Το αίνιγμα του Κατάρ: Ένας Γκαζιέρης Κολοσσός με νάνο σπαθί

Το Κατάρ: επιφαινόμενο ή βιώσιμη κακοήθεια;
του Pr Chems Eddine Chitour

«Και εσύ γιατί βλέπεις την ακίδα που είναι μέσα στο μάτι του αδελφού σου, ενώ δεν παρατηρείς το δοκάρι που είναι μέσα στο δικό σου μάτι;» Ευαγγέλιο του Λουκά, 6, 41.

Αυτή η παραβολή του Χριστού θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε την ανάρμοστη, ανήθικη συμπεριφορά μιας οικογένειας που πήρε σε ομηρία έναν λαό, συγκεκριμένα τον λαό του Κατάρ. Οι αξίες που σκαλίστηκαν στο μάρμαρο, όπως η εργασία, η θυσία, ο ιδρώτας, υπονομεύονται από τον πλούτο που
αποκτήθηκε αντικανονικά και δεν είναι ο καρπός του ανθρώπινου κόπου, αλλά είτε από τη ενοικίαση του χρήματος και το σκάνδαλο της οικονομικής κερδοσκοπίας και στο πώς θα εξαπατήσεις τον άλλον, να τον φας αν χάσει την ισορροπία του, αυτό που στη γλώσσα των νεοφιλελεύθερων ονομάζεται «εξαγορά».

Είτε μέσω αδίκου προσόδου, όπως είναι η περίπτωση των αραβικών πετρελαϊκών χωρών που εγκαταστάθηκαν στο νεκρό χρόνο του κύκλου της ιστορίας και πήραν ομήρους τους λαούς τους, καταδικάζοντας τους να κοιτάζουν το τρένο της προόδου να απομακρύνεται με μεγάλη ταχύτητα ενώ αναμασούν την απογοήτευσή τους στην αποβάθρα του σταθμού.

Μπορεί κανείς να καταλάβει την περιφρόνηση στην οποία περιέρχονται αυτοί οι χοντροί, λιπαροί, καλά θρεμμένοι ηγεμόνες, ενώ η φτώχεια φαίνεται να είναι η μόνη ευρέως αποδεκτή συμφορά για εκατοντάδες εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το γεωγραφικό πλάτος τους.
Όχι! δεν είναι οι Άραβες μόνο αυτό! Υπήρξε μια εποχή που αντιπροσώπευαν την ελπίδα της ανθρωπότητας.

Το Κατάρ: ένα επιφαινόμενο ή μια βιώσιμη κακοήθεια;

Θα σας μιλήσω για ένα αίνιγμα, μια μικρή χώρα από άποψη εμβαδού, αλλά τεράστια με τη τρέχουσα ικανότητα κακοηθείας της, η οποία ξεπήδησε από το τίποτα την ίδια στιγμή που το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ξεπήδησαν από το υπέδαφος της δίνοντας της ένα εύκολο εισόδημα στην υπηρεσία του κακού.
Το Κατάρ είναι ένα εμιράτο της Μέσης Ανατολής εμβαδού 11.427 τετ. χλμ. με 300.000 αυτόχθονες και 1.000.000 αλλοδαπούς που υπόκεινται σε ένα καθόλου αξιοζήλευτο καθεστώς ειδικά εάν δεν είναι Δυτικοί. Μικρός παραγωγός πετρελαίου, είναι επίσης ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο μετά το Ιράν και τη Ρωσία.

