμε, νά εἴμαστε προετοιμασμένοι νά κοινωνοῦμε κάθε Κυριακή, κάθε φορά πού τελεῖται ἡ Θεία Λειτουργία.
Εἶναι λανθασμένη ἡ ἄποψη, ὅτι ἡ θεία Κοινωνία πρέπει νά γίνεται στίς παραμονές τῶν μεγάλων ἑορτῶν, ὅπως τώρα τό Πάσχα. Ὁ Χριστιανός ὀφείλει νά εἶναι ἕτοιμος νά προσέλθει καί σήμερα καί αὔριο καί κάθε μέρα μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς του στό μυστήριο. Ἔτσι ἑνώνεται μέ τόν Χριστό καί εἶναι βέβαιος καί σίγουρος ὅτι θά εἶναι μαζί του στήν βασιλεία Του.
Ἡ συνήθεια νά κοινωνοῦν μερικοί ἀργά κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα, ὀφείλεται στό γεγονός, ὅτι δέν θέλουν νά ὑποβληθοῦν στίς συνεχεῖς θυσίες προετοιμασίας. Πιστεύουν δηλαδή, ὅτι ἀφοῦ δέν μποροῦν νά εἶναι ἕτοιμοι νά κοινωνοῦν συχνά, ὅπως τό θέλει ὁ Χριστός δικαιολογοῦνται νά κοινωνοῦν σέ ἀραιά χρονικά διαστήματα. Ὄχι αὐτό εἶναι λάθος διότι ὁ χριστιανός πρέπει νά ἀγωνίζεται γιά νά εἶναι ἕτοιμος νά κοινωνεῖ τακτικά. Ἡ μή συχνή θεία Κοινωνία δηλώνει ἄγνοια καί ραθυμία γιά τήν πνευματική ζωή.
Εὐνόητο ὅτι ὅσοι ἔχουν πολλά χρόνια νά κοινωνήσουν ὅπως συμβαίνει σέ πολλούς αὐτοί εὑρίσκωνται σέ πνευματικό κίνδυνο. Πρέπει νά φροντίσουν νά ἔλθουν τό γρηγορότερο στό μυστήριο τῆς ζωῆς.
γ-Καί τέλος ἐπειδή ὁμιλοῦμε γιά συχνή θεία Κοινωνία καί γιά νά μή παρανοηθοῦν ὅσα λέγονται, εἶναι ἀνάγκη νά ἀναφερθοῦμε στήν προετοιμασία τοῦ χριστιανοῦ γιά νά συμμετάσχει στό Μυστήριο. Ἀπαραίτητος ὅρος εἶναι ἡ ἐξομολόγηση. Ὁ πνευματικός κρίνει πότε ἕνας χριστιανός εἶναι ἕτοιμος νά κοινωνήσει. Ὑπάρχουν δυστυχῶς πολλοί χριστιανοί πού αὐθαιρετοῦν στό θέμα τῆς προετοιμασίας γιά τήν θεία Κοινωνία. Δέν θέλουν νά περάσουν ἀπό τόν πνευματικό. Δέν θέλουν νά ἐξομολογηθοῦν. Ἐπιμένουν ὅτι δικαιοῦνται νά κοινωνήσουν χωρίς ἐξομολόγηση. Αὐτό ὅταν δέν εἶναι συμπεριφορά ἀγνοίας συνιστᾶ βαρύτατη ἁμαρτία, βλασφημία στόν Χριστό. Ὅλοι πρέπει νά μάθουν ὅτι ὁ πνευματικός -ἐξομολόγος κρίνει ἐάν ὁ Χριστιανός δικαιοῦται νά κοινωνήσει. Ἡ ἀπόφαση τοῦ πνευματικοῦ ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἐξομολόγηση τοῦ Χριστιανοῦ. Ἐάν ὁ Χριστιανός δέν διαθέτει τίς ἀπαραίτητες προϋποθέσεις ὁ ἐξομολόγος –πνευματικός θά τόν βοηθήσει νά τίς ἀποκτήσει γιά νά προσέλθει στό Μυστήριο τῆς θείας Κοινωνίας.
Ἀδελφοί μου
Μήν μένουμε μακριά ἀπό τό μυστήριο τῆς ζωῆς. Χρειάζεται ἀγώνας γιά νά εἴμαστε ἕτοιμοι τώρα καί πάντοτε νά κοινωνοῦμε τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ναί ἀλλά εἶναι ἀγώνας πού ἔχει βραβεία καί στέφη οὐράνια. Μᾶς ἐξασφαλίζει αἰώνιο ζωή καί καθορίζει τη συνείδησή μας ἀπό τίς ἁμαρτίες μας.

Αρχιμ. Καλλίνικος Νικολάου- Ι. Μητρόπολη Καισαριανής.

aktines.blogspot.com