Μετά την κυριαρχία των Περσών για χιλιάδες χρόνια, έπειτα από το Μπαχρέιν, τους Οθωμανούς και τους Βρετανούς, το Κατάρ έγινε ανεξάρτητο κράτος στις 3 Σεπτεμβρίου, 1971. Διοικείται με σιδερένιο χέρι από την οικογένεια Al Thani για σαράντα χρόνια, όσο ήταν η βασιλεία του Καντάφι. Ο σημερινός Εμίρης ανέτρεψε -είναι να απορεί κανείς αυτές τις συνήθειες για το δέλεαρ της εξουσίας- τον πατέρα του το 1995. Η κυβέρνηση του Κατάρ διατηρεί περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και στα κινήματα για την ισότητα. Η κυρίαρχη οικογένεια Al Thani εξακολουθεί να κατέχει μόνη της την εξουσία. Το νέο Σύνταγμα δεν επιτρέπει το σχηματισμό πολιτικών κομμάτων και αυτό για σαράντα χρόνια.
Πού είναι η ελευθερία της έκφρασης και η εναλλαγή στην εξουσία; Ο τηλεοπτικός σταθμός Αλ Τζαζίρα έχει αποκτήσει κακιά φήμη ως μη λογοκριμένη πηγή πληροφοριών σχετικά με τις άλλες αραβικές χώρες προκαλώντας την οργή των τελευταίων.
Δημοσιογράφοι, τελείως μέτριοι, από άλλες αραβικές χώρες που προσελκύονται από το δέλεαρ του χρήματος και όχι από την ελευθερία της έκφρασης, έχουν αναδυθεί σε επιθετικούς λογοκριτές σε εκπομπές όπου δαιμονοποιούν τα άλλα αραβικά καθεστώτα.
undefined
Κατά την άποψή μας, υπάρχουν δύο ταμπού, η εμιρατική οικογένεια και οι Δυτικές χώρες προσκυνούμενες με την πιο αγνή παράδοση υποτέλειας!


Εξάλλου, στον πόλεμο κατά του Ιράκ, η χώρα χρησιμοποιήθηκε ως βάση για το στρατιωτικό επιτελείο των ΗΠΑ. Στις 11 Δεκεμβρίου 2002, υπογράφτηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μια συμφωνία σχετικά με τη χρήση της αεροπορικής βάσης Αλ-Eideïd. Αντιλαμβανόμαστε ότι το Κατάρ είναι άθικτο. Τα εκτιμώμενα αποθέματα πετρελαίου της χώρας ανέρχονται σε 26,8 δισεκατομμύρια βαρέλια στα τέλη του 2009. Το Κατάρ κατέχει σήμερα τα τρίτα αποθέματα φυσικού αερίου (25,37 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2009) μετά τη Ρωσία και το Ιράν.
Το Κατάρ είναι εξάλλου η μεγαλύτερη πηγή εκπομπής CO2 ανά κάτοικο, με κατά κεφαλήν εκπομπή τρεις φορές υψηλότερη από τις ΗΠΑ, ήτοι 60 τόνους CO2/κάτοικο/χρόνο. Είναι ευτύχημα για τον πλανήτη ότι οι Καταρινοί δεν είναι πολλοί. Την ίδια ώρα, ένας Σομαλός Άραβας «αδελφός», εκπέμπει μισό τόνο/χρόνο. Με άλλα λόγια, ο τελευταίος καταναλώνει σε ένα χρόνο ότι ένας Καταρινός σε τρεις ημέρες!
Τέτοια είναι η βιώσιμη ανάπτυξη που προωθεί αυτό το εμιράτο.

Το ΑΕΠ του Κατάρ ανήλθε σε 52,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2006. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έφθασε τα 78.260 δολάρια το 2009 υπερβαίνοντας εκείνο των Ευρωπαίων και Αμερικανών. Το τελευταίο είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς επιστημονικής, τεχνολογικής και πολιτιστικής παράδοσης και όχι της πολυδιάστατης σπατάλης ενός μη αξιμένου εισοδήματος που δημιουργεί με αυτό τον τρόπο νομιμοποιημένες απογοητεύσεις, ή ακόμα την περιφρόνηση αυτών που εργάζονται.

Για τον Χασάν Μοαλί: «Το Κατάρ δεν είναι προφανώς γνωστό για την «δημοκρατία» που περιέχεται στα στούντιο του Αλ Τζαζίρα. Αυτό το εμιράτο διαθέτει το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό Ταμείο του πλανήτη, την Αρχή Επενδύσεων του Κατάρ, της οποίας η περιουσία εκτιμάται σε περίπου 700 δισεκατομμύρια δολάρια! Εδώ είναι που βρίσκεται η απίστευτη μεγάλη δύναμη αυτού του μικρού ... γίγαντα. Προπαντός, που οι Καταριανοί είναι στη διάθεση των κυρίαρχων του κόσμου για τη χρηματοδότηση και την τροφοδότηση των στρατιωτικών εκστρατειών, όπως συνέβη στη Λιβύη.

Θα ήταν πιο δοξαστικό να βλέπαμε το εμιράτο στη στέγη του κόσμου, αν ήταν ένα μοντέλο δημοκρατίας. (...) Συμφωνούν σχεδόν με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο όσον αφορά τις συγκρούσεις στον κόσμο, ακόμη και όταν πρόκειται να «σπάσουν τον Άραβα στο ξύλο».
Υποστηρίζουν την παλαιστινιακή υπόθεση χωρίς να διστάσουν να δεχθούν τους ισραηλινούς ηγέτες. (...) Στη χώρα αυτή, η υπαρξιακή ανησυχία επιτρέπει όλες τις συμμαχίες, συμπεριλαμβανομένων και των αφύσικων. Οι στρατιώτες της αμερικανικής βάσης βρίσκονται σε επιφυλακή για ενδεχόμενη καταιγίδα. Αλλά μέχρι πότε;» (1)

Μάτια μεγαλύτερα από την κοιλιά

Ο Olivier Da Lage χαρακτηρίζει τη διπλωματία του Κατάρ με την έκφραση «Μάτια μεγαλύτερα από την κοιλιά».
«Να λέμε, γράφει, ότι το Κατάρ ενοχλεί τους γείτονές του στην Αραβική Χερσόνησο αποτελεί ευφημισμό. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, το Κατάρ υιοθέτησε ένα χαμηλό προφίλ στην εξωτερική πολιτική του. (...) Η αμφισβήτηση από το Κατάρ της κυριαρχίας του Μπαχρέιν πάνω από τα νησάκια Fasht al-DiBella φαινόταν να ήταν η μόνη εξωτερική προτεραιότητα του.(...)
Μετά την καθήλωση του πατέρα του, ο Σεΐχης Χαμάντ αποφάσισε να εδραιώσει την πρωτοτυπία του Κατάρ σε όλους τους τομείς, ακόμα με πρόκληση σοκ σε άλλους μονάρχες. Οι τελευταίοι, μπορούμε να το φανταστούμε, δεν εκτίμησαν το κακό προηγούμενο που θα μπορούσε να αντιπροσωπεύσει ένας κληρονομικός πρίγκιπας που ανατρέπει τον πατέρα του.
Από πού προέρχεται αυτή η σιγουριά που επιτρέπει στο Κατάρ, μια μικρή χώρα των περίπου 400.000 κατοίκων, με περίπου 150.000 εθνικούς, να αντισταθεί στους γείτονές του και να τσακωθεί με τις περισσότερες αραβικές χώρες, την μία μετά την άλλη; Θα μπορέσαμε να υπογραμμίσουμε με πιο απαλή έμφαση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την εξουσία του Σεΐχη Χαμάντ.(...) Κατά τον ίδιο τρόπο, η αμοιβαία αμυντική συμφωνία που συνδέει την Ουάσιγκτον και την Ντόχα από τον Ιούνιο του 1992 είναι πραγματικότητα». (2)
«Σήμερα συνεχίζει ο Da Lage, το Κατάρ φιλοξενεί το μεγαλύτερο αποθετήριο αμερικανικών όπλων στον κόσμο εκτός εδάφους των Ηνωμένων Πολιτειών. (...) Ωστόσο, αυτό που μερικές φορές θεωρήθηκε ως εκκεντρικότητα της εξωτερικής πολιτικής του εμιράτου, συνέχισε να επωφελείται από την αμερικανική επιείκεια.
Όσον αφορά το Ιράν, η προσέγγιση της Ντόχα και της Τεχεράνης δεν έχει μόνο πολιτικά κίνητρα. Το κοίτασμα φυσικού αερίου του North Dome, η εκμετάλλευση του οποίου αντιπροσωπεύει όλο το μελλοντικό πλούτο του Κατάρ, επεκτείνεται κάτω από τον Κόλπο πέρα ​​από τα σύνορα με το Ιράν.(…)
Ο Σεΐχης Sheikh Hamad bin Jassem (...)συναντήθηκε στη Νέα Υόρκη με τον Σιμόν Πέρες, και στη συνέχεια, στην οικονομική διάσκεψη κορυφής στο Αμάν τον Οκτώβριο του 1995, υπέγραψαν ένα μνημόνιο με το Ισραήλ για την παράδοση φυσικού αερίου από το Κατάρ. Ένα ισραηλινό εμπορικό γραφείο άνοιξε στη Ντόχα το Σεπτέμβριο του 1996. Η πλήρης υποστήριξη των ΗΠΑ εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη αυτοπεποίθηση του μικρού εμιράτου ενώπιον της κριτικής από τους γείτονές τους. (...) Το Αλ Τζαζίρα εμφανίζεται ως ένας ανεπίσημος βραχίονας της διπλωματίας της Ντόχα και η ζωντάνια του, σπάνια ασκείται κατά της επίσημης πολιτικής του Κατάρ».

Ο Georges Malbrunot εξηγεί την ατμόσφαιρα στο Κατάρ και γιατί δεν υπάρχει καμία εξέγερση.
«Το Κατάρ, γράφει, δεν διακρίνεται μόνο από την δραστηριότητα της συμφιλιωτικής διπλωματίας του, ή από το σχεδόν αυθάδη πλούτο του.
Είναι επίσης το μόνο κράτος στην περιοχή που ξέφυγε μέχρι στιγμής από το κύμα διαμαρτυρίας που συγκλόνισε τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο».
«Εδώ το μάνα κατανέμεται μεταξύ μόνο 200.000 Καταριανών που δεν έχουν λόγο να παραπονιούνται», λέει ένας δυτικός διπλωμάτης.
«Ειλικρινά, εμείς δεν χρειαζόμασταν να οργανώσουμε το Παγκόσμιο Κύπελλο», σχολιάζει μισό κρυφά ο Hassan al-Ansari, αρχισυντάκτης του Κατάρ Tribune. «Γιατί να δαπανήσουμε 55 δισεκατομμύρια δολάρια για εγκαταστάσεις που θα αφαιρεθούν μετά από ένα μήνα;», είπε ένας άλλος υπάλληλος.
Καταβροχθισμένοι με πληροφορίες σχετικά με τις αραβικές εξεγέρσεις από το Αλ Τζαζίρα, οι κάτοικοί, ωστόσο, δεν έχουν τίποτα να βάλουν στο στόμα τους όταν βλέπουν το κανάλι του Κατάρ, σιωπηλό για τα τοπικά νέα. Και όμως, «έχουμε πολιτικά αιτήματα, λέει ο καθηγητής Αλ-Μις. Προς το παρόν, μόνο ένα Majlis Al-Shura υπάρχει, αλλά τα μέλη αυτής της συνέλευσης διορίζονται από την κυβέρνηση και έχουν μόνο συμβουλευτικό ρόλο». (3)

Ένας διαβολικός ρόλος

Αν ορισμένοι ξεγελάστηκαν από την ψευδο-λιβυκή επανάσταση που υποστηρίχθηκε από τους πολύ γνωστούς «επαναστάτες» Νικολά Σαρκοζί, Bernard-Henri Levy ή Ντέιβιντ Κάμερον, εδώ είναι κάτι που θα μπορούσε να τους ανοίξει τα μάτια ...
Για πρώτη φορά, το Κατάρ παραδέχεται ότι συμμετείχε σε επιτόπου ενέργειες μαζί με τους Λίβυους αντάρτες. (...) Τρεις ημέρες μετά την ανακήρυξη της «απελευθέρωσης» από το Μεταβατικό Εθνικό Συμβούλιο της Λιβύης, οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων των χωρών που συμμετείχαν στρατιωτικά στη Λιβύη συγκεντρώθηκαν στη Ντόχα του Κατάρ. Με την ευκαιρία αυτή, ο Αρχηγός του Επιτελείου του Κατάρ Στρατηγός Χαμάντ μπιν Αλί αλ-Ατίγια αποκάλυψε ότι εκατοντάδες στρατιώτες του Κατάρ συμμετείχαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις μαζί με τους αντάρτες στη Λιβύη. Μάθαμε ακόμη ότι ο Πρόεδρος Ομάρ αλ-Μπασίρ του Σουδάν προμήθευσε όπλα στους λεγόμενους «αντάρτες» (4).

Φαίνεται, επίσης, γράφει ο Ian Black, ότι είναι το Κατάρ που ηγήθηκε των διεθνών προσπαθειών για την εκπαίδευση του στρατού της Λιβύης, τη συλλογή όπλων και την ένταξη των συχνά αυτόνομων μονάδων ανταρτών σε νέες δομές του αντάρτικού στρατού και της ασφαλείας (...) Και κατά την τελική επίθεση κατά της κατοικίας του Καντάφι στην Τρίπολη στα τέλη Αυγούστου, οι ειδικές δυνάμεις του Κατάρ ήταν στην πρώτη γραμμή. Το Κατάρ έδωσε επίσης 400 εκατομμύρια δολάρια στους επαναστάτες, τους βοήθησε να εξάγουν πετρέλαιο από τη Βεγγάζη και κατασκεύασε ένα τηλεοπτικού σταθμό στη Ντόχα. (...) Για ορισμένους, η στρατηγική του Εμίρη είναι η υποστήριξη των δημοκρατικών δυνάμεων στον αραβικό κόσμο με επιλεκτικό τρόπο, εν μέρει για να βελτιωθεί η διεθνής φήμη της χώρας, ενώ ταυτόχρονα αποτρέπει την προσοχή από τον Περσικό Κόλπο, όπου οι διαδηλώσεις κατά των καθεστώτων συντρίφθηκαν στο Μπαχρέιν και αγοράστηκαν στη Σαουδική Αραβία».



Αναφερόμενος στη «χειραγώγηση του Αραβικού Συνδέσμου», ο Robert Fisk μας εξηγεί πως το Κατάρ προσπαθεί να αναπαραγάγει το σενάριο της Λιβύης:
«Ο Αραβικός Σύνδεσμος - μια από τις πιο ηλίθιες, αδύναμες και παράλογες οργανώσεις στην ιστορία του αραβικού κόσμου –μεταμορφώθηκε ξαφνικά από ποντίκι σε λιοντάρι βρυχώμενο δηλώνοντας ότι η Συρία θα ανασταλεί ως μέλος την Τετάρτη, εκτός αν θέσει τέλος στη βία κατά των διαδηλωτών, αποσύρει τον στρατό από τις πόλεις, απελευθερώσει τους πολιτικούς κρατουμένους και αρχίσει να μιλά με την αντιπολίτευση. Η Δαμασκός σε απάντηση δήλωσε ότι η Συρία έχει ήδη εφαρμόσει το ειρηνευτικό σχέδιο του Συνδέσμου - είναι αμφίβολο - ότι η απόφαση ήταν «παράνομη και κατά παράβαση του Χάρτη του Συνδέσμου» (πιθανώς αλήθεια) και ότι η πιθανή υποψία της Συρίας ήταν μια προσπάθεια να «προκαλέσει ξένη επέμβαση στη Συρία, όπως έγινε στη Λιβύη».
Το Κατάρ –που είναι με το τηλεοπτικό κανάλι του Αλ Τζαζίρα, ο σημερινός εχθρός της Συρίας- ήταν πίσω από την ψηφοφορία, καλοπιάνοντας και αγορεύοντας, και λέγεται, πληρώνοντας πλούσια όσους είχαν αμφιβολίες.
Η ισχύς του Κατάρ στον αραβικό κόσμο άρχισε να παίρνει μια σημαντική στροφή προς το αυτοκρατορικό. Με τα χρήματά του και με δικές του αεροπορικές επιδρομές, συνέβαλε να πέσει το καθεστώς του Καντάφι.
Τώρα, το Κατάρ είναι η εμπροσθοφυλακή του Αραβικού Συνδέσμου κατά της Συρίας. (...) Και δεν υπάρχει ούτε ένας Άραβας που να θέλει έναν εμφύλιο πόλεμο, τύπου Λιβύης, να βάλει φωτιά στη Συρία. Επιπλέον, ο Λέων Πανέτα, αρχηγός της CIA, έχει ήδη αποκλείσει μια αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή»."(6)

Ο διασυρμός
Η διπλωματία του δολαρίου επηρεάζει επίσης και τον πολιτισμό. Το χρήμα μην έχοντας μυρωδιά, μπορεί κανείς, ανάλογα με το ύψος της επιταγής, να δηλώσει τα πάντα, αλλά και τα αντίθετα του. Το Κατάρ θα παραμείνει στην ιστορία ως μια μηχανή διαστροφής, μια γεννήτρια διαφθοράς στην οποία φαίνεται είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς.

Η Λένα Lutaud μας δίνει ένα δείγμα:
«Ο Εξοχότατος Μοχάμεντ αλ-Kuwari επιβράβευσε το σχεδιαστή Jean Plantu και τον Amirouche Laidi, πρόεδρο του συλλόγου Averroes, με το βραβείο «Ντόχα Αραβική Πολιτιστική Πρωτεύουσα».
Απόψε, ο Πρέσβης θα επιβραβεύσει τους ποιητές André Miquel, Bernard Noël et Adonis. Από τον Jack Lang στον Jean Daniel, περνώντας από τους Dominique Baudis, Edmonde Charles-Roux, Renaud Donnedieu de Vabres και Anne Roumanoff, συνολικά 66 γαλλικές προσωπικότητες του πολιτισμού έχουν παρασημοφορηθεί από το Κατάρ το 2010. Όλοι έφυγαν με μια επιταγή των 10.000. (7)
Θαυμάστε, τι ωραίος κόσμος! Αλλά η βαλίτσα πάει μακρύτερα, ιδρύματα με κύρος αποκεντρώνονται και η επιστημονική αύρα εξάγεται. Αυτή είναι η περίπτωση της Σορβόννης. Ο Robert de Sorbon θα αναποδογύριζε στον τάφο του!
Υπάρχει επίσης ένα αποκεντρωμένο Λούβρο στη Μέση Ανατολή. Οι Καταριανοί θα μπορούν να θαυμάσουν, ανάμεσα στις ρουφηξιές του ναργιλέ τους, τα καλύτερα κομμάτια, φρούτα της λεηλασίας που περιγράφουν ενδεικτικά τις αποικιακές αποστολές για να φέρουν τον πολιτισμό στις βάρβαρες χώρες.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Δύση, αυτή τη στιγμή, ποντάρει στο Κατάρ που κάθεται νωχελικά σε ένα κοίτασμα φυσικού αερίου, που της χρειάζεται.
Κάποια ώρα όμως, θα σφυρίξει το τέλος του παιγνιδιού για όλα αυτά τα μη κράτη, όταν η Δύση θα έχει αρπάξει χωρίς δισταγμό την ενέργεια που της χρειάζεται.
Χωρίς να έχουν επενδύσει στη γνώση και σε άλλη μορφή εξουσίας, οι Άραβες θα γίνουν σκουριά της ιστορίας. Σε χίλια χρόνια θα θυμηθεί ακόμα τον Καντάφι, ο οποίος είχε, παρά την εμφάνιση του «Zenga, Zenga», μια ορισμένη ιδέα της «cha'ama», μια αξιοπρέπεια που λείπει από τους “pick nick” ηγεμόνες που εγκαταστάθηκαν στους νεκρούς χρόνους του κύκλου της ιστορίας.

Θα έπρεπε κάποιος να εξηγήσει την παραβολή του Χριστού στον Εμίρη του Κατάρ ...

1. Hassan Moali La puissance surfaite du Qatar El Watan 15.11.11
2. Olivier Da Lage http://mapage.noos.fr/odalage/autres/qat.html
3. Georges Malbrunot: Le Qatar, le contrepied du printemps arabe Le Figaro 04 2011
4. http://www.mathaba.net/news/?x=629178
5. Ian Black http://www.guardian.co.uk/world/2011/oct/26/qatar-troops-lib...
6. Robert Fisk: Ligue arabe: comment le Qatar tire les ficelles The Independent 17 11 2011
7. Lena Lutaud: L'offensive culturelle du Qatar, Le Figaro. 20 12 2010

πηγη:mondialisation.ca